Presidenti Wilson: Mbrojtësi i “të vegjëlve"

Emri i Presidentit Wilson është i lidhur në mënyrë të veçantë me Konfer encën e Paqes në Paris në mbarim të Luftës I-re Botërore më 1919. Pikërisht në Konferencën e Paqes ai shpalosi vizionin e tij një vizion që i vuri vulën gjithë zhvillimit të punimeve të Konferencës. Ai ishte figura dominuese. Në “Katërshen e Madhe”, organi i epërm vendimmarrës i Konferencës, ai ishte zëri i parë. Ishte një burrë shteti i një stafi të ri, politikan vizionar.
Para së gjithash, disa shënime të shkurtra mbi jetën dhe karrierën e tij. Ai lindi më 1856 në një nga shtetet jugore në Virginia, në prag të Luftës Civile midis Veriut dhe Jugut. Ndonëse me origjinë prej Jugut konservator, Wilson-i u bashkua me fitimtarët e luftës, progresistët e Veriut. Kishte qenë gjithnjë me pikëpamje liberale, ishte për të drejtat njerëzore, mbrojtës i të drejtave të grave dhe të zezakëve, në një kohë kur këtyre u mohoheshin të drejtat elementare dhe trajtoheshin si skllevër
Abraham Lincolni (Linkolni) ishte për të një ndër heronjtë më të mëdhenj të ngritjes së kombit të ri, në krah të George Ëashington-it. U diplomua në drejtësi dhe filloi punën si avokat. Më 1902 u zgjodh dekan i Fakultetit të Drejtësisë në Princeton, të cilin e ktheu në një universitet të madh. Më 1910 ishte tanimë një figurë në shkallë kombëtare, i angazhuar edhe në politikë në radhët e Partisë Demokratike. Ai dilte me një platformë progresiste në përkrahje të shtresave të varfra dhe të njohjes së të drejtës për votim.
Në vitin 1912 Partia Demokratike e vuri kandidat për president dhe Wilson-i korri një fitore bindëse. Gjatë fushatës elektorale ai zhvilloi një debat të gjallë me presidentin atëherë në post, Theodhor Roosevelt. Henri Kissinger në librin e tij mbi “Diplomacinë” (të botuar edhe në shqip) bën një pasqyrë shumë të qartë mbresëlënëse të dy personaliteteve dhe dy vizioneve. Nga ballafaqimi midis tyre del fare i qartë hendeku që ndan dy metoda dhe dy sisteme në marrëdhëniet ndërkombëtare.
Pozita e SHBA në marrëdhëniet ndërkombëtare nga çereku i fundit i shek. XIX ishte shumë larg potencialit të tyre. Fuqitë e Mëdha të Evropës gati nuk vinin re se një anëtar i ri po radhitej në krah të tyre. SHBA po bëheshin shteti më i fuqishëm në botë. Rreth vitit 1885 Amerika ia kaloi Anglisë që mbahej si fuqia më e madhe industriale e botës.
Në kushtet e një rritjeje të tillë, përpara udhëheqjes amerikane shtrohej dilema: të vazhdonte të përqendrohej në prioritetet e brendshme apo të kthente fuqinë e saj në influencë botërore. Vetë rritja e pamatshme i hapte rrugë zgjedhjes së dytë, kursit të një roli aktiv në politikën botërore. Lidhur me këtë H. Kissinger shkruan: “Asnjeri tjetër nuk e formulonte këtë arsyetim me aq forcë sa Th.Roosevelt. Ai qe i pari president që insistonte se ishte detyra e Amerikës të bënte që influenca e saj të ndihej botërisht. Roosevelt ishte i bindur për rolin konstruktiv të Amerikës në botë, por ndryshe nga të tjerët, ai mendonte se SHBA ishin një fuqi si gjithë të tjerat dhe jo një personifikim unik i virtytit”.
“Th. Roosevelt, - shton H. Kissinger, - nuk besonte në parimet e larta morale, që nuk mbështeten as në forcën dhe as në vullnetin për t’i vënë ato në jetë”. Dhe citon fjalët që i thoshte një miku i tij: “Po të më duhet të zgjedh midis politikës me zjarr e me hekur dhe politikës gjysmake... unë jam për politikën e kamxhikut”.
SHBA nuk do ta realizojnë rolin e vet si fuqi botërore duke iu përmbajtur koncepteve të Th. Roosevelt-it. Do të jetë kundërshtari i tij Ëodroë Wilson-i, kundërshtar jo vetëm në fushatën për president, por edhe në vizion. Që në deklaratën e parë si president, në dhjetor 1913, Wilson-i formuloi doktrinën e tij. Ai shprehu bindjen se “bazat e rendit ndërkombëtar janë e drejta universale dhe jo ekuilibri”. Amerika besonte te vlera më të larta se ekuilibri i forcës. Politika e jashtme duhet të shprehë të njëjtat norma morale si ato të etikës personale. Wilson-i u jepte vlerave morale amerikane një dimension universal. “Ne, - thoshte ai, - duam të bëjmë jetën tonë si të duam, por ne duam që edhe të tjerët të jetojnë. Ne jemi një mik i vërtetë për të gjitha kombet e botës, sepse ne nuk kërcënojmë njeri, nuk duam pronat e askujt, nuk duam të përmbysim askënd”.
Ishte origjinale, e veçantë edhe mënyra se si e justifikoi Wilson-i hyrjen e SHBA-së në Luftën I. Amerika nuk kishte arsye të veçanta për hyrjen e në luftë, nuk kishte të bënte me interesat e saj të ngushta kombëtare. Lufta për të kishte më tepër një bazë morale, objektivi kryesor ishte një rend i ri më i drejtë ndërkombëtar. Presidenti e quante se hyrja në luftë në prill 1917 ka qenë për të vendimi më i vështirë. “Është e llahtarshme, - thoshte ai, - të çosh në luftë këtë popull të madh paqësor..., por e drejta është më e çmuar se paqja dhe ne do të luftojmë për demokracinë..., për të drejtat dhe liritë e kombeve të vegjël për një pushtet universal të së drejtës”.
Për shpërthimin e luftës Wilson-i nuk ia hidhte krejt fajin udhëheqjes gjermane. Kishte pjesën e vet edhe sistemi evropian i ekuilibrit të forcës, të cilin ai e denonconte si një sistem i “armiqësive të organizuara” (dy blloqet e Fuqive: Antanta përballë Aleancës Tripalëshe). Bënte pyetjen: “A është lufta e sotme një luftë për një paqe të drejtë e të sigurt apo vetëm për një ekuilibër të ri force?” Dhe përgjigjej: “Nuk duhet të ketë ekuilibër force, por bashkësi force, jo armiqësi të organizuara, por një paqe e përbashkët e organizuar”. Duhej t’i hapej rruga një rendi të ri të punëve, në të cilin të vetmet pyetje që mund të bëheshin ishin:”Është e drejtë?”, “Është e arsyeshme”, “Është në interes të njerëzimit?”.
Lidhur me parimet e Wilsoni-t janë bërë shumë analiza dhe gjykime kritike. Është përfolur një dozë e madhe naiviteti në politikë. Kryeministri francez G.Clemencau (Klemenso), që e kishte në krah gjatë zhvillimit të punimeve të Konferencës së Paqes, e quante një idealist që nuk kishte haber nga politika, aq më pak nga politika në Evropë.
Midis skeptikëve e ka vënë veten edhe Kissingeri në librin e tij. Është një idhtar i bindur i “real-politik”. Megjithatë ai e pranon se “parimet e Wilson-it kanë qëndruar si një gur themeli i mendimit të politikës së jashtme amerikane”. Ai thotë se “sa herë që Amerika është ballafaquar me objektivin e një rendi të ri botëror ajo u është referuar ideve të Wilson-it”.
Vizioni i Wilson-it për një rend të ri ndërkombëtar gjeti shprehjen më të plotë në projektin e krijimit të organizatës universale. Nga fundi i luftës platformës së tij Wilson i shtoi pikën e 14-të, në të cilën shprehte idenë e “një lidhjeje të përgjithshme të kombeve”, si garanci për të gjithë, të mëdhenj e të vegjël, “një alternativë kundrejt monopolit në rrethin e ngushtë të kësaj apo asaj aleance”. Ruajtja e paqes nuk do të vinte më nga llogaritjet tradicionale të forcës, por nga konsensusi mbarëbotëror. Pikërisht për të institucionalizuar këtë konsensus Wilson-i avancoi idenë e Lidhjes së Kombeve. Kjo do të ishte një organizatë universale, e cila do të kundërbalanconte vendimmarrjen në kuadrin e ngushtë të “Koncertit të Fuqive”. Është e vërtetë se Lidhja në vazhdim të veprimtarisë së saj në periudhën midis dy luftërave botërore nuk do të përligjte shpresat. Megjithatë ajo do të përbënte një inovacion, një element të ri në arenën ndërkombëtare që do të kapërcente epokën klasike të imperializmit të Fuqive të Mëdha evropiane.
Çështja e krijimit të organizatës universale ishte ndër të parat që u morën në shqyrtim nga Konferenca. Në fakt, më 25 janar 1919 u miratua ngritja e një komisioni të posaçëm. Wilson nguli këmbë dhe mori kryesinë e komisionit. Projekti u bë gati në javën e parë të shkurtit. Thelbi i misionit të Lidhjes mund të thuhet se përmblidhet në nenin 11 të Paktit (ose Statutit) të Lidhjes. “Deklarohet solemnisht se çdo luftë ose kërcënim lufte, që mund të prekte një anëtar të Lidhjes, e angazhonte atë në tërësi dhe kjo duhej të merrte masat e nevojshme për të ruajtur paqen e Kombeve”. Pati edhe kontradikta e debate. Vlen të përmendet propozimi francez “për t’i dhënë dhëmbë Lidhjes”: ishte fjala për krijimin e një ushtrie të Lidhjes. Kjo ishte krejt në kundërshtim me konceptin uilsonian dhe Presidenti e quajti “jokushtetuese”.

Wilsoni goditi themelet e rendit të vjetër me trajtimin që i bëri fatit të kolonive. Konferenca e Paqes, ishte kuvendi i fitimtarëve në luftë, ajo mblidhej për ndryshimet e kufijve në Evropë, për ndarjen e “plaçkës” pas fitores mbi fuqitë armike, sipas metodave tradicionale të diplomacisë. Vetë Lidhja e Kombeve ishte produkt i Konferencës së Paqes. Nga pikëpamja institucionale ka një dyzim: në krah të Lidhjes së Kombeve është Konferenca e Paqes. Ka një dyzim edhe nga pikëpamja e parimeve: parimet e reja do të ndeshen me praktikat e vjetra kolonialiste. Qëllimi i Wilson-it ishte që t’u jepej fund pushtimeve koloniale. Për këtë ai propozoi “sistemin e mandateve”.
Dihej se Gjermania pas disfatës në luftë nuk do t’i merrte përsëri kolonitë e saj në disa ishuj të Paqësorit dhe në disa pjesë të Afrikës. Fuqitë fituese prisnin që ato territore të viheshin nën sundimin e tyre, si pjesë të perandorive të tyre koloniale. Ishin bërë që më parë planet për ndarjen e tyre. Wilson i shokoi të gjithë kur tha se mendonte që Lidhja të merrte përsipër qeverisjen e tyre. Do ta merrte përsipër duke ia besuar kësaj apo asaj fuqie anëtare të Lidhjes “fuqisë mandatare”. Kjo fuqi kishte si mision jo të zgjeronte zotërimet koloniale, por të ndihmonte që një territor ish-kolonial të përparonte drejt vetëqeverisjes dhe pavarësisë.
Ideja nuk kaloi pa diskutime, kundërshtoi sidomos Franca. Clemenceau thoshte: “Lidhja e Kombeve, si garantuese e paqes le të bëhet, por Lidhja e Kombeve si zotëruese e kolonive, kurrë!” Rezervat ranë kur mandatet i morën dy fuqitë koloniale të kohës, Franca dhe Anglia, gjë që tregonte pozitën dominuese që ato do të zinin në Lidhjen e Kombeve. Megjithatë, mandati nuk ishte status kolonial; në fakt disa prej këtyre ish-kolonive nën mandat arritën pavarësinë para Luftës II Botërore.
Vizioni inovativ i Presidentit Wilson do të gjente shprehjen më domethënëse, më të bujshme në trajtimin e çështjeve që u shtruan në Konferencën e Paqes. Ai iu kundërvu metodave klasike të diplomacisë evropiane duke marrë anën e “të vegjëlve” dhe “të dobëtve”. Por i ndodhur midis “të mëdhenjve”, Wilson-i u detyrua të shkiste nga pozicioni i tij dhe të bënte edhe lëshime, siç do të ndodhte me çështjen shqiptare.
Mund të duket e pabesueshme dhe jashtë çdo logjike që gjithë kjo histori do të gjejë një fund paradoksal. Në kthim Presidentin Wilson e priste një zhgënjim i thellë. Senati amerikan i hodhi poshtë aktet e Konferencës së Paqes. U rivendos “kursi i izolacionizmit”, që do ta mbante Fuqinë e madhe amerikane larg problemeve të politikës së periudhës midis dy luftrave. Amerika, që ishte inisiatore e krijimit të organizatës universale për ruajtjen e paqes, mbeti jashtë Lidhjes së Kombeve, çka do të mund të konsiderohet si një ndër shkaqet e degradimit të saj në një tribunë llafesh boshe, spektatore e pafuqishme përballë agresioneve zinxhir të Fuqive fashiste që do ta zhytnin gjithë njerëzimin në kasaphanën e madhe të Luftës II Botërore.

G.SH

Kur martesa me fotografi është e frytshme...

Në shtator të vitit të kaluar, rastësisht u takova me një të afërm, emigrant në Itali prej vitesh, që u bë edhe "kumbara" i këtyre radhëve.


Leka, kështu quhej protagonisti ynë, kishte mbi 10 vjet që jetonte e punonte emigrant në Italinë e Veriut.

Si shumica e emigrantëve shqiptarë, kishte kaluar atë kohë me gomone një mesnatë gushti. Pasi kishte mbaruar fakultetin, duke mos duruar atë jetë allashqiptarçe, ia kish behur për në shtetin fqinj, përtej Adriatikut.


Me djersë e punë të ndershme, kishte arritur të administronte biznesin e tij, duke punësuar shumë bashkatdhetarë në firmën e tij të ndërtimit. Por, ne nuk do flasim këtë radhë për Lekën biznesmen, por për Lekën dhëndër.


"Unë,- vijoi bisedën ai,- kisha mbushur 30 vjeç e nuk isha martuar apo fejuar. Prindërit në fshat i kisha të moshuar. I vetmi merak i tyre për mua ishte që t'më shihnin me nuse. Unë nuk ua prisha. U thashë ta vënë në "shënjestër" ndonjë vajzë që atyre u pëlqen, e unë kthehem menjëherë.

E një të thënë, unë plotësova dëshirën e prindërve. Në një fshat të Pukës, ata kishin kërkuar dorën e vajzës së një të njohuri, e ai nuk i kishte kthyer mbrapsht, por insistonte të kthehesha unë e të takoheshim me vajzën dhe familjen e saj".


Leka, ndërkohë qesh, e tregon se në fotografi i kishte pëlqyer vajzës dhe prindërve të saj.


"Për koincidencë, edhe nëna ime ishte fejuar me babanë tim vetëm me fotografi, por në një mënyrë krejt tjetër në atë kohë.

E kështu, unë dhe vajza bëmë fejesën, këmbyem unazat, dhe nga fundi i dhjetorit kishim vendosur dasmën." Në prag të Vitit të Ri bënë dasmën, përgatiti dokumentet nuses e iku në Itali.


Këtë epilog të martesës së një emigranti tropojas, i cili është vetëm një nga shumë rastet e martesave të tilla, bazuar në traditën, ndonjë lexues mund ta quajë anakronike, por ky fenomen është realiteti.

Në Tropojë, gjatë vitit 2008, në evidencat statistikore të rrethit, rezulton se numri i divorceve te çifteve të reja është zero, ndërkohë kur, në shkallë vendi është shqetësim serioz.

Institucioni i familjes në veri, e posaçërisht në Tropojë, është ruajtur duke u bazuar në traditat e hershme të familjes. Duke e quajtur të shenjtë, fenomenet e ndarjes kanë qenë të kufizuara.

Arsyet pse ndodh kjo, i shpjegojnë më poshtë të pyeturit tanë.
Gjatë këtyre viteve të tranzicionit të stërzgjatur, edhe familja malësore, dikur patriarkale dhe me shumë pjesëtarë, pësoi ndryshime rrënjësore, në drejtim të moshës së martesës, relativisht mbi 25-30 vjeç, numrit të fëmijëve të lindur ( 1-2 fëmijë për kurorë), por familja qëndroi dhe po qëndron e shenjtë dhe e paprekshme.

Martesat filluan të lidhen në bazë të njohjes reciproke dhe me ndërhyrjen e prindërve.

Ndonëse mbi 25 për qind e moshave për martesë janë në emigracion, mbi 95 për qind e tyre martohen me vajza tropojane dhe me ndërhyrjen e prindërve, çka ka ndikuar në uljen e divorceve. Pra, nëse në këtë trevë varfëria është në skajet ekstreme dhe njohjet e martesat janë bërë sipas traditës, dasmat organizohen moderne e bashkëkohore.

Ne kontaktuam e biseduam me njerëz të thjeshtë, prindër, intelektualë dhe drejtues të pushtetit vendor në Tropojë, e disa prej tyre u prononcuan për "Shekulli"-n:

Adem Breçani, punonjës pranë nënprefekturës, thotë se martesa tek ne ka qenë dhe mbetet e shenjtë, por ndikojnë ndjeshëm edhe zakonet kanunore, sepse ndarja e nuses nga burri i saj, kur burri e ndan pa shkaqe të përligjura, ai mbetet në gjak, sipas kanunit.

Jo se janë zbatuar normat e kanunit këto vite tek ne, por sidoqoftë, ndikon në sedrën e malësorit që ekziston në këtë mjedis. Faktor tjetër që divorcet janë minimizuar, është padyshim martesa e mbështetur dhe përkrahur nga prindërit e djalit dhe vajzës.

Lulzim Logu, poet, ka mendimin se në një martesë sa më të gjatë dhe të lumtur të të rinjve tropojas, e që mbetet për t'u përgjithësuar pikësimi në zero i divorceve këto kohët e fundit, është besimi në martesë për një jetë të lumtur dhe konsolidimi i pushtetit të mashkullit (burrit) ndaj gruas në marrëdhëniet bashkëshortore.

Ndërsa Shpend Kuca, mësues dhe këshilltar i bashkisë për çështjet sociale, mendon se influencojnë edhe disa faktorë indirekt në konsolidimin e martesës në trevën tonë. Ne jemi një komunitet, vazhdon ai, me një varfëri të tejskajshme.

Në traditën tonë ka qenë dhe mbetet organizimi i dasmave me pjesëmarrje të gjerë. Dasmat kanë një faturë të madhe financiare, e gjendja ekonomike është e përballueshme.

Gjithashtu, emigrantët janë martuar me të huaja për arsye të ndryshme e pastaj janë ndarë, por me shumë vështirësi.

Kjo ka bërë që të rinjtë emigrantë, martesat t'i bëjnë me vajza vendase. Së fundmi, duhet përcaktuar se nocioni i martesës dhe familjes, jepet tepër qartë edhe në nenet e kanunit, të cilat janë aktuale edhe në kohët moderne:

"M'u martue do me thanë m'u ba shpi, me ia shtue shpisë një rob ma tepër, sa për krah të punve, sa për të shtuem të fmive."

Shekulli


Ekzistojne ende këto praktika në Shqipëri, ju si i gjykoni ?

Homoseksualët shqiptarë !!!

Specialistët e Institutit të Shëndetit Publik kanë bërë publike dje shifrat e një studimi disi të pazakontë, kryer në vitin 2008. Studimi flet për sjelljet dhe kategorizimet e homoseksualëve në Shqipëri. Janë marrë në studim 199 homoseksualë për sjelljet që kanë ata ndaj seksit, drogës dhe alkoolit. Specialisti i ISHP-së, Landi Bani, bëri publike për SH2-shin disa nga përqindjet e studimit, duke shtuar se "numri i homoseksualëve në Shqipëri paraqitet me tendencë rritjeje".
Studimi tregon se pjesa më e madhe e tyre kanë deri në pesë partnerë meshkuj njëkohësisht. "55 për qind e tyre janë aktivë", - pohon specialisti Bani.

Një shifër tjetër interesante është që homoseksualët në vendin tonë, janë në një përqindje të konsiderueshme të lidhur njëkohësisht me femra. Kështu, 37 për qind e homoseksualëve, sipas këtij studimi, janë të martuar dhe plot 35 për qind e tyre bashkëjetojnë aktualisht me femra.

Kjo për sa i përket bashkëjetesës, sepse nëse flasim për marrëdhënie spontane me femra, shifra është më e lartë. Plot 82 për qind e homoseksualëve kanë kryer marrëdhënie me femra në 6 muajt e fundit dhe plot 70 për qind e tyre kanë patur më shumë se 2 partnere femra",- bëhet e ditur në studim.

Droga dhe alkooli janë "miq" të mirë të kësaj kategorie të popullatës. Studimi për homoseksualët tregon se 65 për qind e tyre kanë provuar drogë (me injektim ose në forma të tjera). Heroina mbetet e preferuara e tyre. Ndërsa sa i takon konsumimit të alkoolit, rreth gjysma e tyre konsumojnë alkool çdo ditë.
Duke u ndodhur përballë këtyre të dhënave, specialistët e ISHP-së i cilësojnë homoseksualët si "kategori shoqërore risku".
"Meshkujt që kryejnë seks me meshkujt janë të përfshirë në sjellje të ndryshme risku me popullata të ndryshme, duke i bërë ata një urë lidhëse të mundshme ndërmjet popullatës që është përdoruese e drogës dhe popullatës femërore",- pohon specialisti Landi Bani.

DERVISHI: HOMOSEKSUALITETI SHQIPTAR PARA DHE PAS VITEVE '90-TË

"Problemi i homoseksualitetit në Shqipëri ka qenë një dukuri e fshehtë. Kjo dukuri ndiqej penalisht, ndaj dhe ishte shumë e kufizuar, - thotë sociologu, Zyhdi Dervishi, i cili shpjegon se para viteve \'90-të, personat që kryenin një vepër të tillë nuk ndëshkoheshin vetëm moralisht, por edhe penalisht.

Dervishi pohon se në atë kohë, edhe kur dikush dënohej për veprën penale të homoseksualitetit, në publik i jepej një akuzë tjetër, dhe kjo për arsye se shteti i dikurshëm nuk donte që të merrej vesh masivisht se ekziston një dukuri e tillë në vendin tonë. "Njerëz të tillë nuk kishin vend në shoqëri; ata persekutoheshin në maksimum, ndaj dhe frika e mbajti këtë dukuri të fshehur në maksimum",- pohon Dervishi.
Pas viteve \'90-të, dukuria e homoseksualitetit pësoi ndryshime, të paktën nga ana ligjore. U lejua hapja e dy shoqatave për homoseksualët.
"Në fakt, edhe në vendet e zhvilluar kjo dukuri është e dënueshme, të paktën moralisht",- pohon Dervishi, duke cituar një studim të kryer në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sipas të cilit, edhe atje, 1 në 5 homoseksualë dhunohen fizikisht dhe 90 për qind e tyre dhunohen verbalisht".


Shekulli

Pakti detar me Greqinë, pret shpatullat tona ujore

Marrëveshja e Detit apo siç u quajt: "Marrëveshje ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Greqisë, për Delimitimin e Zonave të tyre përkatëse, të Shelfit Kontinental dhe zonave të tjera Detare që u përkasin në bazë të Së Drejtës Ndërkombëtare.", doli në dritë, në fund të pranverës 2009, në mënyrë të shpejtë, pa patur ndonjë pararendje njoftuese, për fillimin dhe arritjen e saj.

