▓▓▓▓▓▓▓▓
Shqiptarija!
▓▓▓▓▓▓▓▓
"Ne Shqiperi nuk ka "turmë", por as edhe masë të pa anshme (apo të pa interesuar)" thote Dr. Herbert Louis; "Ata jane mbinjeriu i Niçes, keta shqiptar primitiv - dicka ndermjet mbreterve dhe tigrave", thote studiuesi tjeter Henry Noel Brailsford, kurse Herodoti per thraket thoshte se ne qoftë se do te kishin qenë nën sundimin e një personi të vetëm ose të bashkuar me njeri-tjetrin, per mendimin tim, do te ishin te pathyeshem, por kjo ishte e pamundur"... (1)
Shqiptarija eshte nje bote e vogel ne vete ku diversiteti eshte ne maksimum i theksuar dhe individualiteti eshte ne kulminacion. Te besh bashke te gjithe shqiptaret ne nje mendje eshte e pamundur. T'i besh shqiptaret te sillen te gjithe njesoj eshte e pamundur. Kjo veti ka shume pasoja negative per unitetin kombetar, aq shume te nevojshem per momentumin politik qe e jetojme, por nese e shikojme ne kendveshtrim global, individualiteti eshte vlere. Sic duket shqiptaret do te kene probleme te vazhdueshme shume te theksuara nder veti, deri sa te zhduken interesat kombetare neper bote dhe te sundoj globalizimi i mirefillte, apo deri atehere kur do te ekzistoj vetem interesi individual, pra, atehere kur vetem individualiteti do te vij ne shprehje. Jo rastesisht perandorite qe na kane sunduar, i kane bere shqiptaret perandor, apo vezir te tyre. Ata e kane verejte dhe shfrytezuar individualitetin apo vetine vetem per te udhehequr te shqiptareve.
Nderkohe, masa shqiptare sillet ndryshe ndaj te huajve dhe ndryshe ndaj vetes. Ndaj te huajve cuditerisht ka unitet te ndare ne polarizim dual, kurse ndaj vetevetes eshte skajshmerisht kryenece. Le te fokusohemi te shkaqet kulturo-antropologjike, se perse ndodhe kjo.
Antropologjia
Çdo shkence perqendrohet te shkaqet, per te kuptuar pasojat. Por per te kuptuar vet shkaqet, patjeter e kemi te kthehemi te burimi ku fillojne te ndahen pasojat. Pasojat qe sot i perjetojme, kane nje zinxhire arsyesh se perse ndodhin dhe shkaqet i kemi te renditura me radhe deri ne pafundesi prapa nesh. Ne edhe sot prodhojme shkaqe per pasojat e se nesermes. Te gjithe ne, jemi rezultat i historise. Cdo njeri ne bote mban mbi supe historine e njerezimit qe nga krijimi i tij dhe sot ne jemi hallka e fundit e zinxhirit evolutiv qe ka filluar dhe eshte mbushur ne vazhdimesi ne te kaluaren. Nderkohe, shkenca na qarteson se ADN-ja jone, mbane te dhena te theksuara te pakten 6.000 vjet, qe dmth nese para 6.000 viteve te paret tane kane perjetuar nje x kalitje kulturore, kjo nuk zhduket nga ADN-ja jone te pakten edhe 6.000 vitet e ardheshme. Nese individi vlereson se duhet t'i qendroj besnik tradites apo kultures se trasheguar, keto elemente kulturore vazhdojne te regjistrohen edhe per 6.000 vitet e ardheshme te brezat e ri. Rrethanat e ngjajshme të një populli regjistrohen ne kodin gjenetik të tyre. Në bazë të studiuesve në këtë lëmij, nga analizat e ADN DR, DQ dhe haplotipet karakteristike HLA (antigjenet në ruzat e bardha të gjakut), shqiptarët kanë një idenditet gjenetik në vete, i cili cilësohet si më i vjetri në Mesdhe dhe shumë homogjen (veçanërisht para ardhjes së indo-europianëve si popull heterogjen, para viteve 2.000 p.e.s) per nga vitete e lashtesise dhe pandryshueshmerise, por shume heterogjen ne llojin e tyre ne formim.
Këto janë disa nga haplogrupet e shqiptarëve:
Y-chromosome (Y-DNA)
E1b1b1a; E1b1b1a2; E3b; E3b1a (E-M78); E-V13; I; I1; I1b2 (M-26); I2; I2a; I2a1; I2b; J2; J2a; J2b (J-M12); J2e (M-102); J1; R1a; R1b; G; G2a...
Mitochondrial DNA (mtDNA):
H; (H1+H3); V; J; T; U; (U4); (U5); K; I; W ...
Shqiptaret kane shume haplotipe te ngjajshme me popujt perreth gjithe Mesdheut dhe Europes. Ne qofte se nje individ qe i perkete ndonjerit nga keto haplotipe dhe nuk eshte sot kulturalisht shqiptar, do te kthehej natyrshem te evoluimi i drejteperdrejte i kultures se perbashket pellazgjike qe sot e gjejme te shqiptaret, ky kthim nuk do te quheshte asimilim, por rilindje kulturore drejte nje globalizimi te mirefillte, sic ishte periudha pellazgjike, kur te gjithe popujt ishin nje. Nese nje shqiptar vendosen te mos e trashegoj kete kulture te evoluar drejteperdrejte te shqiptaret, atehere ky akt do te quhej asimilim. Modifikimi, modernizimi i kultures pellazgjike eshte i drejte, por braktisja e saj eshte asimilim. Shqiptaret nuk kane komb tjeter te asimiluar brenda tyre (edhe pse vet jane asimiluar vazhdimisht ne kombet e reja qe jane formesuar), por shqiptaret ngjajne antropologjikisht me te gjithe popujt e Mesdheut dhe Europes. Ne fakt shqiptaret jane pasqyra origjinale e ketyre popujve qe ne origjine. Ne nje shkrim tjeter do te jap te dhena ne detaje per llojet e haplogrupeve qe shqiptaret u perkasin dhe vjetersine maramendese te tyre. (2)
Rrenjet ne histori (Pellazget)
Nese
ekziston ndonje popull autokton ne bote, nuk mund te jene tjeter pervec
shqiptareve (3). Emri me i vjeter qe identifikon kulturen apo popullin
autokton ku mbijetojne sot shqiptaret, eshte emri pellazg, te cilet
karakteizoheshin me nje gjuhe dhe bashkesi kulturore te perbashket (4,
5, 6... 7), qe jetonte ne pjesen me te madhe te botes qe atehere
njiheshte dhe ndertonin struktura te jashtezakonshme (klutura
megalithike (8), koha e tyre ka nje
vazhdimesi nga parahistoria deri ne histori. Pas zhvillimit dhe
ferkimeve ndermjet tyre, filluan carjet e theksuara kulturore deri te
lufterat ndermjet fiseve pellazge. Shqiptaret jane perzierja me e vjeter
e shume fiseve pellazge qe u terhoqen instiktivisht ne malet e
gadshillut ilirik, si pasoj e ketyre lufterave, qe filluan pas ndarjeve
te para kulturore, ndarjes se gjuheve, qe rrjedhimisht coji deri te
ndarja e kombeve. Terheqje te ngjajshme te pellazgeve pati edhe ne disa
skaje tjera perreth tre kontinenteve qe e rrethojne Mesdheun, dhe
zakonisht ky popull quhej alban (sepse ata kryesisht mbijetonin ne male
(30). 
Te
albanet e Ballkanit, u struken brenda tyre fiset tjera ilire, thrake,
etruske, pra pellazge, ende te pandryshuara, kurse albanet e skajeve
tjera te botes u asimiluan me heret nga te ndryshmit perreth. Albanet e
Ballkanit sot jane te vetmit ne bote qe kane mbijetuar nga ajo kohe,
perderisa fiset tjera pellazge evoluan dhe u perzien me kultura tjera te
krijuara nderkohe, duke formesuar keshtu kombe tjera me te reja. Te
albanet e Ballkanit dhe fiseve tjera nga i njejti popull qe kishte
mbijetuar pa u asimiluar, pati edhe nje tkurrje tjeter, kjo ishte
tkurrja e fiseve tjera ilire, thrake, etruske, qe te shtypur nga
invazionet e vazhdueshme (kryesisht nga lindja, veri-lindja dhe
jug-lindja) u terhoqen ne malet e ketij rajoni dhe u mbeshteten per
detin Adriatik si kufirin e fundit te tyre. Nga cdo fis pati te
mbijetuar nen emrin e mevonshem si shqiptar, por pati edhe te asimiluar
dhe shkrire ne kombet e tjera qe na invadonin. Prandaj sot, gjenetikisht
kemi shume sllav, grek, italian, turq, gjerman, kelt, me te njejten ADN
si te shqiptareve, por kulturalisht keto individ jane te asimiluar ne
nje komb tjeter dhe nuk kane arritur ta ruajne origjinalitetin e
kultures se tyre me te lashte. Po ta benin kete, ata sot do te
identifikoheshin si te ngjajshem me shqiptaret dhe do te flisnin gjuhen e
tyre te perbashket qe e kishin ne antikitet, gjuhen e perbashket
pellazgjike, sot me e perafert me kete gjuhe eshte shqipja. 
Edhe nga perfundimet qe dalin nga analizimi i teksteve fetare, shohim se pellazget jane populli para profetit Nuh, qe u nda ne periudhen e kulles se fameshme te Babelit, dhe nje pjese e vogel e tyre qe mbijetoji si origjinale qe nga jo kohe, vazhdimisht eshte tkurrur perreth maleve te Mesdheut. Berthama e tyre mbeti e strukur perfundimisht ne malet e gadishullit Ilirik. (7)
Gjeografia
Pasi e permendem diversitetin nga ku u krijua berthama shqiptare, eshte ndoshta ironik fakti se edhe gjeografikisht vendi ku jeton ky popull eshte tejet unik. Ne nje territor relativisht te vogel jane te strukur edhe malet, edhe fushat, edhe lumejt, edhe deterat. Perreth Mesdheut, eshte nder vendet e pakta qe ofron nje afersi te theksuar te malit me detin, poashtu klima eshte e ndare ne ate mesdhetare, tropikale dhe subtropikale, shqiptaret ballafaqohen me nje dimer te forte dhe nje vere te forte poashtu. I perjetojne te gjitha ekstremitetet e klimes. Kemi nje vere si ne jug-lindje te botes dhe nje dimer si ne veri-perendim te botes. Lageshtia e ajrit eshte me e larte se ne lindje, prandaj temperaturat e veres edhe pse jane pak me te uleta se ato te lindjes, perjetohen me rend, poashtu edhe dimri eshte i acart dhe i rend si ne veri-perendim. Klima ndikon jashtezakonisht shume ne kalitjen multidimenzionale te karakteristikave kryesore te races se njeriut dhe ky diversistet ne klime, ashtu si ne gjeografi dhe histori, padyshim se e ka ndikimin e vet ne formesimin e shqiptarit.
