Monday, May 31, 2010

Gjermania fiton Festivalin Europian, Shqipëria renditet në vendin e 16

Lena Meyer-Landrut quhet fituesja e Eurovisionit 2010. Ajo eshte 19-vjeçarja nga Gjermania, qe beri per vete evropianët me këngën e saj "Satellite", e cila u vleresua me 246 pikë.

Eshtë hera e dytë në historinë e këtij festivali tradicional evropian, që Gjermania fiton vendin e parë.


Kënga "Satellite" ishte që përpara festivalit të Eurovision-it një hit në Gjermani. "Jam shumë e lumtur që arritëm vendin e parë", tha Lena pas shpalljes së votave."Ju falenderoj, kjo është absolutisht një mrekulli, nuk mund të jetë reale."

http://www.youtube.com/watch?v=VJB7snHld3k
Në fakt Lena duhet të përgatitej për provimet e maturës. Por ajo e shtyu përkohësisht mësimin, sepse donte të këndonte patjetër. Suksesi dëshmoi se 19-vjeçarja morri vendimin e duhur. Sidoqoftë tani, menjëherë pasi të kthehet në Gjermani, ajo do t'u rikthehet librave të shkollës.


125 milionë teleshikues nga mbarë Evropa

Kostume ekstravagante si edhe drita e efekte pafund e kthyen festivalin e Eurovizionit në Arenën Telenor pranë Oslos, në një spektakël të vërtetë. 25 vende nga Evropa morrën pjesë në të. Turqia morri vendin e dytë, e ndjekur nga Rumania. Në vendin e katërt u rradhit Danimarka, në të pestin Azerbajxhani.



Shqipëria në vendin e 16-të

Shqipëria morri pjesë me Juliana Pashën dhe këngën "It's all about you" (Nuk mundem pa ty). Megjithëse arriti të marrë vetëm vendin e 16-të, Pasha dëshmoi me zërin e saj kumbues dhe paraqitjen sovrane në skenë, se Shqipëria është ndërkohë një vend pjesëmarrës i denjë për spektakle të tilla si Eurovisioni.


Fill pas kualifikimit ne finale, kengetarja shqiptare Juliana Pasha deklaroi se ky ishte momenti më i bukur i jetës. "Ndjej se Europa u bë një familje sot në skenë", ky është komenti që këngëtarja shqiptare Juliana Pasha ka bërë për gazetarët në konferencën për shtyp të organizuar menjëherë pas përfundimit të natës së parë gjysmë finale të festivalit Europian. "

Shekulli

Saturday, May 29, 2010

Mblesëri? Po, të lutem!

Duket si dukuri e anatemuar dhe krejt primitive, por shihet si shpëtimtare nga shumë vajza të fshatrave, sidomos zonave të thella të izoluara që më së shumti, banohen nga të moshuar. Kur flitet për këtë dukuri, kemi parasysh shkesinë (mblesërinë) në dy anët e saj, shkesine zakonore dhe atë moderne. Shkesia zakonore përgjithësisht mund të haset fare rrallë, ndërsa ajo e kohës, po bëhet gjithnjë e më e kërkuar.

Shkesia zakonore

Shkesia ka qene e vetmja menyre lidhjesh martesore prej shekujsh ne zonat veriore te vendit. P.sh., ne Mirdite behej qe ne djep.

Djali dhe vajza nuk kishin rast te njiheshin vetem kur te bashkoheshin ne martese. Pergjithesisht, ne martesa, merreshin parasysh disa karakteristike: a eshte shtepi e ndershme dhe e forte dhe me emer, si i kishte prinderit dhe si eshte daja i vajzes. Kjo lidhej me faktin qe shtepia te forcohej ne poziten e saj, tamam sic ngjiste me familjet mbreterore.

Zakonisht, mosha e burrit, gjithnje ishte me e madhe se ajo e gruas. Nderkaq, nje grua e mbetur e ve, mund te merrte dhe nje djale me te ri se veten. Kjo ndodhte kur familja e djalit mund te mos kishte gra dhe i duhej nje femer me eksperience. Grate e veja cmoheshin me teper ndaj dhe pagesa e tyre ishte me e larte.

P.sh., per nje grua te ve mund te jepeshin deri 30 qese (50 napolona), kurse vajzat e kishin 10 -15 qese (20-30 napolona).

Per te mbyllur kontraten e marteses, i zoti i shtepise se dhendrrit, i jep te zotit te shtepise se nuses nje shami, treqind grosh, dhe nje *myhyr*. Keto quheshin *sheja* dhe te pranuarit e tyre ka nje vlere te madhe. Te kthyerit e tyre, ose moszbatimi i marreveshjes, eshte nje fyerje e madhe dhe shume here rezultonte me vrasje..

Nese vajza nuk do te martohej me kete burre, babai ia kthen *shejen* dhendrrit, mirepo vajza, gjersa ky te jete gjalle, nuk duhet te martohet me njeri tjeter. Kundervajtja konsiderohej si cnderim dhe ana e djalit mund ta laje kete cnderim duke vrare nje nga familje e nuses.

Pagesa e qeseve behej me keste dhe kusuri jepej ne kohen e dasmes. Mundej qe babai i nuses ti kerkonte krushkut te pare 100 grosh dhe nese nuk ia shpinte ate dite te caktuar, mundet qe ta gjobiste, duke i kerkuar shtojce denimi.

Mbleserite moderne

Ditet e fundit te mbleserise zakonore u perjetuan pas vitit 1967. Ka ndodhur ne nje fshat te Lezhes, kur nje vajze e ndermjetesuar me shkesi me nje familje nga nje rajon tjeter, vendos ti jape fund asaj, duke e shpallur publikisht prishjen e lidhjes me shkesi. Ishte thuajse e njejta skeme qe ishte perdorur me nismen e nxeneseve te nje gjimnazi te Durresit per ate qe ne ate kohe u quajt *zhdukje e zakoneve prapanike dhe fshirje nga faqja e dheut e kishave, xhamive dhe objekteve te tjera te kultit*.

Prishja e fejeses me shkesi e vajzes nga Lezha, beri qe, Enver Hoxha, te mbante nje fjalim te zjarrte, duke nxitur dhe prishjen e fejesave te tilla me shkesi si zakone prapanike. Me pas kjo vazhdoj ne plotraste te tjera, madje me disa raste kur nderhynin direkt organizatat e masave, kryesisht ajo e rinise.

Me pas fillon nje epoke tjeter per lidhjet martesore, dhe ato kryesisht beheshin me njohje ne mes te rinjve, qe realizoheshin me takime ne brigada, aksione.

Kemi ate qe nuk kishte ndodhur kurre me pare, fejesa edhe brenda fshatrave, kur ato ishin tabu.
Madje ne Mirditen e hershme te vetqeverisjes permes bajrakeve, nuk jepej e merrej. Kjo ngjiste me ato qe quheshin *bajrake vellazen*, sic ishin bajraku i Oroshit dhe Spacit.

