Kompozitori i njohur “Mjeshtri i Madh” tregon për projektet e tij në fushën e muzikës, por denoncon dhe dhunimin që i bëhet sot muzikës shqiptare.
Njeriu që ka bërë epokë në muzikën shqiptare, shpreh shqetësimet e tij për muzikën sot në Shqipëri. Huazimet e pakontrolluara, moskujdesi i shtetit për institucionet kulturore, indiferenca ndaj artit të vërtetë janë problemet më të rënda për kompozitorin Agim Krajka, që sipas tij po e bastardojnë muzikën dhe artin shqiptar në përgjithësi. Ndërkohë, krijuesi i “Lemzës”apo “Djaloshi dhe shiu”, dhe i dhjetëra këngëve të suksesshme shqiptare, flet për eksperiencën e tij në Amerikë, ku jetoi rreth17 vjet, periudhën e rikthimit dhe si e pa ai muzikën shqiptare pas kaq vitesh mungesë. Më tej gjatë kësaj interviste personaliteti i njohur i muzikës shqiptare tregon se i vjen keq, që sot sipas tij ai nuk po dëgjon më muzikë shqip.
-Keni jetuar për shumë kohë në emigrim, si e gjetët pas kaq vitesh muzikën shqiptare?
Duke qenë se kishin kaluar shumë vite natyrisht që pashë dhe ndryshime. Por me kaq sa unë pashë, di të them se më vjen keq që çdo gjë është dhunuar dhe jo në emër të dijes dhe progresit, por është dhunuar nga të paditurit, nga ato që mendojnë se kanë blerë një orkestër, ka dhe nga ata të cilët përpiqen që të jenë në minoritet. Por njerëz si unë dhe njerëz të shkolluar në atë kohë jo nga shkolla dhe pseudoshkolla, por me shkolla përsëmbari siç ishte Konservatori Çajkovski në Moskë, ato krijuan këtë gjeneratë për të cilën u shkruan me vite të tëra muzikë popullore dhe muzikë të lehtë. Nuk mundej të ishte jashtë kontrollit moral, është gjë tjetër që të flas më pas për politikën se çfarë ndikimi kishte ajo në art.
Në radhë të parë ishte një ndërgjegje e ngulitur tek ne nga profesorët dhe nga të gjithë, ku ne shkruanim aq sa mendonim se kishim dije dhe ne kishim mësuar. Por në atë kohë kishte një fat të madh, që nuk e kishin kompozitorë të tjerë në botë, ne kishim folklorin tonë të mrekullueshëm. Dhe tani në këto kohë ose nuk e dëgjoj fare muzikën dhe e kam thënë dhe herë të tjera kur unë nuk e dëgjoj muzikën shqipe në Shqipëri ku duhet që ta dëgjoj. Për këtë mua më vjen kaq keq, saqë unë nuk mund ta shpreh dot.
-Meqë po flasim për muzikën popullore, sa e ka dëmtuar rryma turbo-folk tabanin popullor?
Ç’është ky turbo-folk, sepse unë nuk e kuptoj. Kjo është një terminologji injorantësh dhe pseudomuzikantësh, që nuk janë në gjendej të marrin një vlerë apo një motiv nga muzika popullore dhe të kenë mundësi që ta përpunojnë. Pikërisht këta shprehen se gjoja po e sjellin në kohë këngën dhe marrin një temë siç është në popull, kësaj i shtojnë dhe një bateri apo kitarë, që e përdorin vende e pa vend me harmoni e pa harmoni, dhe i bëhet një pseudo e kënduar dhe gjoja kjo është turbo-folku? Po ku e gjet shqiptari turbo-folkun, madje unë do të thosha se ku e gjet shqiptari zhanrin shumë të largët akoma dhe për shumë popuj të tjerë të Evropës si rrep etj, që këtu e bëjnë si majmunët.
Mos vallë u mbaruan zhanret e tjera, ku ne mund të shprehemi me të vërtetë atë synim që i kemi vënë vetes si artistë, por që t i bësh këto duhet të dish që të seleksionosh, të dish se çfarë të marrësh nga bota. Pasi të gjithë shkruajnë a dhe b, por e përdorin në mënyrën e tyre, ndërsa ne vetëm në emër të globalizmit bëjmë budallallëqe, aq sa po e kthejmë edhe rininë në një turmë, e cila nuk di se nga ka ardhur dhe ku do të shkojë. Një nga arsyet kryesore është dhe muzika që transmetohet në televizionet shqiptare. Sot çfarë nuk dëgjoj, por vetëm shqip nuk dëgjon. Edhe muzika e lehtë për mua është një pseudomuzikë, ajo mund të jetë muzikë për një periudhë 2 apo 3 vjeçare, sa që të zhvatin lekët.
