Gandi i shkruan Hitlerit

Në historinë e njerëzimit janë të panumërta letrat e shkëmbyera në gjithë botën. Por në këtë rrjedhë të pafundme korrespondence, ka edhe letra të jashtëzakonshme që, natyrisht, nuk shkruhen nga njerëz të zakonshëm. Letra që do të lexoni më poshtë është vlerësuar si një nga më të çuditshmet dhe më të pamundshmet e Luftës së Dytë Botërore. Në vigjilje të Krishtlindjeve të vitit 1941, Mahatma Gandi i shkruan ... Adolf Hitlerit. Përse? Për të... ndaluar luftën dhe të bëhej aleat i Gandit në aplikimin e strategjisë së tij për mposhtjen e së keqes me mjete jo të dhunshme! Shumëkush do të vinte duart në kokë, duke e quajtur naivitet apo çmenduri këtë veprim. Mirëpo përmbajtja e letrës, vendosmëria e të shprehurit dhe solemniteti i afirmimit të bindjeve frymëzojnë respekt dhe admirim tek lexuesi.
Ndofta edhe për shkak të kësaj letre, midis meritave të shumta të Gandit, Ajnshtajni është shprehur:
«Brezat e ardhshëm do të krenohen që jetojnë në një planet, ku dikur ka ecur Gandi»

24 dhjetor 1941.

I Dashur Mik,

Nëse ju quaj mik, ky nuk është një formalizëm. Unë nuk kam armiq. Qysh prej 33 vjetësh, qëllimi i veprimtarisë sime në jetë ka qenë sigurimi i miqësisë së gjithë njerëzimit, pa dallim race, ngjyre apo besimi.
Shpresoj se ju do të keni kohë dhe dëshirë të dini sesi i konsideron veprimet tuaja një pjesë e rëndësishme e njerëzimit, që jeton nën ndikimin e doktrinës së miqësisë universale. Ne nuk dyshojmë në kurajon dhe dashurinë tuaj për atdheun dhe ne nuk besojmë se ju jeni përbindshi që përshkruajnë kundërshtarët tuaj. Mirëpo shkrimet dhe deklaratat tuaja, si edhe ato të miqve dhe admiruesve tuaj, lejojnë të dyshosh se një numër i madh i veprimeve tuaja janë vrastarë të dinjitetit njerëzor, sidomos në gjykimin e gjithë atyre që, si unë, besojnë në miqësinë universale. I tillë është poshtërimi i Çekosllovakisë, dhunimi i Polonisë dhe aneksimi i Danimarkës. Jam i ndërgjegjshëm se, sipas konceptimit tuaj të jetës, këto zhvatje janë të lavdërueshme. Por ne kemi mësuar qysh fëmijë t'i vlerësojmë veprime të tilla si poshtëruese për njerëzimin. Për këtë arsye, ne nuk mund t'iu urojmë sukses armëve tuaja.
Por pozicioni ynë është unik. Ne i bëjmë rezistencë imperializmit britanik dhe nazizmit njëherësh. Në qoftë se ka ndonjë diferencë midis tyre, kjo është thjesht diferencë shkalle. Një e pesta e racës njerëzore u vunë nën çizmen britanike nëpërmjet metodash aspak njerëzore.