Ka nje rrefim qe vjen ne formen e legjendes qe lidhet dhe me Lisat monumentale te Marpepajve ne Orosh te Mirdites. Ne nje kuvend ku ishin mbledh kreret e Spacit dhe te Oroshit per te vendosur qe te kryheshin lidhje edhe ne mes ketyre bajrakeve, kalon me nje barre dru ne shpine Mara e Pepajve, e cila ne ecje e siper u thote: a u lodhet vellazen?! Qe nga ai moment, burrat e kuvendit e vendosen, nuk do te kishte martesa ne mes ketyre bajraqeve, rit qe u shua me kalimin e viteve.

Martesa brenda fshatrave, edhe ne kohen e regjimit komunist, nuk para kishte, por pas vitit 1967, kemi lidhje edhe ne mes djemve dhe vajzave nga veriu, jugu apo pjese te tjera te vendit.

Pas viteve ˜90?

Pas viteve 90, kemi nje perzierje lidhjesh, kur harta e tyre zgjerohet dhe me tej, ne fillim djemte, por me pas dhe vajzat, preferojne te martohen dhe me te huaj. Madje vajza qe i kishin kaluar vitet, dhe si te thuash quheshin *te mbetura ne dere*, gjejne rast per tu martuar jashte vendit, kryesisht ne Maqedoni, Kosove, por dhe ne Greqi e Itali dhe me pak ne vendet e tjera perendimore. Lidhjet, sidomos te disa vajzave per shkak te kalimit te viteve, mbajne ne vetvete vuajtje dhe sakrifice nga seksi femer.Njera prej tyre, pohon se u martova, pasi nuk mund ti rrija me familjes ne dere, dhe kur shkova nbe Maqedoni, burri qe mora kishte gruan tjeter tek shtepia, dhe ajo jeton si grua e dyte e tij, thjesht duke bere punet e shtepise dhe shuarjen e epsheve te burrit ne darke.

Plot vajza te tjera, martohen me te moshuar, vetem te mos kene shtetesine shqiptare. Per te realizuar kete njihen dhe disa *shkese* femra interesante. Njera prej tyre ka krijuar lidhje te tera ne Itali per femra nga nje qytet i vogel i Veriut qe njiheshin per vitet e shumta qe kishin mbi shpine te pamartuara.

Vajza te pamartuara?
Jane te shumta ne keto zona. Sidomos ne fshatra, njihen me qindra. Per mungese kontakti e fati, dhe per faktin tjeter qe fshatrat jane braktisur, kryesisht nga djemte, qindra vajza kane mbetur neper shtepi, duke u kthyer ne sherbyes te prinderve te moshuar, thuajse ne virgjeresha.

*Kam deshire te martohem, dhe te kem familjen time, pasi vitet po me ikin, thote nje vajze 35-vjecare, por askush nuk me ka kerkuar, dhe duket se do te plakem pa e shijuar martesen dhe familjen*. Ajo shpjegon me tej, se do ti dukej e embel cdo lloj shkesie, edhe ajo zakonore, mjafton te martohej me dike. Por problemet po agravohen dhe neper qytete, duke u shnderruar ne nje fenomen social mjaft te koklavitur.

BISEDE ME NJE SHKES

Ne ditet e sotme, nga sondazhet e bera, askund nuk gjen mbleseri zakonore, deri dhe ne fshatin me te thelle te Mirdites. Por funksionon mbleseria e re, ose ndryshe e quajtur si mbleseria moderne. Ka nga ata lloj shkesish, qe jane profesioniste te vertete. Njeri prej tyre, ka realizuar 15 lidhje mes vajzave dhe djemve, dhe eshte tejet i kenaqur qe te tere i kane ecur mbare dhe tere te martuarit gezojne familje te shendetshme.

P.K, ne rrefimin e tij si *shkes i regjur* i koheve te sotme, rrefen:

Njiheni si shkes i suksesshem, sa mund te keni realizuar deri me tash?

Per 5 vite kam realizuar mbi 15 shkesi ne mes djemsh e vajzash.

Ne cilat rajone?

Ne zonat perreth, ne Lezhe, Kosove, a gjetke.

Pse ne Kosove, si e realizonit?

P.sh., kam lidhur nje vajze 42-vjecare nga nje fshat i ketushem per ne Kosove. Atij i kishte vdekur gruaja, ndaj e lidha, ai kishte 3 vajza e 2 djem jashte shtetit dhe kishte mbetur vetem. Ishte burre i mire, me gjendje te mire ekonomike, ndonese ne moshe 59-vjecare. Sot jane shume te kenaqur.

Perse e beni kete?

Nuk e di, me jepet, me duket si dhunti, me vijne natyrshem raste te shumta qe i degjoj si hall ne mes familjaresh. Me duket sikur jap nje ndihme ne zbutjen e ketij problemi kaq te madh social, sidomos neper fshatra. Ne kohen e sotme vajzat jane teresisht te izoluara dhe pothuajse vuajne nga trauma te forta. Kane ndodhur jo pak raste qe vajza te ndryshme dhe jane vetvrare per shkak te mungeses se fatit.

Kur martohen, ndryshojne?

Plotesisht, madje u ndryshon per mire dhe cehrja, pamja e tyre. Ato jane shume te rregullta ne familje, krijojne familje te qendrueshme.

Si e ben lidhjen?

Fillimisht, u them prinderve, se u paraqitet nje rast per femijen e tyre, ndaj me se pari u kerkoj qe te shihen e bisedojne vajza me djalin. Ua caktoj dhe vendin se ku, dhe pasi i leme te bisedojne dhe te njihen sadopak, merret pelqimi e tyre, nese e vendosin njohjen me tej, e vazhdojne deri sa realizohet lidhja.

Paguhesh per kete?

Ngjet qe me paguajne, por nuk e bej per kete, u lind vete ne shpirt.

Sa te paguajne?

Deri dyqind a treqind mije leke te vjetra

Te cfare moshe jane lidhjet?

Jane qe nga ato te rejat fare, qe sapo mbarojne gjimnazet, e deri mbi 40 vjec.

A ka patur ndarje ne mes ketyre lidhjeve?

Absolutisht asnje, dhe kalojne shume mire. Madje po ndahen me shume ato qe njihen vete.



SHKODRA

Anila Dushi

Lidhur me martesat me shkesi, ne Shkoder, pergjithesisht, ekziston mendimi se u ka ikur koha, dhe kjo, me se shumti ne qytet, ndersa ne fshat mbleseria vazhdon te jete e pranishme ne martesat e te rinjve. Pyetjes: Do te martoheshit me mbleseri, ne qofte se nuk do te kishit mundesi tjeter, 10 te rinj shkodrane i jane pergjigjur: 8 thone se duan te martohen me dashuri dhe 2 pranojne te martohen me shkesi.

Ne 8 rastet kur shprehen se duan te martohen me dashuri, 4 prej tyre shprehen se do te pranonin mbleserine, ne rast se ato nuk arrijne te gjejne vete njeriun e zemres, por me kusht qe me pare te ulen e te bisedojne disa here me partnerin e ardhshem dhe ne rast se binden se perputhen ne mendime, te fejohen .