-Mendimi juaj për krijuesit shqiptarë sot?
Krijuesit që thonë se jemi me kohën, për mua janë pseudo me kohën. Ke shumë nga këto krijues dhe shumë shtëpi diskografike që për mua nuk njohin as notat, jo më të kenë studiuar muzikë dhe të kenë bërë shkollë, të dinë për orkestrimin, kompozimin etj. Ka dhe amatorë që kanë një pasion të madh dhe ia dorëzon punën e tij ndonjë profesionisti dhe në emër të së mirës ai del, por këtu çdo njeri që ka mundësi financiare ble një studio dhe krijon këngë, dhe thotë se e kemi sjellë në kohë këngën? Po kush je ti që e bën këtë kur ti je vetë jashtë kohe, sepse je injorant klasik në kohën moderne. Duke përjashtuar disa emra që janë profesionistë, të tjerët janë pseudo profesionistë dhe duhet të ketë një njeri që duhet ta mbajë përgjegjësinë për këtë. Me sa jam këtu në Tiranë unë e shikoj thellësisht të dhunuar muzikën e Tiranës dhe të Shqipërisë së mesme. Mirë e dhunuar si melos, por dhe luajtur tamam romçe, është tallave.
Është një modë muzikore që disa mbase nuk e dinë se kjo gjë i ka interesuar shumë serbit, që gjoja të krijojë një melos për pakicat nacionale që kishte jo rom, jo shqiptarë që kishte në trojet e pushtuara prej tyre dhe bam kërciti tallavaja, e cila është tmerrësisht me afërt me notat tona muzikore. Çdo këngë Tiranase është e romanizuar dhe masakruar sa të vjen të llahtarisesh. Ku është ajo muzika e vjetër e Tiranës, e Hafsa Zyberit, etj që ishte tërë fisnikëri. Nuk arrin dot tallavaja të shkojë në Labëri, pasi i merr të keqen polifonisë së jugut, po kështu edhe në Shkodër, që nuk të lenë të dhunosh arien e saj, apo tiranasit këngën e Cakes etj. Po këto kohë kjo ka ndodhur sepse nuk ka kontroll dhe as interes. Nuk i intereson kurrkujt sot ajo që po ndodh në muzikë. Në kohën tonë një tril të bëje serb, në atë mënyrën që e bënte ai vend nga i cili prodhohej muzika do ta paguaje, ndërsa tani unë nuk dëgjoj fare muzikë popullore.
-Edhe këngët e jugut vijnë të përpunuara sot?
Po vijnë, por ato në melos qëndrojnë. Përpunimi nuk ka se ç’ti bëjë melosit. Në bastardimin e muzikës shqiptare është vetëm paaftësia e tërë njerëzve të pashkolluar, që gjejnë dhe krijojnë dhe
mund të ketë ndonjë CD të mirë, por ku bien në sy këto? Ne në Evropë nuk mund të hymë dot pa kulturën tonë. Italiani nuk e ka dhunuar muzikën e tij, po ashtu dhe francezi etj, vetëm ne po e dhunojmë në emër të hyrjes në Evropë?
-U bënë dy dekada dhe ju thoni se po humbet tabani popullor?
Nuk është vetëm tabani popullor, por dhe një pjesë e madhe e zhanreve muzikore sot po mbahen me vështirësi. Por keqpërdorimi i muzikës popullore i intereson dikujt që ne të shkojmë si nj turmë në Evropë. Kush e dallon turmën nga populli, i cili është një masë e ndërgjeshme i cili ka kulturën e tij, ndërsa turma është turmë dhe nuk e di se nga ka ardhur dhe ku do të shkojë. Ndërsa këta që sot unë i them pseudo nuk duan t’ia dinë, atyre i intereson vetëm të shitet CD dhe nuk duan t’ia dinë për kulturën. Ne kemi kulturën më të veçantë në Ballkan. Këtu po dhunohet dhe veçoria jonë si popull, që ka të bëjë me kulturën dhe folklorin tonë.