Kultura
Gjuha (7), simbolet (9), (7), veshja (10), (7), vallet (10), (11), (7), kenget (12), (13) dhe te gjitha elementet kryesore te kultures qe e krijojne identitetin tone kombetar, jane ne ekuiliber te plote me faktoret tjere te permendur deri me tani, pra, jane me elemente te theksuara diversiteti ne formim (piknisje) dhe paraqesin nje mozaik mahnites per boten e globalizuar.
T'i marrim nje nga nje. Eshte mahnitese se si ne gjuhen shqipe perfshihen te gjitha melodite e mundeshme qe formon fonetika e gjuheve ne bote.
Madje
edhe ne aksiomen indo-europiane per gjuhen, shqipja nuk mund te ndahet
as ne deget perendimore, as ne ato lindore, por qendron ne mes te tyre,
sepse i ka elementet e krijimit te te dy ketyre degezimeve (14), (7).
Qindra nendialektet e shqipes ne nje territor relativisht te vogel,
tregon nje vecanti qe flet per historine e tkurrjes qe kane patur te
paret e shqiptareve, qe fiset e tyre kane jetuar ne nje largesi te madhe
njeri me tjetren, aq sa kane filluar edhe ta evoluojne gjuhen e tyre te
perbashket ne drejtime te ndryshme, por invazionet e njepasnjeshme kane
detyruar autoktonet e vjeter te terhiqen e te mblidhen ne malet me te
aferta (15). 
Te simbolet kemi ruajtje te mrekullueshme brenda identitetin kulturore shqiptar, te simboleve me te vjetra te njerezimit. Duke filluar qe nga simbolet neolotike qe vizatohen ne forme tatuazhezh ne malesi, piktogramet ne gur dhe veshje, mithraizmi, pastaj simbolet e kulturave antike qe u formesuan nga te paret e shqiptareve,
e deri sot te simbolet identifikuese kombetare qe bijne me shume ne sy.
Pra, edhe ketu shume kultura te vjetra, qofte edhe te zhdukura tani me,
qe nga skajet me te thella te botes, mund te shohin ngjajshmeri me
simbolet qe jane perdorur ne vazhdimesi nder shqiptar.
Edhe
te veshja verehet multidimenzionaliteti i kultures shqiptare. Ne
veshjen e shqiptarit shohim ruajtjen e elementeve me te hershem te
kulturave te vjetra qe jane krijuar nga i njejti popull pellazgjik
perreth Mesdheut. Xhubleta eshte nje mrekulli ne vete. Plisi poashtu.
Fustanella dhe tirqit kane lashtesine dhe bukurine e tyre. Ngjyrat jane kryesisht bazike (bardhe, zi, kuq).
Por ashtu si te elementet tjera kulturore, shqiptaret kane perfshire te
gjithe mozaikun e tendenvace tjera te para kulturore, ne brendesi te
tyre, pra ne mvaresi te dallimeve fisnore kemi edhe te kaften, apo te
verdhen ne konbinim. Ngjyrat tjera vijne ne relacion me rastet e
vecanta, sic jane ritet, festat dhe pasuria, p.sh. qendisja me ar u
takon ketyre te fundit. Por pjesa lindore e shqiptareve edhe çamet
poashtu, zakonisht perdorin me shume ngjyra ne veshjet e tyre. Poashtu
edhe arbereshet e Italise. Veshja eshte e lidhur shume ngusht edhe me
simbolet.
Vallet e shqiptareve me kujtojne katat e kung-fu ne Azi, por te shqiptaret me shume vihet ne dukje madheshtija, ne krahasim me levizjet akrobatike te aziatikeve. Edhe vallet, ashtu si te gjitha elementet tjera te kultures shqiptare, vijne deri ne ditet tona qe nga koherat me te hershme historike. Simbolika, gjendja emocionale dhe ekspozimi, apo shfaqja e kultures ne pergjithesi, jane karakteristikat e valleve te shqiptareve.
Kenget
poashtu tregojne rolin ekuilibrues te shqiptareve, ne mes lindjes dhe
perendimit. Te kenget e shqiptareve verehen elemente lindore dhe
perendimore njekohesisht. Ne kenget popullore shqiptare perdoren shume
instrumente muzikore dhe sa me shume instrumente muzikore te perdoren ne
to, habitshem,
aq me shqiptare tingellojne keto kenge! Jo rastesisht veshi i
shqiptarit te sotshem nuk e perjashton as muziken qe vijne nga lindja,
as edhe ate nga perendimi. Madje edhe ne krijim te muzikes, perdoren
elemente te te dy ketyre poleve te ndryshme (pa marr parasysh shkallen
profesionale gjate krjimit te ketyre kengeve). Eshte me interes te
permendim se qe ne fillet e para te muzikes boterore ne pergjithesi,
duke bere tinguj me materiale te natyres (gur, gjethe, dru, fryme...), e
deri te perdorimi i sa me shume instrumenteve muzikore moderne, muzika
shqiptare mbetet po e atille, duke ruajtur unikalitetin e saj, qe
perfshijne mozaikun e te gjithe atyre qe sot bejne muzike dhe kulture
ndaras (lindja dhe perendimi).
Trashegimia e kesaj kulture, eshte ajo pjesa me e shenjte qe e dallon fisnikerine e kultures shqiptare, me ata qe e mesojne apo e indoktrinonje nje kulture neper institucione. Trashegimia nuk lene vend per fallcivitete, kurse indoktrinimi pseudo-institucional po.
Feja
Kultura
shqiptare, qe vijne e kalitur si e tille qe nga parahistoria, ka brenda
vetes edhe periudhat kur njerezit kane krijuar apo edhe ndryshuar fete e
tyre. Vet Kanuni, apo be-ja (feja (29) e trasheguar dhe e pa shkruar e
kultures shqiptare, eshte nje pjese e mbijetuar e kultures se vjeter
antike (16),
nga ku dolen edhe permbledhjet e librave fetare, qe u saktesuan nga
zinxhiri i profeteve qe njeh njerezimi. Edhe monoteizmi para kristian
edhe paganizmi para grek, jane te nderthurura brenda kultures shqiptare
(17). Feja e shqiptareve sot, pervec periudhes se krijimit, eshte e
ndikuar edhe nga periudhat e mevonshme te zhvillimit te saj edhe nga
kulturat perreth, por gjithnje eshte e harmonizuar me ate qe quhet
fundamentale, pra, me kulturen e perbashket qe ne antikitet.
Kryenecesijte e mevonshme te kombet e reja, qe kane si burim versionet e
tyre fetare qe ata i besojne, te shqiptaret keto dukuri eliminohen nga
vet hapesira e gjere e kultures shqiptare qe perfshijne ne vete te
gjitha diversitetet historike, dhe vet mbijetesa e kesaj kulture ka
harmonizuar vetevetiu brenda saj zenkat e atyre qe kapen pas degeve.
Deget mund te perplasen njera me tjetren, por ato i bashkon rrenja.
Kultura shqiptare ka rrenje shume te thella. I gjithe predikimi i
zinxhirit te profeteve monoteist, bashke me paganizmin ne anen tjeter,
jane te mberthyera ne harmoni ne kulturen shqiptare. Te gjitha
ekstremitetet kulturore perfshihen brenda saj, prandaj ne qofte se kjo
kulture ka mbijetuar deri me sot, atehere mund te praqitet si model per
zgjidhjen e shume problemeve shoqerore neper bote. Filozofia e
rilindasve tane se feja e shqiptarit eshte shqiptaria, ngerthen ne vete
per mrekulli fene/fete e njerezimit, cila do qofte emri i saj.
Sepse vet formimi dhe zhvillimi i ciles do fe qe nga krijimi i
njerezimit, eshte ekuivalent me vet formimin e shqiptarit (ne formesimin
e kombit tone, nuk ka luajtur rol vetem nje fe, nje ideologji, apo
interes gjeostrategjik), i cili nuk njeh nje pikenisje, apo pikendarje
nga trungu i perbashket pellazgjik, por eshte evoluim i drejteperdrejte
racor dhe kulturore, bashke me vet njerezimin, dhe ruan natyrshem
vecantite multidimenzionale te brumit te perbashket. Cila do fe e vjeter
qe ekziston sot te njerezimi dhe i ka rrenjet qe nga koha e perbashket
pellazgjike, apo eshte vazhdimesi e asaj tradite, automatikisht eshte
edhe fe e shqiptarit.
Jo rastesisht Lady Mary Wortley Montagu shprehet ne kete menyre per kete ceshtje: "Besoj se nuk ka asnjë racë tjetër të njerëzimit që të ketë një mendim kaq modest për aftësinë e vet" (18), duke shtuar ketu Stephen Schwartz (19), drejtor i qendres se pluralizmit Islamik, qe e jep modelin shqiptar si zgjidhje te problemeve nderfetare per boten e civilizuar, apo edhe kryeministrin kanadez Stefen Harpe (20). qe e paraqet shqiptarijne si model per boten, nderkohe Dr Scarlett Epstein (21), qe kerkon nga e gjithe bota te adoptoj be-n (fene) e shqiptarit. Vlene te shtojme ketu edhe keto referenca 22, 23, 24.
Organizimi shoqeror dhe politik
a)
Kufijte e shtetit (25), apo formave tjera te organizimit shoqerore te shqiptareve, gjithnje jane percaktuar dhe vazhdojne te percaktohen nga te huajt, apo ne mvarshmeri te limitit deri ku dhe kur ka mundur te qendroj rezistenca e shqiptareve. Hapesira shqiptare eshte zone restrikcioni, si pasoj e ekspansionit te vazhdueshem. Organizimi shoqerore dhe politik i shqiptareve ka qene gjithnje i ndryshueshem apo variabil ne mvaresi te rethanave, duke filluar qe nga qytet shtetet e koherave antike (nje tregues tjeter i kryenecesise me njeri-tjetrin), deri te tendenca e sotme per te krijuar shtetin e perbashket kombetar (qe ka ngelur ne nivel tendence). Emerues i perbashket i te gjitha ketyre periudhave eshte veshtiresia e shqiptareve per te krijuar unitet politik. Arsyjet jane nga me te ndryshmet, disa prej te cilave i kemi permend edhe me larte.