Po kesaj pyetjeje, 6 te rinj qe jetojne ne fshat dhe jane nxenes ne shkollen te mesme, shprehen se deshirojne te martohen me dashuri, por ne rast se kete nuk e gjejne, pranojne dhe shkesine, por duke e njohur me pare partnerin .

Pyetjes se prinderve: Do ti martonit femijet me mbelseri ne rast se ato (femijet) do te ishin dakord, 10 prinder nga Shkodra, (6 jetojne ne qytet dhe 4 ne fshat) pergjigjen :

4 nga prinderit qytetare shprehen se do donin qe femijet e tyre ta zgjidhnin vete shokun apo shoqen e jetes, por ne rast se ato pranojne te martohen me mbleseri, patjeter qe duhet te njihen me pare. Ndersa, ne dy raste, prinderit shprehen se nuk do te donin qe femijet e tyre te martoheshin me dashuri, por me mbleseri, por gjithmone duke u takuar me pare me partnerin qe u afrohet. Ndersa, nga 4 prinderit qe jetojne ne fshat, pohohet se do te donin ti martonin femijet me mbleseri .

Me se shumti, mes te rinjve shkodrane, ekziston mendimi se, martesa me dashuri, eshte me e mira, por dhe ne rastet e mbleserive, ato kerkojne ta njohin me pare partnerin dhe te takohen disa here me te perpara, dhe pse pohohet se ne fshat, kjo nuk eshte dhe aq e pranueshme, pasi familjet e vajzave, dhe pse ne dijeni te kerkeses per fejese, mendojne se vajzes u perhapen fjale ne rast se shihet duke pire kafe me djalin e propozuar. Ne mjaft prej ketyre rasteve propozohet qe me dy te rinjte qe takohen te jete dhe shkesi ose ndonje person i aferm i vajzes apo dhe djalit .

Prej rreth 5 vitesh, ne qytetin e Shkodres jane te perhapur martesat me mbleseri mes vajzave shkodrane, kryesisht te vendosura ne qytet pas viteve ˜90 , me meshkuj jashte vendit, nga trevat shqiptare ne Mal te Zi, Kosove e Maqedoni.

Behet fjale per vajza qe jane mes banoreve te rinj te qytetit, te ardhur nga zonat malore dhe qe akoma nuk jane te martuara. Sipas banoreve te ketyre zonave, kur vajza i kalon 25 vitet, ajo mund te kondiserohet si e *mbetur brenda*, qe nenkupton se, nuk ka mundesi martese, ose ato jane shume te vogla.

Ardhja ne qytet dhe veshtiresite, me te cilat keta banore ndeshen, ka bere qe numri i vajzave nga ky komunitet qe kalojne moshen 25 vjet, te rritet. Ne keto kushte, ne skene kane dale mbleset, qe realizojne martesat jashte kufijve.

Gjon DedeGjeka, banor ne lagjen *Mark Lula*, ne qytetin e Shkodres, nje lagje kjo e krijuar me te ardhur nga zonat malore pas 1990-es, rrefen per *Shekulli*-n se jane se paku 7 raste ne kete lagje, qe ai i njeh dhe i permend me emra, te cilet jane martuar me mbleseri ne Maqedoni, ne dy vitet e fundit. Madje, dhe te aferm te tij, jane martuar me kete menyre.

Gjeka rrefen se gjithcka ka nisur nga domosdoshmeria per te martuar vajzat dhe mbleset jane shqiptare te Maqedonise qe kane njohje me persona ne Shqiperi. Jane keta te fundit qe mund te thuhet se kane ngritur nje rrjet te tille mbleserie ne largesi, kur ne bashkepunim me mbleset ne Maqedoni realizojne martesa. Rasti me i fundit, rrefen Gjeka, eshte para kater muajve. Nje e aferme e tij eshte martuar ne kete menyre ne Bitola ne Maqedoni. Nje prej shkeseve shqiptare kishte njohje me familjen e saj, me origjine nga Shllaku. Bisedoi me babane e vajzes per mundesine e fejeses se saj ne Maqedoni. Vajza, D. L., ishte 27 vjec dhe e pamartuar. Pas dy javesh erdhi shkesi nga Maqedonia qe bashke me shqiptarin qe kishte bere filimisht biseden, i treguan fotografine e djalit qe kishin gjetur.

Pervec fotografise dhe adreses, ato i kane dhane dhe te dhena te tjera. Me pas ato moren dhe nje fotografi te vajzes ne grup, bashke me persona te tjere, per tia treguar djalit. Babai i vajzes, me ane te vajzes se nje kusheririt te tij te martuar dy vjet me pare ne Bitola, u interesua per djalin.

Me pas kerkoi qe ai te vinte ne Shqiperi. Djali, i cili jetonte ne fshat, erdhi bashke me dy shkesit dhe u priten ne shtepine e vajzes. Aty ato pane njeri-tjetrin, biseduan, pasi, dhe djali qe ishte 43 vjec, dinte shqip se u perkiste shqiptareve te Maqedonise, por gjithcka ne prani te te afermve te vajzes dhe dy shkesve. Po keshtu ndodhi dhe dy here te tjera kur djali e vajza qendruan ne nje dhome dhe biseduan, por ne prani te tjereve. Pas kesaj u shpall fejesa dhe me pas martesa. Ka raste kur dhendrri nuk vjen fare, por gjithcka behet permes fotografive dhe garanci jane njohjet e perbashketa.

Kjo ndodh vecanerisht kur shkes eshte nje e aferme e vajzes qe eshte martuar ne ate familje dhe hyn per te bere shkuesi, nje kusherire te saj per kunatin, apo kusheririn e bashkeshortit. Nisur nga besueshmeria e shkesit, cifti njihet vetem permes fotove dhe mund te komunikojne dhe ne telefon. Nje rast i tille ishte ne dhjetor 2007, kur E. D.,28 vjece, u martua me nje burre nga fshatrat e Struges, dhe kur shkuese ishte vajza e tezes se saj, e martuar tre vjet me pare po ne ate familje, e cila e lidhi kusheriren me kunatin e saj, vellane e burrit, tregon Gjeka.

Raste te ngjashme ka dhe ne martesat me shqiptare te Malit te Zi, apo dhe ne Kosove, por kryesisht ne zonen e Shkodres, martesat ndodhin ne Mal te Zi dhe ne Maqedoni. Ne te gjithe keto raste, shkeset paguhen nga te dy palet, pasi kane dhe shpenzime dhe u duhet te udhetojne. Lidhur me pagesen e shkeseve, eshte veshtire te dihet, pasi nga marrja e parave per nje sherbim te tille, ato ruhen dhe gjithcka behet ne biseda te ngushta.

Historikisht, mblesi apo shkesi, ne bashkimin e dy personave, gjithmone eshte *paguar* ne nje fare menyre. Ka qene djali ai qe ne Shkoder i bente dhurate te kushtueshme shkesit (deri para vitit 1990, kepucet kane qene dhurata me e perhapur per shkesit), ndersa vajza i dergonte peshqesh ne fejese dhe martese, sipas zakonit, se bashku me dhuratat e te afermve te dhendrrit.