-Folëm për krijimtarinë popullore, por si shikoni sot muzikën e lehtë shqiptare?
Shiko nëpër televizione dhe duke përjashtuar këngët që janë para viteve ’90 që kanë origjinalitetin e tyre dhe kanë vlerat e tyre, megjithëse fjalën e politizoi Partia e Punës, por melosin jo, prandaj kanë emocione populli. Ndërsa sot unë shikoj 20 këngë që i quajnë shqiptare, hiqja fjalët dhe njerëzit nuk do të arrijnë që ti marrin vesh që janë shqiptarë, asnjë nuk do ti kuptojë. Sepse këto janë mbeturina që kanë hedhur Amerika në Evropë, dhe Evropa në Shqipëri.
-Pse nuk krijohen akoma hite, si në atë kohë kur u krijua dhe “Lemza”?
Në atë kohë çdo krijues kishte një detyrim moral. Duke filluar që nga baza e shoqërisë që është familja, tek rrethi shoqëror, shkolla dhe në fund kishte një kontroll të rreptë para shtetit. Kjo jo se na bënte ne që të mos krijojmë, por ne duhet të mbanim përgjegjësi për atë këngë. Tërë gjenerata ime kishte dhe këngë të Kujtim Laros, Agim Prodanit, Limoz Dizdarit etj, ne merrnim nga eksperienca e njëri-tjetrit dhe ishim origjinal. Prandaj çdo këngë e jona kishte të veçantën e saj, por në atë kohë kishte dhe kërkesë llogarie. Ndërsa tani unë nuk po i kuptoj se çfarë ndodh për të nxjerrë një këngë në televizion, apo të bësh një CD. Më tha një ditë një miku im, që Agim po pate para bëhesh artist, po nuk pate para nuk bëhesh artist, pale po të jesh një vajzë me vithe dhe këmbë të bukura, dihet që u bëre këngëtare. Ne nuk dimë gjuhën greke apo turqisht, por e merr vesh menjëherë që është këngë e tillë, pra ata kanë vulën vet dhe nuk të falin. Por sot këngën shqipe nuk e merr vesh se çfarë është.
-Po për tekstet e këngëve çfarë mendoni sot?
Të njëjtën gjë që kishte muzika në atë kohë po ashtu kishin dhe tekstet. Sot nuk ka asnjë kontroll. Por në atë kohë teksti do të përkonte me kërkesat që kishte partia, shoqëria, patriotizmi etj. Të gjithë këto kalonin në një kontroll, pavarësisht se ato ishin dhe partiake. Unë nuk them që duhet të jenë këto kontrolle, por dhe një liri e tillë ku në emër të hyrjes në Evropë të dhunosh një kulturë që të bën të jesh krenar, kjo më duket e habitshme.
-Ç’mund të na tregoni për projektet tuaja muzikore?
Unë po bëj një album me një vajzë të re, e cila është vetëm 14 vjeç. Me këtë album muzikor Agim Krajka do të vijë ai që është. Albumi do të jetë me muzikë të lehtë, por këtu do të jenë dhe tërë ato vite pune dhe eksperiencë në Amerikë, që mua m’u desh për të mbajtur veten time, pra m’u desh që të njihja shumë zhanre muzikore.
-Si mendoni për vlerat e Festivalit të Këngës në RTSH?
RTSH investon më shumë se televizionet e tjerë dhe për mua ai vazhdon të mbetet. E di që ai nuk ka shumë para, por unë me shumë kënaqësi e shikoj, sepse ai vazhdon të mbetet akoma shumë i pranueshëm për çdo lloj shtrese të popullsisë shqiptare. Me eksperiencën që ka RTSH ai e bën festivalin shumë herë më mirë se çdo ta bënte televizion tjetër. Nuk kam vërejtje për organizmin, por kur fillon dhe flet për çmimet e këngëve aty pastaj fillon dhe problemi me festivalin, që nuk e ka në dorë më televizionin. Nëse në një festival ka 20 këngë, 5 apo 6 prej tyre qëndrojnë që janë të bëra nga profesionistë, ndërsa të tjerat nuk janë me një nivel të mirë.