Rezistenca jonë ndaj shtypjes angleze nuk do të thotë se ne jemi kundër popullit britanik. Ne synojmë t'i bindim ata të përqafojnë doktrinën tonë të jo-dhunës, jo t'i thyejmë në fushë të betejës. Revolta jonë kundër dominimit britanik është e çarmatosur. Por, si t'i bindim edhe të mos arrijmë t'i bindim Britanikët të përqafojnë doktrinën tonë paqësore, ne jemi të vendosur t'ua bëjmë atyre të pamundur dominimin, nëpërmjet mosbashkëpunimit të padhunshëm. Nga vetë natyra e saj, kjo është një metodë e pamposhtur. Ajo është e bazuar në faktin se asnjë zhvatës nuk mund t'ia arrijë dot qëllimit pa një minimum bashkëpunimi, vullnetar apo të detyruar, nga ana e viktimës së tij.
Sunduesit tanë mund të kenë tokat tona dhe trupat tanë, por jo shpirtrat tanë. Ata nuk do t'i kenë kurrë këta të fundit, pa shfarosur të gjithë Indianët, burra, gra e fëmijë. Është e vërtetë se gjithë një popull nuk mund të ngrihet në këtë shkallë heroizmi dhe se forca mund ta thyej revoltën, por kjo nuk përbën problem. Sepse, në qoftë se mund të gjenden në Indi një numër i mjaftueshëm burrash e grash të gatshëm të sakrifikojnë jetën, pa asnjë mllef ndaj zhvatësve, në vend që të përthyejnë gjurin para këtyre, ata do të kenë përvijuar kështu rrugën e padhunshme të çlirimit nga tirania e dhunshme. Ju lutem të më besoni kur pohoj se ju do të gjeni një numër impresionant grash e burrash të tillë në Indi. Ata janë formuar qysh prej njëzet vjetësh.
Sikundër ju thashë, në teknikën e padhunshme disfata nuk ekziston. Motoja e saj është «vepro ose vdis», pa vrarë as plagosur. Ajo mund të ushtrohet praktikisht pa shpenzime dhe pa ndihmën e shkencës së shkatërrimit, që ju e keni përparuar në shkallë aq të lartë perfeksionimi. Unë habitem sesi ju nuk e kuptoni se ajo nuk është ekskluziviteti i askujt. Në qoftë se jo Britanikët, ndonjë fuqi tjetër do të arrijë ta përmirësojë më tej cilësinë e armatimit tuaj dhe do t'ju mundë me armët tuaja. Ju nuk do t'i lini vendit tuaj një trashëgim për të cilin ata do të ndiejnë krenari. Gjermania nuk do të mundë të krenohet në të ardhmen me tregimin e akteve tuaj mizorë, sado me aftësi të përpunohen ata. Unë ju kërkoj, pra, në emër të njerëzimit, ta pushoni luftën (...).
Gjatë këtij sezoni të trishtë, kur zemrat e plagosura të popujve të sfilitur të Evropës po luten për paqen, ne kemi pezulluar edhe luftën tonë paqësore. Nuk është tepër t'ju kërkoj të bëni një përpjekje për paqen që për ju nuk ka ndonjë domethënie ndoshta, por që do të thotë shumë për milionat e Evropianëve, thirrjet e heshtura për paqe të të cilëve unë i dëgjoj, sepse veshët e mi janë mësuar të dëgjojnë masat memece e vullnetndrydhura nga dhuna. Kisha si qëllim t'ju drejtoja një thirrje të përbashkët juve dhe Zotit Musolini, të cilin kam pasur nderin ta takoja gjatë udhëtimit në Angli si i deleguar në konferencën e tavolinës së rrumbullakët. Shpresoj që ai do të ketë mirësinë ta konsiderojë këtë thirrje sikur i është adresuar edhe atij vetë, me modifikimet përkatëse.
Firmosur prej autorit. (përkthim i Agim Hamitit)