Ashtu si cdo gje qe shkon drejte ndarjes, hapjes, zhvillimit, qofte nga kendveshtrimi makro, apo edhe mikro, ashtu si universi qe kishte nje pike te perbashket, qe nga Big Bang-u ai shkon drejte hapjes dhe ndarjes, ashtu edhe ne kendveshtrimin më mikro, njerezimi shkon drejte hapjes, ndarjes se metutjeshme. Megjithate, ndarja e shkakton "të ndryshmin", i ndryshmi e shkakton diversitetin dhe diversiteti shpesh shkakton edhe konflikte, prandaj njerezimi ka shpikur vazhdueshem ideologji qe te bashkoj njerezit dhe t'i homogjenizoj ato. Keto ideologji nuk jane sinkornizuar natyrshem me vet natyren e njeriut dhe keshtu edhe ato kane deshtuar. Perandorite, kalifatet, ideologjite e vjetra, apo keto te reja qe i perjetojme sot, te gjitha kane deshtuar, apo jane ne proces te deshtimit.
Rasti i shqiptareve eshte shume specifik, sepse ata jane krijuar si bashkim i fiseve me te vjetra te rajonit, te detyruar nga invazionet e njepasnjeshme te kulturave tjera qe ishin ndare nga i njejti trung i perbashket. Ky bashkim i detyruar per mbijetese, si pasoj e rethanave historike, i atyre fiseve te vjetra te trungut te perbashket pellazgjik, e qe jetonin ne nje largesi te madhe ndaj njeri-tjetrit, ka formesuar nje mozaik dhe heterogjenitet ekstrem, brenda homogjenitetit kombetar te shqiptareve. Koha e gjate qe ata jetojne se bashku ne njeren ane, dhe natyraliteti i njeriut per tu ndare, per te evoluar, per tu vecuar, ka sjelle deri te individualiteti ekstrem i shoqerise shqiptare. Tani me nuk kemi tendence per ndarje fisesh dhe formimi te kombeve te reja, sic ishte ne antikitet, por fenomeni ka depertuar deri te "atomizimi" i ceshtjes, apo deri te individi. Ata shqiptar qe tentojne te ndahen apo te vecohen, hasin ne fise, kultura apo kombe te huaja, qe koha e gjate i ka shendruar shume te huaj per ta, dhe atyre nuk u ngelet kompromis tjeter vec se te asimilohen brenda tyre, nese duan te evoluojne. Por, ata qe i bejne balle ketij kompromisi vetmohues te kombinuar me forcen e natyrshme e njeriut (ne kete rast te shqiptarit) per t'i ndejtur besnik tradites, ka krijuar anomali gjate proceseve te takimit me kulturat, fiset, apo kombet e huaja. Tendeca e natyrshme per tu ndare nga trungu, ne njeren ane, me tendencen tjeter te natyrshme per t'i qendruar besnik tradites, te kombinuar me dallimin ekstrem qe has ai ne mes vetes dhe kultures, fisit, apo kombit te ri qe e takon, ka bere qe nje pjese e shqiptareve, megjithate, kane vendosur t'i qendrojne besnik identitetit kombetar, dhe te kthehen e te jetojne ne berthamen e tyre te mbetur qe nga parahistoria. Ky fenomen, ka sjelle deri te vazhdimi i ndarjes brenda llojit te vet, duke formesuar keshtu shoqerine me individualiste brenda nje kulture (ne sens te gjere te fjales), qe ekziston ne bote. Ky rezultat ka pasoja katastrofike per unifikim kombetar, poashtu krijon tension brenda llojit, por eshte shume interesant dhe terheqes per kulturen globale, ku individi vihet ne qender te vemendjes. Individualitetin e shqiptareve e kane vene re te gjithe pushtuesit, te cilet gjate periudhes se administrimit, kane shfrytezuar vetine udheheqese, qe vijne si rezultat i individualitetit. Kjo eshte shfrytezuar ne vecanti nga Perandoria Romake dhe ajo Osmane. Shpresojme se kjo veti do te vihet re edhe pas humbjes se pseudo-nacionalizmave global dhe krijimit te nje sistemi funksional nderkombetar (njerezor).
b)
"Te barabarte ne mes te barabarteve". Kjo ishte formula me te cilen Skenderbeu arriti te bej bashke nje pjese te madhe te shqiptareve (26). Ligji i krijuar nga nje njeri apo elite dhe kerkon vet te sundoj mbi njerezit tjere, nuk mund te perfillet vullnetshem nga shqiptari, por ligji qe e ngre, e rrit, apo e bene te ndjehet mire moralisht dhe
shpirterisht
shqiptarin, ate ligj ai vetevetiu e respekton. Kanuni qe i pashkruar,
por ligjet e tij diheshin dhe ndjeheshin apriori nga shqiptaret, sepse
ato ligje mund te gjinden thelle ne moralin e cdo njeriu qe kerkone
ngritje, rend ne shoqeri dhe barazi (16). Komunizmi per shembull, eshte
nje kopje e keqe e kesaj barazije, sepse perseri ne piedestal eshte nje
njeri, apo nje grup njerezisht, qe per shqiptarin eshte irrituese dhe
nencmuese. Shteti demokratik krijon ndarje klasore te bazuar nga te
ardhurat ekonomike. Ky eshte nje problem i madh per ligjet morale te
shqiptarit, i cili asnjehere ne histori nuk ka qene lypsar, madje as per
buke, por sot kemi gjithnje e me shume shqiptar qe e thejne cdo kod
moral te tyre te trasheguar dhe dalin me koken ulur per lemoshe, sepse
sistemi i ketille politike i'a ka pamundesuar qe te punoj edhe token e
vet per nje kafshate buke. Ne anen tjeter, kemi shqiptaret militant, qe
thejne kodet e tij per te perkarhur nje individ apo grup njerezish,
vetem e vetem qe te mos vij ne nje gjendje te rende ekonomike, ai
detyrohet t'i thej vazhdimisht kodet e tij morale te trasheguara..
Militanti i bazuar ne interes ekonomik, e thenë rende traditen dhe
identitetin e trasheguar te shqiptarit. Politika qe kanalizon shqiptaret
drejte nje skeme te ketille te veprimit, duhet te ndryshohet sa me
shpejt qe eshte e mundur, sepse shkateron traditen, kulturen, dhe vet
prirjen kulturore te shqiptarit. Ky sistem, thjeshte e asgjeson
shqiptarin dhe e ben ate te zbrazet nga cdo element kulturore te
trasheguar.
Shqiptari duhet te krijoj vet nje model te tij te funksionimit te shoqerise, sepse kopja e nje modeli te huaj nuk korespondon me vecantite e tij kulturore. Ne fakt, shqiptari duhet te modeloj nje forme te tille te modelit politik, ku duhet te perfshije elemente nga format me te suksesshme te funksionimit politik nga e gjithe bota e diteve tona, por qe perseri te jene te nderlidhura ngusht me kodin moral brenda se cilit shqiptari ndjehet më shqiptar. Politike autoktone duhet te krijohet edhe per ceshtjet sociale, ekonomike, ato te turizmit, edukativo-arsimore, etj. Fillimisht duhet te selektohen vecantite te cilat mund te shfrytezohen per te miren e vet shoqerise dhe padyshim keto vecori nuk mund te jene te ngjajshme me ato qe mund t'i kete nje komb tjeter, prandaj kopjimi krijon kaos. Vecoria me e theksuar e shqiptarve eshte trashegimia kulturore dhe materiale, per te cilen duhet te krijohen politika adeukuate per t'u shfaqur dhe ruajtur institucionalisht. Jo cdo gje e vjeter eshte e mire, ashtu sic nuk eshte e mire cdo gje moderne, prandaj shqiptari duhet te dalloj te miren qe e ka trasheguar dhe ta modifikoj ate ne nje forme moderne, qe te ruhet nga te keqijat e koherave moderne dhe t'i shfaq me sukses vecantite e tij ne te ardhmen.
Nacionalizmi
Ky nocion qe identifikohet nepermjet identitetit kombetar, eshte evoluim i natyrshem i organizimit shoqerore qe nga antikiteti, me njerezit e ngjajshem qe ne lindje, qe identifikohen me gjuhe dhe kulture, simbole, histori të përbashkët (27), qe i homogjenizon njerezit deri në atë masë sa që ata e perceptojnë vetveten si një popull, madje dhe interesat momentale (qoftë ato edhe në perspektivë), i kanë të ngjajshme. Këto interesa, apo tendenca për të vendosur për gjendjen e tyre sociale, ekonomike, politike, janë thellë të ngulitura në qenien e tyre, e cila është kalitur përgjatë një procesi shumëvjeçarë në mënyrë të ngjajshme me njëri-tjetrin. Kështu formësohet një civilizim, kështu formësohet një kulturë, kështu formësohet një komb me veçantit e tij dhe rjedhimisht kështu formësohet edhe nocioni i nacionalizmit.
Pika ekstreme e nacionalizmit shpije te dukuri tjera kryesisht negative per shoqerine e globaliluar, sic eshte racizmi, superkombi, apo superioriteti mbi popujt tjere, por nacionalizmi identifikues, mbrojtes, qe shfaq vyrtite dhe nuk anathemon kombe, kultura apo racat e tjereve, quhet nacionalizem pozitiv. Ne vazhden e ketij mendimi do te theksoj edhe thenien e Kadares sone te madh: "Pa qene nacionalist i mirefillte, nuk mund te jesh as edhe kozmopolit i mirefillte".
Pasi qe nacionalizmi fillet e tij i ka ne tribalizem (27), ashtu si familja qe rrenjet i ka ne fis e fare, grumbullimi i shume fiseve te ngjajshme qe flitnin te njejten gjuhe (kujtojme ketu primordializmin), e formesojne kombin, por ne rastin e shqiptareve ky formesim eshte me specifik dhe ka nje histori pak me te ndryshme se ne rastet e formesimit te kombeve tjera, te cilet per vec gjuhes se formesuar, kane edhe pikenisje apo pikeformime me baze fetare, simbolike, ekonomike, politike, etj. Te shqiptaret nuk ekziston nje piknisje prej ku fillon formesimi i ketij kombi, shqiptaret jane vazhdimesi kulturore e tre racave, te asaj dinarike, alpike (qe shpesh konsiderohet si pjese e asaj dinarike) dhe mesdhetare, qe kane jetuar dhe levizur perreth gjithe Mesdheut ne tre kontinente, qe nga parahistoria. Keto raca jane pjese perberese e te gjitha kombeve te ketyre kontinenteve, por ne malet e gadishullit ilirik u ruajt vazhdimesia kulturore qe nga formesimi i tyre. Pas ndarjes se vazhdueshme te kulturave/gjuheve, formesoheshin kombe te reja te cilat largoheshin dhe ndryshonin vazhdimisht nga berthama e tyre pellazgjike. Ky proces ka vazhduar pa nderprere dhe akoma vazhdon, nderkohe, pjesa e berthames se pandryshuar te mbetur perreth mesdheut, si pasoj e ekspansinonit te vazhdueshem te kulturave dhe popujve tani me te ndryshem, shkaktoji restrikcionin e vazhdueshem me epiqendren ne malet e gadishullit ilirik.