Dukej, se vinte nga një përkim spektakolar idesh, në fqinjërinë tonë, si kurrë herë tjetër, sidomos në fushën e kujtesës gjeohapësinore, midis të dy vendeve mike, Greqisë dhe Shqipërisë, ku në shpatullën e një shekulli të tërë, prej të dy krahëve, ka patur aq shumë mospërkime sa që historia ka qënë ngushtë t'i përshijë, të gjitha, në ngrehinën e saj.
Aq më tepër, që bëhej fjalë, për marrëveshje, të ndarjes së Detit, në një klimë të re fqinjërie të integrimit evropian në Ballkanin JugPerëndimor.
Ardhja e marrëveshjes, pajtimi dypalësh, gjente mjedisin më të mirë të tejdukshmërisë dhe bukurisë metaforike të Detit Jon, dhe prej tij, nga kjo "blu" që i bashkohej qiellit, solli një kumt që të liheshin në humbëtirë, gjithçka tjetër që kish ndodhur më parë. Ishte një prag historik i ëndërruar, por ama, me shumë pak gjasa, se mund të vinte, kaq shpejt.
U thyen parametrat e dikurshëm.
Sapo, u panë në buzëqeshje, afrim, shtrëgimduarësh e ngazëllim të dy udhëheqësit e pranishëm, ia bëhu lajmi, kërcëllitës, i papandehur, si një shprazje, në një dasmë kur ndezullia e jetës, befas, has dramën që i shkon pas e nuk i ndahet.
Pikëtakimi i parë me njoftimin dhe pas tij me "djallin" që e ndiqte, askush nuk mund ta merrte me mend, e as që ta pranonte, se ky hap historik i hedhur, nuk mund ta pranonte dyshimin e madh, për një skandal, fshehtësi e shpejtësi rrokullime. Njoftimi i një televizioni lidhej me "gjashtë milje!!" "ardhje deri në Qeparo!!!" që të trazonte kaq shumë, sa edhe njohësit më të mirë gjeografikë e detarë, kësilloj do të shkundeshin. Njoftimi bënte një lidhje, sërish dramatike, që e çonte krahë më krahë këtë marrëveshje, me atë të Varreve të ushtarëve grekë, duke e bërë edhe më goditëse dhe lajthitëse, pas firmave të gëzuara, përqafimeve dhe duarshtrëngimeve.
Prandaj me të drejtë, njoftimi pas festës së marrëveshjes, ish i papranueshëm, dhe pse jo, në dyshim; duke të futur si përherë në një shtjellë marramendëse, si: "a ka gjasa vallë, atëbotë, që të jetë sajuar nga bashkësi hartues opinionesh ballkanase që nuk e mirëpritën këtë arritje detare..." apo qoftëlarg(!) mos ka këtu ndonjë "gatim të fshehtë!?"
Ndër mosbesuesit ish edhe autori i këtij artikulli i cili nuk mund të bënte dot lidhjen në përfytyrim, të "gjashtë miljeve" dhe "arritjes në Qeparo" që askund s' mund të quhej ndarje e detit, kur fqinji të vjen, ku takohet buzëuji, me Dheun Kontinental.
E pabesueshme!
Sapo më ra në dorë lista e koordinatave, isha në mëhallën time, mëhalla e gjeodetëve e dhematësëve e detmatësëve.
Përfytyrova 150 pika, që vinin njëra pas tjetrës, si kuaj mitikë, që udhëtonin mbi detin Jon, në një dasëm që e thamë, se kish ndodhur në marrëveshjen dypalëshe, dhe flamuri i nuses që fillonte nga "njëshi", prej piramidës tokësore nr 79, në Kepin e Stillos, përballë ujdhesës Tonga, ecte si stafetë, dorëmëdorë i çohej kalorësit të fundit në "150", ku nusja do të zbriste nga ky kal mitik...Kjo ishte një nuse fiktive tragjike...
Pika 150 e cila m'u shfaq përballë gurores Romake të Gramës, shumë afër kepit të Gjuhëzës. Atypëraty më erdh ndër mënd: "Deti që duket s'do kallauz ( në rastim tim gjeodet apo gjeometër), sepse pikasej lirshëm dhe pa matje ardhja kaq larg e pikës"150". Mblodha supet dhe dyshova në vete, duke më ardhur shumë pranë, ujdhesa greke "Othone" dhe pozicionimi gjeografik i saj. E rimata, e rihodha edhe një herë. Habia ime emocionale dhe tronditëse, bëri përshtypje, e ndofta, ish kjo që solli të nesërmen, gjithë ato kryetituj, shkrepëtues, tanimë të njohur, si "Skandali i Shekullit" " Falje Deti" ..." Shitje e Detit..." etj., etj.
Pa u kontrolluar e tërë vija, nga pika e parë deri në fund dhe pa u përqasur në çdo ind të saj me Ligjin për të Drejtën e Detit ( UNCLOS*1)) nuk mund të dilej në përfundim dhe nuk mund të kishe një kumt studimor, shkencor të saktë.
Ngjarja bëhej edhe më e mistershme.
Pasuan, Konferenca Shtypi, "asnjë milimetër nuk i është dhënë shtetit grek" akuza si "antikombëtare" për "Shqiptaren", tendosje nervore të të dërguarve të shtetit, bisedimesve (negocitorëve) që tregonin edhe vetë troshitjen qeveritare, shpjegimin e Kryeministrit që u tha shqiptarëve se "ishte një trillim primitiv" jo vetëm i medias, por edhe i opozitës. Pastaj, më tej, u përdorën argumente që lidheshin me një kompas gjeometrik që do të ngelet proverbial, sepse u përdor nga një përfaqësues i shtetit dhe nga vetë Kryeministri, i cili për të hedhur poshtë këto akuza të përbindshme, rekomandoi ndënë një buzëqeshje të hidhur se: "mund t'i drejtohesh edhe një nxënësi të klasës së pestë, që të marrë atë kompas dhe të mas detin, e të provojë si në një ushtrim gjeometrik, nëse ai ishte ndarë mirë apo keq..."
Ardhja në tavolinë e një harte greke e shtoi tollovinë, e të nesërmen u përshpejtua të sillej po e njëjta hartë, për ama me toponime të shkruar në shqip dhe përsëri, ai kompasi shpëtues. U përdorën terma si "barazlargësi", u mohua një hartë që ishte paraqitur në media, po kështu u kumtua se "pika 150 ndodhet në ujra ndërkombëtare" ( që s'ishte e vërtetë dhe tregonte mosnjoje të plotë) dhe përsëri, " asnjë milimetër..."
Shpjegimet, ngutja, tronditja, mungesa e argumentit, mosparaqitja e përfaqësuesëve të Institutit Gjeografik Ushtarak dhe mungesa e hartës detare shqiptare, tregonin shkoqur, dhe bindshëm se asnjëri prej tyre nuk ishte në brendi të jetësimit teknik, profesional të kësaj marrëveshjeje edhe pse u përsërit, për të satën herë "UNCLOS" . Prandaj dyshimi dhe misteri shtohej.
Kompasi i ngeli në dorë vetëm Komandantit të Forcave Detare me të cilin, kisha ndarë dikur, respekt të ndërsjellët dhe punë të përbashkëta.
Dëgjuesit dhe gazetarët, lëkundeshin si lavjerrësa, sepse nuk kishin njohje teknike gjeodezike dhe hartografike, e po kaq nuk e njihnin në themel "UNCLOS".
Si gjeodet dhe hartograf, nismova vetëm modelim dhe përputhje teknike: UNCLOS- ndarje gjeodezike, por në udhë e sipër, s'më linte dashuria për Detin dhe shënjtërinë e tij mitike, sepse m'u duk se atë, e kishin përdhosur padrejtësisht, kur ai asqë donte t'ia dinte, nga kjo prerje e padrejtë, që ia kishin bërë.
Gjeodeti nuk mund të heshtë.
Mua m'u desh që të bëja ontologjinë teknike të realitetit, për të dhënë një tejdukshmëri gjeodezike, si një gur themeli për vetëdijen shkencore e cila rreh të bëjë një modelim, i cili ma shpëton, jo vetëm shpirtin tim, por bëhet dhe një avokati (po e quajmë) për kolegët dhe shtetarët e mi, që mesa kuptoj, në këtë marrëveshje janë një radhua figurash të ngurosura, pa shprehje, sa u vjen keq edhe miqëve të mi helenë, hartues dhe firmëtarë të kësaj marrëveshjeje. Qënia e një dokumenti si dhe realiteti i tij, por jo kurrë se çfarë fshihej pas, më bënte udhë që të lëvizja mbi detin e mbushur me koordinata dhe dëshpërimin e tij. Deti askurrë s'ka dashur që të ndahej.
"Ta kemi të pandarë", thonë përherë e sot e kësaj dite, në Jug, kur bëhen krushqitë. Nëse unë do të strukesha pas njoftimesh për të mbetur spektator, vihesha në fund, në rresht, pas gjithë asaj aradhe njerëzore që u shkrifërua prej marrëveshjes, sepse besonte, në të. Ndërkohë, nga pala e fqinjëve doli një frazë e ftohtë, sa diplomatike po e aq therëse se "Qeveria greke ka realizuar objektivat e saj strategjikë."
Po ne, ç'objektivë, vallë, kishim realizuar? Humbjen e mbramë detare, si të ishte një prerje e vetvetes, që po i shtohej, Historisë së rremë të një Skënderbeu, që sipas autorit të huaj, na ishte, sllav, i një "sulmi të fqinjëve maqedonas për autoktoninë e shqiptarëve", e " një Historie 12" që në shëmbëllim të shtrëmbër, shtrëmbëron historinë tonë të dy dhjetvjeçarëve të fundit... dhe ja "prerja detare gjeohistorike"
Shpejtësia, ngutja, mosnjohja teknike, mjegullira shkoqitëse në publik, prurja e hartës së huaj, nxitimi për të dhënë përgjigje që s'përputheshin askund me parime matematike dhe Konventën, sharjet, pështymat e njohura shqiptare, për "armiqë" që " kërkojnë të hedhin baltë" mbi miqësitë e arrira në Ballkanin Jugperëdimor, si dhe sulmi i Kryeministrit, që e përdori kompasin për të mbytur të vërtetën, më cytën që të kryeja detyrën time intelektuale.



PERMBLEDHTAS:

1.Marrëveshja e përcaktimit të kufijve detarë midis Shqipërisë dhe Greqisë është një hartim i errët dhe hermetik, akt diplomatik i shpejtë dhe i dyshimtë, i cili dokumenton, përulësi të dinjitetit kombëtar.
2. Vëzhgimi Gjeohartografik, në të gjithë sythet e marrëveshjes nxjerr në pah një shpërfillje të jashtëzakonshme të interesave kombëtare shqiptare .
3. Në këtë Marrëveshje "UNCLOS", Konventa e Kombeve të Bashkuara, mbi Ligjin e Detit ka zbatimin më të cunguar të saj. Interesat e Shqipërisë nuk janë parë si " të barabartë, të paanshme = equitable " me palën fqinjë. Kemi të bëjmë me rrëgjim gjeohapësinor detar dhe cënim të gjeohistorisë iliroshqiptare.
4. Ky akt diplomatik është arritur në një "Vakum ligjor shqiptar, mbi Detin, gjiret dhe Ujrat e Brendshme" që i shërbejnë Ligjit të Detit.
5. Haset cënim i hapur i mëvetësisë së Shqipërisë në Ujrat Detare, Detin Shtetëror (Territorial Sea), Hapësirën e Afërt Vijimore (Contigous Zone) Shtratdetin Kontinental dhe Hapësirën e Veçantë Ekonomike ( Exclusive Economic Zone).
6. Ngushtesa e Otrantos, kjo urë natyrore ujore, e Ballkanit Jugperëndimor, kjo gjeohapësirë detare tradicionale, gjeohistorike midis Shqipërisë dhe Italisë, është një synim i drejtpërdrejtë, i jetësimit të kësaj marrëveshjeje.
7. Gjiri Historik i Sarandës, përbën një "harrim" dhe "humbje" fatale, gjeohistorike, strategjike dhe ekonomike për Shqipërinë.
8. Shqipëria, humb një pjesë të vetvetes së saj, në shtratdetin Kontinental Jonik, një sipërfaqe ujore prej 354 km2, në një nga gjeohapësirat më magjepsëse, të pasura, dhe gjeostrategjike, në Jugperëndimin e Saj.



SHËNIM I REDAKTORIT:
* Prof.Asoc.Dr. Myslim Pasha është mjeshtër kërkimesh dhe Kolonel në rezervë i Forcave të Armatosura. Ai është edhe autor i hartës që Shekulli boton sot në këtë faqe dhe që flet vetë qartë mbi pasojat e paktit detar mes dy vendeve. Në letrën shoqëruese për drejtorin e gazetës Adrian thano, prof.Pasha shkruan:


I dashur Adrian
Ju lutem mos më lini vetëm. Nuk eshte "çmenduri" e imja por e shtetit tim. Është skandal i madh. Unë jam studiues i detit dhe po përballem me shtetin tim. Një përballje "absurde" sepse të dy krahët teorikisht mbrojnë interesat kombëtare. O Zot! Shteti u shpjegon qytetarëve se si ka braktisur një pjesë të gjymtyrëve të tij.. Jemi të pabarabartë!
Më ndihni që gazeta juaj të më mbështesë në argumentët e mi. Lutem botoni hartat. Jane harta te studimit tim, pra kane "copyright" timin. Botimi nuk më bën mirë thjesht "mua" te vetmuarit por ka vlera me shumë se kaq. Ju lutem edhe njëherë mos më lini vetëm! Të luftojmë për aq sa mundemi, që të shtyhet ky ratifikim i turpshëm.

Përqafime
Myslim Pasha

*********



Pakti detar me Greqinë, Meta: Ta zgjidhë Kuvendi

TIRANË - Për Ministrin e Jashtëm, Ilir Meta, përgjegjësinë kryesore për ratifikimin e marrëveshjes së ujërave territorialë me shtetin fqinj, Greqinë, e ka Kuvendi.
Edhe pse partia që ai drejton, e ka kundërshtuar me forcë miratimin e kësaj marrëveshjeje, para së të bëhej pjesë e qeverisjes, dje në një pozicion krejtësisht të ri politik, zv. Kryeministri dhe Ministri i Jashtëm, Ilir Meta, deklaroi se ratifikimi i marrëveshjes së ujërave territorialë me shtetin fqinj, është një çështje, që duhet ta zgjidhë Kuvendi.
Marrëveshja, pritet të kalojë në Kuvend në 19 tetor. Tashmë, ajo ka kaluar një nga pengesat kryesore, atë të diskutimit në Komisionin e Ligjeve, i cili e miratoi atë disa ditë më parë me unanimitetin e të gjithë deputetëve dhe pas asnjë kundërshtim. Pro saj në Komisionin e Ligjeve, votoi edhe deputeti i LSI-së Nasip Naço, pavarsisht se forca që ai përfaqëson, vetëm pak muaj më parë, gjatë legjislaturës së shkuar, e kundërshtoi fort një marrëveshje të tillë, duke e konsideruar atë në disfavor të Shqipërisë, por edhe duke akuzuar qeverinë e kryesuar nga Sali Berisha se po i falte ujërat tona territoriale Greqisë.


Pas Komisionit të Ligjeve, marrëveshja pritet të kalojë edhe në Komisionin e Sigurisë Kombëtare, ku natyrisht, nuk parashikohen surpriza, pasi edhe në të do të jenë të pranishëm vetëm deputetët e mazhorancës. Ndërkohë, që në datën 19 tetor, kjo marrëveshje është programuar që të miratohet në seancë plenare. Gjatë diskutimit të saj në Komisionin e Ligjeve, përfaqësuesja e Ministrisë së Jashtme, Ledia Hysi, hodhi poshtë çdo zë që pretendon se nëpërmjet kësaj marrëveshjeje Shqipëria del e humbur, duke theksuar se vija kufitare ujore përcaktohet në bazë të parimit të barazlargimit nga bregu detar.


"Me Greqinë në kanalin e Korfuzit distanca është shumë e vogël, rreth tetë milje, që i bie në zbatim të parimeve të Konventës do të jetë 4 milje nëse e ndajmë përgjysmë. Kjo gjithmonë ka qenë në praktikë dhe e zbatuar", - tha drejtoresha Juridike në Ministrinë e Jashtme Ledia Hysi.

Ushtarakët kundra: Po i falim 354 km det Greqisë

"Aleanca Kombëtare e Ushtarakëve të Shqipërisë" letër Topit e Topallit: Studiojeni mirë marrëveshjen




Marrëveshja mes Shqipërisë dhe Greqisë për përcaktimin e kufirit të ri detar mes dy vendeve, ka hasur jo vetëm kundërshtimin e opozitës, por edhe të vetë grupeve të interesit siç janë në këtë rast ushtarakët. Është shoqata "Aleanca Kombëtare e Ushtarakëve të Shqipërisë", ajo që ka reaguar dje ndaj një marrëveshjeje të tillë, të cilën e ka konsideruar si një akt që i fal në mënyrë të pashpjegueshme vendit fqinjë, Greqisë, një sipërfaqe të konsiderueshme ujore në detin jonian, duke i bërë thirrje njëkohësisht krerëve të shtetit shqiptar, që të heqin dorë duke mos e miratuar atë.


Letra
Në një letër drejtuar krerëve më të lartë shtetërorë dhe bërë publike dje për mediat, "Aleanca Kombëtare e Ushtarakëve të Shqipërisë", në përbërje të së cilës janë disa shoqata si ajo e "Flotës Luftarako Detare", e "Aviacionit", e "Zbulimit", e "Xhenios", e "Ndërlidhjes", e "Prapavijës", e "Topografëve", e "Skënderbegasve" dhe e "Historianëve Ushtarakë", shpreh shqetësimin e saj lidhur me përmbajtjen e kësaj marrëveshje, e cila u hartua në fshehtësi të plotë dhe u nënshkrua disa muaj më parë nga ministrat e Jashtë të dy vendeve, Dora Bakojanis për Greqinë dhe Lulëzim Basha për Shqipërinë. Sipas tyre nga studimet e bëra, del qartë se Shqipëria humbet një sipërfaqe të madhe detare, përfshirë edhe hapësirën ajrore me vlera ekonomike, politike, gjeostrategjike dhe kulturore, duke i krijuar vetvetes një izolim dhe bllokim, nëpërmjet ngushtimit të hapësirës dhe të rrugëve të komunikimit.


"Është ndërprerë Deti Shtetëror dhe Hapësira e Afërt Vijimore e Shqipërisë. I është privuar Shqipërisë statusi i të drejtës si shtet përballë Italisë. Ujërat e brendshme të Gjirit të Sarandës janë konsideruar si "Free bay" (gji i lirë), për t'u ndarë me Greqinë, i cili është gji Historik i Shqipërisë", - shprehen ushtarakët në letrën e tyre, duke pretenduar se sipërfaqja detare që është humbur nga zbatimi i kësaj marrëveshjeje është rreth 354.4 kilometra katrorë.
Për këtë arsye, ata në letrën e tyre, i kërkojnë kreut të shtetit Bamir Topi si garant i zbatimit të Kushtetutës dhe ruajtjes së sovranitetit të vendit, që para se të hedhë firmën mbi dekretin që do t'i jepte fuqi vepruese kësaj marrëveshjeje, të njihej mirë me përmbajtjen e saj.


E njëjta kërkesë i është drejtuar edhe kryeparlamentares Jozefina Topalli, si dhe deputetëve. Sipas tyre, shqyrtimi i kësaj marrëveshjeje në mënyrë teknike, do të bëjë të mundur që të kuptohet qartë cenimi i rëndë që po i bëhet integritetit territorial të Shqipërisë. Në argumentimin që bëjnë në letrën e tyre, ushtarakët theksojnë, se duke e dhuruar sipërfaqen ujore, Shqipëria humb gjithashtu edhe atë tokësore, ku janë bërë studime shpresëdhënëse për rezerva të naftës dhe të gazit.

Marrëveshja
Në relacionin që shoqëron marrëveshjen në fjalë, bëhet e ditur se ajo është hartuar pas një pune të përbashkët të një komisioni miks mes dy vendeve. Kështu, në marrëveshje parashikohet që kufiri detar mes dy vendeve përcaktohet në bazë të parimit të vijës meridiane, e cila përban në vetevete 150 koordinata, duke u bazuar në tre gjire të mbyllura greke dhe pesë gjire të mbyllura shqiptare. Në bazë të marrëveshjes, vija e delimitimit do të jetë vija e mesme, koordinatat e së cilës janë të barazlarguara nga pikat më të afërta të vijës bazë, nga e cila matet gjerësia e ujërave territoriale.


Në marrëveshje përcaktohet, se ushtrimi i të drejtave që lindin nga zbatimi i saj nuk do të prekin statusin e pasurive nëntokësore të ujërave dhe të hapësirave mbi të. Gjithashtu, ushtrimi i këtyre të drejtave nuk do të rezultojë si një ndërhyrje e pajustifikuar me të drejtën e lundrimit dhe të drejtat dhe liritë e tjera. Por, sipas opozitës dhe disa ekspertëve të fushës detare dhe asaj të kufijve, kjo marrëveshje favorizon ndjeshëm Greqinë, duke i dhënë asaj një pjesë të ujërave territorialë. Shekulli

I lutem të gjithë qytetarëve që e duan vendin e tyre, mos rrini indiferent përballë një fakti që nesër historia shqiptare do ta njohë për një skandal të jashtëzakonshëm, minimalisht nënshkruani peticionin për ta ndalur ratifikimin e këtij projektligji, askush nuk vendos për fatet tona nëse ne e kundërshtojmë, Shqipëria nuk është pronë private e askujt : http://www.gopetition.com/online/31143.html

Përmbysja

Pavarësisht mashtrimeve të mëdha despotiko-fetare dhe pushtimeve të zgjatura që shtrënguan rrjedhën e fshehjes së emrit të vertetë të Shqipes, qysh se ajo u shfaq për herë të parë në formen e lartë në shkrimet Vinca 8000-vjet më parë, më vonë në shkrimet Mikenase nga prehistoria dhe për tu rishfaqur si gjuhë e shkruar e pjekur në shkrimin e Testamentit antik, e cila njihet sot si gjuha “ebraike” e vjetër, në rikodifikimin e saj me të ashtëquajturën “greqishten e vjetër” dhe në mbyllje të ciklit të saj me nivelin më të lartë të përmirësimit të saj, të ashtëquajturin “alfabeti” latin dhe të ashtuquajturën gjuha “latine”, ka ruajtur në ditët sotme në çdo qelizë të saj njësitë që vërtetojnë shkencërisht autorësinë e të gjithë emrave të mbivendosur.

Në ato “gjuhë” të përcaktuara sipas gjetjeve individuale njerëzore, nën trysnitë politike e fetare, përveç emrave të sotëm të ndryshëm, me emrin e sotëm të Shqipes, të gjithë elementët e tjerë njësorë gjuhësorë, lidhen shumë fuqishëm me të.

Nisem nga argumenti logjik, ku kemi një fakt të tmerrshëm.Të gjithë gjuhët e sipërpërmendura vleresohen sot si "të vdekura" ose të pafolura më prej asnjë kombi.

Si është e mundur kjo ? Mund të ndodhte vetëm më një prej tyre p.sh me gjuhën hebraike, ose vetëm me greqishten e vjetër?
Si ka mundësi të treja humbën si të folura gjatë kalimit të shekujve?

Të treja u harruan nga “kombet” përkatës? A mund të ndodhë kjo në tre gjuhë njëherësh? Ç’rastësi e gjetur...

Gjithashtu, në rrjedhën e kohës, është e pashpjegueshme një urrejtje e jashtëzakonshme e kristianizmit kundër kësaj gjuhe, e vërtetuar kjo prej dokumenteve historike (mallkime nga dyert e kishave ortodokse) dhe argumentit logjik që “ne ngelem pa shkruar” në mes të dy fqinjëve që ndërtuan historinë e shkrimit të Europës. Këtë mundohen ta mbështesin dhjetra teza nxirëse kundër nesh, që ne ishim popullsi malore, apo ne rronim nëpër male dhe nuk zbrisnim fare në fushë (të parët tanë duhet të kishin frikë nga butësia e fushës...). Si dhe teoria tjetër që ne nuk jetonim në buzë të detit (sepse të parët tanë nuk duhet të dinim not dhe kishim frikë se mos mbyteshin). Prandaj na mungon dhe fjalori detar. Shume fjalë i kemi te huazuara, që nga "skela" që është latine dhe nuk është “shkela, sepse gjuha shqipe (argumentohet dhe fonetikisht nga 'gjuhëtarët" e "filologët") nuk e ka karakteristikë kalimin e 's’ në “sh”. Këta “gjuhëtarë” nuk pyesin as për shkencën e profesionit të vet, fonetiken ,e cila thotë që 's’ dhe “z” dhe “sh” prodhohen në pika shumë të afërta, për të mos thënë në të njëtën pikë në gojë. Dhe ato, do apo nuk do shqipja, detyrohen nga goja, pa dashur ose mosdashur ne të bëjnë transformimin, duke u nisur nga bashkëlidhja e tingujve të tjerë para dhe pas tyre gjate shqiptimit. Prandaj dhe Shkodra, shkruajnë këta, nuk vjen nga Scutar, sepse gjuha shqipe nuk e kthen “s’ ne ‘sh”. Po kështu meqënëse thonë këta gjuhëtarë njësiai p.sh“si=sy” e gjuhës Çame-Shqipe, nuk mund të kthehet në “shi-koj”, por ç'e do që është kthyer... Dhe jo vetëm në shikoj, por edhe në format shih, shihet, shihem, shihja etj.
Më pas erdhi dhe errësira më e madhe, po aq e pashpjegueshme, urrejtja e sulltanëve turq, që nxirrnin fermane kundër kësaj gjuhe, duke e mallkuar në formën më të lartë, në atë shtetërore. Më vonë, në tre shekujt e kaluar, (gjithashtu enigmatike sjellja e disa gjuhëtarëve të huaj, të paguar prej fondeve të Vatikanit dhe Kishës ortodokse Greke e Sllave) botonin libra ku e përbaltnin në një mbimasë të frikshme këtë gjuhë.

Cilën gjuhë në botë e kanë luftuar kaq shumë vallë dhe pse ?

Që prej fundit të shekullit të 17-të, filloi një politikë çorientuese e jashtëzakonshme në drejtim të kesaj gjuhe. Eshtë gjuha vulgare, është gjuhë e ndërtuar mbi huazime, është gjuhë e pandërlikuar, është gjuhë e varfër…Asnjë gjuhë e ndonjë kombi tjetër nuk ka kaluar në ndonjë sulm të tillë në histori...

Pse gjithë ky sulm i stërzgjatur në kohë dhe nga të gjitha drejtimet fetare, perandorake e shtetërore???
Kë cënonte e cënon gjuha Shqipe? Interesat e kujt prekte e prek? Çfare mesazhi mban në brendësinë e saj kjo gjuhë?

Sot mund të habitesh me një nga universitetet më të nderuara në botë, i cili vazhdon me botime të ‘profesorëve të gjuhëve klasike” dhe mban lart vëmendjen shkencore kundër kësaj gjuhe,të quajtur prej tyre si një sallatë mikse sllave, greke, latine, turke.
Si është i mundur ky konkluzion nga këta “shkencëtarë të gjuhësisë”? Kur ky komb nuk kishte shkolla, si bazë për marrje-dhënien e njësive gjuhësore gjatë 2000 vjetëve të fundit, si mund të merrte fjalë bazë të gjuhës nga latinishtja, ose greqishtja e vjetër? Kush ia mësoi të thonin psh.. “mjel”, e cila mendohet sot, që vjen nga greqishtja? Në cilat shkolla e mëuan? Po ta mësonin nga “greqishtja”, del që ky popull ka pasur marrëdhënie me kafshët shtëpiake, vetëm pasi u shfaq në horizont “gjuha greke”! Ose e thënë me fjalë popullore “nuk i milnin dhitë, por prisnin sa “grekërit’ të sillnin fjalën e tyre”. Keta lloj “shkencëtarësh” të lenë pa ngrënë, ose kujtojnë që në lashtësi njerëzit ushqeheshin me Pizza (ka qene pitte dhe ka vajtur në pizzë në kopjimin e thjeshtë ku “t” është ngatërruar me “z”. Shqipja ka edhe “pet(ë) etj”).
Ne, për shembull i themi vetëm “kafshë” dhe kafazit i themi “Kafaz=kafshazë”. Kafsha zë, mund të thuhet njëkohësisht dhe “ Kafsha kap”. ”Gabbia” nuk ka lidhje me 'animale', po lidhje me kafazin, kafsha zë,ose kappa. Këtu kemi vetëm transformimet fonetike të njohura *K>g dhe *p>b. ”Kappia” mund të transformohet shumë lehtë në “gabbia” dhe anasjelltas. Dhe anglishtja që është e palidhur fare, merr fjalën e italishtes, animale dhe ka edhe “cage=kejxh =kafaz, që ndryshon njësoj si italishtja dhe nuk ka lidhje me animal=aenimëll. Ky Koncept, i cili edhe gërmë e alfabetit “grek”, shpjegohet vetëm me këtë përkthim prej gjuhës që e ka ndërtuar atë, gjuhes Shqipe. Gjuha shqipe tregon linjen mendimore zë>kap. Pra tregon formulën logjike të ndërtimit si dhe njëkohësisht autorin e ndërtimit të dy foljeve dhe emrit kafshë (i cili nga ana e tij nuk lidhet rastësisht me *kafshatë, sepse është ndërtuar shumë më hershëm, kur bujqësia nuk ekzistonte dhe kur kafsha ishte një nga elementët më kryesorë të ushqimit), të cilat nga ana e tyre të çojnë detyrimish më thellë në gjetjen e zbulimit më të madh të të gjitha kohërave, në gjuhësi, në kodikët gjuhësorë. Them gjetjen e zbulimit, sepse ky zbulim është bërë njëherë nga të parët tanë dhe si pasojë janë gjuhët më të zhvilluara të tokës, të ashtëquajturat gjuhët europiane. Nuk po gjendet vetëm sesi ata ndërtonin njësitë gjuhësorë.

Tjetër argument kontradiktor është se kjo gjuhë sipas tyre, pasi i mori, huazoi sa i desh qejfi nga këto gjuhë, vazhdon i përdor edhe sot. Ndërsa kombet që mbahen si pasardhës të kombeve që ndërtuan këto gjuhë,nuk i përdorin më këto njësi në gjuhën e tyre të folur. E pranon ndokush këtë argument?

Dhe në fund dua të bëj një pyetje :Kush janë ata që vendosin që një njësi gjuhësore është më e vjetër se një tjetër, apo është e huazuar? Çfarë matësish përdorin? Nga cili supozim ?

Supozimi bazë, natyrisht duke fshehur datëlindjet e librave të vjetër, datat e kopjimit të tyre duke zëvendësuar të vjetrit “për ti ruajtur nga shkatërrimi i kohës” si dhe vendet e ruajtjes së tyre në shekuj, është që gjuha që është e shkruar është vërtetimi. Ky supozim është në kundërshtim me vjetërsinë e gjuhës së folur!!!
Po pranove këtë, duhet të pranosh që gjuha e folur është ndërtuar pas gjuhës së shkruar, ose gjuha e shkruar është e para dhe pastaj ka lindur gjuha e folur. Po kjo llogjikë ta vesh me pëllëmbë me faktin e indigjenëve të ishujve të Paqësorit ose të Amerikës së Veriut, që megjithëse nuk shkruanin, ata flisnin. (Por kjo s'do të thotë që të parët tanë ishin indianë). Ata kishin qenë njëherë e një kohë, por në ndryshim me ta ,ata nuk qëndruan nënjëi kat të ndryshimit, por shkuan deri në majë.Truri i tyre ishte faktori kryesor i evolucionit njerëzor. Por vetëm i tyre dhe i gjithë pasardhësve të tyre të bardhë europianë. Të tjerët u mësuan prej tyre. Ky nuk është racizë, është fakt).

Qëllimi i kësaj më sipër ishte dhe është, të fshihet kryesorja, autorsia, shmang vëmendjen në huazim për ta orientuar kundërshtarin psikologjikisht drejt mposhtjes. Por kjo nga ana tjetër, shtyn disa të tjerë rrugës për të kërkuar e gjetur sesi qëndron e vërteta, ve në domosdoshmëri të një shpjegimi shkencor. Gabimi i gjuhëtarëve shqiptarë ,ose më saktë, rënia e tyre në kurthin e parë, të mirëndërtuar,ka sjellë rrëmujë të mëtejshme dhe disorientim të palëve të interesuara për të shpjeguar enigmën “gjuha shqipe”. Kjo për 50-vjet u ndihmua nga faktori negativ komunizmi dhe sot ndihmohet nga faktori tjetër korrupsion i shtetit aktual shqiptar.

Kundërshtia tjetër është që kur shpifet në këtë drejtim, harrohet nga hartuesit e ligësisë, që kjo të çon njëkohësisht në pohimin për vjetërsinë e këtij kombi në këto troje. Sepse logjika të çon që ky komb pa arsim, pa shkollë, i ka marrë këto fjalë kur këto gjuhë kanë qenë ende të gjalla, me anë të komunimit gojor (nëse kanë qenë ndonjëherë të gjalla përveç shqipes). Pra ata kundërshtojnë njëkohësisht vetveten në kundërshtimin e lidhjeve të ketij kombi me lashtësinë dhe rrjedhjen në këto troje.

Përzierjet alogjike të ndërtuara në guzhina të kishave dhe xhamive për rreth 1000 mije vjet nuk kanë fund...

Po ju jap vetëm një shembull të thjeshtë të një njësie gjuhësore. Eshtë njësia gjuhësore “gungë”. Kjo njësi tregon qartë gërmën e alfabetit “g”. Kjo njësi, e ndërtuar thellë në kohë të vjetra, tregon se kush jane shpikësit e alfabetit. Ata jane parardhësit e shqiptarëve. Emrat e sotëm të atyre gjuhëve e alfabeteve, janë vetëm një mashtrim i historisë, prej atyre që i kanë konsideruar gjithmonë pupujt leshko.

Shkroi Orakulli, redaktoi Stop Injorancës

Latinishtja dhe SHQIPJA

Më poshtë do paraqesim fjalë që latinishtja dhe shqipja kanë të përbashkëta si edhe fjalët që shpjegohen vetëm nga shqipja. Këtu do paraqesim vetëm fjalët kryesore, pasi nëse do të paraqiteshin të gjitha ngjashmërite midis shqipes dhe latinishtes, do të duhej një libër i tërë.

Nga ana tjeter, duhet permendur qe ketu eshte shfrytezuar vetem gjuha letrare latine, pasi nese do te njihnim dialektet e latinishtes dhe gjuhen e atij populli, mund te themi pa frike qe do te dilnin thesare filologjike.

Per te gjithe leksikun e meposhtem shqipja ka sinonime te tjera per te treguar kuptimin e fjales, pra nuk eshte se shqipja perdor keto fjale sepse nuk ka fjale te tjera per ta shprehur ate kuptim.


Allargare a-largare zgjeruar dhe larguar
Fjala larg ne kuptimin e larget gjendet ne shqip dhe ne spanjisht. Nga ana tjeter ajo ka edhe kuptimin e gjere dhe serish ky kuptim jepet qarte nga fjala larg, pra i gjere, i madh dhe i larguar.


Allentare a-lentare e liruar
Kjo fjale shpjegohet me fjalen shqipe a-lën, pra është lënë, eshte liruar, qe eshte edhe kuptimi i fjales. Dicka lirohet duke e lene te lire te iki. Madje fjala merr edhe formen e shqipes e lene ne kohen e shkuar, e cila perdoret per dike qe eshte lene, qe ne kete forme gjendet aktualisht ne shqip

Amico amiko mik
Fjala mik sigurisht qe eshte ne shqip dhe perdoret keshtu ne te gjitha dialektet e saj. Kjo fjale kaq e rendesishme per shqiptarin ku mikpritjen e ka patur dhe e ka nje nder traditat me te vyera, nuk mund te jete fjale e huazuar. Mund te huazohet nje fjale per te cilen nuk ka perkthim, kur vjen fenomeni perpara fjales, por jo nje virtyt kaq i lashte per shqitparet.Sot huazimi eshte edhe me i lehte, por ne ate kohe te izoluar mes malesh, nuk ka qene mundesia e huazimit prej shqiptareve.
shqip mik
italisht amico
frengjisht ami
spanjisht amigo

Angustia a-ngustia ngushtesia
Rrjedh nga fjala shqipe ngushtë, qe eshte rrenja dhe kuptimi i fjales. Shqipja sot e ruan fjalen e ngushte ne gjuhen e perditshme per te treguar ngushtesine fizike por edhe ate shpirterore.


Aperto aperto hapur (apur)
Edhe shqipja dhe latinishtja ruajne foljen hapur, por shpesh ne latinisht H bie ose nuk lexohet fare duke u bere ne apur.


Apparentea-parente i dukshem
Nje fjale qe shpjegohet nga shqipja me foljen shikoj, qe ne kohen e shkuar behet parë. Folja shikoj, qe ne te shkuaren behet kam parë nuk gjendet ne asnje gjuhe sot pervec shqipes, pasi latinishtja nuk ka folje parë, qe te tregoje pamjen apo dukjen.


Arena arena arena
Tregon nje vend apo nje shesh ku jepet shfaqja e cirkut, vend qe eshte me rërë dhe kjo shpjegohet nga a-rëna, pra e dialektit geg. Nga fjala rëna ka dale edhe fjala arena, qe eshte stadiumi ku zhvillohen lojerat e cirkut. Pra arena eshte nje toke me rërë me te cilen sic dukej ngrihej cirku per te mos pesuar demtime, pasi rera eshte me e bute. Gjithashtu nje tjeter fakt interesant eshte fjala arenario qe tregon nje koder ranore, por edhe kjo eshte ne shqip, pasi sot ne shqip i thuhet rërës rëra, ndersa ne italisht sabbia.

Arrivare arrivare arrij
Ne kete forme pa i levizur asnje germe e ka edhe shqipja sot dhe tregon arritjen e dikujt apo edhe mberritjen. Edhe nje folje qe gjendet ne disa gjuhe te tjera si ne shpanjisht, frengjisht, angilsht etj


Avanti a-vanti përparaDjala avanti eshte formuar nga folja vij e shqipes qe ne te shkuaren ben ata/ato vanë. Pra ata vanë perpara dhe pikerisht ky eshte kuptimi i fjales. Nga keto folje pra vanë, janë formuar disa fjale si avancare, avancato, avancata, avantaggiare, avanttagiatto etj.


Avvenire a-venire e ardhmja
Edhe kjo fjale e ka kuptimin nga fjala vjen, pra ajo qe do te vije ne te ardhmen, pra avvenire. nga kjo fjale jane formuar edhe fjale te tjera. Nese tek fjala avanti fjala tregon se kemi vajtur, apo ata vane, ketu folja i pergjigjet serish zgjedhimit te foljes ne shqip, e cila ne te tashmen veta e trete ben vjen


Barca barka barka
Eshte nje fjale e vjeter ilire qe tregon barkën apo varkën. Ajo e ka origjinen tek fjala bark e shqipes qe tregon se ajo mban dicka, qe ne kete rast mban njerez dhe sende te ndryshme. Fjala bark ne te njejten forme perdoret edhe sot ne gjuhen shqipe


Barrira barriera penges
Fjala ka per rrenje fjalen barrë, qe tregon edhe nje ngarkese, e cila behet pengese per ta cuar perpara. Nga fjala barrëjane formuar disa fjale qe sot gjenden ne gjuhet romano-gjermanike. Shqipja sot barrën e perdor per te treguar ngarkesën dhe rëndesën, qe eshte edhe shkaku i pengeses.


Calare kalare lëshoj
Kjo fjale eshte krijuar nga dy fjale te shqipes, perkatesisht nga ka+larë, pra qe e ka lënë, apo lëshuar, qe eshte kuptimi i sakte i fjales. Pikerisht nga kjo fjale ka dale edhe fjala calata, qe tregon leshimin, uljen apo renien e ujit.


Canotto kanoto bark
Barka ndryshe eshte quajtur edhe kanot, pra qe noton. Italishtja dhe shqipja e kane te dyja fjalen not, por italishtja nuk ka fjalen ka, fjale qe e ruan vetem shqipja. Pra kjo fjale eshte formuar nga dy fjale ka-not dhe tregon se ajo bën not dhe vertete qe barka noton mbi uje dhe kanot tregon qarte dhe bukur barkën.

FOLJA KAP

Me foljen kap te shqipes latinishtja ka dhjetera fjale teper te rendesishme dhe interesante. Folja kap, kaq shkurt dhe ne te gjitha kuptimet e mundshme gjendet aktualisht ne shqip.


Capacita kapacita kapacitet
Eshte aftesia qe ka dikush per te kapur me mendjen e tij. Edhe vete fjala capace, e shqiptuar kapaçe treon nje njeri te zot, te afte, pra të kapshëm.


Caparra kapar kapar
Shqipja me kete fjale tregon se e ka kapur dicka dhe kuptimi i fjales kapar eshte qe nje person ka paguar me perpara per dicka qe ai e ka kapur dhe tregon kaparin. Kur paguhet kapari ai send quhet i kapur dhe do e besh tendin pasi te paguash edhe pjesen qe te ka mbetur. Nese sendi do ishte juaji plotesisht do ishte nje forme tjeter, por ai eshte kap nga ty dhe jo se ti e ke tendin. Pra, ke mundesi ta kesh, sepse e ke kapur mundesine per ta pasur. Serish shqipja mund te japi edhe nje kuptim te dyte te kesaj fjale pra ka-par...e para ka, qe serish ka te njejtin kuptim me te parin, pra treon se sendin e ke kapur.


Capello kapelo flokë
Vjen nga fjala kapele, qe vendoset ne koke. Fjala kapele perseri e ka kuptimin tek fjala kap, pasi kapelja kap flokun dhe si e tille nga fjala kap, ka ardhur fjala kapele dhe nga kapele floku. Eshte shume interesante pasi ne kete rast kapela i ka dhene emrin flokut dhe jo floku kapeles, pasi aty gjendet folja kap. Fjala kap nuk ka asnje kuptim qe te mund te tregoje flokun, ajo tregon kapjen e flokut, qe ne kete rast e ben kapela.


Capestro kapestro kapistër
Serish nga fjala kap, qe tregon kapjen e kafshes me nje litar, rrjedhimisht vijme ne formen kapistër, e cila perdoret ne kete forme edhe ne zonat me te thella fshatare ne Shqiperi.