Marrë nga faqja e Agim Hamitit
http://www.facebook.com/pages/Agim-Hamiti/174353345957127

Përse i duhet filozofia shoqërisë?

Përse i duhet filozofia shoqërisë?

nga Stop Injorancës më 2012-11-04 në orën 5:06.MD ·

Ta lexosh dhe ta kuptosh filozofinë
Filozofia është dashuria për dijen! Kush nuk e kupton dhe nuk e lexon dot filozofinë, padijen dhe injorancën e vet shpesh ia ngarkon filozofisë, duke e etiketuar artificialisht si një disiplinë abstrakte, që nuk ka se ç’i duhet shoqërisë, apo si një teori pa vlerë etj. Prandaj dhe ironia sokratike zë vend me thënien “Unë di një gjë, që nuk di asgjë” dhe se e keqja vjen nga padija dhe injoranca. Në fakt, këtë konstatim të keq për filozofinë e bën ajo kategori e njerëzve që as provojnë të lexojnë një vepër filozofike, aq më tepër të mund ta shijojnë atë, sepse kush lexon filozofi dhe e kupton atë që filozofia të “hap” mendjen dhe nuk mund ta lexosh pa u menduar, pa reflektuar duke t’u përpunuar dhe “sofistikuar” më tepër kështu mendimi.
Kush lexon filozofi, e shijon atë, sepse shijon atë “stërvitje” që i bën kjo disiplinë trurit dhe mendimeve të njeriut në mjaft aspekte, si p.sh. njeriu kupton si të jetojë mirë dhe duke lexuar Aristotelin me etikën e tij e gjen rrugën e të jetuarit mirë, sipas virtytit si një veti e çmuar e karakterit të mirë. Nëse zgjedh të jetosh sipas vesit, thjesht jeton si kafsha për të mbajtur frymën gjallë, por nuk jeton mirë.
Filozofia formon qytetarin, njeriun, me vullnetin e lirë
Filozofia prodhon qytetari, edukon njeriun qytetar dhe sidomos shoqërisë shqiptare me këtë përplasje sistem vlerash dhe antivlerash që përjeton sot, i duhet më tepër se kurrë përgatitja e njeriut qytetar me virtyte dhe e njeriut antikonformist. Kush lexon filozofi, mëson se rruga e suksesit nuk është konformizmi ndaj çdo pushteti por vlerat individuale që ka njeriu, energjitë e tij të pashtershme që e bëjnë atë të dobishëm për shoqërinë dhe që të kapërcejë vështirësitë.
Filozofia formon qytetarin, njeriun me mendim qytetar, antikonformist, skeptik, vetëkritikun që nuk lejon ta “tërheqin prej hundësh” as ndonjë epror me urdhra të jashtëligjshëm, as politikani “sharlatan”. Pse? Sepse sa më shumë të lexosh filozofi, aq më tepër filozofia formon dhe aftëson njeriun për të bërë një gjykim kritik, një gjykim moral, dhe duke qenë kështu i aftë të gjykosh në këto forma, sigurisht që këtë njeri me formim filozofik vështirë ta manipulosh. Me filozofi kulturojmë shoqërinë dhe me kulturë filozofike zor se manipulohet qytetari, sepse me kulturë filozofike individi gëzon autonomi mendimi.
Kush lexon filozofi, e kupton rolin e tij si individ dhe në raportin e tij me shtetin, duke kuptuar dhe krahasuar se si ai ka qenë në gjendjen e tij natyrore dhe se si u organizua me të drejtat e tij kundrejt kontratës sociale, dhe duke lexuar filozofi ai nuk bën sjellje si në gjendjen e tij natyrore duke fituar përmes seleksionimit natyror, përmes grabitjes, plaçkitjes; “rrëmbe, gllabëro, vrit dhe ik”, por bën sjellje racionale, sepse gjykon racionalisht.
Përmes leximit filozofik njeriu kupton se gjërat duhet të arrihen mbi bazë merite në marrëdhënien e tij me shtetin, dhe se gjërat duhen fituar sipas të drejtave.
Filozofia prodhon ide
Filozofia prodhon ide dhe mbi bazën e ideve, institucionet ndërtojnë filozofinë e tyre të institucioneve, kompanitë ndërtojnë strategjitë e tyre, organizatat po ashtu, dhe sigurisht, pa ide nuk mund të ketë strategji dhe zhvillim.
Filozofia dhe aktualiteti i sigurt
Aktualiteti i filozofisë është i sigurt jo vetëm se kontribuon me meritë në konstituimin e vlerave dhe kulturës së shoqërive europiane, si racionalizmi, individualizmi, liria, e drejta, të drejtat e njeriut etj., por edhe se e edukon njeriun të reflektojë me një mendim autonom përmes lirisë së mendimit dhe shprehjes. Koncepti i lirisë është aktual, pasi ka të bëjë me dinjitetin njerëzor, dhe në këtë aspekt është i lidhur ngushtë me përgjegjësinë dhe drejtësinë sot.
Filozofia si reflektim mendimi
Kush lexon filozofi, e kupton që mendimi im është mendimi im, dhe i tjetrit është i tjetrit. Se nuk ka një kriter absolut të së vërtetës që të bëjë ta gjykosh mendimin tënd të drejtë se është mendimi yt dhe të tjetrit të gabuar vetëm se mendon ndryshe nga ty. Pasi filozofia vetë është liri mendimi dhe e pranon mendimin e lirë ndryshe nga ideologjitë që janë imponim mendimi, prandaj dhe kush lexon filozofi, pranon mendimin e “tjetrit ndryshe”, atij “tjetri ndryshe” që ndan kultura, zakone, vlera, opinione, besime të ndryshme nga ty, dhe që përballon sfidën aktuale sot duke komunikuar me  “tjetrin ndryshe” edhe në kushte diversitetesh mendimi. Kjo është një sfidë, pasi përgjithësisht njerëzve u pëlqen të shoqërohemi me “të ngjashmin tonë”, dhe jo aq me të “ndryshmin tonë” apo me “të kundërtin”.
Kush lexon filozofi, kupton mendimin filozofik të Sartrit, se pse “njeriu është i dënuar të jetë i lirë”, duke kuptuar kështu që duke e “hedhur” njeriun e lirë në këtë përplasje kulturash dhe qytetërimesh, i duhet të zgjedhë rrugën e tij. Por cilën rrugë? Sipas imperativit moral të filozofit Kant, që “kryej detyrën tënde sipas moralit dhe ky është një ligj moral”, apo sipas konceptit të mbinjeriut të Niçes, që njeriu duhet t’u besojë energjive të tij të pashtershme pozitive që posedon, duke luftuar për ta rinovuar vetveten pa reshtur dhe që në sajë të vetive të tij të mund të përballojë sfidat e jetës, apo të jetë pragmatist, apo të synojë që të jetë racionalist, apo t’u besojë vetëm instinkteve të tij dhe ndjesive emocionale, apo çfarë? Filozofia të ndihmon të gjesh rrugën e duhur duke ndërtuar një filozofi tënden, së cilës do t’i besosh, dhe jo të përvetësosh atë që duan të tjerët. Filozofia ndihmon jo vetëm individin, por i shërben edhe institucionit për të ndërtuar një filozofi institucionale që i shërben kontekstit aktual.
Kush lexon filozofi, aftësohet që të “përqafojë një filozofi të tijën”, të besojë një filozofi të tijën që i shërben më së miri në të jetuarin sipas së mirës, dhe jo sipas së keqes, duke qenë konsekuent në atë filozofi që beson pa pasur frikë nga paragjykimet apo gjykimet e të tjerëve. Kështu, filozofia formon njeriun qytetar antikonformist dhe jo atë që konformohet gjithë kohën ndaj pushtetit, (sidomos atij politik).
Shumë njerëz bëjnë asocimin e filozofisë me atë filozofi që është servirur në kohën e diktaturës, por të mos ngatërrojmë filozofinë me ideologjitë, por filozofia është liri mendimi, ndërsa ideologjitë janë imponim mendimi dhe filozofia që në antikitet i ka dhënë mesazhe të vyera shoqërisë si në konceptin e të jetuarit sipas virtytit, vlerave morale, lirisë, ndërtimit të shtetit, ekzistencës, artit të të jetuarit, raportin e tij me Zotin, me botën përreth, të reflektuarit etj.
Filozofia në kurrikulat universitare
Filozofia sot në kurrikulat e degës së Filozofisë u jep njohuri studentëve në shumë dimensione, si në lëndë të tilla që shërbejnë me njohuri edhe për formimin qytetar, por janë edhe atraktive për tregun e punës, si p.sh. Filozofi politike, Etikë, Filozofi e shkencës, Filozofi e gjuhës dhe e komunikimit, Filozofi e së drejtës, Filozofi e artit, Filozofi e historisë, Filozofi e fesë, Filozofi e zgjidhjes së konflikteve, Filozofia e integrimit etj., pra një kurrikul universitare, e cila e pajis individin me kulturë të pasur filozofike, dhe sa më shumë njerëz të kenë kulturë filozofike, aq më shumë kulturohet shoqëria në tërësi, dhe aq më tepër njerëzit ngrenë nivelin e arsyes që do të thotë më tepër dashuri për dijen, më tepër dashuri për njeriun, më tepër dashuri për vlerat morale, më tepër respekt ndaj parimeve morale, më pak krime dhe sjellje devijante.
Është e pamundur që me një shkrim të shpjegohet roli i filozofisë, por të paktën t’u shërbejmë lexuesve me disa njohuri mbi filozofinë, duke shërbyer njëkohësisht edhe si një apel që sa më shumë të lexojmë filozofi, aq më tepër kulturohemi, dhe se vetë njeriu, duke lexuar filozofi, rrit nivelin e tij të të arsyetuarit dhe të menduarit në mënyrë reflektive, gjë që ndihmon në vetëkontrollin ndaj shpërthimit të ndjenjave emocionale, në menaxhimin e vetvetes, duke u sjellë kështu si një qenie racionale, dhe jo thjesht emocionale apo irracionale.
Filozofia në integrimin në BE
Po ashtu, edhe si një apel ndaj ministrit të Arsimit, që Filozofinë ta vendosë si lëndë të detyrueshme në kurrikulat e arsimit parauniversitar, ashtu siç e kanë vende të BE-së, sepse kompetencat e BE-së për edukimin plotësohen duke i dhënë vendin e duhur filozofisë, e cila formon mendimin kritik dhe reflektiv, prandaj kjo kompetencë e edukimit nuk mundet pa filozofinë.