Gjithe keto pjese fisesh qe kishin mbijetuar pa u asimiluar dhe qe jetonin aq larg njera-tjetres (qe nga "Shtyllat e Herkulit" ne perendim, deri ne Kaukaz ne lindje dhe qe nga deti Baltik ne veri dhe deri ne Egjypt ne jug - 15, 28), me raca te ndryshme, por me nje kulture te ngjajshme, padyshim se ofrimi i tyre shkakton nje ferkim centrifugal nga diversiteti lokal, por edhe nje afrim centripetal drejte njeri-tjetrit nga rreziku i asimilimit dhe shfarrosjes totale ne anen tjeter.
“Nacionalizmi shqiptar” (që në vetvete, nuk është as më shumë e as më pak se vetëdijesim kombëtar), në krahasim me atë të popujve tjerë, për veç se nuk është gllabërues, apo i rezikshëm, ai është aq unik dhe njëkohësisht shumë kontraditkorë, sa që nuk mund të definohet qartë se si etnocentrizmi shqiptar, në vetvete do të thotë multikulturalizëm (globalizëm/khalifat), që reflektohet në të gjitha komponentat e kulturës shoqërore, deri tek feja. Kjo dukuri, padyshim se ka të bëjë me qenien shqiptare, si ekstrakti më i vjetër qe vijne drejperdrejte nga berthama e perbashket e kombeve dhe thellë në nënvetëdijen tonë, të gjithë njerëzimin mund ta perceptojmë si një ‘komb’ i vetëm, apo ‘bashkombas’.
Shqiptari i sotëm, në parim (duke marr parasysh se ai është injorant në relacion me njohjen e vetëvetes, që vijnë si pasoj e rethanave të jashtëzakonshme që ka kaluar kjo pjesë e njerëzimit, që nga krijimi i tij), e percepton çdo gjë shqiptare me skepticizëm e përbuzje, dhe e admiron gjithnjë ‘të huajin’ si qenie e zhvilluar në liri më të madhe në relacion me të dhe më i përparuar se sa ai. Shembull e kemi indeksin e eurocentrizmit apo multikulturalizmit tek shqiptarët, më të skajshëm se vet europianët, apo amerikanët dhe vetekspozimin ndaj interesave të polit lindor gjeostrategjik njëkohësisht.
Të qenurit shqiptar, nuk është vetëm mënyrë e të menduarit, e sjelljes, kulturës, prirjes psiokologjike e sociologjike, por për ti siguruar këto, duhet të lindësh si i tillë, pra, të kesh të regjistuar në ADN të gjithë trashëgimin e vaçant të këtij populli të mbijetuar në rethana të jashtëzakonshme që nga krijimi i njerëzimit. Njerëzit janë kudo të njëjtë, rethanat historike janë ato që i diferencojnë edhe gjenetikisht. Të preukupohesh vetëm me problemet e të tashmes, do të thotë se je duke u rrotulluar vetëm brenda kuadratit të pasojave që ke trashëguar. Pra, njerëzit instiktivisht janë të prirur ti harrojnë shkaqet, por shkenca jo!
___________
Diversiteti ne mendime eshte pasuri, homogjeniteti ne kete rast do te krijonte nje kope, apo turme njerezish servil te njeri-tjetrit dhe ne e dijme se te pakten ne kete pike dallohemi per kryenecesi te theksuar.
Pa marr parasysh pasojat e kesaj vecorije, ne mosfunksionimin e shume sistemeve te importuara, ne duhet te dijme te shfrytezojme kete prirje kulturore per te mire. Cdo shqiptar eshte model per kete diversitet ne mendime, nuk eshte me rendesi se a kane apo jo te drejte ne ate cka mendojne dhe pa marr parasysh nivelin e intelektit te tyre qe e kane shfrytezuar, apo informatave qe posedojne, me rendesi eshte qasja per te kundershtuar, duke e vecuar veten individualisht ne ate cka mendon. Mungesa e njohurive intelektuale nuk ka te bej me kapacitetin. Nderkohe antropologet nga kendveshtrimi i tyre shkencore flasin per kapacitet te theksuar te races shqiptare dhe lloj-lloj "produktesh" qe hasim per cdo dite e qe jane te shquar per injorancen e tyre, nuk duhet te perzihen me kapacitetit e po atyre, qe mund te jete komplet i pashfrytezuar, si pasoj e shume rrethaneve te vecanta qe e kane krijuar si te tille.
__________
Prandaj mos i detyroni shqiptaret te sillen njesoj (komunizmi), sepse beni krim anti-njerezor, ata nuk jane te kalitur per nje sistem te atille, por as mos i ndani ata na klasa, ku morali nuk do te ishte pesha qe do te matej, por paraja (sistemi demokratik).
Prandaj mos prisni qe aty ku ka nje grumbull shqiptaret, qe ato te sillen te gjithe njesoj. Pa marr parasysh natyren e veprimit (sasine e budallallekut, apo sjelljes "se mire"), nje grup shqiptaresh asnjeher nuk do te veproj njesoj, edhe pse njeri prej tyre do te tregohet shume i talentuar, ai budallai do ta kundershtoj me vetebesim te plote, apo e kunderta.
Prandaj mos prisni qe te gjithe shqiptaret te hane torte ne nje menyre te njejte, padyshim se do te kete prej atyre qe do ta prishin "kopen";
Prandaj mos prisni qe ne nje "party" te organizuar nga ju ne nje kafiteri te qytetit, nuk do te kete "party breaker-a", nese keni ftuar nje grumbull shqiptaresh, padyshim se do te kete ekstremitete ne sjellje.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te luftojne armiqet ne unitet te plote, padyshim se do te kete tradhetar te medhenj, apo prej atyre qe do te gjejne miliona arsyje tjera per te marr nje qendrim ekstrem, por te ndryshem nga njeri-tjetri.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te duan te bashkohen ne nje shtet, padyshim se do te kete prej atyre qe do te krijojne nje ekstremitet tjeter per ta ndjekur...
Shqiptaret jane nje kopje e vogel e kultures boterore ne pergjithesi. Me cdo problem qe do te ballafqohet bota deri ne skajet me te thella te saj, probleme te ngjajshme do te mund t'i gjesh edhe te shqiptaret. Kjo vlene edhe per perparesite. Shqiptari barte me vete ekstremet e te dy aneve te medaljes.
Besir Bajrami
19.2.2014
Basra - Irak
________
Referenca (ne brendesi te lidhjeve te meposhtme, i keni edhe emrat e autoreve):
1. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/305316846182758
2. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=152265138154597&l=53a0cd559a
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=114605051920606&l=5804042641
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=127310447316733&l=bb02a77da5
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255175455592&l=e429b9df59
3. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254672122309&l=97642b4734
4. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/282121355152962
5. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279260385455071&l=5b3ea1da0f
6. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254522122324&l=4a45adeddf
7. https://www.facebook.com/notes/besir-bajrami/all-in-one/249209335121598
8. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
9. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=139418649439246&l=3bb0952a76
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&l=94dad76c96 (me radhe...)
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=1434876&offset=0&total_comments=26
10. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.214339561947154.48697.100001133356751&type=3
11. http://www.youtube.com/playlist?list=PL87BD7CD207E9FF5D (videos)
12. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.251090514938725.56111.100001133356751&type=3
13. http://www.youtube.com/playlist?list=PL6065AC9B75911C99 (videos)
14. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=376867249027717&l=4f7317278f
15. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=128442420536869&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=742970&offset=0&total_comments=19
16. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/265846666796443
17. http://www.uvm.edu/~bsaylor/classics/hdt.2.50.html
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=168285296552581&l=f9efe504bd (+ Robert D'Angely - Enigma, faqe 149-151)
http://books.google.co.uk/books?id=71I9AAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Die+alten+Pelasger+und+ihren+mysterien&source=bl&ots=VV6iX2JwvI&sig=vk3WoAyKXJJa2vlaW2k26YYJHCQ&hl=sq&ei=wxi_TMOPGIzGswbygsW1DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=Die%20alten%20Pelasger%20und%20ihren%20mysterien&f=false
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=166728296708281&l=4caab9b623
http://books.google.com/books?id=Y1cXAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=Symbolik+und+Mythologie+der+alten+Völker%2C+besonders+der+Griechen&source=bl&ots=tP64RK_p7w&sig=ndLOcVEcTQADkCodcKYrdS4QALc&hl=sq&ei=Acm_TJmJLcGfOoyu2fwL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CA8Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.227738487273928.50700.100001133356751&type=3&l=16a1ad75fe
http://infoarkiva.com/lajme/artikull/iden/1046934133/titulli/Pipa-ne-diksionerin-francez-Mitologjia-shqiptare-me-zana-e-djaj-por-pa-zota
18. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258822121894&l=f8ed2c0b1c
19. http://www.huffingtonpost.com/stephen-schwartz/how-albanias-religious-mix-offers-an-example-for-the-rest-of-the-world_b_2199921.html
20. http://www.balkanweb.com/m/shqiperi/holokausti-kryeministri-kanadez-shqiptaret-i-dhane--bese--hebrejve-88045.html
21. http://www.youtube.com/watch?v=Z1ny8z9YuJs&app=desktop (video)
22. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279259635455146&l=33d7bcf860
23. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258785455231&l=70202c2c0c
24. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=196375257076918&l=b8aec0dc79
25. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/436019189779189?comment_id=4457219&offset=0&total_comments=8
26. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/241429945952525
27. http://books.google.co.uk/books?id=B661BPLxImMC&lpg=PA595&ots=-mjOEO6Ejl&pg=PA595#v=onepage&q=O%20ju%20njer%C3%ABz%2C%20v%C3%ABrtet%20Ne%20ju%20krijuam%20juve%20prej%20nj%C3%AB%20mashkulli%20dhe%20nj%C3%AB%20femre%2C&f=false
28. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
29. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=328946973819745&l=0a9563fce8
30. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=372627486118360&l=bdf5330b24
Shqiptarija!