-Sipas mendimit tuaj a ka sot në Shqipëri këngëtarë, që ju i krahasoni me emra të talentuar të muzikës si Vaçe Zela?
Me ç’kam dëgjuar edhe mund të ketë, por unë vetë nuk po i dëgjoj ato këngëtarë për të cilët unë nuk mund të krahasoj asnjë këngëtar sot, me atë që unë shikoj në televizion, në ato koncerte apo pseudo koncerte. Irma Libohova p.sh e ka treguar veten se kush është. Ajo ka pasur hitet e veta dhe mund të ketë sërish, por unë nuk e dëgjoj sepse ajo aq del në televizion. Ndërsa po të them se Vaçe Zela është një ikonë po ashtu dhe Parashqevi Simaku një mrekulli e vokalit shqiptar, po ashtu dua të përmend dhe Sherif Merdanin, Myfarete Laze etj, të cilët unë nuk po shoh se po i bien pas Shqipërisë. Të këndosh nuk do të thotë të kesh vithe dhe gjoks të bukur, sepse na ngopën me vithe dhe me shalë dhe kur vjen puna vetëm në fund e merr vesh dhe thua pse këngë ishte kjo? Dhe këtë gjë e kam konstatuar, duke dëgjuar dhe parë këngëtarët në vendin tonë.
-Kujt i dedikohej kënga “Lemza”?
Kjo këngë i dedikohej asaj rinie, që në mënyrë të fshehtë mund t’i lejohej apo të dashurohej me ndonjë djalë, sepse tregoheshe me gisht në atë kohë dhe çfarë hiqte ajo vajza e shkretë. Ishte një primitivizëm i familjes dhe i shoqërisë, por jo se nuk bëhej dashuri në atë kohë. Në atë kohë kishte një romantiçizëm shumë të madh, unë mund të shkoja deri në Mal të Dajtit nëse një femër që më pëlqente me lejonte të marr erë tek flokët, në këmbë mund të shkoja dhe të kthehesha por më bënte të jetoja një javë rresht me atë kënaqësi (qesh). Kënga ishte si një frymëzim, pak romane janë shkruar për vajzat, pak poezi dhe piktura janë bërë? Pra gjithmonë femra ka qenë burim frymëzimi. Ajo të frymëzonte me atë që ajo dinte të mbulonte dhe si të sillej. Unë nuk e di se ku e gjejnë frymëzimin sot?
**************************
Të dhëna mbi kompozitorin
Agim Krajka lindi në Kavajë, më 3 maj 1937, në një familje me origjinë dibrane. Babai i tij ishte i apasionuar pas muzikës, dhe si amator luante në disa instrumente muzikore si violinë, mandolinë, fizarmonikë. Dashuria dhe pasioni për muzikën tek Agimi lindën që në fëmijëri, të cilën ia ushqeu edhe vetë babai i tij. Fizarmonika u bë shkak që vajti në Shtëpinë e Pionierit ku filloi të merrej seriozisht me të. Në vitin 1963 Agimi fillon studimet për teori e kompozicion. Degën e Kompozicionit e ka kryer nën drejtimin e të madhit Çesk Zadeja. Në vitin 1964 kalon pranë Ansamblit të Këngëve dhe Valleve popullore; në fillim si instrumentist e më pas si kompozitor e drejtues orkestre. Veprimtaria e tij muzikore është shumë e gjerë. Ka shkruar muzikë në shumë lloje dhe është bërë i famshëm si me muzikën e lehtë ashtu edhe më atë popullore, të përpunuar e orkestrale. Ka kompozuar mjaft pjesë orkestrale për fizarmonikë dhe me qindra këngë të muzikës së lehtë. Ka marrë pjesë në shumë festivale të muzikës deri në festivalet e fundit të pas viteve ‘90.
Që nga kënga e famshme “Lemza”, e kënduar nga Vaçe Zela në Festivalin e Parë të Këngës në Radio më 1961, ai është nderuar me mbi 15 çmime të dyta, 3 çmime të treta dhe vetëm një çmim të parë në Festivalin e vitit 1987, me këngën “Nuk e harroj”, të kënduar nga motrat Libohova. Për kontributin e tij në artin shqiptar është nderuar me 2 urdhra “Naim Frashëri”, 2 medalje dhe titullin “Artist i Merituar”, ndërsa ish presidenti Moisiu e dekoroi edhe me titullin “Mjeshtër i Madh”.
