Tuesday, September 29, 2009

Dumreja, perla karstike e harruar e Mesdheut

ELBASAN -Mrekullitë natyrore të Shqipërisë janë të shumta, por padyshim një prej më kryesoreve të saj është Dumreja e Elbasanit, e njohur si një nga perlat karstike më të bukura të Mesdheut. Dhurata më e çmuar që natyra i ka bërë kësaj zone, janë afro 85 liqene karstike dhe pozicioni i shkëlqyer gjeografik e tepër i favorshëm i saj për t'u zhvilluar në të gjitha aspektet e për t'u bërë një zonë e lakmueshme si nga turistët por edhe për biznesin.

Për atë që dëshiron të shohë nga afër mrekullitë që natyra i ka falur zonës së Dumresë, nuk është aspak e vështirë që të shkojë deri atje. Pasi ke kaluar Elbasanin nëpërmjet unazës së qytetit, kryqëzimin e Cërrikut, nuk duhen më shumë se treçerek ore udhëtim jo fort i lodhshëm që të futesh në zonën e Dumresë. Kur ke lënë mbrapa qytetin e Cërrikut, sapo rruga hyn në fshatin Shalës, fillon e prek nga afër mrekullitë që natyra i ka falur kësaj zone. Përgjatë rrugës janë ngritur disa lokale që frekuentohen së tepërmi nga mysafirët e Dumresë. Ato janë të kohës dhe në to nuk mungon asgjë e për fat, janë të një kualiteti që gjithkujt i lë një përshtypje të mirë që nga larg e jo më kur shijon peshkun e liqeneve të Dumresë të pjekur në zgarë e plot mishra të llojeve të tjera. Gatimi cilësisht i mirë dhe shërbimi i kulturuar në to, të bëjnë të çlodhesh e ta marrësh rrugën plot energji e freski për në drejtim të qytetit të Belshit. Rruga nuk është dhe aq e amortizuar, por me fondet që janë shpenzuar vitet e fundit, ajo është për të ardhur keq. "Disa miliona dollarë janë shpenzuar në aksin që lidh Elbasanin me zonën e Dumresë, por me fondet është abuzuar së tepërmi. Për këtë na vjen keq, sepse po të mos ishin dhënë para, nuk kishim ç'të thoshim", - shprehen banorët e zonës.
Sipas tyre, kur shikon tërë ato mrekulli që të ofrojnë liqenet e shumta karstike, të vjen keq që nuk është bërë ajo që duhej për fshatrat e qytetin e Belshit. Ai të shfaqet mjaft piktoresk nga kthesa e rrugës që të çon në qendër të tij. Liqeni në buzë të tij dhe vilat e reja të banorëve të rinj e të vjetër, e kanë bërë edhe më të bukur atë. Por jo çdo gjë shkon ashtu sikurse duhet për sa i takon kritereve të zhvillimit të sektorit të ndërtimeve në breg të liqenit. Vetë banorët gjykojnë se bregu i liqenit duhet të çlirohet nga ndërtesat shumëkatëshe prej betoni, themelet e të cilave janë ngritura në cekëtinën e tij. Krahas kësaj, banorët janë të alarmuar për shkallën e lartë të ndotjes së ujërave të liqeneve, për zbutjen e së cilës aktualisht nuk po merret asnjë lloj mase.


DUMREJA



Është një zonë tepër e njohur dhe nga më të mëdhatë në Shqipëri. Ajo shtrihet në një sipërfaqe prej 21.500 hektarësh, ku më se 3 për qind të saj e zënë liqenet karstike, numri i të cilëve shkon në 85. Zona e Dumresë shtrihet midis lumenjve Devoll në jug dhe Shkumbin në veri dhe fillon aty ku mbaron fusha e Pazhokut në Cërrik e përfundon atje ku nis fusha e Myzeqesë. Vendndodhja në kryqëzimin e rrugëve më të rëndësishme që lidhin fushën e Elbasanit me Myze-qenë, luginën e Devollit me luginën e Shkumbinit dhe malësitë përreth, Vërçë, Sulovë, Shpat, Peqin dhe Krrabë, ka favorizuar ndërveprimin e kulturave dhe gjeneruar vendbanimet historike e hapësirat jetike të saj. Kryeqendra tradicionale e zonës së Dumresë është Belshi. Mësohet se rilindësi i madh, Sami Frashëri e kishte projektuar që ai të ishte kryeqyteti i Shqipërisë. Argumentet e këtij personaliteti të shquar edhe sot e kësaj dite nuk ka arritur dot kush t'i hedhë poshtë, pavarësisht se ka kaluar një kohë kaq e gjatë që kur ai e bëri publike një ide të tillë. Sipas Sami Frashërit, ideja e tij për të qenë Belshi kryeqytet i Shqipërisë ishte nxitur nga fakti se kjo zonë është kërthiza e vendit tonë dhe se bukuritë natyrore të saj janë vërtet të pazakonta. Imagjinoni një kryeqytet me 85 liqene karstike, ku njëri është më i bukur se tjetri. Sipërfaqet e këtyre liqeneve janë afro 14.2 km2, me një aftësi ujëmbajtëse 26 milion m3. Ekzistenca e kodrave të rrumbullakosura e me lartësi të njëjtë që ndahen nga njëra-tjetra nga lugina të vogla, qafa e gropa i kanë dhënë pllajës së Dumresë një pamje të valëzuar që e bën atë mahnitëse. Qendra e Dumresë sa vjen e popullohet më dendur nga banorët e krahinës, pasi ajo ka filluar të zhvillohet me ritme të kënaqshme. Belshi së fundmi ka filluar të vizitohet edhe nga turistët vendas e të huaj dhe shumë shpejt vendasit besojnë se kryeqendra e Dumresë do të "pushtohet" nga turistët, pasi e meriton këtë si një nga perlat karstike të Mesdheut. Por banorët e kësaj qyteze, sidomos ata që merren me biznes, mendojnë se kjo nuk do të jetë një realitet që i takon një kohe të afërt. Ende Belshi vuan nga mungesa e një infrastrukture normale. Në qytet uji është me orar dhe i pamjaftueshëm; energjia elektrike vazhdon të jetë me kufizime të tejzgjatura, ndërsa ndotja mbizotëron në një nivel shqetësues.