Dhe pergjigja ishte: *I have never seen my husband*

Elona Demollari

Mendimi se metropoli shqiptar, Tirana, eshte i imunizuar nga dukuri si mbleseria, eshte i nxituar. Edhe ne Tirane, sidomos ne familjet e periferive gjen raste me shumice.

Nje meseuese e nje qender private te gjuheve te huaja ne kryeqytet, ku shkuam kete jave per sondazhin tone, na tregon habine ne lidhje me dy vajza, nxenese te saj.

Vajzat ishin kunata me njera tjetren (nuse vellai) dhe per shkak se burrat e tyre jetonin ne Angli u duhej me patjeter te kishin nje certificate mbrojtje gjuhe per te bere bashkim familjar. Ishin te moshes 23 dhe 24, njera ishte me origjine nga veriu dhe tjetra nga nje fshat i Tiranes.

Nje gje qe mesuesja nuk e harron kurre eshte ajo cka ka ndodhur ne nje ore mesimi. *Me duhet te pyesja rreth nje teme qe kishim ate dite ne mesim. Kur kam degjuar pergjigjen, jam shtangur. Pyetja ne librin qe perdorim si metode ishte: *Kur e keni pare per here te fundit burrin tuaj*? Dhe pergjigja ishte: *I have never seen my husband*. (nuk e kam pare kurre burrin tim…*).

Prej kesaj pergjigje u hap nje bisede ne klase, dhe vajza 23 vjecare qe kishte shkruar ate pergjigje, u tha bashke-nxenesve se kishte 7 vjet e fejuar ne Angli, por burrin e saj nuk e kishte takuar ende. I vetmi mjet qe i bente te afert me njeri tjetrin ishte telefoni.

Burrin ia kishte *rregulluar* nusja e vellait, e cila jetonte ne Angli. Vajza pohonte qe e donte burrin e saj, kishte rene ne dashuri dhe pse pa e pare asnjehere, pervec disa fotografive.

Ajo jetonte tek shtepia e saj, por shpesh shkonte dhe tek vjehrra.

Kunata tjeter, 24 vjecarja duhet ta konsideronte veten me me fat, ajo kishte 5 vjet e fejuar dhe e kishte takuar 3 here burrin dhe pse jetonte ne Angli dhe ai.

Per tu kujdesur per te dyja kunatat, ishte djali tjeter i shtepise, vellai i vogel i cili duhet te rrinte ne shtepi per tu kujdesur per te dyja nuset e vellezerve qe ishin ne emigrim.

SONDAZHI

49 VAJZA TE PYETURA :

Do te martoheshit me mbleseri ne qofte se nuk do te kishit mundesi tjeter?

39 - Jo

10 - po

Katër pergjigje nga vajzat qe thane se do te pranonin:

1. Ne fund te fundit si kane ardhur kohet sot, eshte e vetmja menyre e sigurt qe ke per martesen

2. Nese do te ishte ai qe kam enderruar gjithnje, cte keqe ka te martohem keshtu?

3. Edhe prinderit e mi jane martuar ne ate menyre dhe kane 20 vjet te lumtura martese.

4. Nuk eshte ndonje hata e madhe, ne fund te fundit, edhe njohjet e tjera nga zeroja fillojne.


Katër pergjigje nga vajzat qe thane se nuk do te pranonin.

1. Nuk e mendoj fare te martohem e jo me te martohem ne kete menyre

2. Nuk mund ta le veten ne doren e te tjereve

3. Pse akoma ne kohen e qepes jemi ne???

4. Nuk mendoj se mund te martohem me nje njeri qe nuk e dua


51 PRINDER TE PYETUR :

Do ti martonit femijet me mbleseri nese ata do te ishin dakord me kete menyre?

40 - Po

11 - Jo


G. Shekulli

Friday, May 28, 2010

Merr fund “përralla” për trafik organesh

Mbyllet pa rezultat hetimi në lidhje me “Shtëpinë e Verdhë” në Mat.


Për vite të tëra kanë qarkulluar histori lidhur me serbë të rrëmbyer dhe të vrarë për organet e tyre në muajt që pasuan luftën në Kosovë. Sipas disa burimeve (pranë secilit nga investigimet), tre hetime paralele të kryera nga hetuesit nga Serbia, Bashkimi Europian dhe Këshilli i Europës, nuk arritën të gjenin prova që Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) kishte trafikuar organet e personave të ndaluar.

Siç pretendohet, dhjetëra serbë të marrë robër ishin çuar në një shtëpi në qytetin e Shqipërisë së mesme, Burrel, mes qershorit 1999 dhe majit 2000, ku në mënyrë sistematike u ishin marrë organet, të cilat ishin shitur. Këto pretendime janë të prezantuara në autobiografinë e ish-kryeprokurores së Gjykatës së Hagës, Carla del Ponte, e botuar në 2008-n. Por pamundësia për të gjetur burimet origjinale dhe ndonjë provë të re që prej vitit 2004, mund të thonë se kjo histori nuk ishte e mbështetur në fakte. Raporti i Këshillit të Europës, që pritet të botohet muajin e ardhshëm nga hetuesi Dick Marty, pritet të përqendrohet në kërkesat politike për qeveritë e përfshira, sesa në zbulimin e fakteve të reja.

Pengesat

"Është fakt që nuk ka asnjë provë për këtë çështje", thotë Matti Raatikainen, kreu i Zyrës për Krime Lufte të Misionit Europian në Kosovë për Sundim të Ligjit (Eulex). "Asnjë trup, asnjë dëshmitar. Të gjitha njoftimet dhe vëmendja e medias për këtë çështje nuk na kanë ndihmuar. Në fakt ato nuk i kanë ndihmuar askujt". Problemi kryesor, tha ai, ishte që skandali i krijuar nga pretendimet kishte larguar vëmendjen nga puna që po bëhej për të gjetur eshtrat e 1861 personave që ende konsiderohen si të zhdukur nga lufta dhe ndëshkimi i vrasësve të tyre në Serbi, Kosovë dhe Shqipëri. Në vitin 2009, një hetim special i BBC-së gjeti prova në qytetin verior të Shqipërisë, Kukës, për ekzistencën e kampeve të UÇK-së ku mbaheshin të burgosur. Në fillim të majit, EULEX bëri edhe arrestimin e parë në lidhje me këtë çështje. Hollësi kanë dalë gjithashtu edhe se shqiptarë të dyshuar nuk kanë qenë besnikë ndaj UÇK-së, janë marrë në pyetje në një hotel në Durrës dhe më pas janë transferuar në Kukës. Zbulimet konstante në shtypin serb, se fakte të reja apo dëshmitarë të rinj kanë dalë lidhur me çështjen e pretenduar për trafikim organesh, kanë rezultuar false, ose kanë qenë të pabaza. Pas luftës në Kosovë, gazetari amerikan, Michael Montgomery, kishte hasur ushtarë të UÇK-së që kishin transportuar të burgosur serbë dhe shqiptarë, të vdekur dhe të gjallë, përtej kufirit nga Kosova për në Shqipëri. Tre nga shtatë burimet e tij u referoheshin mundësisë për trafikim organesh dhe kanë identifikuar "Shtëpinë e Verdhë" pranë Burrelit. Por gazetari Montgomery nuk ka qenë i sigurt dhe e ka dorëzuar një përmbledhje të hulumtimit të tij te Zyra e Personave të Zhdukur dhe Provave Mjekoligjore në Misionin e OKB-së në Kosovë.