Intervistoi: Julia Vrapi Gazeta Sot.
Njeriu që ka bërë epokë në muzikën shqiptare, shpreh shqetësimet e tij për muzikën sot në Shqipëri. Huazimet e pakontrolluara, moskujdesi i shtetit për institucionet kulturore, indiferenca ndaj artit të vërtetë janë problemet më të rënda për kompozitorin Agim Krajka, që sipas tij po e bastardojnë muzikën dhe artin shqiptar në përgjithësi. Ndërkohë, krijuesi i “Lemzës”apo “Djaloshi dhe shiu”, dhe i dhjetëra këngëve të suksesshme shqiptare, flet për eksperiencën e tij në Amerikë, ku jetoi rreth17 vjet, periudhën e rikthimit dhe si e pa ai muzikën shqiptare pas kaq vitesh mungesë. Më tej gjatë kësaj interviste personaliteti i njohur i muzikës shqiptare tregon se i vjen keq, që sot sipas tij ai nuk po dëgjon më muzikë shqip.
-Keni jetuar për shumë kohë në emigrim, si e gjetët pas kaq vitesh muzikën shqiptare?
Duke qenë se kishin kaluar shumë vite natyrisht që pashë dhe ndryshime. Por me kaq sa unë pashë, di të them se më vjen keq që çdo gjë është dhunuar dhe jo në emër të dijes dhe progresit, por është dhunuar nga të paditurit, nga ato që mendojnë se kanë blerë një orkestër, ka dhe nga ata të cilët përpiqen që të jenë në minoritet. Por njerëz si unë dhe njerëz të shkolluar në atë kohë jo nga shkolla dhe pseudoshkolla, por me shkolla përsëmbari siç ishte Konservatori Çajkovski në Moskë, ato krijuan këtë gjeneratë për të cilën u shkruan me vite të tëra muzikë popullore dhe muzikë të lehtë. Nuk mundej të ishte jashtë kontrollit moral, është gjë tjetër që të flas më pas për politikën se çfarë ndikimi kishte ajo në art.
Në radhë të parë ishte një ndërgjegje e ngulitur tek ne nga profesorët dhe nga të gjithë, ku ne shkruanim aq sa mendonim se kishim dije dhe ne kishim mësuar. Por në atë kohë kishte një fat të madh, që nuk e kishin kompozitorë të tjerë në botë, ne kishim folklorin tonë të mrekullueshëm. Dhe tani në këto kohë ose nuk e dëgjoj fare muzikën dhe e kam thënë dhe herë të tjera kur unë nuk e dëgjoj muzikën shqipe në Shqipëri ku duhet që ta dëgjoj. Për këtë mua më vjen kaq keq, saqë unë nuk mund ta shpreh dot.
-Meqë po flasim për muzikën popullore, sa e ka dëmtuar rryma turbo-folk tabanin popullor?
Ç’është ky turbo-folk, sepse unë nuk e kuptoj. Kjo është një terminologji injorantësh dhe pseudomuzikantësh, që nuk janë në gjendej të marrin një vlerë apo një motiv nga muzika popullore dhe të kenë mundësi që ta përpunojnë. Pikërisht këta shprehen se gjoja po e sjellin në kohë këngën dhe marrin një temë siç është në popull, kësaj i shtojnë dhe një bateri apo kitarë, që e përdorin vende e pa vend me harmoni e pa harmoni, dhe i bëhet një pseudo e kënduar dhe gjoja kjo është turbo-folku? Po ku e gjet shqiptari turbo-folkun, madje unë do të thosha se ku e gjet shqiptari zhanrin shumë të largët akoma dhe për shumë popuj të tjerë të Evropës si rrep etj, që këtu e bëjnë si majmunët.
Mos vallë u mbaruan zhanret e tjera, ku ne mund të shprehemi me të vërtetë atë synim që i kemi vënë vetes si artistë, por që t i bësh këto duhet të dish që të seleksionosh, të dish se çfarë të marrësh nga bota. Pasi të gjithë shkruajnë a dhe b, por e përdorin në mënyrën e tyre, ndërsa ne vetëm në emër të globalizmit bëjmë budallallëqe, aq sa po e kthejmë edhe rininë në një turmë, e cila nuk di se nga ka ardhur dhe ku do të shkojë. Një nga arsyet kryesore është dhe muzika që transmetohet në televizionet shqiptare. Sot çfarë nuk dëgjoj, por vetëm shqip nuk dëgjon. Edhe muzika e lehtë për mua është një pseudomuzikë, ajo mund të jetë muzikë për një periudhë 2 apo 3 vjeçare, sa që të zhvatin lekët.
-Mendimi juaj për krijuesit shqiptarë sot?
Krijuesit që thonë se jemi me kohën, për mua janë pseudo me kohën. Ke shumë nga këto krijues dhe shumë shtëpi diskografike që për mua nuk njohin as notat, jo më të kenë studiuar muzikë dhe të kenë bërë shkollë, të dinë për orkestrimin, kompozimin etj. Ka dhe amatorë që kanë një pasion të madh dhe ia dorëzon punën e tij ndonjë profesionisti dhe në emër të së mirës ai del, por këtu çdo njeri që ka mundësi financiare ble një studio dhe krijon këngë, dhe thotë se e kemi sjellë në kohë këngën? Po kush je ti që e bën këtë kur ti je vetë jashtë kohe, sepse je injorant klasik në kohën moderne. Duke përjashtuar disa emra që janë profesionistë, të tjerët janë pseudo profesionistë dhe duhet të ketë një njeri që duhet ta mbajë përgjegjësinë për këtë. Me sa jam këtu në Tiranë unë e shikoj thellësisht të dhunuar muzikën e Tiranës dhe të Shqipërisë së mesme. Mirë e dhunuar si melos, por dhe luajtur tamam romçe, është tallave.
Është një modë muzikore që disa mbase nuk e dinë se kjo gjë i ka interesuar shumë serbit, që gjoja të krijojë një melos për pakicat nacionale që kishte jo rom, jo shqiptarë që kishte në trojet e pushtuara prej tyre dhe bam kërciti tallavaja, e cila është tmerrësisht me afërt me notat tona muzikore. Çdo këngë Tiranase është e romanizuar dhe masakruar sa të vjen të llahtarisesh. Ku është ajo muzika e vjetër e Tiranës, e Hafsa Zyberit, etj që ishte tërë fisnikëri. Nuk arrin dot tallavaja të shkojë në Labëri, pasi i merr të keqen polifonisë së jugut, po kështu edhe në Shkodër, që nuk të lenë të dhunosh arien e saj, apo tiranasit këngën e Cakes etj. Po këto kohë kjo ka ndodhur sepse nuk ka kontroll dhe as interes. Nuk i intereson kurrkujt sot ajo që po ndodh në muzikë. Në kohën tonë një tril të bëje serb, në atë mënyrën që e bënte ai vend nga i cili prodhohej muzika do ta paguaje, ndërsa tani unë nuk dëgjoj fare muzikë popullore.
-Edhe këngët e jugut vijnë të përpunuara sot?
Po vijnë, por ato në melos qëndrojnë. Përpunimi nuk ka se ç’ti bëjë melosit. Në bastardimin e muzikës shqiptare është vetëm paaftësia e tërë njerëzve të pashkolluar, që gjejnë dhe krijojnë dhe
mund të ketë ndonjë CD të mirë, por ku bien në sy këto? Ne në Evropë nuk mund të hymë dot pa kulturën tonë. Italiani nuk e ka dhunuar muzikën e tij, po ashtu dhe francezi etj, vetëm ne po e dhunojmë në emër të hyrjes në Evropë?
-U bënë dy dekada dhe ju thoni se po humbet tabani popullor?
Nuk është vetëm tabani popullor, por dhe një pjesë e madhe e zhanreve muzikore sot po mbahen me vështirësi. Por keqpërdorimi i muzikës popullore i intereson dikujt që ne të shkojmë si nj turmë në Evropë. Kush e dallon turmën nga populli, i cili është një masë e ndërgjeshme i cili ka kulturën e tij, ndërsa turma është turmë dhe nuk e di se nga ka ardhur dhe ku do të shkojë. Ndërsa këta që sot unë i them pseudo nuk duan t’ia dinë, atyre i intereson vetëm të shitet CD dhe nuk duan t’ia dinë për kulturën. Ne kemi kulturën më të veçantë në Ballkan. Këtu po dhunohet dhe veçoria jonë si popull, që ka të bëjë me kulturën dhe folklorin tonë.