LIQENET KARSTIKE



Zona e Dumresë dhe kryeqendra e saj Belshi, në Shqipëri dhe jashtë saj identifikohen për shkak të numrit të madh të liqeneve karstike. Sipërfaqja e përgjithshme e tyre arrin në 770 hektarë. Vëllimin më të madh të ujit në këto liqene, e ka ai Merhoes me 11.3 milionë metra kub. Po kështu, të mëdhenj konsiderohen edhe liqeni i Çestinjës me 97 hektarë; Seferani 87.5 hektarë; i Degës 37.5 hektarë, ndërsa më i vogli është liqeni i Çartallozit, me 0.5 hektarë. Ndërsa më të thellë janë: Merhoja 61 metra; Peraska 51 metra; Çërraga 29 metra; Seferani 20.8 metra etj. Thellësia më e vogël zbret në 10 metra. Karakteristikë e liqeneve karstike të Dumresë, është se ato janë liqene me regjim shiu dhe mbushja me ujë e gropave të tyre përgjithësisht bëhet nga rrjedhja e përkohshme sipërfaqësore. Gjatë stinës së verës ndodh që afro 20 liqene të thahen përkohësisht. Këto liqene kanë tejdukshmëri të vogël dhe në thellësinë 15 metra, në disa prej tyre vihen re shenja të acidit sulfhidrik. Në liqenet e Dumresë gjendet me shumicë edhe torfa, e cila është një depozitim organogjen i karbonizuar. Ndërkohë që të gjitha këto liqene janë shumë të përshtatshëm për zhvillimin e florës dhe faunës ujore e bregliqenore.

BIMESIA



Bimësia natyrore e Dumresë aktualisht është shumë e varfër dhe të vjen keq që kanë mbetur vetëm korije të degraduara dushku e shkurresh në jug, veçanërisht në rrethinat e fshatit Dëshiran. Në fshatrat e kësaj zone dhjetëra vite më parë ekzistonin masivet shekullore të dushkajave; pylli e nënpylli i harlisur; kullotat dimërore e verore; bimësia e pasur liqenore e bregliqenore; shumëllojshmëria e botës shtazore ujore e tokësore që gëlonte dikur në brigjet liqenore,buronjat e shumta etj. Ato formonin një areal të papërsëritshëm për nga lloji e pasuria në Shqipëri e më gjerë që ja vlen të shpenzohet e të investohet për të gjeneruar të ardhmen. Në periudhën 1951-1970 filloi prerja e dushkajave si dhe hapja pa kriter e tokave të reja që solli erozionin. Një dëm i madh konsiderohet edhe shfrytëzimi i pakontrolluar dhe intensive i ujërave të liqeneve për ujitje si urbanizimi duke shkelur rregullat që janë shoqëruar me çrregullim të ekosistemit. Banorët e Dumresë nga ana tjetër janë të motivuar për krijimin e hapësirave jetike duke u vënë vetë në mbrojtje të hapësirave mjedisore. Ata kanë filluar ta mbrojnë natyrën me fanatizëm.

STRATEGJIA E ZHVILLIMIT



Zhvillimi i biznesit të vogël dhe atij të mesëm sipas strategjive lokale afat mesme dhe afat gjatë të zhvillimit të ekonomisë, është prioritet i shpallur nga pushteti vendor i zonës së Dumresë. Një rol të rëndësishëm në arritjen e zhvillimit të saj, luan përmirësimi i infrastrukturës rrugore, por kjo ende lë shumë për të dëshiruar. Banorët këtë e shqetësim e ngrenë me forcë sa herë që ju jepet rasti, duke kërkuar nga pushteti vendor që të bëhet diçka më shumë për Belshin.

G.Shqiptare

Grope Karstike ne Dumre, qindra metra e thellë !

No comments: