Ikja e Kadaresë...

Njëzet vjet më parë shkrimtari i shquar Ismail Kadare njoftonte nga Parisi vendimin e tij për të mos u kthyer në Shqipëri pa u vendosur demokracia, largimin dhe distancimin e tij nga regjimi i fundit komunist në Europë, opozicionin e tij të hapur më ketë regjim.

Për ta thënë me një fjalë lugubre, por shumë të njohur dhe shumë të kuptueshme në epokën e izolimit, Kadare njoftoi arratisjen e tij, edhe pse nuk e zuri në gojë fjalën arratisje, ndoshta për të respektuar ata qindra dhe mijëra bashkatdhetarë që kishin ikur apo kishin tentuar të iknin ilegalisht përgjatë dekadave , si në një bast me vdekjen, nga toka dhe nga deti.

Për shkak të famës botërore të Kadaresë, largimi i tij baraspeshonte historinë dhe kurorëzonte me një shembull ekselent kryengritjen shumëvjeçare të shqiptarëve me emrin "Ikje". Kurse në planin e bujës dhe efekteve politike akti i tij ishte unikal, i pakrahasueshëm.
Ikja e Kadaresë në fund të muajit tetor 1990 u njoftua në një periudhë kritike për fatin e demokratizimit të Shqipërisë, kur regjimi i Tiranës , pas goditjeve që kishte marrë nga ngjarjet e ambasadave dhe përpjekjet për demonstrata në Shkodër, Tiranë, Kavajë e tjerë, po rrekej të hapte një të ashtuquajtur periudhë ristabilizimi, nëpërmjet disa ndryshimeve për fasadë që kishin për qëllim të siguronin vazhdimësinë e regjimit komunist dhe të privonin sërish kombin shqiptar nga takimi me Europën e vlerave të lirisë dhe demokracisë shumëpartiake .

Pikërisht në këtë kohë pezull të mbushur me zhgënjime, Ismail Kadare mori vendimin e tij historik, duke deklaruar botërisht distancimin e tij nga parodia dhe iluzionet e demokracisë në Shqipëri.
Deklarata e tij e paharrueshme e largimit ishte jo vetëm njoftimi i një akti , por edhe dokumenti i një platforme luçide për të ardhmen demokratike të Shqipërisë se re dhe Kosovës së re. Me zërin e intelektualit të vet me të njohur kombi shqiptar i njoftoi mbarë botës aspiratat e veta për liri, demokraci, të drejta njerëzore , politike dhe kombëtare.
Historia nuk zhvillohet si një pjesë teatrale ku gjithkush mund te lexoje fundin para fillimit. Në jetë ngjarjet zbulohen duke ndodhur. Në ketë kuptim, ikja e Kadaresë në tetor të vitit 1990 ishte një akt politik dhe intelektual i guximshëm me efekte pozitive të jashtëzakonshme për kursin që morën zhvillimet demokratike të kohës.
Ne sot e kujtojmë sot ikjen e Kadaresë si një prej një prej ngjarjeve pararendëse me të veçanta dhe më të rëndësishme që paralajmëruan dhe përgatiten Lëvizjen historike të Dhjetorit 1990.
Ikja e tij ekspozoi më qartë se kurrë mashtrimin dhe kotësinë e ndryshimeve për ndryshime të regjimit të kohës; ikja e tij ndezi mendjet dhe shpirtrat e rinisë dhe jo vetëm të rinisë për një botë të re të lirive dhe të drejtave universal; ikja e tij përshpejtoi fillimin e lëvizjes demokratike studentore dhe mbarë popullore. Në të vërtetë, ikja e Kadaresë rezultoi të ishte fillimi i numërimit mbrapsht për diktaturën shqiptare.
Duke evokuar në largësinë e njëzet viteve aktin e Ismail Kadaresë , opozita e bashkuar dhe besojmë, mbarë qytetarët shqiptarë, kujtojnë me nderim të madh një akt qytetar që mbetet në vlerat më të mira të trashëgimisë sonë intelektuale dhe politike oksidentale. Ndërkaq gjejmë rastin ti shprehim sërish mirënjohjen tonë shkrimtarit Ismail Kadare, sikurse të apelojmë kundër harrimit të ngjarjeve të kësaj rëndësie nga institucionet qeveritare e shtetërore. Preç Zogaj

Kadare flet për arratisjen nga Shqipëria

INTERVISTE ME I.KADARE - Para 20 vjetëve në kohën kur kishte rënë Muri i Berlinit dhe revolucioni kadife transformoi Çekosllovakinë si dhe pasi bullgarët kishin rrëzuar Zhivkovin dhe rumunët Çausheskun, shkrimtari Ismail Kadare largohet nga Shqipëria në shenjë proteste ndaj pushtetit që mashtronte dhe nuk ndërmerrte hapa për demokratizionin e vendit. Kadare kërkon me vonë azil politik në Paris me shpresë se do të ndihmojë Shqipërinë për të dalë nga totalitarizmi.


Deutsche Welle: Zoti Kadare, ju kujtohet momenti kur vendosët të largoheshit nga Shqipëria? Ishte i vështirë për ju?
Ismail Kadare: Më kujtohet natyrisht. Por nuk mund të them që ishte i vështirë largimi im. Po të krahasohet me ikjet dramatike apo tragjike të njerëzve që tentonin të kapërcenin kufirin. Pra ikja ime si të thuash ka qenë e thjeshtë jo e vështirë në kuptimin teknik. Pra kam ikur me avion, kam ikur me pashaportë. Unë kam qëndruar në Paris dhe nuk jam kthyer më, sepse kam deklaruar arsyen pse e lashë Shqipërinë. Dhe kjo ishte e rëndësishme. Pra nuk ishte e rëndësishmja vetë ikja, ajo vetë ka qenë e thjeshtë në kuptimin e realizimit për tu larguar. Sigurisht që shpirtërisht ka qenë e vështirë, pasi do lija njerëzit e mi, pavarësisht se time shoqe dhe vajzat ishin në atë kohë në Francë, por kisha nënën në Shqipëri, vëllain, motrën e shumë të afërm të familjes.

Ju keni tentuar edhe shumë më herët të largoheshit por nuk e bëtë. Pse pikërisht në këtë kohë ndodhi kjo? Kam parasysh këtu zhvillimet që po ndodhnin në Shqipëri si takimet që patët ju bashkë me disa intelektualë me Ramiz Alinë ku kërkonit fillimin e proceseve demokratike. Pra çfarë ndodhi që ju e braktisët vendin pikërisht në këtë kohë?
Ikja ime ishte gati e detyrueshme. Si të thuash unë e quajta në mendjen dhe veten time si diçka që duhej bërë patjetër. Tani kanë kaluar 20 vjet dhe mendon ndryshe sikur gjërat ishin më të thjeshta, por Shqipëria ishte në një gjendje krejt tjetër, ka qenë në një hipokrizi të pashembullt në historinë e saj. Shteti shqiptar për të përballuar trysninë që vinte nga brënda dhe nga jashtë, por sidomos nga brënda, premtonte çdo gjë, çdo ditë, çdo natë se do të bënte diçka, i mbante njerëzit me një mashtrim të vazhdueshëm. Në fakt pushtetarët nuk kishin ndërmend të bënin asgjë. Këtë e them me përgjegjësi të plotë. Unë nga një korrespodencë, një letërkëmbim që kam pasur me shefin e shtetit në atë kohë Ramiz Alinë, mora vesh se të gjitha ato ishin dokrra, ishin një mashtrim i madh dhe prandaj mu duk e detyrueshme që të gjeja një mënyrë për t'ja bërë të njohura këto popullit shqiptar dhe botës. Ju e dini që në Shqipëri në atë kohë nuk mund të ndodhte, s'kishte asnjë liri shtypi, qoftë edhe ajo më minimalja nuk ekzistonte ende. Nuk mund të bëheshin gjërat me aluzione, me dy kuptime, kishte ikur ajo kohë, duheshin thënë gjërat haptas, fare haptas, t`i thuhej kombit shqiptar, popullit shqiptar, që këtu ka një mashtrim të madh., s'duhet besuar më asgjë nga këto. Tani kishte ardhur momenti që ta vendoste ky popull se ç'duhej bërë. Dhe unë për këtë e quajta të detyrueshme ikjen, ikjen me çdo mënyrë.

Në këtë kohë zoti Kadare për të cilën po flasim kishin filluar ndryshime shumë të mëdha në bllokun e Lindjes. Pas rënjes së Murit të Berlinit kemi ndryshime në shumë vende si në Rumani dhe Bullgari. Ju si shkrimtar dhe si intelektual bashkë me kolegët e tjerë nuk besonit se tashmë edhe Shqipëria diktatoriale i kishte ditët e numëruara? Nuk shpresonit që regjimi do të rrëzohej?
Sigurisht që kam patur shpresë sikurse një pjesë e madhe e popullit shqiptar sidomos një pjesë e intelektualëve. Kam besuar dhe pastaj e kam ndjerë veten fajtor që kam besuar. Sepse nuk ishte e vërtetë. Ishte një gënjeshtër e gjitha në Shqipëri. Prandaj po e përsëris që ikja ime nga Shqipëria ishte e detyrueshme. Kisha besuar dhe ndjehesha fajtor që kisha besuar. Ky besim i rremë duhej dënuar dhe nuk duhej të vazhdonte më, sepse shteti shqiptar po vazhdonte në mënyrë cinike të gënjente. Është e pashembullt, është rast i rrallë në historinë e njerëzimit një cinizëm i tillë që një shtet nuk kishte ndërmend të bënte asgjë. Pushtetarët arritën të bëjnë mashtrimin më të madh. Një ditë bënë një mbledhje kinse me intelektualët që paskan penguar liberalizimin e Shqipërisë. Mund të merret me mend kjo që në një vend lindor sado infernal të jetë të dojë partia komuniste që drejton vendin, të dojë byroja politike, të dojë kreu i shtetit që të demokratizojë Shqipërinë dhe ta pengonin intelektualët! Por kjo s'ka bërë vaki kurrë në botë që të pengojnë filozofët, shkrimtarët apo artistët një gjë të tillë. Kjo gjuhë u tha në Shqipëri. Kështu u tha në fund të gushtit dy javë para se të largohesha unë nga Shqipëria. U bë kjo mbledhe e turpshme dhe u hap kudo kjo gënjeshtër: Ramiz Alia donte të demokratizonte Shqipërinë, por sipas tij nuk e lanë shkrimtarët, nuk e lanë intelektualët. Nuk është dëgjuar mashtrim më i madh se ky në botë.

Pas 20 vjetësh zoti Kadare si e vlerësoni ngarjet e korrikut, futjen e mijëra emigrantëve nëpër ambasadat e huaja për një jetë më të mirë ? A i shpejtuan ato zhvillimet e ardhëshme në Shqipëri?

Pa dyshim ishte një nga faktorët, sepse ishin disa faktorë që u ndërthurën për rrëzimin e diktaturës. Por hapja e ambasadave ishte një faktor vendimtar si kurse edhe lëvizja e dhjetorit. Populli shqiptar tregoi që nuk e donte më këtë regjim. Por çfarë duhej bërë për ta përmbysur, sepse ky regjim mund të përdorte armët, mund të përdorte krimin, mund të ndodhte versioni rumun. Unë kam pasur mendimin se në Shqipëri ky version mund të ishte edhe më i keq dhe do të duhej një kohë shumë e gjatë për tu shplarë ai kujtim i hidhur. Ka dy mendime: mund të ishte edhe tjetra, e kundërta. Një prerje drastike me regjimin e vjetër do të ishte ndoshta më efikas, askush nuk mund ta parashikonte para 20 vjetësh me saktësi se cili do të ishte versioni më i mirë. Por një mendim i përgjithshëm ishte krijuar mendoj unë. Ndoshta ishte më mirë sigurisht që u shmang një gjakderdhje.

Dhe kjo ishte meritë e ish presidentit Ramiz Alia që nuk pati gjakderdhje në Shiqpëri, sepse edhe ai kështu ka deklaruar në një intervistë për DW?
Përkundrazi. Partia në pushtet po të kishte filluar procesin e vërtetë të sinqertë të liberalizimit, procesin sidomos të afrimit me Evropën Perëndimore, populli shqiptar do ta ndiqte absolutisht. Dhe jo siç vepruan me ca gjëra të shëmtuara që donin ta zgjasnin pushtetin edhe nja dhjetë vjetë të tjera. Populli shqiptar nuk mund të priste. Absolutisht. Po të ishin të sinqertë që të afroheshin me perëndimin si në rastin që përmendet shpesh "shansi gjerman", por ata e prishën me duart e tyre. I grisën dosjet me duart e tyre. Edhe tani ende përpiqen ta përligjin këtë të vërtetë ta justifikojnë se gjermanët nuk na premtuan asgjë. Nuk është e vërtetë, unë e kam ndjekur vetë këtë problem. E di mirë.

Pra ju zoti Kadare jeni i bindur se Shqipërisë i është ofruar dora nga Perëndimi?
Absolutisht po. Ndoshta për Shqipërinë ka pasur një periudhë që është shpërfillur nga Perëndimi, dhe faji kryesor është po i saj në e pastaj i Perëndimit, ku shpërfillja është tepruar. Por në vitet pas vdekjes së Enver Hoxhës, Perëndimi përmes Gjermanisë bëri një provë me Shqipërinë dhe dështoi për fajin shqiptar absolutisht.

Pas rrëzimit të komunizmit në Shqipëri çfarë ndryshoi për ju si shkrimtar, si intelektual. Liria që ju mungonte në diktaturë të gjithë shkrimtarëve apo intelektualëe dhe artistëve, tani është prezente. Sa ndjehet konkretisht ndryshim për këtë shtresë krijuese?
Në letërsi shumë gjëra ndodhin ndryshe. Në letërsi nuk ka ndryshime të tilla si ne jetë, që t`u ngjajë ndryshimeve shoqërore, dmth ndryshimeve përmbytëse. Kjo s'ndodh kurrë. Nuk ka shkrimtar që shkruan ndryshe sot dhe të nesërmen si me magji ndryshon. Pra nuk mund të ndodhë sikurse ndodh në sistemet e ekonomisë, tregtisë, bankave etjer. Letërsia i ka ndryshimet të pavërejtshme dhe është një gjë e mirë që është kështu. Letërsia ka një kalendar tjetër, ka ligje të tjera dhe letërsia për të fituar normalitetin do një farë kohe shumë shumë më të gjatë se sa strukturat e tjera të shoqërisë.

Pra edhe liria tek krijuesit është ndryshe?
Liria edhe në letërsi ka kuptim tjetër, është liria e brëndshme e jotja dhe jo liria shoqërore. Në qoftë se ti nuk ke liri të brendshme, liria shoqërore nuk vlen asnjë lek. Shkrimtarët mund të jenë të lirë edhe në robëri (që është e rrallë) dhe shkrimtarët mund të jenë të robëruar edhe në liri. Ky është paradoksi i letërsisë. Prandaj letërsia ecën me ritme të tjera.  
Letërsia ka pavarësinë nga jeta. Në një farë mënyre tek një shkrimtar e ka më shumë tek dikush më pak, por letërsia jeton vetëm si letërsi e pavarur. Letërsia që nuk është e pavarur, ajo vdes. Më vonë ajo harrohet, nuk ekziston më.


Intervistën e zhvilloi Mimoza Cika- Kelmendi


Shekulli

Shqiptari që modifikoi avionin e Obamës

Njeriu që ka kthyer një “Boeing” çfarëdo në një aeroplan presidencial, avionin e kandidatit për president të SHBA-ve Barak Obama, është një shqiptar.



Iso Nezaj, 53 vjeç, drejtor ekzekutiv i “Commercial Jet GM”, është njeriu që ka kthyer avionin e thjeshtë “Boeing 575”, 200 vendesh, në një aeroplan komod të denjë për një kandidat për President dhe ndoshta ndër shqiptarët e paktë që ka takuar nga afër dhe ka biseduar jo pak me favoritin për të qenë President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.


Nezaj tregoi për “Standard” se si kompania që ai drejton kishte modifikuar avionin, të cilit në vend të radhëve të thjeshta me karrige i është shtuar një dhomë mbledhjesh në formën e një salle ovale, një dhomë gjumi, një vend për stafin e ngushtë, një për median dhe një për përkrahësit. Të gjitha të ndara në kategori të ndryshme.


 Takimi me Obamën

Në fakt nuk është hera e parë që Nezaj është takuar me një nga kandidatët për presidentë. Më parë, ai ka bërë të njëjtën gjë për avionin e kandidatit tjetër demokrat, Xhon Kerry. 53-vjeçari tregon se Obamën e kishte takuar aty nga mesi i shtatorit, kur ky i fundit vizitoi Floridën, ku ndodhen edhe zyrat e kompanisë që ai drejton dhe me këtë rast ka bërë edhe një foto, e cila do të përkujtojë këtë moment.

Avioni me të cilin fluturon Obama, ka të shkruar adresën e faqes së internetit dhe fjalën “ndryshim” në anglisht si moto të fushatës së kandidatit të parë me ngjyrë për zgjedhje në SHBA, por Nezaj nuk është marrë me ngjyrosjen e tij. “Puna që ne bëjmë është modifikimi i avionit dhe përshtatja e tij sipas kërkesës së klientit”, - thotë Nezaj.

Për avionin e Obamës ata kanë ndryshuar mënyrën se si ai ishte ndërtuar së brendshmi. Kështu “Boeing”-u me të cilin fluturon Obama, ka tashmë dhomë gjumi për ata që fluturojnë në udhëtime të gjata pa pasur kohë për të pushuar. Një sallë të posaçme mbledhjesh, ku mund të ulet stafi që ndihmon kandidatin për President në fushatë dhe gjithashtu ndarje në klasa të ndryshme për njerëzit që udhëtojnë me të. Nezaj tregon se ka biseduar me Obamën për pak kohë, por të mjaftueshme mes një qytetari të suksesshëm të Amerikës e ndoshta Presidentit të vendit të tij pas pak ditësh. Ai e ka pritur njeriun më të famshëm të botës këto ditë para zyrave të kompanisë, ndër më të suksesshmet në SHBA. Obama i ka thënë se është i sigurt në fitore dhe ka komplimentuar avionin e përgatitur nga “Comercial Jet”, që drejtohet nga Iso. Ai nuk është habitur aspak se avioni i tij i ishte besuar një shqiptari, përkundrazi e ka mësuar me kënaqësi dhe pa supersticion se edhe avionin e Kerrit e kishte marrë në përkujdesje i njëjti staf, drejtuar nga Nezaj katër vjet më parë.

Personazhi Iso Nezaj është me origjinë nga Shipshani i Tropojës, por ai vetë nuk ka lindur aty.
Nezaj në fakt nuk ka lindur në Shqipëri, familja e tij është arratisur në 1953 nga Shipshani i Tropojës drejt Kosovës, ku edhe ka lindur 2 vjet më vonë Iso Nezaj. Kur ky i fundit ka qenë 3 vjeç, familja ka udhëtuar për në SHBA dhe është vendosur atje. Që mjaft i ri Nezaj ka filluar punën në aeroport dhe është marrë me avionët.

Thuajse gjithçka gjatë jetës së tij ia ka kushtuar punës me avionë të ndryshëm, duke punuar në poste kyçe të kompanive të rëndësishme. Në vitin 2000 ka marrë postin e drejtorit ekzekutiv të “Commercial Jet GM” dhe prej asaj kohe drejton këtë kompani me qendër në Florida. Nezaj është sot një ndër shqiptarët më të suksesshëm përtej oqeanit. Në 1992 është kthyer në Shqipëri për të hapur në bashkëpunim një kompani aviacioni, që u pagëzua “Arbëria Airlines”, e cila kryente fluturime Tiranë-Nju Jork, por që në vitin 1993 hoqi dorë nga aksionet që kishte në kompani, për t’u kthyer në SHBA, ku vazhdoi të merrej me projekte të tjera, por kurdoherë brenda pasionit të tij.

Ai nga viti 2000 jeton në Florida, por më parë qyteti i tij ka qenë Nju Jorku. Për shumë vite ai ka qenë anëtar i këshillit bashkiak të minibashkisë së Jorkerit, ku edhe jetonte.

Kompania

“Commercial Jet Inc” është një kompani e inxhinierisë aeronautike, e cila kryesisht ndërmerr mirëmbajtjen ose modifikimin e avionëve të pasagjerëve, me qendër në Aeroportin Ndërkombëtar të Majamit në Florida. Në faqen e saj zyrtare kompania thotë se merret me modifikimin dhe mirëmbajtjen apo riparimin e pjesëve të rënda të avionëve. Modifikimi i avionëve të mëdhenj dhe përshtatja e tyre në avionë personalë është një nga punët e veçanta të kompanisë. Sipas një faqeje që merret me njoftimet financiare mbi aeronautikën, më shumë se 20 mijë avionë modifikohen çdo vit për t’u përshtatur sipas kërkesave të pronarëve të tyre.

 Sigurisht që bëhet fjalë për një punë mjaft të veçantë që u jepet vetëm kompanive mjaft mirë të përzgjedhura, të cilat mund të ndryshojnë dhe përshtatin avionët, me të cilët fluturojnë, njerëz që mund të jenë presidentë të SHBA-ve, por edhe personat e afërt të tyre, apo të paktën njëri nga stafet që do të drejtojë shumë shpejt SHBA-të.

(Aleksandër Çupi) http://www.facebook.com/shqipehorizont

VLADIMIR KARAJ, Standart

Pse meshkujt nuk flasin për problemet seksuale?

Së pari ata refuzojnë ta përballin situatën vetëm, janë femrat ato që duhet të insistojnë që këta të 'rrëfehen' për t'u ndihmuar.

Jane gjithnje e me te shume te numer jane meshkujt qe kane probleme seksuale, te llojeve te ndryshme: por me te njejtin ritem jane edhe ata qe refuzojne te flasin per te tilla probleme, jo vetem me partnerin, por edhe me specialistin, i vetmi ne gjendje t'i ndihmoje vertet.







Meshkujt ne fakt mesatarisht, behen gati per te shkuar te specialisti 2 vjet me vone sesa femrat, lidhur me problemet seksuale. Atyre u vjen zor se mos gjykohen por edhe kane veshtiresi te pranojne keto lloje problemesh: ja cilat jane motivet qe i shtyjne meshkujt te heshtin kur behet fjale per problemet e tyre seksuale.

Mendoni se kur nje burre vendos me se fundi te shkoje e te konsultohet me nje specialst, nuk e ben nese shoqja e tij nuk e shoqeron. Jane pothuaj 30 perqind e meshkujve ne Evrope qe refuzojne te perballin situaten vetem. Keto te dhena jane bere prezente ne nje Festival te Shendetit, mbajtur ne Viareggio, praen Firences, ne te cilin Vincenzo Mirone, Presidenti I Shoqates Europiane te Urologjise Andrologjike, ka folur duke nenvizuar faktin se : " Kjo semundje e cila nuk ka te beje vetem me sikletin, sic ka shume raste ne te cilat komentohet keshtu, perfaqeson shkaun e pare te moskunsumimit te martesave apo marredhenieve ne cift' duke perfunduar shpesh me perfunsim te ketyre marredhenieve. Pavaresisht kesaj, tema kryesore eshte se si duhet ta perballin kete situate shume meshkuj?
Sipas Mirone, nga kjo situate e veshtire vuajne 40 milion europiane, e nje nder shkaqet e se ciles jane me origjine te trasheguar. '27-28% e meshkujve qei drejtohen mjekut per te folur per nje problem seksual shoqerohen nga partnerja e cila ne shume raste kembengul qe ata te shkojne te mjekohen.

Nga ana tjeter statistikat flasin qarte: koha qe i duhet nje femre per te shkuar te mjeku per t'u rrefyer per problemet seksuale eshte 2 jave ndersa ajo e meshkujve eshte 2 vjet", ka thene Mirone

Femrat kur nuk duan të bëjnë dashuri, gënjejnë

Grate ne mbare boten kane nje justifikim te perbashket, kur nuk duan te kene kontakt intim me partnerin e tyre: me dhemb koka.
Sot eshte zbuluar se grate thjesht genjejne me dhembjen e kokes, e cila eshte shnderruar ne manover femerore. Nje studim shkencor ka bere te ditur se behet fjale per nje genjeshter, por qe grate mendojne se mashkulli i tyre ka gjithnje deshire te beje seks e qe fizikisht ai nuk eshte kurre i stresuar.
Sidoqofte sipas Chiara Simonelli, psikoseksologes se ’Universitetit te Sapienza-s, Rome, ky fenomen eshte trefishuar ne vitet e fundit, vecanerisht ne ciftet qe kane jete te stabilizuar me njeri-tjetrin.
Studimi eshte bere prezent, dje, ne diten e pare boterore te seksualitetit. Studimi ka sqaruar se nuk behet fjale per cifte qe te veshtira, por qe po kalojne momente jo te kendshme me raportin e tyre seksual, ndoshta duke tentuar te fshehin edhe problemet e tyre te verteta me karakter fizik apo psikologjik, ne te cilat hyn edhe impotenca.

Si mund te kapercehet ky problem?

“Rruga e daljes eshte e thjeshte, duhet punuar me imagjinaten, mbi identitetin mashkullor e te kemi besim te seksologu”, ka keshilluar Simonelli. “Mashkulli, qe eshte gjahtari i perjetshem, sot ka hyre ne nje krize, nderkohe qe i duhet te rimarre pozicionin e tij te pare”, ka thene ajo

Koha Jone

Vendimi i Berishës për import plehrash, në listë edhe lëndë bërthamore

Mbetjet e ricikluara kanë përbërje toksike por do të përdoren për ambalazhimin e ushqimeve

Foto 3 km pranë Delvinës


Importi i mbetjeve në Shqipëri mund të sjellë edhe mbetje toksike. Në listën e Bazelit nga e cila qeveria ka marrë një pjesë të mbetjeve, të cilave ju ka dhënë “ok” për import gjenden edhe mbetje të tilla. Alarmi është dhënë nga shoqatat ambientalistët në një takim të zhvilluar dje me qëllim parandalimin e zbatimit të vendimit të qeverisë. Të shohim listën e Konventës
së Bazelit me mbi 200 elemente me mbetjet e rrezikshme nga centralet bërthamore. Këtu jemi para një fakti që në shoqëri civile na del si detyre të kërkojmë anulim vendimi”, thotë ambientalisti Lavdosh Ferruni. Pas një sërë konsultash në lidhje me rrezikshmërinë që kanë për shëndetin publik dhe katastrofat natyrore ambientalistet kanë nënshkruar një promemorie, ku i kërkojnë qeverisë pezullimin e vendimit të Këshillit të Ministrave, mbi listën e gjelbërt të mbetjeve që duhet të importohen.

Argumentet

“Ambientalistët kanë saktësuar se nuk është respektuar Konventa e Arhusit, sipas të cilës transparenca me publikun është kusht në miratimin e këtyre vendimeve. Sazan Guri në këtë takim ka pretenduar edhe se shumë produkte të dala nga riciklimi siç janë edhe qeset mund të kenë përbërje me elemente toksike  
“Krimi më i madh që i bëhet një populli që me qese të ricikluara jepen produktet ushqimore si bulmeti, ndërkohë që qese të tilla duhet të jenë për përdorim të dytë për lule, plehra, mbetje”, thotë Guri.
Një tjetër problem i ngritur nga ambientalistët është mënyra e asgjësimit të mbetjeve. Ata kundërshtojnë vendimin ku thuhet se asgjësimi i plehrave do të kryhet duke i depozituar ato mbi, në dhe nën tokë, trajtimi i tokës, injektim i thellë, duke përfshirë injektim me pompim të mbetjeve të lëngshme brenda puseve. Një tjetër pikë është edhe depozitimi sipërfaqësor, ku është parashikuar vendosja e lëngjeve apo llucërave të shkarkuara në gropa, pellgje ujore apo laguna, etj.

Asgjësimi
Në vendim të Këshillit të Ministrave parashikohet landfill me disenjim inxhinjerik të veçantë dhe shkarkimi në një trup ujor përveç deteve/oqeaneve. Sipas vendit parashikohet shkarkimi në dete/oqeane përfshirë futjen në shtratin e tyre dhe trajtimi biologjik i papërmendur në asnjë vend tjetër në këtë listë, i cili rezulton në përzierje apo përbërje përfundimtare që shkarkohen përmes çdonjërit nga operacionet e kësaj liste. Gjithashtu trajtimi fiziko-kimik i papërmendur në asnjë vend tjetër në këtë listë, i cili rezulton në përzierje apo përbërje përfundimtare që shkarkohen përmes çdo njërit nga operacionet e kësaj liste. Në listën e shpërndarë nga Ministria e Mjedisit është parashikuar incinerim/djegie mbi tokë dhe incinerim/djegie në det. Sipas vendimit ruajtje e përhershme si  përshembull  vendosje e kontejnerëve në një minierë dhe grirje apo përzierje para dorëzimit për trajtim në çdo njërin nga operacionet. Gjithashtu parashikohet ri-paketim/ambalazhim para dorëzimit për trajtim në çdonjërin nga operacionet dhe ruajtje në pritje për tu përdorur në çdo njërin nga operacionet.Ne si GRQ do ti kërkojmë mirëkuptimin Qeverisë, që ashtu si kundër dhe vetë ajo ka menduar ta pranojë që ta lerë këtë vendim në paraim për aq kohë sa të merren masat e nevoshje bashkëvepruese të kësaj VKM-je.

Kërkesat e ambientalistëve për qeverinë

1.    Të kontrollohet dhe të kthehet në një rutinë rigoroze lista e futjes së mbetjeve nga importi deri më tashme
2.    Të ngrihet dhe të monitorohet infrastruktura enkas për këto
3.    Të pranohet në parim dhe jo në zbatim, VKM-ja mbi importin e mbetjeve
4.    Të kryhet një studim i nivelit strategjik që të nxjerrë në pah nevojat e kompanive dhe potencialet teknologjike për të përpunuar lëndën e parë nga mbetjet importit dhe /ose vendit.
5.    Të hartohet së shpejti një ligj i paketimit i kompostimit i vend-groposjeve ekologjike nga KE sipas direktivave të shtatorit 2010.
6.    Të mbushet apo të plotësohet së pyetësori për listën e gjelbër, ik akorduar nga KE sipas direktive të shtatorit 2010
7.    Të hartohen më parë marrëveshje për të specifikuar kodet e mbetjeve, standardin e kontrollit (e ndaluar e lejuar, kontroll i lartë kontroll i ulët) me ato shtete, kompanitë e të cilave do të kryejnë importin e mbetjeve
8.    Të hartohet lista e gjelbër me grupe ose progresive në përputhje me infrastrukturën teknologjike dhe kompanitë respektove që krijohen
9.    Të realizohen sa më parë në vendin tonë praktikat e ngritjes së shesheve dhe teknologjive të trajtimit të mbetjeve me anë të kompostimit vendgroposjes dhe djegies teknike.

Ambientalistët bojkotojë takimin me qeverinë: Na quajtën mafioz

Përfaqësuesit e 38 shoqatave për mbrojtjen e mjedisit kanë bojkotuar tryezën me përfaqësuesit për qeverisë ku do të diskutohej vendimi për importin e mbetjeve në Shqipëri. Të kontaktuar nga gazeta përfaqësues të shoqatave kanë pohuar se nuk pranuan të ulen në një tryeze me përfaqësues të qeverisë pasi pak ditë më parë kreu i qeverisë i ka cilësuar mafi0ozë. Në dy salla të ndryshme dy palët kanë dhënë argumente e tyre pro dhe kundër vendimit të këshillit të ministrave. Përfaqësuesit e shoqatave në një letër i hapur i janë drejtuar presidenti të vendit Bamir Topi, Kryeministrit Sali Berisha kryetares së parlamentit Jozefina topalli dhe Ministrit të Mjedisit Fatmir Mediu për të pezulluar këtë vendim deri në plotësimin e gjithë infrastrukturës së nevojshme për menaxhimin e tyre.”Mbase jeni njohur me një nga vendimet e fundit të KM, me anë të së cilës miratohet lista e gjelbër e importit të mbetjeve, ne si grup i Reagimit Qytetar- GRQ, pikë së pari mbështesim grabitjen dhe miratimin nga ana e qeverisë së një liste të gjelbër (List Green), që nënkupton një listë me mbetje, që në fakt nuk janë lëndë të rrezikshme (non hazadrous), ndryshe nga ato të rrezikshme të përcaktuara sipas Konventës Bazel, që kërkojnë masa të rrepta transportimi dhe asgjësimi”, thuhet në letrën e hapur. “Sigurisht, në kuptimin e hapave drejt inkuadrimit evropian, ky angazhim shpreh shumë sens, por ne si grup qytetar, brenda së cilit përfshihen edhe ekspertë mjedisorë të vendit, ju sjellim në vëmendje se duke qenë se importi i mbetjeve të 56 llojeve të miratuara në këtë VKM, jo se nuk sjellin dëme e pasoja në shëndetin njerëzor e mjedisor të një vendi, sidomos kur vendi ynë sipas eksperiencës sonë është i papërgatitur, sidomos kur ato gjatë ruajtjes në kushte magazine dhe pas përdorimit mund të kthehen sipas ligjeve inxhinierike, në të dëmshme dhe/ose të rrezikshme” citohet në letër. “Duke qenë se këto mbetje pas përpunimit do të prodhojnë mbetje, dhe në këto kushte kërkojnë vend-groposje speciale, duke qenë se, shpesh, lëndët që riciklohen apo përpunohen, japin një produkt të një niveli më të ulët dhe me ndotje më të lartë” theksojnë ambientalistët. Sipas tyre për të gjithë këto arsye duhet të pezullohet vendimi deri në marrjen e të gjithë masave .

Ministria e Mjedisit, urdhër pushtetit vendor të ndajë plehrat

Vitin e ardhshëm bashkitë dhe komunat duhet të vendosin kazanë të veçantë për hedhjen e mbeturinave organike dhe atyre inorganike. Strategjia e ministrisë së Mjedisit, e cila pritet të miratohet së shpejti, synon pikërisht ndarjen e mbetjeve që në burim. Në këtë mënyrë industria e riciklueshme në vend do të ketë lëndë të parë pa qenë e nevojshme ta importojë atë. Sipas specialistëve të dikasterit të mjedisit përfitime nga ky proces ka edhe pushteti vendor, i cili do të sigurojë fonde nga shitja e mbetjeve. “Duke filluar nga muajt në vijim bashkitë tona do të jenë të detyruara që të ndajnë mbetjet në kazanë të veçantë që në burim. Duhet të dini që ky nuk është një proces që bëhet sa hap e mbyll sytë, ky është një proces i vështirë dhe i ngadaltë që do të kërkojë kohën e vetë të ndërgjegjësimit dhe edukimit të publikut. Do ti duhet kësaj industrie të riciklimit të drejtohet tek lënda e parë”,- deklaroi zv. ministri Taulant Bino. Edhe pse strategjia do të jetë e detyrueshme për pushtetin vendor, për bashkitë dhe komunat nuk janë përcaktuar penalitete të qarta në rast se nuk do të bëjnë ndarjet në burim të mbetjeve. Ministria e Mjedisit parashikon që deri në vitin 2015 të riciklohen 25% e mbetjeve në vendin tonë, shifër kjo që pritet të arrijë në 50% në vitin 2020.

Mbetjet kimike, në dëm të shëndetit publik

Specialistë të shëndetit publik dhe kimist bëjnë të ditur se në listën e mbetjeve që do të importohen në Shqipëri janë të rrezikshme. Në listë është një grup mbetjesh të kanë përbërje kimike të cilat në reaksione të ndryshme kthehen në helme. Specialistët pohojnë se nuk mund të përcaktojnë ekzaktësisht llojet reaksioneve, por pohojnë se shumë prej tyre janë shumë të dëmshëm. Shqipëria është një ndër vende më të ndotura në Evropë. Sipas studimeve të ISHP-së, mendohet se jeta e shqiptarëve shkurtohet me rreth 2 vjet dhe sjell rreth 1400 raste të reja me kancer. Ndotja e ajrit në vendin tonë është mbi normat e lejuara nga BE dhe kjo po shkakton pasoja të parikuperueshme mbi shëndetin e si pasojë po ulet jetëgjatësia e njerëzve.

Napoli, protesta të dhunshme kundër përpunimit të plehrave

Kanë vazhduar edhe gjatë natës të së premtes protestat kundër vendgrumbullimit të mbeturinave. Forca të shumta policore mbushën rrugët e qytetit ndërsa protestuesit i vunë zjarrin disa mjeteve. Një grua mbeti i plagosur nga përleshjet mes policisë dhe protestuesve. Rrugët e qytetit janë mbushur me mbeturina dhe qytetarët e këtij rajoni kanë më shumë se tre ditë që protestojnë bëjnë të ditur mediat italiane. Berluskoni premtoi se do të investonte 14 milionë euro për organizimin e një ladfilli për të ruajtur shëndetin e popullsisë së Napolit por banorët kundërshtojnë çdo mënyrë përpunimi të mbetjeve në këtë zonë. Ata pretendojnë se sëmundja e kacerit në mushkëri është shumë e përhapur në këtë zonë dhe po merr jetë njerëzish për shkak të mbetjeve të grumbulluara në këtë zonë.

G. Sot

"Shtëpitë" lundruese të milionerëve shqiptarë

Një grusht pasunarësh të rinj që sfilojnë pasionin e ri për jahtet e tyre në Orikum.

Shpenzime marramendëse deri në 6 milionë euro, për "pallatet" lundruese të pronarëve shqiptarë me flamuj të huaj që enden nëpër detra dhe ankorohen në portin vlonjat.

Biznesmenë, edhe artistë e politikanë në një garë kundër valës së krizës ekonomike
Që biznesmenët shqiptarë po blejnë të pasionuar njëri pas tjetrit jahte, kjo dihet. Që në Orikum prej 4 vjetësh funksionon porti i parë shqiptar i jahteve, edhe ky zhvillim unikal turistik ka marrë dhenë. Por se çfarë mplekset mes këtyre të dyjave, pakkujt i shkon ndërmend të hamendësojë.
E më pak mundet të eksplorojë vërtet nga afër një magji komplekse unikale, ku ndërthuren bukuria natyrore, qetësia, siguria, intimiteti dhe një aventurë e shijuar fare pak nga shqiptarët, qoftë edhe post-komunistë; anija. Jo me vela apo barka me motor, por jahti përbën tanimë maninë e atyre që nuk 'iu dridhet dora' si dikur, për të 'marrë në duar çdo lodër", dikur të ëndërruar. Për të shijuar gjithçka nga koha e humbur.
"Pavarësisht tendencës së re për të pasur një jaht, shqiptarët kanë me shumicë makina, por fare pak prej tyre, të numëruar me gishta dore, kanë një anije të tyren, ndërkohë që në botë të dyja këto mjete kanë ecur paralelisht me njëra-tjetrën.
Sikurse pasja e një makine, ka qenë edhe nevoja, pasioni për zotërimin edhe të një barke, sado modeste qoftë", shprehet Kastriot Zilja, i cili, i pasionuar në Itali pas barkave me vela, po bën përpjekje të hapë të parën shkollë për gjithë ata që duan të mësojnë dhe shijojnë magjinë e barkës me vela në Shqipëri.

'Çdo vit nga gjithë bota vijnë tek 'Marina Orikum' rreth 250-300 barka me vela apo jahte dhe ky numër ka tendencë në rritje. Edhe pse porti ka vetëm 3 vjet që funksionon plotësisht.
Barkat vijnë ose tranzit, ose pas herës së parë si tranzit, kryesisht prej ishujve grekë apo Italia, rikthehen me kënaqësi një herë tjetër, apo edhe duke lënë barkat këtu për gjithë vitin", shprehet Giorgio Alfo, investitori italian i portit të parë të jahteve në Shqipëri.
Tashmë porti i jahteve të Orikumit, ndryshe 'Marina Orikum', gjendet në të gjitha hartat botërore. Gjithë adhuruesit e detit që lundrojnë, e dinë ekzistencën e tij dhe, pavarësisht se në brigjet fqinje i frikësonin shpesh me: "Mos shkoni në Shqipëri se ka rrezik", më pas tregonin se dëshira për të eksploruar vende të reja, shpirti i aventurës i drejtonte kah e panjohura.
Por nëse të huajve iu lejohet të vijnë të patrazuar mbi anijet e tyre drejt Orikumit, shqiptarët në vendin e tyre nuk i kanë të drejtat e barabarta me ta. Dhe pavarësisht vizitorëve të përditshëm, në krahasim me porte simotra qoftë dhe në vendet fqinje, Marina Orikum duket shumë më e mpakur.

Por kjo e bën dhe më të qetë për ata që adhurojnë çtendosjen e plotë, harrimin në një qoshe kaq të qetë dhe private.
"Deri në 2013, ligji i moratoriumit anti-skaf ua ndalon shqiptarëve pasjen e një barke vetjake. Kësisoj ne kemi më pak anije të ankoruara në port, në të kundërt do kishim edhe shumë anije shqiptare.

Edhe pse kjo dëmton biznesin tonë, unë e respektoj këtë vendim fisnik. Por të shpresojmë që pas 2013 situata do të ndryshojë.", sqaron Giorgio Alfo. Megjithatë disa nga biznesmenët tanë, ata më të fuqishmit, të parët e vendit, ia kanë dalë me mënyrë tjetër.
Duke zyrtarizuar si pronarë të anijeve të tyre, individë të huaj. E kësisoj janë të detyruar ama të kenë në anije edhe flamurin e huaj përkatës. Me flamur austriak i mban dy jahtet e tij presidenti i grupit 'Yldon', Ylli Ndroqi, me flamur grek biznesmeni tjetër Nikollaq Neranxi etj. Me anijet me flamuj edhe të huaj 'zbarkojnë' aty edhe familjet e biznesmenëve Dulaku, e mjaft biznesmenë të njohur vlonjatë.
Biznesmenët e mëdhenj tashmë e kanë një vend ku të prehin barkat dhe mendjet e tyre të stresuara. E kanë kuptuar këtë dhe mbërrijnë gjithmonë e më të shumtë. I lëshojnë 'lodrat' e tyre të reja dhe të dashura tek Marina Orikum sidomos në verë, për ta pasur si pikënisje nga aty drejt Rivierës shqiptare, për të shijuar ishujt e Greqisë, Kroacinë, Italinë e më tej.
Shumë prej atyre që kanë jahte, ose kanë blerë, ose marrin me qira edhe një apartament në ambientet e portit dhe lënë familjet gjatë gjithë verës, me vajtje-ardhje apo dhe pa u larguar fare.

"Dhe vend më të qetë nuk ke ku gjen. Këtu është relaks total. Edhe peshqit duken të gëzuar, aq sa kërcejnë në ajër, sepse nuk ka kush i trazon. Çfarë ndryshimi me Tiranën, e pabanueshme në verë!", shprehen shumë prej atyre që janë shpërngulur për të jetuar ditë të tëra në port.
Ndihen të mbrojtur nga deti dhe nga toka, të kontrolluar apo rrethuar për hir të qetësisë dhe privacisë së tyre. Edhe plazhin gjithë banorët e bëjnë në një zonë po të veçuar, pjesë e ambienteve të portit. Dhe 'I love the peace and Marina'.
Jo vetëm biznesmenë, edhe artistë e politikanë
Artistët, asnjëri nuk ka mundur të shfaqet aty si pronar i një jahti. Por ama kanë ardhur si partnerë të pronarëve, si miq apo për t'i përdorur jahtet për sfondin e ndonjë videoklipi.
Vizitorë të veçantë mbi jaht në Orikum ishin çifti Etem Ramadani, Inva Mula, të cilët në ditët e pushimit, pasi lundronin në brigjet jugore shqiptare, ktheheshin aty çdo mbrëmje, vizitoheshin nga miq dhe të afërm të përbashkët si çifti Timo Flloko, Vera Grabocka etj.
Për të realizuar videoklipe u shfaqën të mirëinformuar aty edhe Sinan Hoxha dhe Seldi, bashkë edhe me regjisorin maqedonas Aleksander.
Ky përzgjodhi për të xhiruar një prej anijeve turke prej druri, më klasikja dhe romantikja e portit. Edhe grupi i të rinjve shqiptarë, Detriot Alboz, në shoqërinë e kërcimtareve gjallëruan portin për ditë të tëra, duke xhiruar në ambientet e jahtit të dy biznesmenëve të mëdhenj izraelitë, që vizitonin për herë të parë Shqipërinë, dhe gjithë qejf ua vunë në dispozicion, duke iu bërë dhe shëtitje të gjata.
"Jemi të kënaqur që zbuluam Shqipërinë dhe popullin e ngrohtë shqiptar", shprehet Yaniv Blustein, ndërtues nga Tel Avivi. U pa në ato ditë të nxehta edhe futbollisti Devi Muka në shoqërinë e miqve të tij italianë, po me jaht.

Përgjatë gjithë muajit gusht për pushime erdhi si çdo vit edhe ish-presidenti Moisiu me gjithë familjen e tij. Ata marrin gjithmonë një apartament me qira dhe janë nga miqtë më të dashur të portit. Në skafin e mikut Nikollaq Neranxi bujti edhe politikani Pëllumb Xhufi me bashkëshorten. Dy çiftet, Neranxi dhe Xhufi dolën edhe ata së bashku në det për shëtitje freskuese verore.
Po në muajin gusht për të zhvilluar një pjesë të ceremonisë së dasmës u shfaq edhe çifti i ri Gerti Bogdani dhe Edlira Çepani, të cilët morën një nga anijet me qira dhe u nisën drejt kalasë së Ali Pashë Tepelenës në Porto Palermo. Grupe të ndryshme kureshtarësh, të ardhur nga Italia apo biznesmenë italianë dhe anëtarë të trupit diplomatik italian në Tiranë, edhe ata eksploruan portin dhe bregdetin shqiptar të jugut.
Një jaht, si dhe sa shumë shtëpi
Deri në 6 milion euro për të pasur një jaht prodhim të 2010. Ky është kulmi i shpenzimit që një biznesmen shqiptar mund të ketë bërë për një jaht. Dhe ai është presidenti i kompanisë Yldon dhe medias Ora News, Ylli Ndroqi.
Teksa anija dykatëshe, shkëlqyese, rrezëllitëse nga dritat, gati 30m e gjatë, po futej në port teksa dielli kishte perënduar, banorët pritës po hamendësonin e kujt miliarderi, ndoshta arab, do të ishte ky shkëlqim. "Them se bën nja 50 milion euro", komentoi një italian duke e parë. Por kurioziteti u shua të nesërmen, kur nën dritën e diellit mbi të lexohej: 'Yldon'.

E nuk vonon të shohësh të dalë prej saj dyshja e pandarë: Ylli Ndroqi dhe drejtori i televizionit "Ora News", Alfred Peza. Ky i fundit, kur i kërkon të të shuajë kureshtjen, tregon se jahti është blerë aty te 6 milionë euro dhe është prodhim i vitit 2010.
Anija si pallat ka brenda saj një personel prej katër vetësh; një kapiten anijeje italian, menaxher interior dhe barist apo pastrues, italianë dhe kroatë, domethënë me rroga europiane. Që punojnë gati non stop brenda saj, edhe kur ajo duket se thjesht është duke pushuar në mol pa zotërit e shtëpisë.
"Çdo gjë duhet të jetë në çdo moment e përsosur", tregon kapiteni i saj, Andrea Talevi. Një tjetër jaht i Yllit, po i ri, por më i vogël, gjithashtu qëndronte i ankoruar aty, me kapiten anijeje malazez.
Por më i vogli nuk para përdorej tani që ka ardhur më i madhi. Dhe pasi pushimet me familjen mbaruan, anijet u zhvendosën në Durrës dhe më pas në Kroaci. Pak më i vogël në përmasa, por po luks dhe jo i vogël, vërtet një jaht elegant dhe që bie në sy, është edhe ai i Dulakëve. Gjatë gjithë verës ai u banua shumë shpesh nga biznesmenët e njohur dhe familja.
Dhe për sa kohë kanë janë në anije, banorët e saj nuk para kanë nevojë të kenë apo paguajnë vila apo apartamente, pasi jahtet janë një shtëpi e vërtetë, ose edhe si disa shtëpi bashkë, nëse është i madh.
Sa më i madh jahti, aq më e madhe edhe shtëpia brenda tij. Ajo mund të jetë me pak apo shumë dhoma; teke, dopio, korridore, kuzhina, sallon pritjeje, banjo personale, verandë dhe oborr (kuverta).
Të gjitha këto kushtojnë po aq sa edhe shtëpitë, por edhe shumëfishi i tyre. Gjenden aty jahte me vlerë nga 100 mijë, 200, 400, 500 mijë euro deri në 1 milion euro...e deri në 6 milion eurot e Ylli Ndroqit, rekordi i deritanishëm i shpenzimit nga një biznesmen shqiptar për një jaht.
Dhe duke parë rritjen nga viti në vit të këtyre shpenzimeve, por dhe të të ardhurave të një pjese të biznesmenëve tanë anti-krizë, shenjat janë se gara nuk do të mbetet me kaq.

Mungesa e traditës: Të huajt barka me vela, shqiptarët jahte dhe skafe
Jahti i Neranxit, bashkëshortja: "Na pëlqen shpejtësia"
Nëse të huajt afrohen zakonisht dalëngadalë mbi barkat "e ëmbla", "romantike" me vela, pronarët shqiptarë parapëlqejnë skafet, jahtet, domethënë mjetet e shpejta motorike. Nëse peizazhi trazohet nga uturima dhe furia motorike dhe deti çahet fort nga vija e bardhë e shkumëzuar që mbetet pas, paradihet që po vjen një skaf shqiptar.
I një biznesmeni shqiptar. Sepse pothuajse gjithë skafet kanë zotër biznesmenë. Të gjithë pa përjashtim përdorin vetëm skafe dhe asnjëri barkë me vela. "Kanë karakteristikë që iu pëlqen shpejtësia.
Por dhe po të duan, nuk munden ende t'i përdorin barkat me vela, sepse mungon tradita", shprehet Brizio Constantini, që drejton regata velistësh prej dy vjetësh nga Otranto drejt Orikumit. "Ne si familje na pëlqen shpejtësia në det", shprehet bashkëshortja e Nikollaq Neranxit, Nurie Neranxi.


"Nuk ka se si të ndodhë ndryshe. Tradita nga e cila vjen brezi ynë nuk e njeh përdorimin e barkës me vela. Për herë të parë dua që ta fus unë një shkollë të mësimit të barkës me vela, duke filluar që nga fëmijët", shprehet Kastriot Zilja, i cili vetë ka jetuar dhe mësuar rreth velave në Itali.
Këtë verë solli si pioniere të parë një barkë modeste, të vogël. Nxënësit e 'mësënjtores' së tij të parë të velave u bënë nipërit dhe djali i tij. 'Dua që këtë shkollë ta përurojë një shqiptar, sepse fare mirë mund të gjeja instruktorë italianë, por dua që në histori të mbetet se shkollën e parë e ka hapur një shqiptar.
Dhe jam në gjendje ta drejtoj edhe vetë", përforcon idenë ai. Ndërkohë që për herë të dytë në 'Marinën e Orikumit' organizohen kurse 1-javore për mësimin e barkës me vela për fëmijët e zonës përreth në kuadrin e projekteve të Ambasadës italiane. Por me dy instruktorë italianë.
"Vumë re që fëmijët këtu janë shumë inteligjentë, edhe pse pak të egër në karakter. I kapën shumë shpejt rregullat, edhe duke mos ditur mirë italisht, nëpërmjet shenjave. U apasionuan me barkat", shprehet instruktori i ardhur nga Otranto, Domenico Russo.
Dhe në ndryshim nga fëmijët italianë, të cilët janë në mbikëqyrje të rreptë të nënave, dhe më delikatë, e kësisoj është më e vështirë të mblidhen shumë të tillë, fëmijët shqiptarë iu dukën më të guximshëm dhe kureshtarë rreth barkës me vela. "Edhe këto mund të quhen hapat e para në krijimin e një tradite rreth barkës me vela në Shqipëri", do të përgjigjet Domenico Russo.

Velistët e huaj, jo vetëm biznesmenë
Duke parë shumësinë e barkave nga të gjitha vendet e botës; sidomos Italia Jugore dhe Veriore, Franca, Belgjika, Austria, Gjermania, Anglia, Izraeli, apo edhe SHBA dhe Australia më e largët, pronarët e tyre nuk ishin thjesht të pasurit, biznesmenët, avokatët, por edhe doktorët në pension, pilotët në pension të Allitalia apo NATO-s, profesorë universiteti, mjekë, teknikë kompjuterash, inxhinerë dhe dizenjues rrugësh.
Teksa bisedon me ta informohesh edhe më mirë se të pasurit e një barke për ta është traditë dhjetëravjeçare, paralele me pasjen e një makine, që mund ta kenë jo vetëm shumë të pasurit.
Gjë që në Shqipëri, vështirë se dikush që nuk është biznesmen, por thjesht rrogëtar, i punësuar, të ëndërrojë për të pasur një mjet dhe kënaqësi të tillë. "Adhuroj të shëtis me barkë.
Nuk kam reshtur gjithë verën duke lundruar dhe nuk më bëhet të kthehem më në profesionin e gjyqtarit", shprehet Brizio Constantini, ish-kryetar i shoqatës së velistëve në Otranto. "Kisha 3 vjet pa ardhur në Orikum, por ajo që vë re është që deti nuk është aq i pastër sa 3 vjet më parë. Peshqit i shoh më të rralluar dhe kjo do të thotë se ndoshta diçka e papastër hidhet aty.
Mos i bëni gabimet tona qoftë në ndërtime të parregullta, qoftë në ndotjen e ujërave", shton më tej ai. Adhurues i madh i barkës me vela dhe që u vendos në Orikum me familjen e tij për një muaj ishte edhe Stefano Giorgino, mjek nga Leçe. Pas shëtitjeve në det me kamper eksploronte tokën shqiptare.
Eduard Jack është një nga ish-ortakët e markës Philips, belg në origjinë, tashmë në pension, i cili vjen për të pestën herë në 'Marinën Orikum'.
Këtë herë duke anuluar vizitën e parashikuar në Siçili. 'Më pëlqen qetësia relaksuese, natyra e pakontaminuar - gjë që në Belgjikë vështirë ta gjesh, ushqimet e shijshme që çuditërisht kushtojnë fare pak, mikpritja dhe të udhëtoj. Më kishte mbetur pa parë vetëm Berati dhe më mrekulloi", shprehet ai.
Dhe, edhe pse rrugët që të çojnë drejt Beratit magjepsës apo Apollonisë të hedhin pupthi, bukuritë e tjera bënin të kapërceheshin dhe harroheshin vuajtjet.
Por shumë nga turistët e huaj ankesën e vetme kanë që iu duhet të paraqiten në portin e Vlorës për dokumentacionin, pasi vula në Orikum nuk iu njihet dhe shpëtimin e sorollatjes së tyre e kërkojnë te ndonjë gazetar, i cili duhet të ngrërë zërin për ta.  

Por fatmirësisht, nuk ankohen për ushqimet bio, natyrën e virgjër, Shqipërinë muzeale, mikpritjen dhe asnjë nuk ikën pa menduar rikthimin...


Magdalena Alla, G. Shekulli

Alarm te gjuhët e huaja, 80% e studentëve janë mbetës

Dekania e këtij fakulteti Klodeta Dibra propozn ndryshime në sistem

Fakulteti i Gjuhëve të Huaja jep alarmin për numrin  e studentëve jo kalues. Sipas drejtuesve të fakultetit, të rinjtë edhe pse shpallen fitues nga MASH kanë mungesë të theksuar njohurish në gjuhët e huaja të cilat i kanë përzgjedhur. Kësisoj Fakulteti i Gjuhëve të Huaja po përballet këtë vit me shumë studentë të painformuar për gjuhën që kanë zgjedhur të studiojnë. Studentët megjithëse kanë vënë në preferencat e tyre gjuhët e huaja, vijnë në fakultet pa asnjë njohuri rreth tyre.  

Dekania
Shqetësimin e ka shprehur dekania e Fakuletit Klodeta Dibra e cila thotë se pranohen shumë studentë në fakultet dhe vetëm pak prej tyre arrijnë të kalojnë, për shkak të mangësive që kanë rreth gjuhëve. "Mua më vjen keq për sa kohë ata në një nga preferencat e tyre kanë zgjedhur gjuhën turke, apo greke, apo angleze, ne nuk mund ti hedhim në rrugë ata studentë. Ne do të përpiqemi që ata studentë të mund të kapin ritmin. Vitin e parë kalueshmëria është shumë e dobët, dhe kjo bën që një student nuk e mbaron dot këtë gjuhë", tha Klodeta Dibra, dekane e fakultetit të Gjuhëve të Huaja. Mes të tjerave Dibra ngre edhe problemin e tarifës e cila rëndon mbi studentët që duhet të përsërisin vitin. “Ne e kemi pasur këtë problem edhe vite të tjera, pasi për çdo provim që ata duhet të përsërisin duhej të paguajnë edhe tarifë të posaçme. Kjo përbën humbje si në kohë ashtu edhe në para pasi studentët ngelin sërish,”  shprehet Dibra.  

Niveli i studentëve
Ky është i katërti vit që Fakulteti i Gjuhëve të Huaja kërkon të aplikojë këtë metodë për të pasur studentë të një niveli të lartë. Një vit më parë rezultatet e kalimit të studentëve ishin tepër të ulëta. Gati 80 % e studentëve të gjuhëve të huaja rezultuan mbetës, kjo sidomos për gjuhët turqisht, greqisht, gjermanisht apo rusisht.
Rezultate disi më të pranueshme duket se ka vetëm dega e anglishtes dhe italishtja. Sipas drejtuesve të këtij fakulteti, është më se e domosdoshme vendosja e kritereve të reja të pranimit për në universitet dhe zgjidhja e situatës për ata studentë që kanë hyrë tashmë në fakultet, për të mos humbur ato vite studimi që kanë kryer. 

MASH
Një vit më parë propozimi i bërë nga Fakulteti i Gjuhëve të Huaja, nuk është mirëpritur nga MASH apo institucionet e tjera që merren me testimin e maturantëve si AVA apo APRIAL. Sipas tyre fakultetet i kanë në dorë të gjitha mjetet për të seleksionuar ata që nuk e meritojnë të kalojnë. Nëse nuk kanë nivelin e duhur të njohurive, askush nuk i pengon që t’i ngelin. Përballë kësaj situate Dekanati ka kërkuar testim të veçantë, mbi njohuritë për gjuhën e huaj. Sipas tyre, niveli i studentëve të pranuar në vitin e parë lë shumë për të dëshiruar. E thënë me shifra, nga vetë dekanati i Gjuhëve të Huaja, 80 për qind e studentëve që ulen për herë të parë në auditorët e këtij fakulteti, nuk arrijnë të kalojnë stadin e vitit të parë.

Zgjidhja
Për zgjidhjen e këtij problemi është propozuar që vitin e parë studentëve t’ju ofrohet një njohuri bazë rreth gjuhëve të huaja, ndërsa në vitet e tjera të ketë zhvillim të mëtejshëm të njohurive. Pra Fakulteti i Gjuhëve të Huaja për studentët që nuk e njohin fare gjuhën ku studiojnë, ka krijuar disa lehtësi, si kalimi i lëndëve teorike, në vitin e dytë dhe më shumë orë për njohjen e gjuhës. 

Entela Duraj, Tirana. Observer

Etimologjia e fjalës: "Djalli"

Aristofeja nuk pret që rasti t’i ikë, që koha të kalojë e plaga që ka pësuar t’i mavijoset e t’i gangrenizohet. Jo, ajo u mblodh në Romë pasi e ardhmja e vet po rrezikohet, e në Tiranë u përpoq të rivendos rregull, që askush të mos lajthisë nga mësimet e djallit e të heretikëve.

Në një shkrim të dt. 25 shtator te Telegrafi mbi Djallin, ishte një shkrim pa autor, Aristofeja kërkon të mbrohet duke larguar shigjetat e kritikës nga vetja e duke rikonfirmuar përmbajtjen e konceptit Djall, që vetë ka përpiluar e shkruar me kujdes në çdo fjalor të botuar deri më sot. Autori anonim sjell në këtë shkrim trajtesën bajate mbi prejardhjen e fjalës djall: djall, thotë, vjen nga greqisht “dia”, tutje, dhe “vallein”, hedh, flak.

Shikoni ç’ka ndodhur në greqisht: nga shprehjet shqipe hedh vallen dhe shkel me këmbë greqishtja ka marrë vallen për hedh, flak, dhe shkel për këmbë !!) dhe në krah të fjalës diavolos vë anglishten devil.

Autorit të shkrimit s’i bën aspak përshtypje përse te anglishtja devil mungon parashtesa greke dia (d.m.th. tutje) dhe folja greke vallein (flak ?!) dhe as merr mundimin të na shpjegojë se çdo të thotë hebraishtja ha-Satan, arabishtja shajtaan dhe shqipja shejtan.

Hebraishtja ha-Satan, arabishtja shajtaan dhe shqipja shejtan kanë në temën e tyre sinonimet J dhe At, të cilat ky autor e ka të vështirë t’i mësojë.
Antishqiptarizmi s’e ka bërë aq të zgjuar (e veç për këtë Aristofeja e mban dhe e majm si shërbëtor besnik të saj pasi i ditur kuptohet që s’është), ndryshe ai nuk do të guxonte të vinte në shkrimin e tij gjithë ato fjalë, kuptimin e të cilave vetëm një Kod, ai i SHQIPES, mund t’i zbërthejë.

Në anglishten e vjetër devil shkruhej deofol dhe në anglishten mesjetare devel.

Ato bashkë me latinishten diabolicusdhe greqishten diavolos duan të na kumtojnë njeriun e keq, që për Aristofenë është cilido që DI e që Përhap të vërteta si barazimin Ay = Yll.

Një nga karakteristikat e greqishtes është shprehja e mjaft koncepteve me dhjetra fjalë.
Siç shihet, edhe këtu shqipja ia kalon greqishtes e shumë gjuhëve, që mburren me fjalorin e tyre të madh miliona fjalësh.  

Në shqipe, në shumicën e rasteve, sendi dhe koncepti shprehen me një fjalë, dhe kjo shpreh peshën e konceptit dhe qëndrueshmërinë e gjuhës, që e ka krijuar atë.

Në greqisht dia vjen nga fjalë si diavolos apo latinishtja diabolicus, dhe jo e kundërta.

Termi diavolos, njeriu i keq, apo diçka e keqe “qui inspire la haine”, që fut grindjen mes njerëzve (te Bailley), vjen nga shqipja e do të thotë (po e përsërisim dhe një herë për të dashuruarit pas greqishtes së “vjetër ?!” dhe asaj të re) “Di Ay Yll Është”.

Ky njeri që dinte të fshehtat e gjuhës e që guxonte t’ua mësonte të tjerëve bashkë me sekrete të tjera të dijes u deklarua në Mesjetë heretik.
Heretik don të thotë “AR E (= I, të gjithë) them janë”, pra, Ar, Yll, (këtu: Perëndi) janë Të Gjithë Njerëzit e Të gjithë Popujt”.

Djalli dhe Heretiku, janë e kundërta e asaj që pretendon Aristofeja. Dhe kjo del nga vetë goja e saj, nga mësimet që ajo ka përhapur p.sh. në Kinë. Duke njohur për herë e më shumë Kodin e Shqipes ne do të mësojmë se Aristofeja ato që i thotë në një gjuhë, i hedh poshtë në një gjuhë tjetër, atë që nderon te një popull, e poshtëron te një popull tjetër. Por, kësaj loje, besojmë, se po i vjen fundi. Dhe bash për këtë Aristofeja është fort e shqetësuar.



Për kinezët Ai është mashkullia (viriliteti), dhe dashuria, dhe CHIEN AI është rruga përmes së cilës shkohet në lumturinë dhe mirëqenien shoqërore. CH’ I EN AI, vjen nga shqipja dhe do të thotë “(Atëhere Kur) Të Gjithë Të Jenë Ai = Perëndi, (Në Shoqëri Do Të Ketë Paqe Sociale, Mirësi Dhe Mirëqenie Për Të Gjithë).”

Kjo maksimë e filozofisë kineze (e ndërtuar siç shihet me brumë shqiptar) vlen dhe për ne shqiptarët.
Shekuj robërie, shtypje dhe obskurantizmi nuk arritën të përkulin shpirtin shqiptar, shqiptarin nuk arriti ta “qeverisë” askush, as i huaji, e siç po shohim me sytë tona, as ndonjë shqiptar, apo kastë shqiptarësh. Dhe këtu s’kemi të bëjmë me ndonjë instinkt Vetëshkatërrimi, por me instinktin e Mbijetesës.

Në trojet shqiptare rron një racë ku secili është një PERËNDI.
Vetëm atëhere kur shqiptarët do ta kuptojnë në thelb këtë vlerë, vlerën e të qenit popull - perëndi, kur ata do ta respektojnë njëri – tjetrin si Perëndi, kur të punojnë për përsosjen e tyre morale, lartësimin intelektual e të kuptojnë se pushtetin e tyre s’mund t’ia falin askujt, për asnjë çast, e kur të gjejnë rrugën e një vetqeverisjeje të drejtë, ku të dëgjohet e të peshojë zëri i çdonjërit, ku të punohet për një organizim të tillë shoqëror ku i “përfaqësuari”, në se do të ketë atëherë ndonjë të tillë, të revokohet në çdo çast që ta dëshërojnë votuesit e tij, vetëm atëhere shoqëria shqiptare do të shkonte shumë më mirë.

Kjo do të ishte një shoqëri ku përfaqësuesve s’do t’u vente mendja kurrë të guxonin të merrnin qoftë edhe për një çast nëpër këmbë një individ, ta injoronin votuesin e të shfrytëzonin pushtetin për interesa të tyre.

A janë këto mendime një utopi?
Sot këto fjalë janë utopi, por nesër kur të merren vesh gjëra që ne sot, jo për fajin tonë, s’i dimë, s’do të ketë forcë të ndalë njerëzit për të ndërtuar e për të patur për vete një shoqëri më të mirë.
Ne duhet të punojmë e të luftojmë për një shoqëri ku mbreti ynë të ish FSHESARI i turnit të tretë. Atë ditë kur ky fshesar do të kërkonte të flakte fshesën e do të na thoshte se kërkon të mbretërojë mbi ne, ne do ta shkarkonim, sepse ne bënim (përpara) dhe pa të.
Dija është kaq e rëndësishme për mbijetesën, sa që të parët tanë kanë uluritur me shpresë se ne një ditë do t’i dëgjonim, e do t’i kuptonim: ULURASIM ! është një nga fjalët e panumërta kuptimplote që ne e trashëgojmë nga të parët, por deri më sot, fatkeqësisht, s’kemi ditur t’ua vëmë veshin, të kuptojmë se ç’kanë kërkuar të parët tanë të na kumtojnë. Ne s’dimë ende se ç’pasuri e madhe, ç’filozofi fshihet në fjalët e thesarit tonë gjuhësor. Kjo vlen për të gjitha gjuhët e tjera pa përjashtim. Njerëzit kudo nuk e dinë domethënien e fjalëve që flasin për ditë.

Kujt i ka shkuar vallë ndërmend të hetojë më parë një gjë të tillë? Në cilën vepër mund ta keni lexuar këtë gjë? Ende, dhe këto ditë ne lexojmë përralla për gjuhët e gatshme, të ardhura nga lart, apo nga ndonjë anë tjetër e horizontit, apo nga ndonjë kometë që na u vërtitka mbi kokë çdo 3000 vjet?!
Aristofeja gjithmonë do të gjejë kalemxhinj të shkathët për të na treguar prroçka të tilla e për ta larguar vëmendjen tonë sa më larg nga e vërteta.

ULURAS shpreh një barazim semantik e fjalëformues i shfrytëzuar gjërësisht në shqip dhe në të gjitha gjuhët e tjera : UL, Yll = Ur, Ar.

Duke njohur barazime të tilla të thjeshta (shih shkrimet tona te Republika nr. 217 – 220) dija bëhet më e lehtë, me 20 faqe tona fëmijët tanë dinë më shumë, nisin të mësojnë gjëra që deri më sot i mësonin vetëm pjella mbretërish, princash e princeshash, mbase në Kembrixh, mbase diku tjetër.
Dija me kohë është përmbledhur në disa pohime të thjeshta, që Aristofeja i ka përvetësuar e s’pranon të përhapen ndër popull, ndryshe rrezikojmë të bëhemi “të barabartë” e s’do të kemi më elitë.
Ajo ka bllokuar të vërtetën mbi shqipen, por dhe të vërteta të tjera të thjeshta në shkencat e sakta. Fëmijët tanë duhet shtrydhin trutë për të nxënë diçka në tekstet e dobëta shqip, pasi akoma te ne s’ka dalë një njeri, që TË VËRTETAT E DIJEVE TË SHKENCAVE NATYRORE T’I KTHEJË NË NJË GRUSHT POSTULATESH TE THJESHTA.

Na duhet një Lajbnic, apo një Rasëll për ta bërë këtë, e dikush që të marrë guximin t’i përhapë, si dhe një lloj klase politike tjetër (meqë pa të thonë hëpërhë s’kemi nga t’ja mbajmë), që jo vetëm të mos ta ndalonte DIJEN, por ta mbështeste atë si një pasuri të paçmuar për ne shqiptarët.

Çlirim Xhunga
Tiranë, më 26 shtator 2006

Afganistan: Pedofilia si pasojë e islamizmit

Forcat e NATO-s në Afganistan kanë pasur e kanë prej kohësh një problem kur patrullat ushtarake hasin në burra që mbajnë djem të vegjël përdore, sjellja mes të cilëve tregon diçka që deri më sot ishte kaluar në heshtje.


Ushtarakët britanikë zbuluan se burrat "i preknin dhe i ledhatonin" djemtë e vegjël, thotë hetuesja ushtarake Ana-Mari Kardinali, për të përditshmen amerikane "San Francisco Chronicle". "Ushtarakët nuk kuptonin ç'po ndodhte".

Çështja ishte aq shqetësuese saqë Departamenti amerikan i Mbrojtjes dërgoi hetuesen si eksperte sociale, për vëzhgim në terren. Raporti i saj "Seksualiteti i pashtunëve" nuk shkaktoi asnjë reagim mes afganëve, por ushtarakët perëndimorë u tronditën dhe jo më pak u neveritën nga përfundimet e hetimit.

Për shekuj me radhë afganët i marrin djemtë e vegjël, nga 9 në 15 vjeç, si dashnorë. Studimet pohojnë se gjysma e pashtunëve në Kandahar dhe qytete të tjera jugore të Afganistanit janë baha-baz, term që përdoret për burrat me dashnorë të mitur. Madje burrat mburren për këtë.

"Pasja e një djali është bërë traditë për ne", thotë Enajatulla 42-vjeçar nga Baglani, për gazetarin e "Reuters"-it. "Kush do të bjerë në sy duhet të mbajë një djalë", vazhdon ai.

Baglani ndodhet në verilindje, por afganët pohojnë se pedofilia është akoma më e përhapur mes pashtunëve në jug. Pashtunët janë fisi më i rëndësishëm i Afganistanit. Për shekuj të tërë prijësit e vendit kanë qenë pashtunë.

Presidenti i sotëm, Hamid Karzai, është pashtun, nga një fshat pranë Kandaharit. Ai ka gjashtë vëllezër e disi lind pyetja se cili nga meshkujt e kësaj familjeje është baha-baz. Dy afganë me lidhje të afërt me familjen Karzai konfirmojnë se të paktën njëri prej tyre dihet se është baha-baz, ndërsa dy të tjerë dyshohet se janë. Sakaq një amerikan që punonte në pallatin e Karzait me funksion zyrtar për muaj me radhë ka raportuar se sjellja homoseksuale në pallat "ishte e shfrenuar" mes "ushtarëve dhe tipave të sigurisë. Ata flisnin gjithë ditën për djem".

Në Kandahar, me popullsi 500'000 banorë, dhe në qytete të tjera festat e vallëzimit janë shumë të përhapura si mjet dëfrimi. Djemtë e vegjël atje vishen si vajza, vënë makijazh dhe zile në këmbë dhe kërcejnë përpara burrave që iu hedhin kartëmonedha dhe më pas i marrin në shtëpi.

Një raport i fundit i Departamentit amerikan të Shtetit i quan "djemtë kërcimtarë" si një "formë e përhapur dhe kulturalisht e sanksionuar e përdhunimit të meshkujve".

Atëherë, si ndodh që forcat e NATO-s po luftojnë dhe po vdesin për të mbrojtur mijëra pedofilë që nga numri për banor duket se tejkalojnë çdo vend tjetër të botës?! Dhe si ndodhi që Afganistani është shndërruar në kryeqytetin aziatik të pedofilisë?

Sociologët dhe antropologët pohojnë se problemi vjen nga interpretimi i ligjeve islamike. Gratë për afganët janë të paprekshme. Burrat në Afganistan nuk mund të flasin me gratë përveç pasi i kanë propozuar për martesë. Para martese, ata as nuk mund t'i shikojnë gratë. Gruaja në Afganistan është e mbuluar kokë e këmbë.

"E si mund të biesh në dashuri, nëse nuk i shikon asaj as fytyrën", thotë Muhamed Dauti për reporterët. "Kurse djemtë i shohim, kështu që mund të dallojmë se kush është i bukur".

Edhe pas martese shumë prej këtyre burrave vazhdojnë t'i mbajnë djemtë, çka nënkupton dhe një jetë të varfër seksuale me gratë. Një shprehje afgane thotë: "Gratë janë për fëmijë, djemtë për kënaqësi".

Hoxhallarët i mësojnë afganët se gratë janë "të papastra" e ndaj dhe të pakëndshme. Madje, sipas raportit, një burrë i martuar e pyeti hetuesen Kardinali se si zhvillohet shtatëzania tek gratë dhe pas shpjegimit reagoi me neveri dhe pyeti: "E si mund të ndjejë kush nevojën të rrijë me një grua, kur allahu e ka bërë atë të pistë?"

Kjo mbase shpjegon dhe faktin pse gratë në Afganistan fshihen nga jeta publike dhe pse vriten me gurë nëse dikush thotë se janë sjellë keq. Madje dhe duke iu thënë se ligji islamik ndalon homoseksualitetin, pedofilët përgjigjen se ky nuk është homoseksualitet pasi ata nuk janë të dashuruar me djemtë.

"Nuk ka çështje më të tmerrshme dhe që të kërkojë më tepër vëmendje në këtë vend se kjo," përfundon Kardinali. "Jam e tmerruar nga çfarë kam parë këtu".

Një djalë në prehrin e një burri që e quante "imzot", u shpreh për gazetarin e "Reuters"-it: "Kur të rritem do të bëhem dhe unë pronar dhe do të kem dhe unë djemtë e mi". 

Burimi: http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fc%2Fa%2F2010%2F08%2F28%2FINF21F2Q9H.DTL

Armiqtë e gjuhës shqipe dhe triumfi i saj

Lufta kundra gjuhës shqipe ka qenë e ashpër. Ky sulm ishte ballor dhe në të gjitha nivelet dhe drejtimet të ndryshme.

Fanatikë fetarë ortodoks dhe mysliman injoronin gjuhën shqipe, filluan të ndryshonin emrat e fshatrave ku banonin shqiptarët. Osmanët i quanin shqiptarët të ‘’pa fe’’ dhe të ‘’paudhë’’ priftërinjtë grekë quanin gjuhën shqipe ‘’gjuhë barbare’’.



Një ligj kundra gjuhës dhe kulturës shqipe ka lëshuar sulltani i Perandoris Osmane më 31-5-1779, Abdul Hamiti i 2-te, ku përcaktonte saktë marrjen në mbrojtje nga ana e turqëve të kulturës dhe gjuhës greke, dhe nga ana tjetër luftë ndaj gjuhës shqipe.

Ky dokument është nxjerrë nga arkivat greke dhe është botuar në gazetën ‘’Thesaloniki’’ më 14-8-1999. Krahas atij vargu të pafund kryengritjesh të përgjakëshme, zuri fill edhe një revolucion kulturor, i cili, ndonëse me pak i dhunës ishte gjithësesi më dramatik. Kultura e një populli cilësohet si mënyra e përgjithshme e jetesës dhe e mendimit.
Gjuhëtari i ndritur Sami Frashëri ka thënë; ‘’Gjuha është gjëja e parë e përcaktimit të kombësisë’’. Dëshmia më e lashtë e ekzistencës së gjuhës shqipe nuk u shkrua mbi pergame, pra në letër prej kallami, por mbi gurë të pavdekshëm nga koha. Këtë na e vërteton Prof.Dhimitër Shuteriqi për gjetjen e një fjale të vetme, të gdhendur në një mozaik të Liknidit, sot Ohri i lashtë, që ka qenë kryeqyteti i fisit Ilir Dasheretëve. Është fjala ‘’GJON’’ dhe është shkruar dhe shqiptuar njësoj vetëm nga shqiptarët, si në lashtësi dhe në kohën e sotme. Prof.Shuteriqi vure në dukje se fjala e lashtë ‘’GJON’’ e zbuluar në Ohër, është shkruar me të gjitha normat e njohura drejtshkrimore shqipe.


Në vitin 879 pas e.r., ndeshet emri i qytetit të Krujës, në kështiellën franceze të Shantilisë. Studiuesit kanë gjetur një dorëshkrim, i cili në faqen 153, përmban një tekst prej tetë rreshta me shkrim dore, është një poemë e vogël në gjuhën shqipe.
Në Shqipëri, ashtu si në të gjithë botën e qytetëruar, greqishtia dhe latinishtia u përdorën në të gjitha dokumentat e shkruara deri përpara pushtimit osmano turk. Dëshmia më e herëshme për ekzistencën e letërsisë shqipe është një thënie e shkruar nga prifti dominikan francez Brohariti, arqipeshkvi i Tivarit, më 1332, ai do thoshte ‘’Ndonëse arbërit kanë nji gjuhë krejtësisht të ndryshme nga latinishtja, prapëseprap ata përdorin shkronja latine në të gjitha librat’’.
Kjo tregon se gjuha shqipe përdorej gjerësisht dhe shkruhej me shkronja latine në fillim të shekullit 14. Shumica e dokumentave në gjuhën shqipe vërtet humbën përgjithmonë, por disa prej tyre arritën të mbijetojnë jashtë Shqipnis në arkivat dhe muzetë e botës.

Kështu i në vitin 1915 studiuesi rumun, Nikola Jorga zbuloi në Bibliotekën Laurentine të Firencës një letër qarkore, të shkruar më 1462 nga Pal Engjëlli(1416-1470), Arqipeshkvi katolik i Durrësit. Teksi orgjinal thotë ‘’Unë të pagëzoj në emnin e Atit e t’birit të Shpirtit të Shenjtë’’.

Libri më i vjetër është vepra e Gjon Buzukut, titulluat ‘’Meshari’’. Ai përfundoi dhe u shtyp më 1555. Kopja e vetme ekzistuese u zbulua në vitin 1740 nga arqipeshkvi shqiptar i Shkupit Gjon Kazazi. Më vonë ‘’Meshari’’ shkoi në Bibliotekën e Vadikamit, ku u rizbulua më 1909 nga arbëreshi Pal Skiroi. Libri ka pasur 220 faqe dhe sot mungojnë 32 faqet e para. Ky libër ishte shkruajtur me shkronja latine ku ishin shtuar dhe 5 të tjera.

Të tjerë dokumenta për gjuhën shqipe kemi nga shume shqiptarë që me të shumtit ishin njërës të fesë.
Frank Bardhi(1606-1643), shërbeu si ipeshkvi i Sapës. Bardhi hartoi fjalorin e parë në histori shqip-latinisht, që kishte 2544 fjalë shqipe dhe 5.000 fjalë latine, dhe u botua në Romë më 1625.
Pjetër Bogdani(1625-1689), lindi në Prizeren, dhe u emërua fillimisht ipeshkvi i Shkodrës dhe pastaj arqipeshkvi i Shkupit më 1667. Vepra e tij ‘’E vërteta e pagabueshme e besimit Katolik’’ u botua disa herë në Padovë dhe Venedik. Vdiq i sëmurë në Prizeren dhe dëshira e tij e shprehur dikur u bë realitet. ‘’Ah, sikur të kisha një kandil të ndezur e të ndriçoja atë tokë të varfër të Shqipnisë dhe të Serbisë, një pjesë e madhe e secilës flet shqip’’.

Këto zbulime dëshmojnë që gjuha shqipe është shkruar më herët se librat historik që janë gjetur më vonë. Për shekuj me rradhë turqit osman qëllimisht dhe sistematikisht kishin përçarë popullsinë shqiptare në grupe rivalësh, armiqësive fetare dhe zëvëndësimin e gjuhës amtare shqipe me gjuhë të huaja. Ndonëse trashëgimia e panumër e poemave, baladave, përrallave dhe fjalëve të urta ishin përcjellë gojarisht brez pas brezi, qeveria turke i kishte ndaluar rreptësisht botimet në gjuhën shqipe.
Kështu që shqiptarët shkolloheshin në shkollat fetare që ishin në gjuhën turke, greke, sllave, italiane, gjermane. Dhe ata që shkolloheshin nuk e dinin mirë gjuhën e mëmës, shqipen.  
Fëmijët musliman duhet të shkonin në shkollën e Xhamisë, ku mësonin turqisht, fëmijët të krishterë duhet të mësonin greqisht. Kështu në ato pak shkolla fillore në Shqipëri asnjëra nuk përdorte gjuhën shqipe.

Propagandistë të djallëzuar përpiqeshin të shkombëtarizonin brezat e ardhshëm të rinisë shqiptare. Gjuha shqipe përdorej zakonisht në jetën e përditëshme, prandaj arriti të përcillej nga brezi në brez.  
Shkolla e parë e dokumentuar, në gjuhën shqipe u hap në Veljet të Mirditës më 1632.
Më pas në Pllanë, një fshat afër lumit Mat, më 1638, në Troshan më 1639 dhe në qytetin e Shkodrës më 1698. Si mësues në to ishin Gjon Shqiptari, Filip Shkodrani dhe Dhimitër Dhërmiu. Arsimi katolik morri vrull të madh në Shkodër më 1855, kur u hap shkolla ‘’Françeskane’’ që më vonë do quhej ‘’Ilyrikum’’.

Këto shkolla katolike në Shqipërinë e veriut mbaheshin kryesisht me fonde Austriake. Qëndra Kulturore Voskopojare (Moskopojë) ka luajtur një rol të madh në kulturën shqiptare. Atje u themelua ‘’Akademia e Re’’ më 1744, kjo pati një ndikim të fuqishëm në zhvillimin e gjuhës letrare shqipe dhe ndërgjegjies kombëtare shqiptare. Mbas një lufte të madhe për jetësën e gjuhës shqipe dolën atdhetarët e shquar shqiptarë, që shumë prej tyre u vranë nga armiqtë e gjuhës shqipe.
Teodhor Kavalioti (1718-1797) nga Voskopoja, në vitin 1770 botoi Fjalori i gjuhës sllave-greke-shqipe, si dhe një studim shkencor të veçantë të shqipes. Ai ishte drejtor i ‘’Akademisë së Re’’. Teodhor Kavalioti u vra nga të dërguarit e Fanarit, rrugës për të sjellë shkronjat latine shqipe të bëra prej plumbi, për shtypshkronjën ku do shtypeshin libra në gjuhën shqipe. (shih filmin ‘’Udha e shkronjave’’)
Naum Veqilharxhi (1767-1846). Botoi në Bukuresht të Rumanisë më 1844 një abetare e quajtur ‘’EVETARI’’ një libër me tetë faqe, që më 1845 u botua më i zgjeruar. Abetaret e Veqilharxhit u bënë qiriri i gjuhës shqipe në rrethin e Korçës. Por kjo abetare ngjalli frikë tek kleri ortodoksë grek, dhe me urdhër të Patriakut klerik të Stanbollit, e helmuan Naum Veqilharxhin. (kujto sot Aristidh Kolën)
Kostandin Kristoforidhi (1827-1895), i lindur në Elbasan, u bë një nga gjuhëtarët më të shquar të Shqipërisë, duke fituar titullin ‘’Pishtar i gjuhës Shqipe’’. Studimet e para i morri në Janinë, dhe më vonë në Kolegjin Protestant në Maltë. Në Janinë u ftua që t’i jepte mësim në shqip, Dr.Johan Fon Hanit, i cili, pas 40 vjet kërkimesh, do të bëhej albanologu më i shquar shkencor në botë. Kristoforidhi dha mësim në Maltë, Tunizi, Tiranë dhe Elbasan. Në Stamboll më 1882, botoi dhe një abetare në shqip, të quajtut ‘’Alfavitar Shqip’’ në gegërisht dhe toskërisht. Me rëndësi shumë të madhe është fjalori i shqipes me rreth 40.000 mijë fjalë, të mbledhura dhe të klasifikuara për 20 vjet rresht. Fjalori u botua në Athinë më 1904, pas vdekjes së Kostandin Kristoforidhit.

Për përhapjen e gjuhës shqipe, krerët bektashian shqiptar dolën më haptazi, dhe kjo për shkak të përleshjeve të tyre me turqit e sektit Suni. Duke qenë se qeveria turke mbajti një qëndrim mjaftë armiqësor ndaj përhapjes së letërsisë në gjuhën shqipe, është e kuptueshme që angazhimi i pjestarëve të komunitetit musliman në këtë fushë ka qenë fare i vogël. Interesi i njerëzve për gjuhën shqipe u rrit shumë dhe brenda pak vitesh u botuan katër gramatika të mira shqipe.
Njëra u botua në Firencë nga Jeronin De Rada.
Tjetra ishte Gramatika e Gjuhës Shqipe në Greqisht, e botuar më 1882 nga Kostandin Kristoforidhi.
E treta ishte gramatika e Sami Frashërit e botuar në Bukuresht më 1886, në shqip.
Kurse më 1887, Pashko Vasa nga Shkodra botoi në Londër një gramatike shqipe në gjuhën frënge.

Vërshimi i letërsisë kombëtare shqipe në vend sigurisht që inatosi qeverinë turke dhe kishën ortodokse greke.

Patriarku ortodoks grek lëshoi një mallkim mbi letërsinë shqipe dhe kërcënoi me shkishërim të gjithë ata besimtarë që do të guxonin të mësonin dhe lexonin në gjuhën shqipe. Sulltani urdhëroi të gjitha postat doganore që të mos lejohej asnjë libër në gjuhën shqipe të futej në Shqipni.
Dy armiqtë historikë kundra njëri-tjetrit, tani po bashkëpunonin me zell për përndekjen dhe burgosjen e gjithkujt që kapej me libra të gjuhës shqipe. Në lëvizjen për gjuhën dhe shkollën shqipe, që u zhvillua në dhjetorin e parë të shekullit 20, ndeshi në pengesa të vështira serioze nga ana e qeveritarëve turq ashtu edhe nga kleri reaksionar i dy besimeve. Qeveritarët turq me dhunë dhe prifti e hoxha me propagandë demagogjike, u përpoqën të përçanin popullin shqiptar dhe ta linin në errësirë. Kështu kleri mysliman proturk në rrugë fetare, ndalonte besimtarët mysliman të ndiqnin shkollat shqipe bashkë me të krishterët, me pretekstin absurd se ‘’prishin besën’’.
Nga ana tjetër priftër e dhespotë grekë thonin se vetëm greqishtja është gjuha e perëndisë, kurse shqipja është gjuhë ‘’shejtani’’ dhe, në këtë mënyrë përpiqeshin të ndalonin përhapjen e gjuhës shqipe në shkolla, xhami, kisha e kudo.
Por kundër këtyre forcave armike të gjuhës shqipe dhe interesave kombëtare, të turqëve dhe grekëve, u ngritën atdhetarët shqiptarë. Ata u vunë në krye të masave popullore dhe i dhanë hov lëvizjes për gjuhën dhe shkollën shqipe. Prijësit e Rilindjes Kombëtare e kishin kuptuar mirë se rruga drejtë pavarsisë shkonte drejt arsimit dhe shkollës shqipe. Hartimi i librave dhe çelia e shkollës shqipe u bë problemi më i ngushëm. Qëllimi ishte me zgjuar ndërgjegjien kombëtare dhe për të rritur vullnetin për të luftuar për panvarsinë pastaj. Vala antishqiptare ishte shtuar edhe më shumë rreth fqinjëve tanë mbas formimit dhe programit të ‘’Lidhjes së Prizerenit’’.

Lidhja kishte si qëllim kryesor çeljen e shkollës shqipe, por me shkatarrimin e Lidhjes, puna e pionierëve të parë të arsimit shqiptar u bë dhe më i vështirë. Në Shkodër qytetarët mund të mësonin në shkollat e klerit katolik, të cilat në sy të qeveritarëve turq, paraqiteshin si shkolla fetare. Kështu shkollat fillore fetare katolike u bënë çerdhja e diturisë arsimore shqipe, dhe Faik Konica pat mësuar në shkollën e jezuitëve të Shkodrës.
 Mësuesit shqiptarë u bënë pararoja e nacionalizmit shqiptar, atëhere qeveria turke mori frikë dhe, pa u mbështetur në asnjë ligj, mori masa të rrepta duke presekutuar arsimtarët shqiptarë. Në Shqipnin e jugut përhapja e arsimit shqiptar kombëtar u pengua edhe nga influenca shkatërruese e propagandës greke. Pothuase të gjithë ata që çelën shkolla shqipe në jug, ishin të fesë ortodokse. Qeveria greke me anë të Patriakanës së Stambollit, ose ‘’Fanarit’’ kishin siguruar të drejtën me çel shkolla për Kristianët. Për tu mësuar ortodoksëve të Shqipëris vetëm gjuhën greke. Qeveria greke, me anën të shoqatave arsimore të ndryshme, çeli me qindra shkolla greke në Shqipërin Jugore, për të futur ndjenjën greke në brezat e padjallëzuar shqiptar.Shqiptarët e krishterë që nuk u përulën politikës së Greqisë, u mallkuan dhe u luftuan me çdo mjet.  
Mbas shumë botimesh fjaloresh, të cilët, shkollat myslimane kur bënin mësim në shqip i shkruanin me shkronja arabe. Shkolla ortodokse greke përdornin në shqip shkronja greke. Dhe atdhetarët klerik katolik dëshironin që gjuha shqipe të shkruhej me shkronja latine.
Gjatë zhvillimit të letërsisë shqipe u hartuan disa alfabete të ndryshme. Një nga më të fundit ishte ai i krijuar në Stanboll. Megjithatë, mendimi i përgjithshëm ishte se shkronjat jolatine nuk ishin aspak të pranueshme për prodhimin e letërsisë shqipe dhe gjuhës kombëtare shqipe. Për këtë arsye, shoqëria aktive dhe idealiste ‘’Bashkimi’’ në Manastir, thirri Kongresin e Parë të Përgjithshëm për diskutimin e një alfabeti të njësuar. Një alfabet i njësuar do të ishte fillimi i letërsisë mbarë shqiptare.

Më 14, nëntor të 1908, në Manastir u mblodh ‘’Kongresi i Manastirit’’ ose ‘’Kongresi i Alfabetit’’. Në këtë Kongres ishin të pranishëm 150 delegatë, të ardhur nga të gjitha anët e Shqipërisë, si dhe nga komunitetet shqiptare në Rumani, Itali, Greqi, Turqi, Egjypt, Amerikë etj. Kryetar i Kongresit u zgjodh Miht’ath Frashëri, i biri i Abdyl Frashërit. Mihtath Frashëri ishte në atë kohë redaktor i dy revistave, që botoheshin në Selanik ‘’Liria’’ dhe ‘’Dituria’’. Sekretare e komosionit u zgjodh Parashqevi Qiriazi, mësuese e shkollës së vashave në Korçë. Nënkryetar u zgjodh Grigori Cilka, nga Korça si dhe 11 antarë të tjerë.
Në atë Kongres merrnin pjesë, shqiptarë te fese myslimane, katolike, ortodoksë, protestant, njerës të ditur, erdhën së bashku të bashkuar si vëllezër për një qëllim të madh kombëtar. Kumtesa e mbajtur nga prifti katolik Gjergj Fishta, nga Shkodra, preku të gjithë pjesmarrësit ‘’Sa një hoxhë, rendi ta përqafonte para të gjithëve’’.
Kërkesa e nacionalistëve shqiptarë ishte, që gjuha jonë shqipe të mos shkruhej as me shkronja arabe, as me shkronja greke, por me alfabetin latin, gjë që nënkupton mosnënshtrimin qoftë ndaj turqëve, qoftë ndaj grekëve Kongresi vendosi me votë unanime të lenë mënjanë alfabetin e Stambollit, dhe ta shkruanin gjuhën shqipe vetëm me alfabetin latin me 36 shkronja dhe që përdoret deri më ditët tona.
Gjithashtu, u vendos që pas dy vjetësh të mbahej një Kongres i dytë në Janinë, për të shqyrtuar problemet drejtëshkrimore e letrare, si dhe për të bërë përpjekje për shkrirjen e dialekteve gegë dhe toskë në një gjuhë të njësuar shqipe. Duke qenë se para Kongresit të Manastirit, gjuha shqipe ishte shkruar me shkronja arabe, greke, sllave, apo përshtatiet e tyre, vendosmëria e delegatë vepër t’i kthyer sytë nga perëndimi ishte haptazi një shpallje kulturore e panvarësis, që nuk kaloi pa u vënë re as nga qeveria turke e as nga kisha ortodokse greke dhe aleati i tyre sllavë. Ndre Mjeda, një studiues jezuit, i thurri vargjet, ndoshta më të bukura gjuhës shqipe në atë kohë.

Përmbi za, që lëshon bylbyli,
Gjuha shqipe m’shungullon,
Përmbi erë, ** nep zymbyli,
pa da zemrën ma ngushëllon.
Gegë e toskë, malësi,
jallia,jan nji komb,
m’u da s’duron,
fundë e majë
nji asht Shqipnia,
e nji gjuhë t’gjith na bashkon.

Në Manastir u hap dhe shtypshkronja, e cila financohej nga një grup tregëtarësh atdhetar musliman shqiptar. Shtypshkronja e Manastirit shpejt u bë e njohur në të gjithë Shqipninë si shpërndarëse e librave dhe gazetave në gjuhën shqipe. Në këtë punishte ishin të punësuar 17 vetë, të cilët punonin me një makinë të re elektrike, që vihej në lëvizje me dorë, për të shtypur gazetën e përjavëshme ‘’Bashkimi i Kombit’’ si dhe abetaret shqipe dhe tekstet shkollore.Çështja e gjuhës shqipe shpesh bëhej shkas shpërthimin e dhunës së fanatikëve që sulmonin pa mëshirë përparimin e gjuhës shqipe.
Babë Dudë Karbunara (1842-1917) i lindur në Berat, bashkëpunonte ngushtë me Kostandin Kristoforidhin. Babë Karbunara shumë herë filloi gjatë kremtimit të meshës, të lexonte ungjullin në gjuhën shqipe, dhe kështu i filluan kërcënimet e para nga eprorët klerikë otodoksë dhe më 1895, fanatikët i dogjën të tërrë shtëpinë.
Papa Kristo Negovani, një prift ortodoks i cili punoi për përhapjen e gjuhës shqipe, por në moshën 30 vjeçare, më 12 shkurt të 1909 u masakrua me sëpatë e thika nga të dërguarit e vetë peshkopit ortodoksë grek. Atë natë i vranë dhe të vëllanë, Theodhos Negovanin. Poeti i asaj kohe, Loni Logri, shkruajti një vajtim për të.

Papa Kriston e vranë,
Dhe s’ra për të një këmbanë,
Por malet e Shqipnisë
Dhe shpellat e malësisë
Thërrisnin an e mbanë,
Papa Kriston e vranë!

Prifti ortodoks kapedan Stathi Melani, vraponte me librat shqip në gji dhe me pushkën në krah fshat më fshat në Shqipërinë e Jugut për përhapjen e shkollës shqipe dhe kishën shqiptare.Veprimtaria e At Stath Melanit ra në sy të autoriteteve turke, dhe Fanarit të Stambollit.Tri herë turku ia dogji shtëpinë dhe librat shqip, por, At Melani nuk pyeti. Më 24 dhjetor 1917, At Stathit i kishin zënë pritë banda e kusarëve të Josif Suropullos, e vranë, i prenë kokën At Stath Melanit dhe e çuan në Athinë tek paguesit e vrasjes.
Petro Nini Luarasi (1865-1911) është një nga atdhetarët e shquar që punoi për përhapjen e gjuhës shqipe në rrethin e Korçës. Qe drejtor i shkollës së djemëve në Korçë. Petro Nini Luarasi shkonte fshati në fshat për përhapjen e gjuhës shqipe. Më 20 shtator 1892, peshkopi i Kosturit, Fillaterri, nxorri një lajmërim, me titull ‘’Mallkimi i shkronjave shqipe’’.Qëndrimi grek i kishës ortodokse ishte aq i vendosur, se kush guxonte të këndonte meshën në gjuhës shqipe, do të përfundonte me vdekje.