Varret masive

Duke marrë parasysh mungesën e fakteve, ekspertët sugjerojnë se Shqipëria do të kishte ndihmuar për ta hedhur poshtë këtë histori të dëmshme, sikur të kishte qenë më e hapur. Raportuesi special i OKB-së, Philip Alston, tha në shkurt se "përpjekjet për të hetuar nuk kishin gjetur bashkëpunimin e duhur nga ana e qeverisë shqiptare". Ai i bëri thirrje Shqipërisë "që të prezantonte një propozim për hetim të pavarur dhe të bashkëpunonte me të vërtetë". Fundi i "përrallës" për trafikim organesh, siç e quan një hetues i EULEX-it, do t'i lërë prokurorët për krime lufte me shumë punë nëpër duar. Në maj u zbulua një varrezë masive në jug të Serbisë, në qytetin Rashkë, ku u gjetën trupat e rreth 250 personave që besohet se janë të shqiptarëve të vrarë nga trupat serbe në Kosovë dhe që janë varrosur përsëri në fillim të qershorit 1999.

Dheu i kuq që ishte ngjitur me eshtrat, sipas disa dëshmitarëve okularë, sugjeronte se trupat ishin varrosur fillimisht në Drenicë në Kosovë dhe më pas ishin zhvendosur në Serbi për të zhdukur provat. Prokurorët besojnë se ushtria serbe ishte përgjegjëse.

Marrë me shkurtime nga BBC
Titujt janë të redaksisë G. Shqip

Eshtë...

Eshtë kaq e turpshme, dikujt,
t'ia shprehësh që e dëshiron,
është kaq e poshtër, dikujt që e do,
ti thuash, "S'më bëhet vonë".



Eshtë kaq krenari ...kthetrat,
muskujt, dhëmbët të tregosh,
është po kaq e lodhshme
respekt të kultivosh.

Eshtë kaq për të qeshur
kur dikujt pantallonat i shqyhen,
është kaq e dhimbshme
xhepat bosh të gërryesh.

Eshtë kaq e trishtë
kur humbet një garë,
Eshtë kaq absurde
të dhurosh për të marrë

Eshtë kaq naive
të besosh çfarë dëgjon
është kaq djallëzore
të dyshosh gjithçka, gjithmonë.

Eshtë kaq arrogante
të dobtin të shkelmosh
është kaq hipokrite
arrogantin ta respektosh.

Eshtë kaq qesharake
të qeshësh pas krahësh
është kaq absurde
pas tjetrit të mbahesh.

Eshtë e dhimbshme,
e trishtë, absurde të mos tentosh,
TE JESH ... E TE JETOSH !


Shkroi: Stop Injorancës http://www.facebook.com/NdalPaditurise2

Dhuna ndaj Velos, akt brutal, duhet ndëshkuar!

TIRANE- Komiteti Shqiptar i Helsinkit reagon ndaj dhunës së ushtruar nga një biznesmen ndërtimi mbi inxhinierin arkitekt dhe publicistin Maks Velo, pas një shkrimi që ky i fundit botoi pak ditë më parë. KSH e cilëson "një akt brutal që duhet ndëshkuar"


Ngjarja e rëndë, sipas vetë Velos lidhet me një shkrim në formë komenti të kryer prej vetë atij në një të përditshme, ku përcaktonte 9 objekte që sipas tij, kishin arkitekturën më të shëmtuar në Tiranë. Personi i shoqëruar, biznesmeni Shpëtim Dama është bashkëpronar në ndërtimin e një objekti që ndodhet përballë hyrjes së stadiumit kombëtar 'Qemal Stafa' në Tiranë.

Veprimet e mësipërme përbëjnë një sjellje të kundraligjshme, së pari, sepse cenojnë integritetin fizik të një shtetasi dhe së dyti, janë një tentativë për të ndalur ushtrimin e të drejtës së lirisë së shprehjes.”- thuhet në një komunikatë për shtyp të shpërndarë sot nga KSHH. Mësohet se përfaqësues të kësaj organizate janë takuar vetë me zotin Velo dhe i kanë sugjeruar ndjekjen e çështjes në rrugë ligjore, duke i ofruar dhe asistencën e tyre, por “ai hezitoi per shkak të mosbesimit të tij ndaj organeve të drejtësisë.

“Me keqardhje konstatojmë se raste të tilla ngurimi nga shtetasit, kohët e fundit, nuk janë të pakta. KShH i bën thirrje gjithë opinionit shoqëror për t’u bashkuar me reagimet e shumta ndaj një sjellje të tillë, e cila nuk i shkon për shtat synimeve tona, mbarë kombëtare, për një shoqëri demokratike e me të drejta njerëzore. Heshtja është me pasoja për të gjithë, për sot dhe për të ardhmen tonë.”- mbyllet deklarata e KSHH.

(s.g/Balkanweb)

Ky është artikulli, për të cilin një biznesmen ka dhunuar fizikisht Maks Velon :http://www.shekulli.com.al/2010/05/24/pesembedhjete-objektet-me-te-shemtuara-ne-tirane.html

STOP INJORANCES

Rrahja e grave

Raporti i "Amnesty International", shpreh se 1 në 3 gra në Shqipëri rrihen.

Se rrihen gratë shqiptare nga shqiptarët dihet, por nuk mund të mendohej se çdo e treta femër merr një trajtim të tillë barbar.




Ne kemi katedra të sociologjisë e të psikologjisë dhe në vend se të informohemi nga brenda për perversionet tona, na informojnë nga jashtë. Si duket katedrat tona kanë punë me teorinë dhe nuk janë në shërbim të shoqërisë, por të vetvetes. Ata lexojnë anketa të huaja, thua se nuk kanë shoqëri të veten!

Çdo e treta grua rrihet!
Kjo domethënë se një e treta e familjeve shqiptare jetojnë në dëshpërim dhe në keqtrajtim permanent. Në një gjendje të jashtëzakonshme! Një e treta e familjeve shqiptare gjendet në një përleshje qytetare brenda mureve. Kjo ndikon keq edhe në edukatën e fëmijëve dhe nga kjo gjendje ata mësojnë se rrahja dhe nënshtrimi zgjidh problemet! Kështu mendonte edhe diktatura!

Për sociologët dhe psikologët ka shumë punë. Ata mund të bëjnë anketa dhe të dalin me një numër gjithëpërfshirës duke zbardhur edhe karakteristikat tjera, që janë të rëndësishme, në mënyrë që shteti të nisë parandalimin dhe motivimin e grave për denoncimin e talebanëve shtëpiak.

Do të ishte me rëndësi të shihej niveli arsimor i rrahësve, profesioni i tyre, gjendja ekonomike dhe niveli arsimor i grave të rrahura. Me rëndësi është edhe të merret vesh çka deklarojnë gratë te mjeku: se janë rrëzuar shkalleve, se i kanë rënë derës me kokë, me faqe apo me ballë.