-Folëm për krijimtarinë popullore, por si shikoni sot muzikën e lehtë shqiptare?
Shiko nëpër televizione dhe duke përjashtuar këngët që janë para viteve ’90 që kanë origjinalitetin e tyre dhe kanë vlerat e tyre, megjithëse fjalën e politizoi Partia e Punës, por melosin jo, prandaj kanë emocione populli. Ndërsa sot unë shikoj 20 këngë që i quajnë shqiptare, hiqja fjalët dhe njerëzit nuk do të arrijnë që ti marrin vesh që janë shqiptarë, asnjë nuk do ti kuptojë. Sepse këto janë mbeturina që kanë hedhur Amerika në Evropë, dhe Evropa në Shqipëri.
-Pse nuk krijohen akoma hite, si në atë kohë kur u krijua dhe “Lemza”?
Në atë kohë çdo krijues kishte një detyrim moral. Duke filluar që nga baza e shoqërisë që është familja, tek rrethi shoqëror, shkolla dhe në fund kishte një kontroll të rreptë para shtetit. Kjo jo se na bënte ne që të mos krijojmë, por ne duhet të mbanim përgjegjësi për atë këngë. Tërë gjenerata ime kishte dhe këngë të Kujtim Laros, Agim Prodanit, Limoz Dizdarit etj, ne merrnim nga eksperienca e njëri-tjetrit dhe ishim origjinal. Prandaj çdo këngë e jona kishte të veçantën e saj, por në atë kohë kishte dhe kërkesë llogarie. Ndërsa tani unë nuk po i kuptoj se çfarë ndodh për të nxjerrë një këngë në televizion, apo të bësh një CD. Më tha një ditë një miku im, që Agim po pate para bëhesh artist, po nuk pate para nuk bëhesh artist, pale po të jesh një vajzë me vithe dhe këmbë të bukura, dihet që u bëre këngëtare. Ne nuk dimë gjuhën greke apo turqisht, por e merr vesh menjëherë që është këngë e tillë, pra ata kanë vulën vet dhe nuk të falin. Por sot këngën shqipe nuk e merr vesh se çfarë është.
-Po për tekstet e këngëve çfarë mendoni sot?
Të njëjtën gjë që kishte muzika në atë kohë po ashtu kishin dhe tekstet. Sot nuk ka asnjë kontroll. Por në atë kohë teksti do të përkonte me kërkesat që kishte partia, shoqëria, patriotizmi etj. Të gjithë këto kalonin në një kontroll, pavarësisht se ato ishin dhe partiake. Unë nuk them që duhet të jenë këto kontrolle, por dhe një liri e tillë ku në emër të hyrjes në Evropë të dhunosh një kulturë që të bën të jesh krenar, kjo më duket e habitshme.
-Ç’mund të na tregoni për projektet tuaja muzikore?
Unë po bëj një album me një vajzë të re, e cila është vetëm 14 vjeç. Me këtë album muzikor Agim Krajka do të vijë ai që është. Albumi do të jetë me muzikë të lehtë, por këtu do të jenë dhe tërë ato vite pune dhe eksperiencë në Amerikë, që mua m’u desh për të mbajtur veten time, pra m’u desh që të njihja shumë zhanre muzikore.
-Si mendoni për vlerat e Festivalit të Këngës në RTSH?
RTSH investon më shumë se televizionet e tjerë dhe për mua ai vazhdon të mbetet. E di që ai nuk ka shumë para, por unë me shumë kënaqësi e shikoj, sepse ai vazhdon të mbetet akoma shumë i pranueshëm për çdo lloj shtrese të popullsisë shqiptare. Me eksperiencën që ka RTSH ai e bën festivalin shumë herë më mirë se çdo ta bënte televizion tjetër. Nuk kam vërejtje për organizmin, por kur fillon dhe flet për çmimet e këngëve aty pastaj fillon dhe problemi me festivalin, që nuk e ka në dorë më televizionin. Nëse në një festival ka 20 këngë, 5 apo 6 prej tyre qëndrojnë që janë të bëra nga profesionistë, ndërsa të tjerat nuk janë me një nivel të mirë.
-Sipas mendimit tuaj a ka sot në Shqipëri këngëtarë, që ju i krahasoni me emra të talentuar të muzikës si Vaçe Zela?