Më 1909, qeveria turke në bashkëpunim me kishën greke dhe sllavët, mbylli të gjitha shkollat shqipe dhe dha urdhër të prerë të shuhen në zjarr të gjitha librat, dokumentat dhe letërsia shqipe. Gjendja politike në vend në atë kohë ishte kritike për të marrë flakë nga çasti në çast. Për atdhetarët shqiptarë u bë më se nuk do t’i realizonin dot kurrë qëllimet e tyre të larta pa hapur më parë shkollat shqipe për formimin e rinisë. Deri në atë kohë rinia shqiptare kishte qenë objekt i propagandës së huaj në shkollat e hapura nga qeveria turke dhe nga kisha greke, që të dyja kundërshtarë fanatikë të, gjuhës shqipe dhe të çdo ndjenjë atdhetare. Megjithatë, gjatë punës për krijimin e sistemit të tyre shkollor, atdhetarët shqiptar u ndeshën me tri probleme të mëdha, pengesa nga autoritetet turke dhe greke, mungesa e të hollave dhe mungesa e mësuesve të kualifikuar.Shuma të vogla por të dobishme të hollash ishin mbledhur aty-këtu brenda vendit, kurse ato më të mëdha kishin ardhur nga shoqëritë dhe klubet shqiptare në vendet e tjera. Mirëpo kishte fare pak mësues të kualifikuar të gjuhës shqipe.  
Për të bërë ballë kësaj sfide arsimore, Klubi i Selanikut thirri një tjetër Kongres në Elbasan, në zemër të Shqipëris, nga data 20 deri 27 gushtë të 1909.
Në këtë Kongres tetëditore, që kishte synim zhvillimin e lëvizjes arsimore anembanë vendit, erdhën delegatë nga 28 shoqëri e klube shqiptare. Në Kongres u vendos që të themelohet ‘’Shkolla Normale në Elbasan’’ një shkollë gjashtëvjeçare për pregatitjen e mësuesve të rinj. Njerës të mësuar në Universitetet e huaja Europjane u gjetën dhe u caktuan për të formuar stafin pedagogjik. Klubi i Manastirit u caktua si qendra për krijimin e një Federate të Klubeve Shqiptare në Shqipëri dhe në kurbet. Qëllimi i Klubeve ishte pëhapja e gjuhës dhe arsimit shqip, pa u përzier me politik. Klubi korçar ‘’Përparimi’’ u caktua si qëndra financiare, që do të adimistronte ndihmat dhe shtimin e shkollave të ditës dhe të natës. Përgjegjësia kryesore dhe prokupimi i madh ishte mbajtja e Shkollës Normale të Elbasanit. Kongresi i Elbasanit nxiti të gjithë shqiptarët të futnin gjuhën shqipe në shkollat e huaja, të përhapura anemban Shqipërisë. Më 18 nëntor 1909 u bë thirrja haptazi, ‘’Përmbajtjen e Shkollës Normale të Elbasanit duhen, para, para e më shumë para’’. Nuk është e vështirë të përfytyrohet niveli i ulët i jetesës së njerëzve, që u bëhej një propozim i tillë! Mirëpo, me ose pa mjetet e përshtatëshme, Shkolla Normale Elbasanit vazhdoi të pregatiste pionierët e arsimit për Shqipërin që po rilindte.Drejtori i parë i Normales ishte, Luigj Gurakuqi që vite më vonë kjo shkollë u pagëzua me këtë emër.

Shkolla Normale u hap më dhjetor të 1909, me 143 nxënës. Shpërthimi i shqiptarizmit i kaloi të gjitha parashikimet e armiqëve të gjuhës shqipe. Në atë kohë dolën në dritë rreth 90 gazeta dhe revista shqipe, që botoheshin në Shqipëri dhe në kolonitë shqiptare jashtë vendit.
Xhonturqit me kryetarin e tyre Ferit Pashën, të friksuar nga ky shpërthim i shpejtë i arsimit shqip, reaguan ashpër, duke ndaluar shoqëritë, shkollat dhe botimet në shqip. Në Vlonë atdhetarët e ndershëm arrestoheshin dhe internoheshin. Shkolla e Vlonës u mbyll, kurse drejtori i saj Loni Naçi u largua nga Shqipëria, nga frika e vrasjes.
Në Gjirokastër pionieri i arsimit shqip kombëtar, Koto Hoxhi, u internua në kështjellën e Bosforit.
Pandeli Sotiri, themelues i së parës shkollë shqipe në Korçë, u internua në Selanik.
Xhonturqit i kishin vënë detyrë vetes për të rrjepurr të gjallë të gjithë shqiptarët e ndershëm që punonin për përhapjen e gjuhës shqipe. Gjërat po shkonin keq më keq.

Dalja në pah e gjuhës shqipe, me shkronja latine, provokoi myslimanët injorantë e konservatorë.

Ata protestuan se shqipja, ashtu si turqishtja, duhen shkruar vetëm me shkronja arabe dhe se preferenca e atdhetarëve shqiptarë për shkronja latine perendimore ishte një përçmim për fenë myslimane. Njerës të paditur dhe injorantë formuan me mbështetjen edhe të Qeverisë së Xhonturqëve në Stamboll shoqërinë ’’Mahfeli’’ me synimin për përçarjen e shqiptarëve dhe frenimin e arsimit në shqip.

Në fund të vitit 1909, Qeveria turke ndaloi përdorimin e gjuhës shqipe me shkronja kombëtare, në të gjitha shkollat anemban vendit. Gjithashtu, nxorri një dekret, sipas të cilit gjuha shqipe do të shkruhet vetëm me shkronja arabe.
Shoqëria reaksionare ‘’Mahfeti’’ me mbështetjen e qeverisë turke, shtypi dhe shpërndau abetaret e para me gërma arabe. Për këtë arsye, në shkurt të 1910, u mbajt në Elbasan një miting proteste, ku 7.000 mijë njerës protestuan kundra përdorimit të shkronjave arabe për gjuhën shqipe.
Kështu po atë muaj protestat vazhduan në Korçë, Berat, ku mbi 15.000 mijë vetë dogjën në qendër të qytetit abetaret shqiptare me gërma arabe, të dërguara nga Stambolli.

Telegrame të shumta nga shoqëritë, shqiptare të Selanikut, Shkupit e Manastirit u shprehën në mbrojtje të alfabetit shqip. Në Shkodër, një grup myslimanësh u bënë gati të organizonin një manifestim në përkrahje të shkronjave arabe. Mirëpo ndërruan mëndje kur 60.000 mijë katolikë dhe mysliman të ndershëm shqiptar, nga Malësia e Madhe, organizuan ditë më parë një manifestim madhështor në përkrahje të shkronjave latine. Protesta të ngjashme u organizuan në Përmet, Kolonjë, Tepelenë, Frashër, Konicë etj.

Por turqit nuk deshën t’ia dinin. Atëherë në mars të 1910 u thirr Kongresi i dytë i Manastirit. Aty u vendos që të vazhdojë përdorimi i alfabetit kombëtar me shkronjua latine dhe protestat kundër vendimit të padrejt të Qeverisë Turke. Gazeta atdhetare ‘’Shkreptina’’ e Kajros botoi një momerandum të hartuar nga kryengritësit që luftonin në malet e Shqipëris. Në të theksohej se qëllimi i tyre nuk ishte për plaçkitur apo për të vrarë, por për të luftuar për lirinë e edukimit në gjuhën shqipe dhe me alfabetin kombëtar, lirinë për të hapur të gjitha shkollat shqipe të mbyllura nga qeveria turke dhe vënien në punë të shtypshkronjave, si dhe botimin e gazetave të ndaluara, lirimin e të burgosurve politikë. Dhe përfundonte me mesazhin. ‘’E gjithë bota e qytetëruar dhe veçanërisht qeveria e perandorisë Otomane le ta dijë mirë se të gjithë shqiptarët, gegë e toskë, kristjan dhe mysliman, nuk do ta pushojnë luftën për këto tri kërkesa, derisa qeveria të na i garantojë ato me siguri’’.
Edhe në këtë luftë turke, greke dhe sllave, shkolla shqipe doli fitimtare.
Me pak mjete dhe mësues, por me dëshirën në shpirt për dituri shkollore shqiptare, midis pengimeve, sllave, greke dhe turke, shkolla shqipe fitoi nga veriu e deri në jug të Shqipërisë dhe pregatiti breza të rinjë atdhedashës. Megjithëse ky revolucion kulturor ishte përfytyruar si një konfirmim jo i dhunshëm, shpejtë ai ishte kthyer në një zjarr të rrezikshëm. Që shqiptarët trima si Isa Boletini dhe burri i zoti Ismail Bej Qemal Vlona, do nxitonin hapat për të shpallur mëvetësin e Shqipëris më 28 nëntor të 1912 në Vlorë.

Mbas pak muajsh filloi Lufta Ballkanike dhe Manastiri e Shkupi, dy qytetet historikisht të banuara nga shumica popullsi shqiptare, u pushtuan nga serbët dhe kroatët.

Të gjitha dyqanet dhe librat shqip u dogjën dhe shumica e atdhetarëve shqiptar u therrën nga serbët, disa u burgosën. Popullata myslimane shqiptare u detyrua të braktiste qytetin e Shkupit dhe të Manastirit, ata familje ortodokse shqiptare që mbetën aty, me kalimin e viteve dhe me dhunë u asimiluan duke humbur dinjitetin e tyre shqiptar.

Në përfundim të kësaj përmbledhje të shkurtër mbi ‘’Armiqtë e gjuhës shqipe dhe triunfi i saj’’ duhet të kujtojmë amanetin e atdhetarëve të ndershëm, që luftuan e punuan të bashkuar, gegë e toskë, të çdo feje, në Prishtin, Shkup e Tiranë, në Ulqin e gjetkë, për mos zhdukjen e gjuhës tonë kombëtare.

Prandaj, kurrë të mos e braktisim gjuhën tonë amtare shqipe, mos ta lemë të vdesi sa t’kemi jetën, të punojmë dhe të merremi vesh të bashkuar, që sa më gjatë ta ruajmë gjuhën tonë , atdheun dhe zakonet tona të bukura të lashta që rrrjedhin nga pellazgjët tek shqiptarët.

Teuta Llalla

Ngjashmëria e gjuhës hitite me atë shqipe

Arkeologjia moderne dhe filologia, me studimin e shkrimit kuneiform dhe me ndihmën e C14 radioaktiv, kane sjellë në dritë qytetërimin e perandorisë së madhe hitite, kryeqytetit të saj, dhe gjithashtu pjesë nga leksiku i po kësaj perandorie.

Pak pas revolucionit neotilik dhe me ndryshimet e strukturës së saj, gjejmë në Çatal Hüyük (aktualisht Turqi), një qytet të ndërtuar mbi baza traditash të forta, dhe i lashtë të paktën sa Tiro dhe Sidona (7000 vjeçare), duke u bazuar në të dhënat e teknikave të datimit të Bahir Alkim, dhe nga të tjerë kërkues dhe shkencëtarë të njohur.

Winckler zbulon në Boghazköv gjuhën e Hititëve, dhe kryeqytetin e perandorisë së tyre Hatusa, midis Detit të Zi dhe Mesdheut, pranë Haly, e përqëndruar në Jug brenda një mali, në një luginë që hapet drejt Veriut. Ky pozicion nuk bën që të mendosh në rradhë të parë që Hititët kishin përhapur dominimin e tyre drejt jug/jug-lindjes, përtej vargmalit të Tauro deri në Babiloni dhe poshtë në Palestinë. Pra është me rëndësi të madhe zbulimi i perandorisë Hitite në Anatolinë Veriore, në një zonë që nuk ishte e llogaritur ndërmjet qëndrave kryesore të qytetërimit.

Lexuesi po bën pyetjen se përse po insistoj me Hititët..!

E thjeshtë: për mua ata janë Trojanë, dhe gjithashtu Ilirë, Etrusk, Shqipëtarë; dhe mbas ardhjes të Eneas në Itali, edhe Romakë.

Provat i gjejmë në leksikun dhe në arkeologjinë, në etnografinë dhe në monumentet e sjella në dritë nga gërmimet e kohëve të fundit, dhe nga një studim i thellë i antropologjisë, duke mbajtur parasysh që kjo shpesh varet edhe nga kushtet ambientale të veëndeve dhe të rajoneve të ndryshme të botës.
Dhe tani po ju jap një listë të vogël me fjalë hitite, në të cilat gjejmë ngjashmëri me arbërishten (shqipen):

Fjalë hitite - Fjalë shqip

Nï - Ni

Ata - At-i

Asht - Asht-i

Mat - Mat-ënj

Maje - Manj

Njoj - Njoh

Wit - Vit-i

Ane - Anë

Gjun - Gju

Qend - Qind

Ili - Yll

Bait - Baj

Et - Etë

Est - Është

Gurta (qytet)* - (i) Gurtë

Lule - Lule

Dor - Dorë

Mial - Mjaltë

Wesha - Veshje

Urim** - Urim

Shur - Shur

Turija*** - Turi

Nakt - Natë

Ara - Arë-a

Shka - Shkallmoj

Sojoti - Sitë

Hur - Ur-i

Lehit - Lehtë

Lissi - Lis


*Qyteti ishte i gurtë në antikitet, pra fjala rrjedh nga Gur.
**Urim, në hebraisht, është akti me të cilin Saçerdoti i Madh consulton Zotin. Përgjigjja quhej thunim; këtu është evidente rrënja ilirike thom.
***Turija, hit = litar me të cilin lidhej feçka e derrit, i përkthyer nga ilirishtja Turi = Feçkë.

Marrë nga libri Thot, Tat parlava albanese i autorit Giuseppe Catapano

Burimi: http://eltonvarfishqip.blogspot.com/2010/07/ngjashmeria-e-gjuhes-hitite-me-ate.html