Nëse vërtet rrihet një e treta e popullsisë, atëherë gjendja është alarmante dhe shteti duhet të investojë në ndërtimin e shtëpive të grave. Me këtë numër të madh, nëse nuk reagon shteti, atëherë nuk kemi shtet, por një qeveri e administratë, që përpiqet të shtiret si shtet.

Në një anketë eventuale duhet gjithashtu pyetur edhe për gjësendet që përdorë rrahësi. Me çka shkakton ai dhimbje, me çka shkakton shenja trupore dhe si arrin te dominimi i synuar: sa për qind qëllohen me shkopinj dhe sa herë u shkaktojnë dhembje gjatë një seance nënshtrimi.

-Sa nëna dhe motra shqiptare goditen nga shqiptarët me pëllëmbë dhe sa herë u shkaktojnë dhembje gjatë një sesioni përbuzjeje?

-Sa për qind të nënave dhe vashave shqiptare goditen me grusht dhe ku goditen prej shqiptarëve: në hundë, në bark apo në nofulla. Sa dhëmbë thyhen, sa gjak derdhet dhe kush e fshinë gjakun, kush i mbledh dhëmbët?

-Sa për qind rrihen me thupër, sa herë u bien dhe mesatarisht sa shenja i kanë nënat dhe vajzat shqiptare nga shqiptarët dhe sa zgjatë kjo seancë traumatizuese?

-Sa për qind rrihen me rrip dhe sa herë fshikullohen mesatarisht gjatë një trajtimi?

-Sa për qind të nënave dhe bijave shqiptare goditen me shqelma, pse goditen dhe sa herë?

-Sa për qind të nënave rrihen me pëllëmbë dhe sa herë u shkaktojnë dhembje?

-A u lejohet edhe shprehja e mllefit, ofshamës apo i rrahin duke u bërtitur: "Mos të dëgjohet zëri, se ta këpusë kokën si të pulës."?

-Sa për qind rrihen shumë. Sa për qind rrihen tepër. Sa për qind rrihen rëndë. Sa për qind rrihen për vdekje?

Kur t´i kemi këto detaje, atëherë mund t´i tregojmë vendit se sa njerëz mizogjin (urrejtës të grave) ka kombi jonë krenar!

Sa kriminel gjenden në shtëpi, e jo në burg!




Është me rëndësi të kuptohet edhe gjendja shpirtërore e rrahësit:
shtypja e gjakut, pulsi dhe t´i analizohet gjaku dhe vërehet se cilat hormone ndikojnë në sjelljen e tij instiktive, si në kohën kur në një degë luhatej majmuni, e në tjetrën njeriu! Duhet të kuptohet edhe kjo: a tregon shenja kënaqësie gjatë rrahjes dhe si sillet pas shkatërrimit të dinjitetit të njeriut.

Kur të kihen krejt këto të dhëna mund të dilet para nxënësve dhe t´u mësohen atyre të drejtat e fëmijës dhe të drejtat e gruas. Nëse veprohet kështu, parandalohet dhuna qysh në shkollë dhe brenda njëzet viteve kemi një gjeneratë të edukuar dhe të ekuilibruar.

Nuk është e preferueshme t´i veshim rrobat e para 100 viteve, as nuk është e parapëlqyeshme në kohë e revolucionit digjital e shkencor të jetohet me mendësinë e kohë së para qindra viteve. Nuk është e mirë dhe humane të ndahet kombi në rrahës dhe të rrahur.

Ata që nuk ndryshojnë, do të kenë probleme, sepse sot jetojnë me idetë djeshme, të skaduara!

Jeton i lumtur ai që jeton me kohën, jo kundër kohës!

Me celular në xhep, të sillemi si kur tërhiqnim apo ngarkonim gomarin, është vërtetë interesante, tepër interesante për sociologjinë dhe patologjinë!

Me kompjuter në shtëpi, të sillemi si në kohën kur rrinim rreth oxhakut me një llambë gazi, është vërtetë interesante për sociologjinë, psikologjinë dhe për patologjinë.

Kush rreh?
Ai që trishtohet nga liria dhe barazia e gruas. Ai që ka komplekse. Ai që si fëmijë ka parë rrahje në shtëpi.

Ai që është shumë pak burrë. Rrahja dhe nënshtrimi i shërben si erzac për ta plotësuar boshësinë e vet mashkullore. Ai ka frikë ta demonstrojë trimërinë e guximin jashtë, prandaj e praktikon atë në shtëpi.

Meshkuj që rrahin duhen dërguar te psikologu dhe të tregojnë pse trishtohen nga barazia e njeriut me njeriun.

Nëse nuk u ndihmon ai, atëherë mund të ndihmojë psikiatri. Me rendësi të shërohen! Pse psikologu e psikiatri? Sepse gruaja shqiptare nuk është e përdalë, por e përdalë është fantazia dhe imagjinata e disa shqiptarëve mizogin.

Për t´i kuptuar motivet e barbarizmit, anketa duhet bërë njëkohësisht në Tiranë, Prishtinë dhe Tetovë.

Të shihet sa ka ndikuar në shpirtin e shqiptarit hard-diktatura në Shqipëri. Si ka ndikuar pushtimi në psikikën e shqiptarit jashtë kufirit dhe pse disa shqiptarë kanë një mosbesim dhe urrejtje patologjike ndaj grave.

Kjo duhet të zbardhet nga katedrat tona, sepse e një e treta e grave, nënave dhe motrave tona rrihen! Sepse popujt që keqtrajtojnë dhe dominojnë të dobëtin, nuk mund të quhen as trima, as krenarë e as qytetarë të ndërgjegjshëm e as qytetar të civilizuar!


Naser Aliu

O Moj Shqypni, e mjera Shqypni...

O moj Shqypni, e mjera Shqypni,
Kush të ka qitë me krye n'hi?


Ti ke pas kene nje zoje e rande,
Burrat e dheut te thirrshin nane.
Ke pase shume t'mira e begati,
Me varza t'bukura e me djelm t'ri,
Gja e vend shume, ara e bashtina,
Me arme te bardha, me pushke ltina,
Me burra trima, me gra te dlira;
Ti nder gjith shoqet ke qene ma e mira.
Kur kriste pushka si me shkrep moti,
Zogu i shqyptarit gjithmone i zoti
Ke qene per lufte e n'lufte ka dekun
E dhune mbrapa kurr s'i mbetun.
Kur ka lidhe besen burri i Shqypnise,
I ka shti dridhen gjithe Rumelise;
Nder lufta t'rrebta gjithekund ka ra,
Me faqe t'bardhe gjithmone asht da.

Por sot, Shqypni, pa m'thuej si je?
Po sikur lisi i rrxuem perdhe,

Shkon bota sipri, me kambe, te shklet
E nji fjale t'ambel askush s'ta flet.
Si mal me bore, si fushe me lule
Ke pas qene veshun, sot je me crule,
E s'te ka mbetun as em'n as bese;
Vet e ke prishun per faqe t'zeze.

Shqyptar', me vllazen jeni tuj u vra,
Nder nji qind ceta jeni shpernda;
Sa thone kam fe sa thone kam din;
Njeni:" jam turk", tjetri:"latin"
Do thone: " Jam grek", "shkje"-disa tjere,
Por jemi vllazen t'gjith more t'mjere!
Priftnit e hoxhet ju kane hutue,
Per me ju damun me ju vorfnue!
Vjen njeri i huej e ju rri n'voter,
Me ju turpnue me grue e moter,
E per sa pare qi do t'fitoni,
Besen e t'pareve t'gjith e harroni,
Baheni robt e njerit t'huej,
Qi nuk ka gjuhen dhe gjakun tuej.


Qani ju shpata e ju dyfeqe,
Shqiptari u zu si zog nder leqe!
Qani ju trima bashke me ne,
Se ra Shqypnia me faqe n'dhe!
E s'i ka mbetun as buke as mish,
As zjarm ne voter, as drite, as pishe;
As gjak ne faqe, as nder nder shoke,
Por asht rrexue e bamun troke!
Mblidhniu ju varza, mblidhniu ju gra,
M'ata sy t'bukur q'dini me qa,
Eni t'vajtojme Shqypnine e mjere,
Qi mbet' e shkrete pa em'n, pa nder;
Ka mbet e veje si grue pa burre,
Ka mbet si nane, qi s'pat djale kurre!
Kujt i ban zemra m'e e lan' me deke
Ket fare trimneshe, qi sot asht meke?

Këtë nanë të dashtun a do ta lamë,
Qi njeri i huej ta shklasë me kambë?


Nuk, nuk! Kete marre askush s'e do
Kete faqe t'zeze gjithkush e dro!
Para se t'hupet keshtu Shqypnia,
Me pushke n'dore le t'dese trimnia!

Coniu, shqyptarë,prej gjumit coniu,
Të gjithë si vllazen n'nji besë shtërngoniu,
E mos shikoni kisha e xhamia:
Feja e shqyptarit asht shqyptaria!


Qysh prej Tivarit deri n'Preveze,
Gjithkund lshon dielli vap'edhe rreze,
Asht tok' e jona, prind na e kane lane
Kush mos na e preki, se desim t'tane
Te desim si burrat qe vdiqne motit
Edhe mos marrohna perpara zotit.

Pashko Vasa

Paradoks!

Rastësisht pashë në facebook një grup : "Kosova në Konferencën Islamike (nuk më kujtohet mirë, por përafërsisht) ishte diçka e tillë.

http://www.facebook.com/?ref=home#!/pages/E-duam-Shqiptarine-ne-Konferencen-Islamike/305460191267?ref=ts

Ne fillim u shtanga dhe u habita, por dhe me erdhi per te qeshur me idotiesine e ketij grupi.

Dihet qendrimi i vendeve islamike, ne lidhje me pavaresine e Kosoves dhe keto njerez truthare, kerkojne te marrin pjese ne nje konference, qe nuk i njeh.
Nuk ka paradoks me te madh!


Eshte per te ardhur keq, kur mendon qe ky eshte nje grup te rinjsh, pasi interenti perdoret rendom nga brezi i ri sot.

Te jene vertet kaq injorantë, apo zelli fetar i ka erresuar arsyetimin?

Keto duhet te jene vetem shqipfoles, por jo shqiptar. Nuk eshte e mundur, qe keta njerez jane shqiptare, eshte e pabesueshme!
Nderkohe qe serbi, greku dhe kompani, propagandojne neper bote shqiptarin si islamik fundamentalist, keta truthare driteshkurter e vertetojne kete gje katerciperisht.

Kosova dhe Shqiperia, kane me ne fund perkrahjen e Perendimit dhe orientimi drejt Lindjes, eshte demi me i madh qe mund t'i shkaktojme vetes.


Ka disa mundesi se c'mund te jene keta individe:

1- Shqiptare idiote truthare (me zhvillim te vonuar mendor)

2- Turq ose muslimane nga vende islamike qe flasin shqip.

3-Serb qe flasin shqip.


Nese jane vertete shqiptare, eshte turp per kombin tone.
Kjo tregon qe islamizmi i ka shtrire metastazat thelle dhe po gjen nje terren te pershtatshem, qe do shkatoje nje kancer te pasherueshem.
I ngelshin ne fyt shukat e hallves dhe te pilafit ketyre idioteve truthare!


Ilir Shallo

Burimi http://www.facebook.com/#!/notes/shqipe-horizonti-yt/paradoks/393733474361

Sot kjo faqe numëron afro 5000 anëtarë dhe arsyeja e tyre përse e duan shqiptarinë, theksoj shqiptarinë dhe jo Kosovën në Konferencën islamike, është se sipas tyre 70% e shqiptarëve janë muslimanë. Stop Injorancës.

Sipas një sondazhi të vendosur në faqen tonë mbi përkatësinë fetare, muslimanë praktikantë rezultojnë 18% dhe 22% të tjerë jo praktikantë. Megjithëse nuk mund të kesh identitet fetar nëse nuk zbaton ritualet fetare, por gjithsesi kjo shifër shkon deri në 40% dhe jo 70%. Për më shumë : http://apps.facebook.com/opinionpolls/index.php?admin=1&pid=1249890828

Britani, 18 vjeçari shqiptar sfidon “Google”

Nëse do të dëgjonim se dikush po tenton të konkurojë motorin kërkues në internet “Google”, mbase do ta komentonim këtë lajm jo me shumë optimizën duke shprehur skepticizëm.

Por në rastin e një 18 vjecari shqiptar në Britaninë e Madhe nuk ka aspak vend për dyshime. Marsel Gashi ka marrë përsipër të konkurojë “Google”, duke tërhequr vëmendjen e investitorëve amerikanë dhe holandezë të cilët i kanë vënë në dispozicion 6 milion dollar për zgjerimin e projektit të tij.

I riu shqiptar është themeluesi motorit të kërkimit Timmp.com që ofron 130 miliard faqe me të dhëna të cilave çdo ditë i shtohen nga 3 milion faqe të reja.

“Jam shumë i lumtur që ky projekt i imi ka gjetur mbështetjen e disa investitorëve të cilët besojnë tek unë dhe ky projekt”, thotë Gashi në një prononcim për Top-Channel.

Agjencia e lajmeve ekonomike “Bloomberg” e vlerëson projektin e shqiptarit si një prej motorëve të kërkimit më të rëndësishëm që ka shumë se cfarë të ofrojë për përdoruesit.

Gjeniu shqiptar i elektronikës ndjek studimet në shkollë të mesme dhe jeton në qytetin e Leiçesterit në të cilin familja e tij u vendos si emigrantë kur ai ishte 8 vjeç.

Që kur ishte 14 vjeç Marsel Gashi hapi një faqe interneti ku shiste orendi shtëpiake nga e cila çdo javë fitonte 3 mijë paund. Këtë biznes ai do ta shiste për shumën prej 100 mijë paundësh.