▓▓▓▓▓▓▓▓
"Ne Shqiperi nuk ka "turmë", por as edhe masë të pa anshme (apo të pa interesuar)" thote Dr. Herbert Louis; "Ata jane mbinjeriu i Niçes, keta shqiptar primitiv - dicka ndermjet mbreterve dhe tigrave", thote studiuesi tjeter Henry Noel Brailsford, kurse Herodoti per thraket thoshte se ne qoftë se do te kishin qenë nën sundimin e një personi të vetëm ose të bashkuar me njeri-tjetrin, per mendimin tim, do te ishin te pathyeshem, por kjo ishte e pamundur"... (1)
Shqiptarija eshte nje bote e vogel ne vete ku diversiteti eshte ne maksimum i theksuar dhe individualiteti eshte ne kulminacion. Te besh bashke te gjithe shqiptaret ne nje mendje eshte e pamundur. T'i besh shqiptaret te sillen te gjithe njesoj eshte e pamundur. Kjo veti ka shume pasoja negative per unitetin kombetar, aq shume te nevojshem per momentumin politik qe e jetojme, por nese e shikojme ne kendveshtrim global, individualiteti eshte vlere. Sic duket shqiptaret do te kene probleme te vazhdueshme shume te theksuara nder veti, deri sa te zhduken interesat kombetare neper bote dhe te sundoj globalizimi i mirefillte, apo deri atehere kur do te ekzistoj vetem interesi individual, pra, atehere kur vetem individualiteti do te vij ne shprehje. Jo rastesisht perandorite qe na kane sunduar, i kane bere shqiptaret perandor, apo vezir te tyre. Ata e kane verejte dhe shfrytezuar individualitetin apo vetine vetem per te udhehequr te shqiptareve.
Nderkohe, masa shqiptare sillet ndryshe ndaj te huajve dhe ndryshe ndaj vetes. Ndaj te huajve cuditerisht ka unitet te ndare ne polarizim dual, kurse ndaj vetevetes eshte skajshmerisht kryenece. Le te fokusohemi te shkaqet kulturo-antropologjike, se perse ndodhe kjo.
Antropologjia
Çdo shkence perqendrohet te shkaqet, per te kuptuar pasojat. Por per te kuptuar vet shkaqet, patjeter e kemi te kthehemi te burimi ku fillojne te ndahen pasojat. Pasojat qe sot i perjetojme, kane nje zinxhire arsyesh se perse ndodhin dhe shkaqet i kemi te renditura me radhe deri ne pafundesi prapa nesh. Ne edhe sot prodhojme shkaqe per pasojat e se nesermes. Te gjithe ne, jemi rezultat i historise. Cdo njeri ne bote mban mbi supe historine e njerezimit qe nga krijimi i tij dhe sot ne jemi hallka e fundit e zinxhirit evolutiv qe ka filluar dhe eshte mbushur ne vazhdimesi ne te kaluaren. Nderkohe, shkenca na qarteson se ADN-ja jone, mbane te dhena te theksuara te pakten 6.000 vjet, qe dmth nese para 6.000 viteve te paret tane kane perjetuar nje x kalitje kulturore, kjo nuk zhduket nga ADN-ja jone te pakten edhe 6.000 vitet e ardheshme. Nese individi vlereson se duhet t'i qendroj besnik tradites apo kultures se trasheguar, keto elemente kulturore vazhdojne te regjistrohen edhe per 6.000 vitet e ardheshme te brezat e ri. Rrethanat e ngjajshme të një populli regjistrohen ne kodin gjenetik të tyre. Në bazë të studiuesve në këtë lëmij, nga analizat e ADN DR, DQ dhe haplotipet karakteristike HLA (antigjenet në ruzat e bardha të gjakut), shqiptarët kanë një idenditet gjenetik në vete, i cili cilësohet si më i vjetri në Mesdhe dhe shumë homogjen (veçanërisht para ardhjes së indo-europianëve si popull heterogjen, para viteve 2.000 p.e.s) per nga vitete e lashtesise dhe pandryshueshmerise, por shume heterogjen ne llojin e tyre ne formim.
Këto janë disa nga haplogrupet e shqiptarëve:
Y-chromosome (Y-DNA)
E1b1b1a; E1b1b1a2; E3b; E3b1a (E-M78); E-V13; I; I1; I1b2 (M-26); I2; I2a; I2a1; I2b; J2; J2a; J2b (J-M12); J2e (M-102); J1; R1a; R1b; G; G2a...
Mitochondrial DNA (mtDNA):
H; (H1+H3); V; J; T; U; (U4); (U5); K; I; W ...
Shqiptaret kane shume haplotipe te ngjajshme me popujt perreth gjithe Mesdheut dhe Europes. Ne qofte se nje individ qe i perkete ndonjerit nga keto haplotipe dhe nuk eshte sot kulturalisht shqiptar, do te kthehej natyrshem te evoluimi i drejteperdrejte i kultures se perbashket pellazgjike qe sot e gjejme te shqiptaret, ky kthim nuk do te quheshte asimilim, por rilindje kulturore drejte nje globalizimi te mirefillte, sic ishte periudha pellazgjike, kur te gjithe popujt ishin nje. Nese nje shqiptar vendosen te mos e trashegoj kete kulture te evoluar drejteperdrejte te shqiptaret, atehere ky akt do te quhej asimilim. Modifikimi, modernizimi i kultures pellazgjike eshte i drejte, por braktisja e saj eshte asimilim. Shqiptaret nuk kane komb tjeter te asimiluar brenda tyre (edhe pse vet jane asimiluar vazhdimisht ne kombet e reja qe jane formesuar), por shqiptaret ngjajne antropologjikisht me te gjithe popujt e Mesdheut dhe Europes. Ne fakt shqiptaret jane pasqyra origjinale e ketyre popujve qe ne origjine. Ne nje shkrim tjeter do te jap te dhena ne detaje per llojet e haplogrupeve qe shqiptaret u perkasin dhe vjetersine maramendese te tyre. (2)
Rrenjet ne histori (Pellazget)
Nese
ekziston ndonje popull autokton ne bote, nuk mund te jene tjeter pervec
shqiptareve (3). Emri me i vjeter qe identifikon kulturen apo popullin
autokton ku mbijetojne sot shqiptaret, eshte emri pellazg, te cilet
karakteizoheshin me nje gjuhe dhe bashkesi kulturore te perbashket (4,
5, 6... 7), qe jetonte ne pjesen me te madhe te botes qe atehere
njiheshte dhe ndertonin struktura te jashtezakonshme (klutura
megalithike (8), koha e tyre ka nje
vazhdimesi nga parahistoria deri ne histori. Pas zhvillimit dhe
ferkimeve ndermjet tyre, filluan carjet e theksuara kulturore deri te
lufterat ndermjet fiseve pellazge. Shqiptaret jane perzierja me e vjeter
e shume fiseve pellazge qe u terhoqen instiktivisht ne malet e
gadshillut ilirik, si pasoj e ketyre lufterave, qe filluan pas ndarjeve
te para kulturore, ndarjes se gjuheve, qe rrjedhimisht coji deri te
ndarja e kombeve. Terheqje te ngjajshme te pellazgeve pati edhe ne disa
skaje tjera perreth tre kontinenteve qe e rrethojne Mesdheun, dhe
zakonisht ky popull quhej alban (sepse ata kryesisht mbijetonin ne male
(30). Te
albanet e Ballkanit, u struken brenda tyre fiset tjera ilire, thrake,
etruske, pra pellazge, ende te pandryshuara, kurse albanet e skajeve
tjera te botes u asimiluan me heret nga te ndryshmit perreth. Albanet e
Ballkanit sot jane te vetmit ne bote qe kane mbijetuar nga ajo kohe,
perderisa fiset tjera pellazge evoluan dhe u perzien me kultura tjera te
krijuara nderkohe, duke formesuar keshtu kombe tjera me te reja. Te
albanet e Ballkanit dhe fiseve tjera nga i njejti popull qe kishte
mbijetuar pa u asimiluar, pati edhe nje tkurrje tjeter, kjo ishte
tkurrja e fiseve tjera ilire, thrake, etruske, qe te shtypur nga
invazionet e vazhdueshme (kryesisht nga lindja, veri-lindja dhe
jug-lindja) u terhoqen ne malet e ketij rajoni dhe u mbeshteten per
detin Adriatik si kufirin e fundit te tyre. Nga cdo fis pati te
mbijetuar nen emrin e mevonshem si shqiptar, por pati edhe te asimiluar
dhe shkrire ne kombet e tjera qe na invadonin. Prandaj sot, gjenetikisht
kemi shume sllav, grek, italian, turq, gjerman, kelt, me te njejten ADN
si te shqiptareve, por kulturalisht keto individ jane te asimiluar ne
nje komb tjeter dhe nuk kane arritur ta ruajne origjinalitetin e
kultures se tyre me te lashte. Po ta benin kete, ata sot do te
identifikoheshin si te ngjajshem me shqiptaret dhe do te flisnin gjuhen e
tyre te perbashket qe e kishin ne antikitet, gjuhen e perbashket
pellazgjike, sot me e perafert me kete gjuhe eshte shqipja. Edhe nga perfundimet qe dalin nga analizimi i teksteve fetare, shohim se pellazget jane populli para profetit Nuh, qe u nda ne periudhen e kulles se fameshme te Babelit, dhe nje pjese e vogel e tyre qe mbijetoji si origjinale qe nga jo kohe, vazhdimisht eshte tkurrur perreth maleve te Mesdheut. Berthama e tyre mbeti e strukur perfundimisht ne malet e gadishullit Ilirik. (7)
Gjeografia
Pasi e permendem diversitetin nga ku u krijua berthama shqiptare, eshte ndoshta ironik fakti se edhe gjeografikisht vendi ku jeton ky popull eshte tejet unik. Ne nje territor relativisht te vogel jane te strukur edhe malet, edhe fushat, edhe lumejt, edhe deterat. Perreth Mesdheut, eshte nder vendet e pakta qe ofron nje afersi te theksuar te malit me detin, poashtu klima eshte e ndare ne ate mesdhetare, tropikale dhe subtropikale, shqiptaret ballafaqohen me nje dimer te forte dhe nje vere te forte poashtu. I perjetojne te gjitha ekstremitetet e klimes. Kemi nje vere si ne jug-lindje te botes dhe nje dimer si ne veri-perendim te botes. Lageshtia e ajrit eshte me e larte se ne lindje, prandaj temperaturat e veres edhe pse jane pak me te uleta se ato te lindjes, perjetohen me rend, poashtu edhe dimri eshte i acart dhe i rend si ne veri-perendim. Klima ndikon jashtezakonisht shume ne kalitjen multidimenzionale te karakteristikave kryesore te races se njeriut dhe ky diversistet ne klime, ashtu si ne gjeografi dhe histori, padyshim se e ka ndikimin e vet ne formesimin e shqiptarit.
Kultura
Gjuha (7), simbolet (9), (7), veshja (10), (7), vallet (10), (11), (7), kenget (12), (13) dhe te gjitha elementet kryesore te kultures qe e krijojne identitetin tone kombetar, jane ne ekuiliber te plote me faktoret tjere te permendur deri me tani, pra, jane me elemente te theksuara diversiteti ne formim (piknisje) dhe paraqesin nje mozaik mahnites per boten e globalizuar.
T'i marrim nje nga nje. Eshte mahnitese se si ne gjuhen shqipe perfshihen te gjitha melodite e mundeshme qe formon fonetika e gjuheve ne bote.
Madje
edhe ne aksiomen indo-europiane per gjuhen, shqipja nuk mund te ndahet
as ne deget perendimore, as ne ato lindore, por qendron ne mes te tyre,
sepse i ka elementet e krijimit te te dy ketyre degezimeve (14), (7).
Qindra nendialektet e shqipes ne nje territor relativisht te vogel,
tregon nje vecanti qe flet per historine e tkurrjes qe kane patur te
paret e shqiptareve, qe fiset e tyre kane jetuar ne nje largesi te madhe
njeri me tjetren, aq sa kane filluar edhe ta evoluojne gjuhen e tyre te
perbashket ne drejtime te ndryshme, por invazionet e njepasnjeshme kane
detyruar autoktonet e vjeter te terhiqen e te mblidhen ne malet me te
aferta (15). Te simbolet kemi ruajtje te mrekullueshme brenda identitetin kulturore shqiptar, te simboleve me te vjetra te njerezimit. Duke filluar qe nga simbolet neolotike qe vizatohen ne forme tatuazhezh ne malesi, piktogramet ne gur dhe veshje, mithraizmi, pastaj simbolet e kulturave antike qe u formesuan nga te paret e shqiptareve,
e deri sot te simbolet identifikuese kombetare qe bijne me shume ne sy.
Pra, edhe ketu shume kultura te vjetra, qofte edhe te zhdukura tani me,
qe nga skajet me te thella te botes, mund te shohin ngjajshmeri me
simbolet qe jane perdorur ne vazhdimesi nder shqiptar.Edhe
te veshja verehet multidimenzionaliteti i kultures shqiptare. Ne
veshjen e shqiptarit shohim ruajtjen e elementeve me te hershem te
kulturave te vjetra qe jane krijuar nga i njejti popull pellazgjik
perreth Mesdheut. Xhubleta eshte nje mrekulli ne vete. Plisi poashtu.
Fustanella dhe tirqit kane lashtesine dhe bukurine e tyre. Ngjyrat jane kryesisht bazike (bardhe, zi, kuq).
Por ashtu si te elementet tjera kulturore, shqiptaret kane perfshire te
gjithe mozaikun e tendenvace tjera te para kulturore, ne brendesi te
tyre, pra ne mvaresi te dallimeve fisnore kemi edhe te kaften, apo te
verdhen ne konbinim. Ngjyrat tjera vijne ne relacion me rastet e
vecanta, sic jane ritet, festat dhe pasuria, p.sh. qendisja me ar u
takon ketyre te fundit. Por pjesa lindore e shqiptareve edhe çamet
poashtu, zakonisht perdorin me shume ngjyra ne veshjet e tyre. Poashtu
edhe arbereshet e Italise. Veshja eshte e lidhur shume ngusht edhe me
simbolet.Vallet e shqiptareve me kujtojne katat e kung-fu ne Azi, por te shqiptaret me shume vihet ne dukje madheshtija, ne krahasim me levizjet akrobatike te aziatikeve. Edhe vallet, ashtu si te gjitha elementet tjera te kultures shqiptare, vijne deri ne ditet tona qe nga koherat me te hershme historike. Simbolika, gjendja emocionale dhe ekspozimi, apo shfaqja e kultures ne pergjithesi, jane karakteristikat e valleve te shqiptareve.
Kenget
poashtu tregojne rolin ekuilibrues te shqiptareve, ne mes lindjes dhe
perendimit. Te kenget e shqiptareve verehen elemente lindore dhe
perendimore njekohesisht. Ne kenget popullore shqiptare perdoren shume
instrumente muzikore dhe sa me shume instrumente muzikore te perdoren ne
to, habitshem,
aq me shqiptare tingellojne keto kenge! Jo rastesisht veshi i
shqiptarit te sotshem nuk e perjashton as muziken qe vijne nga lindja,
as edhe ate nga perendimi. Madje edhe ne krijim te muzikes, perdoren
elemente te te dy ketyre poleve te ndryshme (pa marr parasysh shkallen
profesionale gjate krjimit te ketyre kengeve). Eshte me interes te
permendim se qe ne fillet e para te muzikes boterore ne pergjithesi,
duke bere tinguj me materiale te natyres (gur, gjethe, dru, fryme...), e
deri te perdorimi i sa me shume instrumenteve muzikore moderne, muzika
shqiptare mbetet po e atille, duke ruajtur unikalitetin e saj, qe
perfshijne mozaikun e te gjithe atyre qe sot bejne muzike dhe kulture
ndaras (lindja dhe perendimi).Trashegimia e kesaj kulture, eshte ajo pjesa me e shenjte qe e dallon fisnikerine e kultures shqiptare, me ata qe e mesojne apo e indoktrinonje nje kulture neper institucione. Trashegimia nuk lene vend per fallcivitete, kurse indoktrinimi pseudo-institucional po.
Feja
Kultura
shqiptare, qe vijne e kalitur si e tille qe nga parahistoria, ka brenda
vetes edhe periudhat kur njerezit kane krijuar apo edhe ndryshuar fete e
tyre. Vet Kanuni, apo be-ja (feja (29) e trasheguar dhe e pa shkruar e
kultures shqiptare, eshte nje pjese e mbijetuar e kultures se vjeter
antike (16),
nga ku dolen edhe permbledhjet e librave fetare, qe u saktesuan nga
zinxhiri i profeteve qe njeh njerezimi. Edhe monoteizmi para kristian
edhe paganizmi para grek, jane te nderthurura brenda kultures shqiptare
(17). Feja e shqiptareve sot, pervec periudhes se krijimit, eshte e
ndikuar edhe nga periudhat e mevonshme te zhvillimit te saj edhe nga
kulturat perreth, por gjithnje eshte e harmonizuar me ate qe quhet
fundamentale, pra, me kulturen e perbashket qe ne antikitet.
Kryenecesijte e mevonshme te kombet e reja, qe kane si burim versionet e
tyre fetare qe ata i besojne, te shqiptaret keto dukuri eliminohen nga
vet hapesira e gjere e kultures shqiptare qe perfshijne ne vete te
gjitha diversitetet historike, dhe vet mbijetesa e kesaj kulture ka
harmonizuar vetevetiu brenda saj zenkat e atyre qe kapen pas degeve.
Deget mund te perplasen njera me tjetren, por ato i bashkon rrenja.
Kultura shqiptare ka rrenje shume te thella. I gjithe predikimi i
zinxhirit te profeteve monoteist, bashke me paganizmin ne anen tjeter,
jane te mberthyera ne harmoni ne kulturen shqiptare. Te gjitha
ekstremitetet kulturore perfshihen brenda saj, prandaj ne qofte se kjo
kulture ka mbijetuar deri me sot, atehere mund te praqitet si model per
zgjidhjen e shume problemeve shoqerore neper bote. Filozofia e
rilindasve tane se feja e shqiptarit eshte shqiptaria, ngerthen ne vete
per mrekulli fene/fete e njerezimit, cila do qofte emri i saj.
Sepse vet formimi dhe zhvillimi i ciles do fe qe nga krijimi i
njerezimit, eshte ekuivalent me vet formimin e shqiptarit (ne formesimin
e kombit tone, nuk ka luajtur rol vetem nje fe, nje ideologji, apo
interes gjeostrategjik), i cili nuk njeh nje pikenisje, apo pikendarje
nga trungu i perbashket pellazgjik, por eshte evoluim i drejteperdrejte
racor dhe kulturore, bashke me vet njerezimin, dhe ruan natyrshem
vecantite multidimenzionale te brumit te perbashket. Cila do fe e vjeter
qe ekziston sot te njerezimi dhe i ka rrenjet qe nga koha e perbashket
pellazgjike, apo eshte vazhdimesi e asaj tradite, automatikisht eshte
edhe fe e shqiptarit.Jo rastesisht Lady Mary Wortley Montagu shprehet ne kete menyre per kete ceshtje: "Besoj se nuk ka asnjë racë tjetër të njerëzimit që të ketë një mendim kaq modest për aftësinë e vet" (18), duke shtuar ketu Stephen Schwartz (19), drejtor i qendres se pluralizmit Islamik, qe e jep modelin shqiptar si zgjidhje te problemeve nderfetare per boten e civilizuar, apo edhe kryeministrin kanadez Stefen Harpe (20). qe e paraqet shqiptarijne si model per boten, nderkohe Dr Scarlett Epstein (21), qe kerkon nga e gjithe bota te adoptoj be-n (fene) e shqiptarit. Vlene te shtojme ketu edhe keto referenca 22, 23, 24.
Organizimi shoqeror dhe politik
a)
Kufijte e shtetit (25), apo formave tjera te organizimit shoqerore te shqiptareve, gjithnje jane percaktuar dhe vazhdojne te percaktohen nga te huajt, apo ne mvarshmeri te limitit deri ku dhe kur ka mundur te qendroj rezistenca e shqiptareve. Hapesira shqiptare eshte zone restrikcioni, si pasoj e ekspansionit te vazhdueshem. Organizimi shoqerore dhe politik i shqiptareve ka qene gjithnje i ndryshueshem apo variabil ne mvaresi te rethanave, duke filluar qe nga qytet shtetet e koherave antike (nje tregues tjeter i kryenecesise me njeri-tjetrin), deri te tendenca e sotme per te krijuar shtetin e perbashket kombetar (qe ka ngelur ne nivel tendence). Emerues i perbashket i te gjitha ketyre periudhave eshte veshtiresia e shqiptareve per te krijuar unitet politik. Arsyjet jane nga me te ndryshmet, disa prej te cilave i kemi permend edhe me larte.