Capire kapire kuptoj
Shqipja ka te sajen fjalen kuptoj, por qe po ta vesh re edhe ajo ka te njejten origjine me fjalen kapire, pasi kuptimi i saj mund te vij nga kap, apo kaptova, kuptova. Megjithate fjala kapire e ka rrenjen tek folja kap, qe eshte operator i lire ne shqip dhe mund te kombinohet me cilendo fjale. Pra fjala kuptoj ne italisht serish vjen nga fjala kap, pra qe une e kapa ate qe ti do te thuash. Nga fjala kap, kane dale gjithashtu edhe fjalet capiente, capienca, qe jane po te ketij kuptimi.



Capitolare kapitolare kapitulloj
Fjala kapitullare tregohet nga fjala shqip kapa ose kapi. Personi apo ushtria qe kapitullon kapet nga armiku i tij, pra ai kapet nga te tjeret. Pra nuk ka mundesi te vazhdoje me dhe si i tille eshte i mundur, apo i kapitulluar.


Captare kaptare mbledh
Pra i bej te miat, i mbledh apo i kap dhe serish shihet roli i madh i foljes KAP

KAPTINA

Ne gjuhen shqipe, sot kaptina ka kuptimin e kokes. Me fjalen kaptina latinishtja dhe gjuhet e tjera kane formuar dhjetra fjale, por sot kete fjale ne kete kuptim e ka vetem shqipja.


Capo kapo kapo
Fjala kapo rrjedh nga fjala shqipe kap-tina, qe tregon gjithashtu te parin e nje shoqerie, paria, parine, prijesin.



Capitano kapitano kapedan
Qe e ka rrenjen serish tek fjala kaptin, tregon kapon, te parin apo koken e nje ushtrie, apo shoqerie. Fjala kaptin, kapedan jane shqip dhe perdoren edhe sot ne te gjitha format ne kete gjuhe. Madje kjo fjale ruhet ne keto gjuhe me paster dhe me me shume kuptim se mund ta ruaje edhe vete shqipja.


Capitale kapital kapital
Fjala kapital perdoret per te treguar te parin qytet te nje shteti, pra kapon apo koken e tij, por edhe kjo fjale rrjedh nga kaptina, pra koka, pasi tregon ate qe drejton dhe udheheq shtetin si dhe kapitalin. Interesant eshte fakti se dhe fjala kapitalist mund te shpjegohet me foljen kap, pra ai qe grumbullon pasuri, ka te njejtin formim dhe kuptim si kapital.

Carovana karevan karvan
Kjo fjale tregon karvanin, ne te cilin jane disa karro qe bejne nje rruge. Karrot per cfare sherbejne ? Per te bere rruge dhe per te shkuar e ardhur prej dhe drejt nje vendi te caktuar. Fjala karro, e bashkuar me foljen vanë, te vetes se trete shumes, koha e shkuar, formon edhe kuptimin e sakte te kesaj fjale. Kur jane formuar keto fjale, populli italik duket qe ka folur nje gjuhe qe ka qene shume shume afer shqipes se sotme.


Cielo çielo qiell
Ku shume qarte fjala çielo e itlaishtes eshte nga dialekti geg perseri, qe shpesh ne vend te Q, perdor Ç, pra nga qiell ne çiell. Edhe ne frengjisht gjendet ne formen siel. Fjala qiell eshte nje fjale shqipe qe tregon dicka lart. Psh, shqipja perdor fjalen qiellzë, per pjesen e siperme te brendesise se gojes.


Colonia kolonia koloni
Kolonet kur shkojne ne nje vend tjeter, vendosen aty duke ngritur nje vendbanim te ri tyrin. Kjo fjale jepet nga dy fjale te shqipes ko+lon, pra qe është lënë. Pra qe lene nje vend te caktuar, per tu vendosur diku tjeter, ashtu sic bejne edhe kolonet. Pra fjala kolon dhe nga shqipja tregon qarte kuptimin e vendosjes ne nje vend te caktuar.

FOLJA KAM

Me foljen kam te kombinuar me fjale te tjera, latinishtja ka formuar qindra-mijera fjale. Ajo e perdor ne formen kom te gegerishtes si dhe ne te tjera forma te gegerishtes si ka dhe kon. Folja kam sot gjendet vetem ne gjuhen shqipe dhe ne gjuhet e tjera nuk ka as edhe nje kuptim. Shume nga fjalet jane formuar nga bashkimi i foljes kam, me nje folje tjeter.

Unë kam, kom Ne kemi
Ti ke Ju keni
Ai/ajo ka Ata/ato kanë






Comparsa komparsa shfaqet
Rrjedh serish nga foljet kom+par ( kam parë), pra nga folja shqip shikoj, qe ne te shkuaren. Eshte marre sic eshte folja kamparë, pa i ndryshuar asnje germe dhe me te tregohet shfaqja apo dukshmeria/parja e dikujt, e dickaje.






Compasione kompasion dhembshuri
E formuar serish nga fjala kom+pasion. Fjala pasion rrjedh nga fjala pas, serish shqipe, qe nenkupton faktin te jesh i dhene pas dickaje, pra i rri nga pas. Personi qe jepet pas dickaje e dashuron apo e deshiron dhe e peqlen ate, rrjedhimisht i dhimbset. Pra ne kete rast fjala kam dhe pas tregojne dhembshurine, pasi tregojne qe e kam pasion, e dua, apo me dhimbset, sepse e duam.






Compact kompakt kompakt
Tregojne ngjeshje apo mbledhje. fjala kompakto tregohet nga kom+pak, per te treguar se dicka e kam shtrenguar, e kam bere pak, i kam ushtruar trysni per ta zvogeluar, per ta ngjeshur. Italishtja sot ruan fjalen poco/poko/pak, qe eshte e njejta rrenje, por nuk e ruan fjalen pak, ashtu sic e ka shqipja sot. Italishtja e vjeter mund ta kete pasur pak, e cila ka evoluar ne poco.

Nga ana tjeter italishtja dhe asnje gjuhe tjeter nuk ka foljen kam, qe e ka vetem shqipja, si nje nga foljet me te rendesishme te gjuhes se perditshme. Ne kete forme edhe me kete kuptim kjo fjale gjendet ne disa gjuhe.


Complesato komplesato kompleks
Rrjedh nga fjalet kom+pleks, qe tregon se eshte i pleksur, apo i komplikuar, i ngaterruar. Nga kjo fjale ka dale edhe fjala complesso qe do te thote i përbërë, pra nga disa gjera i pleksur.


Completare kompletare komplot
Kjo fjale tregohet nga kom+plot, qe shpreh qarte kuptimin e fjales. Dikush e ka te gjithen ate qe do, apo e ka perfunduar nje pune, pra e kam-plot, apo e kam plotesuar, apo kompletuar. Si fjala kam edhe ajo plote, gjenden sot ne shqip.



Compresso kompres i ngjeshur
Formohet nga dy folje, nga folja kom+pres. Shqipja edhe sot e perdor fjalen presion per te shprehur shtypjen apo ngjeshjen dhe e ka fjalen e saj nga folja pres, qe ka po te njejtin kuptim. Madje fjala pres e tregon me se miri shtypjen, pasi ajo eshte radikale dhe te shtyp deri aty ku te pret.
PRESS=Shtypi ( interesante eee )



Comune komun i përgjithshëm
Kjo fjale rrjedh nga fjalet kom+un, pra qe e kane si une te gjithe, nga vjen edhe fjala e pergjithshme. Fjala uno, qe tregon njëshin ne italisht eshte nje fjale etruske, ku zoti me i larte i tyre ishte UNI. Kjo fjale eshte e njejte me unin e shqipes qe tregon ne veten e pare te numrit njejes.
Comunion komunion kamunion që tregon bashkësinë
Serish kjo fjale eshte e formuar nga fjalet kom+union, pra qe jemi te gjithe te bashkuar te bere si uni, apo si nje.


Comunista komunista komunist
Serisht nje fjale e formuar nga fjala kom+unist, qe tregon se jane te gjithe nje dhe te gjithe te barabarte. Te gjithe jane si une, pra nje me mua.


Condanna kondana dënim
Fjale eshte eshte formuar nga fjalet kon+dana, apo danuar, qe vjen dënuar, pra nje demin qe i jepet dikujt, sepse ai ka kryer nje veper qe u sjell deme te tjereve dhe per kete fakt ajo eshte e denueshme. Shqipja sot ruan foljen dënoj ne te gjitha format si dhe fjalet dënuar, dënim etj.



Condonare kandonare i fal borxhet
Fjale qe rrjedh nga foljet kon+dhon (kam+dhënë), pra qe ia ke dhene, ia ke falur borxhet dikujt, qe ti ia ke. Te dy fjalet qe formojne kete fjale sot i ka shqipja si foljen kan dhe foljen jap, qe ne te shkuaren bejne dhonë-dhënë. Italishtja ka formen dare, por qe edhe kjo fjale e ka rrenjen tek folja jap, qe ne te shkuaren ben dha, dhashë.


Confesso konfeso rrëfehet
Fjala konfeso, eshte nje fjale tjeter e bukur e formuar nga fjalet shqip kon+fe ( kanë+fe) (KONFUC ?). Fjala fe ne kete rast tregon besimin. Sigurisht qe tek ai qe rrefehesh ke besim, apo fe, se perndryshe nuk mund te tregosh sekretet e tua, pasi ato i marrin vesh te tjeret nese personit nuk i ke fe/besim/bese. Pra i rrefehem dikujt sepse kam besim tek ai. Nga ketu del gjithashtu confidare, confidenza, confidenciale etj etj...

Confederate konfederat konfederatë
konfederata eshte nje lidhje bese midis shteteve, apo nje marreveshje mirebesimi per disa shtete te pavarura apo autonome. Edhe kjo fjale e ka origjinen nga fjala kon+fe+dhe ( kanë+fe+dhe) dhe=tokë, pra qe kane edhe besimin dhe ky eshte edhe kuptimi i fjales. Ketu e kane origjinen nje sere fjalesh te tjera si confederato, confederacione, conferenca, conferimento, conferire etj etjConsonne konzon bashkëtingull
Nga dy fjalet kon+zon ( kanë+zë). Fjala zonë tregon zërin dhe ketu serish gjendet gegerishtja, pra kane te njejtin ze, ndaj quhen bashketinguj. Po nga ketu rrjedhin edhe fjalet consonantico, consonanca, canzone etj etj...




Convento konvent kuvend
Fjala kuvend qe tregon nje mbledhje te caktuar eshte e njejte me fjalen konventë. Kjo fjale tashme gjendet ne disa gjuhe ne kete forme dhe me te njejtin kuptim. Formohet prej kon+vend


Convenir konvenir vijmë
Eshte formuar gjithashtu nga fjalet kon+venir, pra nga kanë+vjen, apo ardhur. Nga kjo forme jane formaur edhe fjalet me te njejten rrenje si : conveniente, convenienca, canvenuto, convencionale, convenzionare, convencione etj etj etj


Convinsi konvinsi kanë-bind
Pra fjalet kon+bind ( kanë+bind) , ku B, eshte zevendesuar nga V dhe kjo ndodh shpesh ne disa gjuhe, por nuk ndryshon kuptimi.

Fjala KRE=KOKE

Te gjitha gjuhet latine kane formuar me fjalen KRE te shqipes me qindra fjale, qe kuptimin ua jep vetem e vetem shqipja. Fjala kre, ne kete forme gjendet dhe ne kete kuptim aktualisht vetem ne gjuhen shqipe. Me poshte do japim disa shembull ilustrues.Credere kredere besim
Kjo fjale eshte krijuar nga fjalet shqipe kre+dhe, pra qe dhe bese, apo kret. ne kohet antike kur eshte formuar kjo fjale, besa matej me koke, ashtu sic ka qene edhe ne Shqiperi ku ne disa zona, per shkelje te beses mund te denoheshe nga shoqeria me vdekje. Ne mungese te shtetit, i cili mund te garantonte marredheniet ne shoqeri, eshte perdorur instituti i beses dhe nga fjala kre, e shqipes qe tregon kryet, ka dale edhe fjala besë, nje fjale e kompozuar bukur dhe plot kuptim. Nga kjo fjale rrjedhin gjithashtu edhe fjalet credibile, credibilita, credo, credulita, credulo, credulone etj etj.


Credito kredito kredia
Kredia eshte shume e te hollave qe i jep dikujt. Qe ti japesh kredi dikujt, duhet te kesh besim tek ai, qe do te ti riktheje serish. Ajo eshte e njejte me fjalen credere, qe tregon besimin pra kre+dhe. ja ke dhene me mirebesim.


Crescere kreshere rritet
Fjala rritet rrjedh pikerisht nga fjala kre+she (kokë+sheh), pra qe i shohim kryet, pasi ai po rritet. Me rritjen e njerit apo te cdo gjallese, i rritet trupi dhe del ne nje gjatesi me te tjeret dhe e para qe duket pasi eshte ne krye, eshte koka, apo kret ( kryengritje)



Critica kritika kritik
Kritikohet personi qe ka kryer disa veprime jo te mira, jo te mire menduar, qe nuk eshte mire nga kret. Pra kjo fjale rrjedh nga fjala kret+ika, pra qe personit i kan ik krit dhe nga ketu del edhe si fjale qe e qorton apo e kritikon bukur, pasi atij i kane ikur krite, apo truri. Kritika nuk behet kurre nese nje person nuk i ka kryet ne rregull. Kjo eshte edhe disi filozofike, pasi cdo gje varet nga ne , per te percaktuar nese personit i kane ikur kryet apo jo.
Nga ketu gjithashtu rrjedhin edhe fjalet : Criticabile, criticare, critico etj etj..