MANDETA MINXHOZI
Shefe e Departamentit të Filozofisë, Universiteti i Tiranës Burimi:http://www.panorama.com.al/2012/11/01/perse-i-duhet-filozofia-shoqerise/

Zakoni i skllavërisë

Skllavëria, si çdo pësim tjatër, pasi rëndon ca kohë në kurriz, bëhet ¬më në funt një zakon i pëlqyer, dhe ata që e mbajnë mi xverk e durojnë me gëzim. Veçan atyreve që lindin skllav, u është skllavëria si një natyr' e dytë dhe ata jo vetëm s'marin vesh çdo me thënë liri, po ndiejnë një farë urrejtje për mprojtësit e lirisë dhe ushqejnë respektin më të thellë për tiranët ekspertë të shkopit dhe të zinxhirit.
Këto që thomi s'janë theori të thata. Kemi fakte historike që i provojnë. Dini të gjithë se që më 1861 e gjer më 1865, u-bë n'Amerikë një luftë civile e madhe në mes të Shteteve të Veriut e të Shteteve të Jugës.



Veriu, me Lincolnin si President, i qojti gjithë skllevët të lirë. Juga nuk pëlqeu këtë veprim. Juga deshi t'a mbajë skllavërinë si një institutë legale, dhe u-nda nga Veriu duke u-prokllamuar një republikë më vete me Jefferson Davis-in si President. Fundin e di çdo njeri: Juga u-munt, Amerika u bashkua përsëri, dhe skllaveria u-çduk për gjithënjë. Lincoln-i u-vra në mbarim të luftës. Davis-i rojti gjer më 1889, si njeri prevat, -dhe bukuria është se çngjau kur vdiq ky njeri që kish derdhur aqë gjak për të mprojtur skllaverinë: ngjau kjo gjë e çuditshme, që dymij ish-skllev vazhduan duke qarë qivurin e Davis-it!
Shikoni forcën e zakonit: skllavi i çliruar kish zemrën dhe dashurinë të lidhur me armikun e çlirimit. Kur qenka ashtu natyra e njeriut, a është çudi që një shumicë Shqipëtarësh të kenë në shpirt të tyre adhurimin e zgjedhës?
Bij, nipër, stërnipër skllevësh, skllev vetë, fjala liri nuk është për ta veç se një gjë misterioze dhe e rezikshme, e cila duhet ose lëftuar ose pritur me të ftohtë.

Të lirë nga krahët, truri i tyre është i lidhur me zinxhirë.

FAIK KONICA (Botuar më 1923)

Përmbytja e vlerave

Në atë që quhet rivlerësim vlerash e përmbytje nocionesh do doja të thoja edhe unë dy fjalë...

Shohim rëndomtë që njerëzit të humbasin nga jeta e tyre pikërisht miqtë, shokët, të afërmit. Ata individë për të cilët ruajnë respekt të veçantë, bëjnë ndere apo sakrifica. E kjo ndodh, pikërisht pasi gabimisht vlerësimin e tyre e zhvlerësojnë duke e ngatërruar me një borxh që detyrimisht duhet t'iu kthehet pas.

Ne sakrifikojmë sepse pikërisht ajo sakrifikicë e mundimshme mbetet veç një pikë uji në raport me oqeanin e kënaqësisë që ne përfitojmë kur ndihmojmë njerëzit që i duam.

Shkroi : Stop Injorancës http://www.facebook.com/NdalPaditurise2