Ashtu si cdo gje qe shkon drejte ndarjes, hapjes, zhvillimit, qofte nga kendveshtrimi makro, apo edhe mikro, ashtu si universi qe kishte nje pike te perbashket, qe nga Big Bang-u ai shkon drejte hapjes dhe ndarjes, ashtu edhe ne kendveshtrimin më mikro, njerezimi shkon drejte hapjes, ndarjes se metutjeshme. Megjithate, ndarja e shkakton "të ndryshmin", i ndryshmi e shkakton diversitetin dhe diversiteti shpesh shkakton edhe konflikte, prandaj njerezimi ka shpikur vazhdueshem ideologji qe te bashkoj njerezit dhe t'i homogjenizoj ato. Keto ideologji nuk jane sinkornizuar natyrshem me vet natyren e njeriut dhe keshtu edhe ato kane deshtuar. Perandorite, kalifatet, ideologjite e vjetra, apo keto te reja qe i perjetojme sot, te gjitha kane deshtuar, apo jane ne proces te deshtimit.
Rasti i shqiptareve eshte shume specifik, sepse ata jane krijuar si bashkim i fiseve me te vjetra te rajonit, te detyruar nga invazionet e njepasnjeshme te kulturave tjera qe ishin ndare nga i njejti trung i perbashket. Ky bashkim i detyruar per mbijetese, si pasoj e rethanave historike, i atyre fiseve te vjetra te trungut te perbashket pellazgjik, e qe jetonin ne nje largesi te madhe ndaj njeri-tjetrit, ka formesuar nje mozaik dhe heterogjenitet ekstrem, brenda homogjenitetit kombetar te shqiptareve. Koha e gjate qe ata jetojne se bashku ne njeren ane, dhe natyraliteti i njeriut per tu ndare, per te evoluar, per tu vecuar, ka sjelle deri te individualiteti ekstrem i shoqerise shqiptare. Tani me nuk kemi tendence per ndarje fisesh dhe formimi te kombeve te reja, sic ishte ne antikitet, por fenomeni ka depertuar deri te "atomizimi" i ceshtjes, apo deri te individi. Ata shqiptar qe tentojne te ndahen apo te vecohen, hasin ne fise, kultura apo kombe te huaja, qe koha e gjate i ka shendruar shume te huaj per ta, dhe atyre nuk u ngelet kompromis tjeter vec se te asimilohen brenda tyre, nese duan te evoluojne. Por, ata qe i bejne balle ketij kompromisi vetmohues te kombinuar me forcen e natyrshme e njeriut (ne kete rast te shqiptarit) per t'i ndejtur besnik tradites, ka krijuar anomali gjate proceseve te takimit me kulturat, fiset, apo kombet e huaja. Tendeca e natyrshme per tu ndare nga trungu, ne njeren ane, me tendencen tjeter te natyrshme per t'i qendruar besnik tradites, te kombinuar me dallimin ekstrem qe has ai ne mes vetes dhe kultures, fisit, apo kombit te ri qe e takon, ka bere qe nje pjese e shqiptareve, megjithate, kane vendosur t'i qendrojne besnik identitetit kombetar, dhe te kthehen e te jetojne ne berthamen e tyre te mbetur qe nga parahistoria. Ky fenomen, ka sjelle deri te vazhdimi i ndarjes brenda llojit te vet, duke formesuar keshtu shoqerine me individualiste brenda nje kulture (ne sens te gjere te fjales), qe ekziston ne bote. Ky rezultat ka pasoja katastrofike per unifikim kombetar, poashtu krijon tension brenda llojit, por eshte shume interesant dhe terheqes per kulturen globale, ku individi vihet ne qender te vemendjes. Individualitetin e shqiptareve e kane vene re te gjithe pushtuesit, te cilet gjate periudhes se administrimit, kane shfrytezuar vetine udheheqese, qe vijne si rezultat i individualitetit. Kjo eshte shfrytezuar ne vecanti nga Perandoria Romake dhe ajo Osmane. Shpresojme se kjo veti do te vihet re edhe pas humbjes se pseudo-nacionalizmave global dhe krijimit te nje sistemi funksional nderkombetar (njerezor).
b)
"Te barabarte ne mes te barabarteve". Kjo ishte formula me te cilen Skenderbeu arriti te bej bashke nje pjese te madhe te shqiptareve (26). Ligji i krijuar nga nje njeri apo elite dhe kerkon vet te sundoj mbi njerezit tjere, nuk mund te perfillet vullnetshem nga shqiptari, por ligji qe e ngre, e rrit, apo e bene te ndjehet mire moralisht dhe
shpirterisht
shqiptarin, ate ligj ai vetevetiu e respekton. Kanuni qe i pashkruar,
por ligjet e tij diheshin dhe ndjeheshin apriori nga shqiptaret, sepse
ato ligje mund te gjinden thelle ne moralin e cdo njeriu qe kerkone
ngritje, rend ne shoqeri dhe barazi (16). Komunizmi per shembull, eshte
nje kopje e keqe e kesaj barazije, sepse perseri ne piedestal eshte nje
njeri, apo nje grup njerezisht, qe per shqiptarin eshte irrituese dhe
nencmuese. Shteti demokratik krijon ndarje klasore te bazuar nga te
ardhurat ekonomike. Ky eshte nje problem i madh per ligjet morale te
shqiptarit, i cili asnjehere ne histori nuk ka qene lypsar, madje as per
buke, por sot kemi gjithnje e me shume shqiptar qe e thejne cdo kod
moral te tyre te trasheguar dhe dalin me koken ulur per lemoshe, sepse
sistemi i ketille politike i'a ka pamundesuar qe te punoj edhe token e
vet per nje kafshate buke. Ne anen tjeter, kemi shqiptaret militant, qe
thejne kodet e tij per te perkarhur nje individ apo grup njerezish,
vetem e vetem qe te mos vij ne nje gjendje te rende ekonomike, ai
detyrohet t'i thej vazhdimisht kodet e tij morale te trasheguara..
Militanti i bazuar ne interes ekonomik, e thenë rende traditen dhe
identitetin e trasheguar te shqiptarit. Politika qe kanalizon shqiptaret
drejte nje skeme te ketille te veprimit, duhet te ndryshohet sa me
shpejt qe eshte e mundur, sepse shkateron traditen, kulturen, dhe vet
prirjen kulturore te shqiptarit. Ky sistem, thjeshte e asgjeson
shqiptarin dhe e ben ate te zbrazet nga cdo element kulturore te
trasheguar.Shqiptari duhet te krijoj vet nje model te tij te funksionimit te shoqerise, sepse kopja e nje modeli te huaj nuk korespondon me vecantite e tij kulturore. Ne fakt, shqiptari duhet te modeloj nje forme te tille te modelit politik, ku duhet te perfshije elemente nga format me te suksesshme te funksionimit politik nga e gjithe bota e diteve tona, por qe perseri te jene te nderlidhura ngusht me kodin moral brenda se cilit shqiptari ndjehet më shqiptar. Politike autoktone duhet te krijohet edhe per ceshtjet sociale, ekonomike, ato te turizmit, edukativo-arsimore, etj. Fillimisht duhet te selektohen vecantite te cilat mund te shfrytezohen per te miren e vet shoqerise dhe padyshim keto vecori nuk mund te jene te ngjajshme me ato qe mund t'i kete nje komb tjeter, prandaj kopjimi krijon kaos. Vecoria me e theksuar e shqiptarve eshte trashegimia kulturore dhe materiale, per te cilen duhet te krijohen politika adeukuate per t'u shfaqur dhe ruajtur institucionalisht. Jo cdo gje e vjeter eshte e mire, ashtu sic nuk eshte e mire cdo gje moderne, prandaj shqiptari duhet te dalloj te miren qe e ka trasheguar dhe ta modifikoj ate ne nje forme moderne, qe te ruhet nga te keqijat e koherave moderne dhe t'i shfaq me sukses vecantite e tij ne te ardhmen.
Nacionalizmi
Ky nocion qe identifikohet nepermjet identitetit kombetar, eshte evoluim i natyrshem i organizimit shoqerore qe nga antikiteti, me njerezit e ngjajshem qe ne lindje, qe identifikohen me gjuhe dhe kulture, simbole, histori të përbashkët (27), qe i homogjenizon njerezit deri në atë masë sa që ata e perceptojnë vetveten si një popull, madje dhe interesat momentale (qoftë ato edhe në perspektivë), i kanë të ngjajshme. Këto interesa, apo tendenca për të vendosur për gjendjen e tyre sociale, ekonomike, politike, janë thellë të ngulitura në qenien e tyre, e cila është kalitur përgjatë një procesi shumëvjeçarë në mënyrë të ngjajshme me njëri-tjetrin. Kështu formësohet një civilizim, kështu formësohet një kulturë, kështu formësohet një komb me veçantit e tij dhe rjedhimisht kështu formësohet edhe nocioni i nacionalizmit.
Pika ekstreme e nacionalizmit shpije te dukuri tjera kryesisht negative per shoqerine e globaliluar, sic eshte racizmi, superkombi, apo superioriteti mbi popujt tjere, por nacionalizmi identifikues, mbrojtes, qe shfaq vyrtite dhe nuk anathemon kombe, kultura apo racat e tjereve, quhet nacionalizem pozitiv. Ne vazhden e ketij mendimi do te theksoj edhe thenien e Kadares sone te madh: "Pa qene nacionalist i mirefillte, nuk mund te jesh as edhe kozmopolit i mirefillte".
Pasi qe nacionalizmi fillet e tij i ka ne tribalizem (27), ashtu si familja qe rrenjet i ka ne fis e fare, grumbullimi i shume fiseve te ngjajshme qe flitnin te njejten gjuhe (kujtojme ketu primordializmin), e formesojne kombin, por ne rastin e shqiptareve ky formesim eshte me specifik dhe ka nje histori pak me te ndryshme se ne rastet e formesimit te kombeve tjera, te cilet per vec gjuhes se formesuar, kane edhe pikenisje apo pikeformime me baze fetare, simbolike, ekonomike, politike, etj. Te shqiptaret nuk ekziston nje piknisje prej ku fillon formesimi i ketij kombi, shqiptaret jane vazhdimesi kulturore e tre racave, te asaj dinarike, alpike (qe shpesh konsiderohet si pjese e asaj dinarike) dhe mesdhetare, qe kane jetuar dhe levizur perreth gjithe Mesdheut ne tre kontinente, qe nga parahistoria. Keto raca jane pjese perberese e te gjitha kombeve te ketyre kontinenteve, por ne malet e gadishullit ilirik u ruajt vazhdimesia kulturore qe nga formesimi i tyre. Pas ndarjes se vazhdueshme te kulturave/gjuheve, formesoheshin kombe te reja te cilat largoheshin dhe ndryshonin vazhdimisht nga berthama e tyre pellazgjike. Ky proces ka vazhduar pa nderprere dhe akoma vazhdon, nderkohe, pjesa e berthames se pandryshuar te mbetur perreth mesdheut, si pasoj e ekspansinonit te vazhdueshem te kulturave dhe popujve tani me te ndryshem, shkaktoji restrikcionin e vazhdueshem me epiqendren ne malet e gadishullit ilirik.