Crisi krisi kriza
Kur ka nje krize, ka nje mosmarreveshje dhe prishje te marredhenieve midis paleve, por jo deri ne fazen perfundimtare, nenkupton nje situate e cila mund te kete zgjidhje. Fjala krize nuk eshte gje tjeter vec fjales kris, e cila e tregon shume qarte kuptimin e fjales krisje, te marredhenieve midis tyre. Pra personat nuk merren vesh dhe keshtu ka nje krisje midis tyre. Fjalet lidhen edhe me shume midis tyre ne kuptim filozofik, kris arma, arma kercet, por edhe shkakton nje krisme mes njerezish, edhe nje krisme qe can qetesine etj etj.cucina kuçina kuzhina
Kjo fjale gjendet pothuajse ne te gjitha gjuhet romano-gjermanike dhe e ka origjinen tek dy fjale shqipe. Cfare behet ne kuzhin, apo kuzhine ? Sigurisht aty gatuhet, aty piqet, aty zihet, aty ka zjarr. Pikerisht fjala ku+zin ( ku+zien) tregon edhe vendin ku gatuhet, ku zihet gjella etj etj...



Cumular kumular grumbullim
Fjala eshte formuar nga dy fjale te shqipes ku+mullar. fjala mullar ne shqip tregon edhe grumbullin, e bene mullar, u bene mullar, grumbull bashke, pasi vete kjo fjale eshte nje grumbullim bari apo kashte. Edhe fjala mullar e shqipes ka nje rrenje tjeter po shqip tek fjala mal/mol, qe tregon formen e ngritur te mullarit si te malit.




Cupola kupola kubeja
Kupola hidhet siper nderteses dhe rrjedh nga fjala kup ( kupë ), qe tregon psh kupën e qiellit, pra ne kete rast tregon kupen, majen e nderteses.



Curia kuria kurien
Kuria eshte nje fjale e vjeter romake qe tregon vendin ku mblidhen dhe rrine ne kuvend. Fjala ku+ria rrjedh nga shqipja me kuptimin ku rri

Folja JAP

Folja jap, qe ne veten e dyte te kohes se shkuar ben dhe, ka formuar nje dyzine fjalesh ne latinisht. Kjo folje ne kete forme gjendet e shkruar ne kohen e shkaur te shqipes dhe i pergjigjet zgjedhimit te foljeve te shqipes. ne formen DHE, kjo folje nuk ka kuptim ne asnje gjuhe tjeter.

Me poshte disa shembuj te tjere ilustrues, mund ta pasuroje cdokush kete teme, me njohurite e tijDare dare dha/jep
Kjo fjale eshte formuar nga folja jap, e cila ne kohen e shkuar behet dhashë, apo ne veten e trete njejes ben dha.



Declare deklare deklaroj
Fjala deklaroj tregon per sqarimin e dickaje, apo te pozites se nje individi, entiteti shteteror te perfaqesuar nga individi. Kjo shpjegohet nga fjalet dhe+lart, apo qartë, qe e shpjegove qendrimin tend, pra e qartësove. Folja dhe, qe aktualisht ne kete forme e ka shqipja, tregon dhe nenkupton logjikisht se ti dhe qartesine, pra e qartesove poziten tende.



Decret dekret dekreti
Dekreti eshte nje lloj ligji qe jep institucioni me i larte i shtetit dhe qe rrjedh nga dhe+kret ( dhe + kretë/kokën ). Pra me nje fjale, kreu i shtetit dha fjalen, vendimin e tij.


Dedicare dedikare i dhënë
Ketu veta e dyte njejes e te shkuares dhe, tregon edhe se ti je i dhënë pas dickaje, qe eshte ne nje kuptim me fjalen i dedikuar, i dhene pas...


Delega delega delegoj
Kjo fjale tregon se i jep kompetencat dikujt dhe rrjedh nga fjala dhe+leg. Fjala eshte e perbere nga folja dhe me fjalen leg, qe ne latinisht tregon lënien e nje pasurie, nje personi te caktuar, e kjo fjale e ka origjinen tek folja lë e shqipes.Dement dement çmenduri apo i marrosuri
Ketu kemi dy fjale qe jane de+ment, qe tregon se personi i ka dhënë mendtë, pra qe eshte cmendur, qe i kane ikur mendte qe shpjegohet me se miri dhe ruan te njejtin kuptim.



Depresso depreso i shtypur/ndrydhur
Shpjegohet nga fjalet dhe+pres, ku fjala pres eshte sinonimi i fjales shtyp. Dhe+pres apo dhe+presion.



Dilema dilema dilemë
Ne kete rast kjo fjale tregon per nje person qe e ka me 2 mendje, akoma i pavendosur se c'te leje, apo c'te beje. Rrjedh nga fjalet di+lem ( dy + lëmë ), pra e lene ne dy-mendje.



Desiderio desiderio dëshirë
Vete fjala dëshirë, vjen nga rrenja do, dua, pasi edhe shqipja kur e thote deshire e thote me dë dhe jo me do. Rrenja do eshte ende e perdorur ne gjuhen shqipe.
Shohim se si fjala do, qe ne shqip formon fjalen dëshirë, ka sherbyer e gatshme si rrenje per formimin e kesaj fjale ne disa gjuhe te huaja. Fjala deshire eshte shqip dhe nuk eshte e huazuar, pasi ajo ngre kete fjale mbi nje folje te sajen, mbi fjalen do, qe keto gjuhen nuk e kane.

Shqip -deshir
frengjisht -desir
anglisht -desire
italisht -desiderio
spanjisht -desear 
Deviare deviare devijoj
Shpjegohet nga fjalet perberese dhe+vij, pra ne nje vije tjeter nga ajo qe eshte. Eshte personi qe devijon eshte ai qe ndryshon vijen/rrugen dhe qe shkon ne nje tjeter dhe/rruge, nepermjet nje vije.
Edhe vete fjala via, qe tregon rrugen ne italisht eshte fjala vija ne shqip, qe tregon nje rruge te caktuar.



Dire dire them
Fjala dire, e ka rrenjen tek folja di, pasi ti thua ate qe di. ne kete rast ajo shpjegohet me ate se po te pyes dhe ti pergjigjesh, pra me thua ate qe di. Italishtja per foljen flas ka fjalen parlare, por folja dire, nuk ka asnje lidhje me kete fjale si proces i zakonshem, eshte e lidhur me fjalen them & te thuash, qe jane sinonime te njera-tjetres, por ndryshojne se flas eshte me e pergjithshme dhe nuk ka nevoje qe te kesh dije per te folur, ndersa nese ti deshiron te thuash dicka, duhet qe te dish ate, qe ta thuash.



Dictatore diktatore diktator
Edhe fjala diktator rrjedh nga fjala di, pasi diktatori eshte supremi qe di dhe thote qe te te besh ato qe ai di dhe do. Pra pak a shume lidhet me fjalen dire, qe tregon qe ai vetem thote dhe dikton dhe te tjeret e zbatojne.


Duro duro i forte
Kush duron, rrjedhimisht eshte i forte dhe ne kete rast fjala duroj, qe e perdor shqipja eshte e perdorur per te treguar te fortin. Kjo fjale ne kete kuptim gjendet ne te gjitha gjuhet latine dhe ne ato gjuhe qe e kane huazur kete fjale nga latinishtja, nderkohe qe shqipja jep kuptimin e saj.Eta eta jeta
Ne kete rast kemi renien e shkronjes j te shqipes duke na sjelle ne latinisht eta, qe ka te njejtin kuptim me fjalen jeta, apo moshen e dikujt.



Eterno e-terno i tërë
Eshte nje nga fjalet me te bukura te latinishtes dhe nga ajo e kane huazuar shume gjuhe te tjera. Eterno apo eterniteti, tregon pavdeksine, apo jeten tjeter ku do te jete e tërë dhe e plotë, pra jo si jeta qe jetojme ketu, qe te gjithe e dime qe do te mbaroje dhe ne kundershtim me jeten sot, jeta tjeter do te jete e plote, e tere, nga ka dale edhe eterno. Ne kete menyre shqipja e perdor edhe sot dhe ka po kuptimin e tere, e gjithe, e plote. Edhe fjala pavdeksi tregohet nga e tere ajo qe do te jetohet pergjithmone dhe komplet, qe shprehet bukur me fjalen shqip e-tërë.


Fellone felon i pabesë/tradhtar
Fjale e formuar nga fe+lon ( fe+lënë), pra qe ka lene besen dhe fene. Ai qe linte fene dhe besen ne ato kohe, ishte pikerisht tradhetari, i pabese/i pafe etj etj.Fondare fandare themeloj
Themelimi qe tregon bazën, pra i hedh themelet, apo hedh fund-in e dickaje. Pikerisht kjo fjale vjen nga fjala fund e gjuhes shqipe. Nga kjo fjale kemi me pas dhe fondamentale etj etj




Frenare frenare frenoj
Kjo fjale e ka rrenjen tek fjala fre e gjuhes shqipe, qe tregon per fret e kalit, pasi perdorej per te ndalur kalin ne cdo moment. Freri i kalit u perdor me pas edhe per makinat si fre, frena.



Grano grano gruni
Po nga kjo fjale ka dale edhe fjala latine granaio, qe tregon hambarit e grurit. Pra rrenja shqip e fjales eshte grunLago lago liqen
Liqeni ka uje dhe pasja e ujit eshte shprehur nga fjala shqip lag. Fjala lag tregon ne kete rast ujin dhe vete liqenin.
Nga fjala lag e shqipes ka dale emrin per liqenin ne shume gjuhe europiane.


shqip - lag/lak
italisht - lago
spanjisht - lago
anglisht - lak
frengjisht - lac ( lak)
Pra sic shihet te gjitha gjuhet kreysore te Europes fjalen liqen, e kane nga fjala lag, e dialektit toks, gjuhet latine italiane dhe spanjolle dhe nga lag gegerisht gjuha franceze dhe angleze.


Laguna laguna laguna
Ajo ka uje ashtu si edhe liqeni dhe origjinen e kane nga fjala lagunë e shqipes, qe tregon se jane me uje apo të laguna. Kjo fjale ne kete menyre gjendet ne dialektin geg, te laguna.



Lavare lavare lava
Kjo fjale perdoret ne gjuhet latine per te treguar larjen e rrobave, apo edhe te sendeve te tjera dhe vetvetes. Edhe shqipja e ka te sajen foljen lava dhe me nje rrenje tek folja laga, pasi ajo tregon dhe njomjen me uje apo larjen.

Folja LE




Me foljen le, te gjuhes shqipe jane formuar me qindra fjale me kuptime nga me te ndryshmet. Folja le/lë, eshte folje rrokore dhe kaq shkurt dhe me kete kuptim gjendet vetem tek shqipja. Ajo gjendet ne format e zgjedhura te te tashmes dhe te shkuares. Folja lë, e zgjedhuar ka krijaur shume fjale te tjera.


unë lash ne lamë
ti le ju latë
ai/ajo la ata/ato lan/lanë

Me poshte serish disa shembuj te formimit te ketyre fjaleve nga rrenja le e gjuhes shqipe.Lanciare lançare lëshuan
Kjo fjale perbehet ne rrenje nga fjala shqip lë, qe ne te shkuaren sjell lan ( lanë).



Languire languire lëngoj
Per dike qe eshte i lan, i lënë, vetem ne shtrat, i mbetur vetem ne shtrat per shkak te semundjes se tij dhe per kete po vuan, po lëngon



Lascare lashare lëshoj
Kjo fjale perdoret edhe ne gjithe gjuhet e tjera latine ne kete forme, por te gjitha dukshem rrenjen e kane tek folja shqipe lë, e cila ne te shkuaren merr trajten lash.(Peremri vetor, NE )

---

Noi noi ne
Fjala ne, gjendet ne disa gjuhe, por ne forma te ndryshme, te cilat kane nje rrenje te perbashket:


Shqip - ne
italisht - noi
frengjisht - nous (shqiptohet nu)
spanjisht - nos
 Marito marito burrë
Edhe kjo fjale eshte bazuar mbi fjalen marr te shqipes, si marrës i gruas. Pra burri merr gruan. Po keshtu kemi edhe marredhenien, po ne kete fjale kemi edhe martesë, si ne shqip edhe ne te gjitha gjuhet e tjera, qe gjithashtu e kane rrenjen tek folja marr e shqipes. Burri pra merr me nje ceremoni gruan ne shtepine e tij.



Materia materia materia
Kjo fjale gjendet edhe ne sanskritisht, por eshte nje fjale puro shqip. Rrenja e kesaj fjale eshte tek fjala mat e shqipes, se dicka mund te preket dhe mund te matet, pra eshte material i prekshem apo lëndë, materie. Materia eshte plotesisht e kunderta e asaj qe nuk mund te shihet, apo matet.




Maturare maturare rritur
Per nje njeri te pjekur dhe qe eshte i arsyeshem dhe qe flet aty ku i takon perdoret ne shqip fjala i matur, pra qe e mat fjalen perpara se ta thoje. I matur per fjalet qe con mund te jete vetem i rrituri, i cili eshte i pjekur, qe eshte edhe vete kuptimi i fjales. Italishtja per cudi nuk e ka foljen mat dhe nga gjuhet e tjera te cilat e perdorin sot kete folje, e ka vetem shqipja dhe vetem ajo mund t'ia jape kuptimin fjales.
 Mente mente mentë apo mend
Ne te dyja dialektet e shqipes eshte e njellojte. Te gjitha keto gjuhe e perdorin artificialisht, ndersa shqipja e ka te ne te gjitha format si mendim, mendoj, i menduar etj. Gjuhet e tjera e perdorin si emer per te treguar mendtë, por jo per te treguar foljen mendoj, ashtu sic e ka shqipja, pasi ato per kete perdorin fjale te tjera...