Me ç’kam dëgjuar edhe mund të ketë, por unë vetë nuk po i dëgjoj ato këngëtarë për të cilët unë nuk mund të krahasoj asnjë këngëtar sot, me atë që unë shikoj në televizion, në ato koncerte apo pseudo koncerte. Irma Libohova p.sh e ka treguar veten se kush është. Ajo ka pasur hitet e veta dhe mund të ketë sërish, por unë nuk e dëgjoj sepse ajo aq del në televizion. Ndërsa po të them se Vaçe Zela është një ikonë po ashtu dhe Parashqevi Simaku një mrekulli e vokalit shqiptar, po ashtu dua të përmend dhe Sherif Merdanin, Myfarete Laze etj, të cilët unë nuk po shoh se po i bien pas Shqipërisë. Të këndosh nuk do të thotë të kesh vithe dhe gjoks të bukur, sepse na ngopën me vithe dhe me shalë dhe kur vjen puna vetëm në fund e merr vesh dhe thua pse këngë ishte kjo? Dhe këtë gjë e kam konstatuar, duke dëgjuar dhe parë këngëtarët në vendin tonë.
-Kujt i dedikohej kënga “Lemza”?
Kjo këngë i dedikohej asaj rinie, që në mënyrë të fshehtë mund t’i lejohej apo të dashurohej me ndonjë djalë, sepse tregoheshe me gisht në atë kohë dhe çfarë hiqte ajo vajza e shkretë. Ishte një primitivizëm i familjes dhe i shoqërisë, por jo se nuk bëhej dashuri në atë kohë. Në atë kohë kishte një romantiçizëm shumë të madh, unë mund të shkoja deri në Mal të Dajtit nëse një femër që më pëlqente me lejonte të marr erë tek flokët, në këmbë mund të shkoja dhe të kthehesha por më bënte të jetoja një javë rresht me atë kënaqësi (qesh). Kënga ishte si një frymëzim, pak romane janë shkruar për vajzat, pak poezi dhe piktura janë bërë? Pra gjithmonë femra ka qenë burim frymëzimi. Ajo të frymëzonte me atë që ajo dinte të mbulonte dhe si të sillej. Unë nuk e di se ku e gjejnë frymëzimin sot?
**************************
Të dhëna mbi kompozitorin
Agim Krajka lindi në Kavajë, më 3 maj 1937, në një familje me origjinë dibrane. Babai i tij ishte i apasionuar pas muzikës, dhe si amator luante në disa instrumente muzikore si violinë, mandolinë, fizarmonikë. Dashuria dhe pasioni për muzikën tek Agimi lindën që në fëmijëri, të cilën ia ushqeu edhe vetë babai i tij. Fizarmonika u bë shkak që vajti në Shtëpinë e Pionierit ku filloi të merrej seriozisht me të. Në vitin 1963 Agimi fillon studimet për teori e kompozicion. Degën e Kompozicionit e ka kryer nën drejtimin e të madhit Çesk Zadeja. Në vitin 1964 kalon pranë Ansamblit të Këngëve dhe Valleve popullore; në fillim si instrumentist e më pas si kompozitor e drejtues orkestre. Veprimtaria e tij muzikore është shumë e gjerë. Ka shkruar muzikë në shumë lloje dhe është bërë i famshëm si me muzikën e lehtë ashtu edhe më atë popullore, të përpunuar e orkestrale. Ka kompozuar mjaft pjesë orkestrale për fizarmonikë dhe me qindra këngë të muzikës së lehtë. Ka marrë pjesë në shumë festivale të muzikës deri në festivalet e fundit të pas viteve ‘90.
Që nga kënga e famshme “Lemza”, e kënduar nga Vaçe Zela në Festivalin e Parë të Këngës në Radio më 1961, ai është nderuar me mbi 15 çmime të dyta, 3 çmime të treta dhe vetëm një çmim të parë në Festivalin e vitit 1987, me këngën “Nuk e harroj”, të kënduar nga motrat Libohova. Për kontributin e tij në artin shqiptar është nderuar me 2 urdhra “Naim Frashëri”, 2 medalje dhe titullin “Artist i Merituar”, ndërsa ish presidenti Moisiu e dekoroi edhe me titullin “Mjeshtër i Madh”.
Intervistoi: Julia Vrapi Gazeta Sot.