Gjithe keto pjese fisesh qe kishin mbijetuar pa u asimiluar dhe qe jetonin aq larg njera-tjetres (qe nga "Shtyllat e Herkulit" ne perendim, deri ne Kaukaz ne lindje dhe qe nga deti Baltik ne veri dhe deri ne Egjypt ne jug - 15, 28), me raca te ndryshme, por me nje kulture te ngjajshme, padyshim se ofrimi i tyre shkakton nje ferkim centrifugal nga diversiteti lokal, por edhe nje afrim centripetal drejte njeri-tjetrit nga rreziku i asimilimit dhe shfarrosjes totale ne anen tjeter.
“Nacionalizmi shqiptar” (që në vetvete, nuk është as më shumë e as më pak se vetëdijesim kombëtar), në krahasim me atë të popujve tjerë, për veç se nuk është gllabërues, apo i rezikshëm, ai është aq unik dhe njëkohësisht shumë kontraditkorë, sa që nuk mund të definohet qartë se si etnocentrizmi shqiptar, në vetvete do të thotë multikulturalizëm (globalizëm/khalifat), që reflektohet në të gjitha komponentat e kulturës shoqërore, deri tek feja. Kjo dukuri, padyshim se ka të bëjë me qenien shqiptare, si ekstrakti më i vjetër qe vijne drejperdrejte nga berthama e perbashket e kombeve dhe thellë në nënvetëdijen tonë, të gjithë njerëzimin mund ta perceptojmë si një ‘komb’ i vetëm, apo ‘bashkombas’.
Shqiptari i sotëm, në parim (duke marr parasysh se ai është injorant në relacion me njohjen e vetëvetes, që vijnë si pasoj e rethanave të jashtëzakonshme që ka kaluar kjo pjesë e njerëzimit, që nga krijimi i tij), e percepton çdo gjë shqiptare me skepticizëm e përbuzje, dhe e admiron gjithnjë ‘të huajin’ si qenie e zhvilluar në liri më të madhe në relacion me të dhe më i përparuar se sa ai. Shembull e kemi indeksin e eurocentrizmit apo multikulturalizmit tek shqiptarët, më të skajshëm se vet europianët, apo amerikanët dhe vetekspozimin ndaj interesave të polit lindor gjeostrategjik njëkohësisht.
Të qenurit shqiptar, nuk është vetëm mënyrë e të menduarit, e sjelljes, kulturës, prirjes psiokologjike e sociologjike, por për ti siguruar këto, duhet të lindësh si i tillë, pra, të kesh të regjistuar në ADN të gjithë trashëgimin e vaçant të këtij populli të mbijetuar në rethana të jashtëzakonshme që nga krijimi i njerëzimit. Njerëzit janë kudo të njëjtë, rethanat historike janë ato që i diferencojnë edhe gjenetikisht. Të preukupohesh vetëm me problemet e të tashmes, do të thotë se je duke u rrotulluar vetëm brenda kuadratit të pasojave që ke trashëguar. Pra, njerëzit instiktivisht janë të prirur ti harrojnë shkaqet, por shkenca jo!
___________
Diversiteti ne mendime eshte pasuri, homogjeniteti ne kete rast do te krijonte nje kope, apo turme njerezish servil te njeri-tjetrit dhe ne e dijme se te pakten ne kete pike dallohemi per kryenecesi te theksuar.
Pa marr parasysh pasojat e kesaj vecorije, ne mosfunksionimin e shume sistemeve te importuara, ne duhet te dijme te shfrytezojme kete prirje kulturore per te mire. Cdo shqiptar eshte model per kete diversitet ne mendime, nuk eshte me rendesi se a kane apo jo te drejte ne ate cka mendojne dhe pa marr parasysh nivelin e intelektit te tyre qe e kane shfrytezuar, apo informatave qe posedojne, me rendesi eshte qasja per te kundershtuar, duke e vecuar veten individualisht ne ate cka mendon. Mungesa e njohurive intelektuale nuk ka te bej me kapacitetin. Nderkohe antropologet nga kendveshtrimi i tyre shkencore flasin per kapacitet te theksuar te races shqiptare dhe lloj-lloj "produktesh" qe hasim per cdo dite e qe jane te shquar per injorancen e tyre, nuk duhet te perzihen me kapacitetit e po atyre, qe mund te jete komplet i pashfrytezuar, si pasoj e shume rrethaneve te vecanta qe e kane krijuar si te tille.
__________
Prandaj mos i detyroni shqiptaret te sillen njesoj (komunizmi), sepse beni krim anti-njerezor, ata nuk jane te kalitur per nje sistem te atille, por as mos i ndani ata na klasa, ku morali nuk do te ishte pesha qe do te matej, por paraja (sistemi demokratik).
Prandaj mos prisni qe aty ku ka nje grumbull shqiptaret, qe ato te sillen te gjithe njesoj. Pa marr parasysh natyren e veprimit (sasine e budallallekut, apo sjelljes "se mire"), nje grup shqiptaresh asnjeher nuk do te veproj njesoj, edhe pse njeri prej tyre do te tregohet shume i talentuar, ai budallai do ta kundershtoj me vetebesim te plote, apo e kunderta.
Prandaj mos prisni qe te gjithe shqiptaret te hane torte ne nje menyre te njejte, padyshim se do te kete prej atyre qe do ta prishin "kopen";
Prandaj mos prisni qe ne nje "party" te organizuar nga ju ne nje kafiteri te qytetit, nuk do te kete "party breaker-a", nese keni ftuar nje grumbull shqiptaresh, padyshim se do te kete ekstremitete ne sjellje.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te luftojne armiqet ne unitet te plote, padyshim se do te kete tradhetar te medhenj, apo prej atyre qe do te gjejne miliona arsyje tjera per te marr nje qendrim ekstrem, por te ndryshem nga njeri-tjetri.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te duan te bashkohen ne nje shtet, padyshim se do te kete prej atyre qe do te krijojne nje ekstremitet tjeter per ta ndjekur...
Shqiptaret jane nje kopje e vogel e kultures boterore ne pergjithesi. Me cdo problem qe do te ballafqohet bota deri ne skajet me te thella te saj, probleme te ngjajshme do te mund t'i gjesh edhe te shqiptaret. Kjo vlene edhe per perparesite. Shqiptari barte me vete ekstremet e te dy aneve te medaljes.
Besir Bajrami
19.2.2014
Basra - Irak
________
Referenca (ne brendesi te lidhjeve te meposhtme, i keni edhe emrat e autoreve):
1. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/305316846182758
2. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=152265138154597&l=53a0cd559a
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=114605051920606&l=5804042641
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=127310447316733&l=bb02a77da5
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255175455592&l=e429b9df59
3. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254672122309&l=97642b4734
4. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/282121355152962
5. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279260385455071&l=5b3ea1da0f
6. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254522122324&l=4a45adeddf
7. https://www.facebook.com/notes/besir-bajrami/all-in-one/249209335121598
8. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
9. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=139418649439246&l=3bb0952a76
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&l=94dad76c96 (me radhe...)
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=1434876&offset=0&total_comments=26
10. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.214339561947154.48697.100001133356751&type=3
11. http://www.youtube.com/playlist?list=PL87BD7CD207E9FF5D (videos)
12. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.251090514938725.56111.100001133356751&type=3
13. http://www.youtube.com/playlist?list=PL6065AC9B75911C99 (videos)
14. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=376867249027717&l=4f7317278f
15. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=128442420536869&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=742970&offset=0&total_comments=19
16. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/265846666796443
17. http://www.uvm.edu/~bsaylor/classics/hdt.2.50.html
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=168285296552581&l=f9efe504bd (+ Robert D'Angely - Enigma, faqe 149-151)
http://books.google.co.uk/books?id=71I9AAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Die+alten+Pelasger+und+ihren+mysterien&source=bl&ots=VV6iX2JwvI&sig=vk3WoAyKXJJa2vlaW2k26YYJHCQ&hl=sq&ei=wxi_TMOPGIzGswbygsW1DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=Die%20alten%20Pelasger%20und%20ihren%20mysterien&f=false
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=166728296708281&l=4caab9b623
http://books.google.com/books?id=Y1cXAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=Symbolik+und+Mythologie+der+alten+Völker%2C+besonders+der+Griechen&source=bl&ots=tP64RK_p7w&sig=ndLOcVEcTQADkCodcKYrdS4QALc&hl=sq&ei=Acm_TJmJLcGfOoyu2fwL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CA8Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.227738487273928.50700.100001133356751&type=3&l=16a1ad75fe
http://infoarkiva.com/lajme/artikull/iden/1046934133/titulli/Pipa-ne-diksionerin-francez-Mitologjia-shqiptare-me-zana-e-djaj-por-pa-zota
18. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258822121894&l=f8ed2c0b1c
19. http://www.huffingtonpost.com/stephen-schwartz/how-albanias-religious-mix-offers-an-example-for-the-rest-of-the-world_b_2199921.html
20. http://www.balkanweb.com/m/shqiperi/holokausti-kryeministri-kanadez-shqiptaret-i-dhane--bese--hebrejve-88045.html
21. http://www.youtube.com/watch?v=Z1ny8z9YuJs&app=desktop (video)
22. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279259635455146&l=33d7bcf860
23. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258785455231&l=70202c2c0c
24. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=196375257076918&l=b8aec0dc79
25. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/436019189779189?comment_id=4457219&offset=0&total_comments=8
26. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/241429945952525
27. http://books.google.co.uk/books?id=B661BPLxImMC&lpg=PA595&ots=-mjOEO6Ejl&pg=PA595#v=onepage&q=O%20ju%20njer%C3%ABz%2C%20v%C3%ABrtet%20Ne%20ju%20krijuam%20juve%20prej%20nj%C3%AB%20mashkulli%20dhe%20nj%C3%AB%20femre%2C&f=false
28. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
29. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=328946973819745&l=0a9563fce8
30. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=372627486118360&l=bdf5330b24