Shqipja - men/mendoj
italishtja -pensare
frengjishtja - penser
spanjishtja -pensar
anglishtja - think 
Miracolo mirakolo mrekulli 
Kjo fjale e ka origjinen tek fjala mir/mirë e shqipes. Vete mrekullia cfare eshte ? Ajo eshte nje miresi qe na jepet dhe ketu merr zanafille dhe ky emer. Vlen te theksohet qe fjala mirë, gjendet vetem tek shqipja dhe tregon edhe kuptimin e fjales.


Morto morto mortja/vdekja
Fjala morto, vjen nga fjala mort, pra u mort, u mor, iku e vdiq, u largua, qe jane edhe sinonimet dhe kuptimet e fjales vdekje.



Offrire ofrire ofroj
Te gjitha fjalet me kete rrenje ashti si edhe vete fjala ofertë, jane me rrenje nga fjala shqip afroj. Pikerisht ky eshte edhe kuptimi, i ofroj dikujt dicka, apo i afroj, ia sjell prane, ia jap. Shqipja nga ana tjeter ka te gjitha format e fjales si afrim, i afruar, afrimitet etj ...Parada parada parada
Kjo fjale e ka rrenjen tek fjala apo parashtesa para e shqipes dhe parada kryhet para te tjereve, parakalim.


Te gjitha gjuhet Evropiane formojne me fjalen para disa fjale, te cilat kane kuptimin po te fjales para te shqipes, pa i ndryshuar as edhe nje germe. Fjala para ne shqip ka kuptimin saktesisht si dicka qe eshte para. Fjalet qe fillojne me para, nuk vijne as nga latinishtja dhe as nga greqishtja, pasi fjala para gjendet sot dhe po me kete kuptim vetem tek shqipja. Greqishtja dhe latinishtja e kane nga gjuha shqipe. Keshtu ne greqisht përpara i thone brosta dhe italisht avanti/davanti, qe edhe kjo forme ka lidhje me fjalen shqip van ( vanë) (shkuan), por jo me fjalen shqipe para. Nga ana tjeter, numri nje ne shqip, quhet ndryshe i pari, pra qe tregon saktesisht kuptimin e fjales para. Me kete fjale jane krijuar dhjetra fjale dhe le te marrim ne studim vetem disa prej tyre.Paraleleo paralelo para-le
Shpjegohet nga shqipja me fjalet para+le, apo e vendos perpara, i tille eshte edhe paraleli. Paraleli tregon dy drejteza qe jane para njera-tjetres. Pra jane vendosur para, ose jane lene para njera-tjetres.



Parente parent farefisi/prinderit
Ne disa gjuhe te tjera merr edhe kuptimin si prinderit. Kjo fjale tregon të parët, ata nga te cilet ke rrjedhur, ke ardhur, pra parent, apo të parët. Edhe ne shqip fjala prindër, qe eshte e po te njejtit kuptim, ka te njejtin shpjegim sepse perbehet nga pri+nder, pra qe jane te paret, qe prijne, prej nga te cilet vijne edhe femijet...



Passare pasare kaloj
Kjo fjale ka lidhje me fjalen pas te shqipes per te treguar te shkuaren. Pra qe e kemi lene pas, qe e kemi pas. Nga fjala pas, ka dale eshte koha e shkuar pothuajse ne te gjitha gjuhet romano-gjermanike. Nga kjo rrenje gjithashtu kemi edhe fjalen latine passivo qe perkthehet pasiv dhe rrenje ka gjithashtu pas. Fjala tregon personin qe i le gjerat pasdore dhe serish kuptimi eshte i njejte.

Titulli: Latinishtja dhe SHQIPJA Per per për Për eshte e njejta forme si ne shqip dhe latinisht. Madje te gjitha gjuhet e perdorin. ketu tregohet qarte se gjuha nene e gjuheve romano-gjermanike ka qene ILIRISHTJA pasi ato kane te gjitha nje rrenje-meme. Shqip - për italisht - per frengjisht - pour spanjisht - para anglisht - for gjermanisht - fur Perche perke përse shqip - përse italisht - perche frengjisht - pourqoi spanjisht - porque Petalo petalo petal Fjala rrjedh nga rrenja pet/petë e shqipes, e ila tregon saktesisht si eshte petali, pra ne formen e petës, ku shqipja ka gjithashtu petull, petullice etj etj Picco piko kulmi Rrjedh nga fjala piku, kur themi piku i vapës, pra kulmi i vapes. Per te thene ndryshe arriti majen ne shqip, themi arriti pikun dhe vete fjala piku, vjen po nga nje fjale shqip qe eshte fjala pik/pikë Piccolo pikolo o vogël Fjala i vogel tregohet nga fjala pik gjithashtu, qe tregon edhe vogëlsine. Fjalen pik, e ka vetem shqipja dhe qe tregon nje pike, e cila eshte sigurisht shume e vogel, ose me e vogla, ndarja me e vogel, pika-pika, ku rrjedh dhe pikëz. Plurale plurale pluralizëm Kjo fjale tregon shumësin, ne nje numer te madh gjuhesh ne Evrope. Kjo fjale e ka origjinen tek fjala pluh/pluhur, qe tregon shumesin, pasi ajo perbehet nga shume kokrriza. Nje fjale shume e bukur nga e cila jane formuar disa fjale te tjera po aq te bukura sa kjo. Preda preda pre/plaçkë Vjen nga fjala pre, qe nenkupton plaçkën e luftes, ajo qe ti ze apo kap. Prendere prendere marr Serish e kane origjinen tek kjo fjale qe tregon se marr dicka, pra eshte pre e dikujt. Fjala pre, tregon kapjen apo marrjen e dickaje, ashtu sic ka edhe kuptimin ne te gjitha gjuhet latine. Po e njejte eshte edhe fjala prestare, qe tregon huazimin. Fjala pre ne shqip eshte edhe me e shkurter dhe aktualisht ajo e perdor ne kete forme dhe kuptim edhe sot Shqip - pre italisht - prendere frengjisht - prendre spanjisht - prendere Po ashtu kemi edhe lutjen ndaj zotit. Predica predika predikim Kjo fjale qe tregon lutjen ndaj zotit serish rrjedh nga fjala shqipe prehem, qe vjen nga fjala pre, qe e adhuron zotin, pra prehesh per te.Ne italisht ashtu si edhe ne greqisht dhe ne disa gjuhe te tjera perdoret fjala pre, apo pri, qe tregon nje kuptim si para apo prin ne shqip. Kjo fjale ne latinishten e vjeter eshte quajtur si a-prior, pra qe para prij. Fjala pri, ne te gjitha format e saj gjendet shume e paster dhe e lire per te formuar fjale te tjera ne gjuhen shqipe. Le te shikojme disa fjale te tjera qe jane formuar nga fjala pre apo prij. Prematuro prematuro i parakohshëm Rrjedh nga fjala pre+matur, qe ne shqip perdoret per nje person te matur, te rritur, te pjekur, qe i mat fjalet perpara se ti thote. Ndersa ketu kuptimi eshte qe e kemi te para-kohshëm, pra të para-pjekur, apo premature. Prevenire prevenire vij para Rrjedh nga pre+ven ( ve + para ). Marr disa masa qe ti vij para, ti paraprij dickaje, pra para-vë, ose prevjen ne shqip dhe prevenir ne shqip. Prima prima i pari Fjala i pari eshte nje fjale qe e ka kuptimin qe jam i pari nga te gjithe, apo prij, pra e ka rrenjen serisht tek folja prin, ai qe eshte i pari. Po keshtu kemi edhe fjalet primato per parësinë. E Zgjedhojme foljen prij per te pare se si ajo eshte perdorur e zgjedhuar nga shqipja apo ilirishtja. Pikerisht eshte marre veta e dyte dhe e trete njejes me veten e pare shumes per te formaur shume fjale te tjera. Fjala prij zgjedhohet veten ne shqip, pasi shqipja sot e ka folje te saj, nderkohe qe tek gjuhet e tjera nuk ekziston fare si folje. Unë prij ne prijm/ primë ti prin ju prini ai/ajo prin ata/ato prijnë Principe principe princ Serish rrjedh nga fjala prin I njejti rregull vlen edhe per shume fjale te tjera te formuara nga fjala prin sic kemi psh principal/shqiptohet principal dhe perkthehet princip Primavera primavere pranvera Qe e ka kuptimin tek shqipja, prin+vera dhe ne te vertete pranvera i prin veres. Por veren vetem shqipja e ruan si emertim, pasi italishtja perdor estate Primitiv primitiv primitiv Tregon dicka te lashte, pra me nje fjale ato qe kane prirë, apo qe kane qene para nesh, te paret. Ky eshte edhe kuptimi i fjales primitiv, per te treguar te parat elementaret dhe ato me te vjetrat, format me pak te zhvilluara, me te hershmet. Privato privato privat Kuptimi i kesaj fjale eshte se ajo tregon dicka qe eshte ngushtesisht personale. Interesat personale jane gjithmone te parat per kedo, pastaj vijne ato publike. Ndaj dhe eshte perdorur kjo fjale per te treguar qe ato jane te parat qe ne i kushtojme rendesi, interesat tona ne raport me te tjerat. Edhe vete fjala e tregon shume bukur kuptimin e saj, pri+vat ( prij+vet). Profeta profeta profet Personi qe predikon fene dhe fjalen e Zotit, eshte pro-fese. Pra ka ardhur nga fjala po+fe, qe ka kete kuptim, por qe ne prononcim i ka rene r, pasi eshte me e lehte ne shqiptim. Ketu e kane rrenjen edhe fjalet pro+fe profesion, profesor, profesionalizem etjRestare restare rri Fjala fillestare tregon personin qe rri, apo njekohesisht edhe ate qe shplodhet. Origjina e fjales vjen nga fjala rrokore shqip re (rashe, bie... ne shtrat, gjume dhe u shplodhe. Fjala re tregon njekohesisht edhe faktin qe ti nuk po ben asgje tjeter. Le te shikojme pak sesi jane formuar fjalet ne gjuhe te tjera me fjalen shqipe re Shqip - re italisht - restare frengjisht - rester spanjisht - restar anglisht - rest  Fjala ri, qe tregon perseritjen e veprimit gjendet ne disa gjuhe evropiane dhe fjala ri tregon se do behet nje tjeter veprim. Ri= i ri Shembull : po bej nje veprim të ri, sot po ne kete kuptim e ka vetem shqipja dhe asnje gjuhe tjeter. Sigurisht qe gjuhetaret e dine qe fjala ri tregon perseritjen e veprimit, apo berjen e nje veprimi te ri, por u mungon fjala ri dhe nuk mund ta shpjegojne kete fjale pa qene shqipja, qe ne nje menyre te thjeshte dhe te paster ia jep kuptim fjaleve qe ato perdorin. Fjala ri, si operator te lire e perdor vetem shqipja, qe tregon dicka te re. Edhe veprimi qe perseritet eshte nje veprim i ri ndaj edhe quhet perserites, pasi e ribën edhe njehere ate veprim te meparshem. jane formaur shume fjale me ri, por do shpjegohen disa per te mos i riperseritur fjalet qe jane shpjeguar me siper.  Riaprire riaprire ri-hap Ne te njejten forme eshte edhe ne shqip, vetem se shkronja h ka rene dhe ka mbetur forma ap, qe ne kete forme perdoret kur flasim shpejt, apo ne gegerisht. Riataccare= ritakoj riunire=ri-bashkoj Ketu kemi nje bashkim te fjaleve ri+uni, qe tregon nje. Riforma riforma forma e re Perdoret ne parjen e gjerave. Ketu e kemi ne nje trajte te njejte me shqipen.Sci ski ski Tregon shkarjen me ski ne debore, apo edhe diku tjeter. Fjala ski rrjedh nga fjala shqipe shki (shkas). Foljen shkas, ne te gjitha format e saj e ka shqipja dhe asnje gjuhe tjeter, e cila ne urdherore ben shkit. Asnje gjuhe tjeter nuk e ruan fjalen shkas. Societa societa shoqëri Origjinen e ka tek fjala shok, qe tregon edhe shoqerine, por italishtja apo gjuhet e tjera nuk e kane fjalen shok. Pra nga soc/shok, vjen dhe vete fjala shoqëri. Somma soma shuma Kjo fjale gjendet ne te gjitha gjuhet latine, gjermane apo angleze. Fjalen shumë, ne te gjitha kuptimet e saj, e perdor vetem shqipja. Psh Anglishtja ka very, frengjishtja tres si dhe italishtja molto, per te treguar fjalen shumë, ndersa shqipja ruan vetem kete forme per te gjitha kuptimet e mundshme dhe per krijimin e fjaleve te tjera, qe rrjedhin nga kjo rrenje. Keto gjuhe e perdorin per te treguar shumën matematikore te nje mbledhje, ndersa shqipja e perdor edhe per vete mbledhjen edhe per shumesin edhe per te treguar shumen fizike, por edhe ate shpirterore. Pra kjo fjale gjendet ne te gjitha kuptimet e saj dhe duke qene kaq e rendesishme per shqipen e folur ne te dyja dialektet, ajo nuk ka sesi te jete e huazuar, sepse ruan te gjitha format e shfaqjes dhe kuptimit te saj. Shqip - shuma italisht - somma frengjisht - somme spanjisht - suma lol anglisht - sum gjermanisht - summe Video në Youtube : http://www.youtube.com/watch?v=UMLAWedKmtk Redaktoi : Stop Injorancës