Ai është edhe autor i një libri me titull “Dream Less Ëin More” (Ëndërro pak fito shumë”), nëpërmjet të cilit kërkon të inspirojë të rinjtë në vështirësi ekonomike.


Gashi e komenton këtë libër si sekretin për të luftuar reçesionin dhe se si në kohë të vështira ekonomike mund të ndërtosh biznese të suksesshme.

Marsel Gashi themeloi kompaninë e tij të parë me emër “Solution Media” që kur ishte 14 vjeç.

Një vit më vonë ai fitoni një konkurs për të drejtuar një program radiofonik në një radio lokale, ku më pas programi i tij do të arrinte një audiencë prej 270,000 dëgjuesish.

E nëse qindra mijëra 18 vjeçarë në Britaninë e Madhe nuk e dinë ende se cfarë do të ndodhë me të ardhmen e tyre, për Marsel Gashin ky është një kapitull i mbyllur pasi idetë e tij tashmë janë kthyer në një sukses të vërtetë që vlejnë miliona paund.

T. Channel

Orhan Pamuk: Lidhjet e mia me shqiptarët

Rrëfimi i nobelistit turk pas vizitës së pak ditëve më parë në Tiranë. Njohja me shqiptarët, maoizmi i Hoxhës, letërsia e Ismail Kadaresë dhe alegoria e letërsisë nën komunizëm

"Nëse je turk dhe jeton në Stamboll ndeshesh ngado me kulturën shqiptare". Kështu flet për vehten dhe lidhjen e tij me kulturën tonë, Orhan Pamuk, nobelisti turk, që pak ditë më parë vizitoi për herë të parë Shqipërinë.


Duke biseduar me gazetarin Blendi Fevziu, nobelisti Pamuk, zbulon disa prej lidhjeve të tij me shqiptarët, jep konsiderata për shkrimtarin e shquar shqiptar Ismail Kadare dhe për letërsinë që bëhej gjatë komunizmit në vendet ku mbretëronte stalinizmi.



Z. Pamuk kur keni dëgjuar për herë të parë për këtë vend, për shqiptarët?


Ndoshta për herë të parë nuk kam dëgjuar për Shqipërinë por për shqiptarët. Arnaut Cigarri është diçka që e gatuante nëna ime.


Pra si fillim jam njohur me ushqimin, se ai është shqiptar, arnaut. Edhe emri i fshatit shqiptar, Arnautli, që është pjesë e qytetit. Pra, nisi kështu. Nuk dija shumë, por e dija që ishte një vend në Ballkan, sepse kur isha adoleshent ose me herët kam marrë pjesë në kampionatet e boksit dhe të basketbollit në Ballkan. Aty shihja shqiptarë. Pra, në situata të tilla. Së dyti më ndihmoi identiteti Ballkanik.


Dhe sigurisht gjëja e tretë ka qenë kur kam qenë në moshen 20 vjeçare në universitet ishte në mode maoizmi. Përmes kësaj kam besuar në maoizmin e Enver Hoxhës, të shqiptarëve. Nuk isha shume i interesuar në diçka të tillë.


Ishte rryma e modës e asaj kohe maoizmi i Hoxhës?


Jo, Maoizmi i Maos. Gjithmonë gjendeshin arsye për t'u ndarë nga njëri-tjetri dhe kështu përse të mos zgjidhnim maoizmin e Enver Hoxhës. Regjisori turk që ka fituar çmimin më të mirë në Festivalin e Filmit në Kanë, Ylmaz Gynej ka qenë për një farë kohe një pasues i Enver Hoxhës.


Shpresoj të kenë ndryshuar idetë tuaja.


Të gjithë i ndryshojnë idetë, por këta njerëz kanë diçka të veçante sepse ata nuk kanë vrare kurrë njeri, nuk kanë lënduar njeri veç vetes së tyre. Ata as nuk sundonin një vend, as nuk dëmtonin njeri, por besonin në budallallëqe. Pra është tjetër gjë të jesh në pushtet dhe stalinist dhe të jesh një njeri naiv që beson në budallallëqe dhe nuk lëndon njeri tjetër gjë.


Në libër rrëfeni se e dashura juaj e parë e ka pasur gjyshen shqiptare.


Nëse je turk dhe jeton në Stamboll ndeshesh ngado me kulturën shqiptare. Ka thënie turke që kanë ngjyrim shqiptar, romanticizmi, karakteri i fortë, inati dhe vullneti e të tilla tipare. Por nga ana tjeter është ajo që po më pyesni ju mua, trashëgimia kulturore e perandorisë.


Pas një a dy brezash të gjithë këta njerëz me origjinë shqiptare nuk mund të thoshin se ishin shqiptarë. Pra kjo mund të krahasohet lehtë me italianët në Amerikë. Brezi i parë thoshte me forcë që ishin italianë, ndryshe dhe kjo ndoshta për cështje biznesi, por më vonë këtë gjë e kujtonin njëlloj si një farë zbukurimi sesa një gjë thelbësore.


Po se brezi i parë më shumë se shqiptarë ishin osmanë, pjesë e një kulture e një perandorie.


Po, është e vërtetë. Ata ishin otomanë dhe ky është një mendim shumë ndryshe vështirë për t'u kuptuar. Ata janë një elitë sunduese. Ata ishin otomanë, pra as shqiptarë ose turq. Je një elitë sunduese që i drejton njerëzit si një bari.


Po. Ndonjëherë edhe nga bisedat ne media që kanë të bëjnë me një nga vezirët e fundit të perandorisë Ferit Damat Pasha, ai konsiderohet si shqiptar. Në fakt, ata ishin otomanë, pjese e një kulture, e një perandorie e një identiteti ndryshe.


Po, është e vërtetë. Eshtë njëlloj si me serbët, ukrainasit. Nuk është njelloj si ata që kërkonin identitetin duke ndërtuar xhami dhe hamame, që morën me vete shumë pasuri dhe e çuan në vendin e tyre.


Por në fund asgjë nuk mund të ndryshojë karakterin e një njeriu, sepse nacionalizmi modern nuk u shpik në atë kohë, sidomos modernizimi i tmerrshëm dhe i shpejtë. Racizmi nuk ishte në atë kohë në perandorinë osmane apo në ndonjë vend tjeter në atë kohë.


Z. Pamuk, ç'dini ju për letërsinë shqiptare?


Sigurisht njoh Ismail Kadarenë.

Keni lexuar ndonjë nga librat e tij?

Po, sigurisht një nga librat e tij të hershëm të përkthyer nga maoistët e Turqisë në atë kohë. Pastaj jam njohur me librin e tij të mëvonshëm deri tek të fundit. E respektoj, më pëlqen. Nuk e kam takuar kurrë personalisht. Libri flet për gjakmarrjen. "Prilli i Thyer". Ai ka një imagjinatë të shkëlqyer dhe është një shkrimtar që punon shumë.

Ai po ashtu ka shkruar edhe shumë libra për perandorinë osmane, ose për Shqipërinë e shkuar otomane. Janë shumë interesantë.


Edhe une kam shkruar romane historike dhe jam mbeshtetur tek shkrimtarë të tjerë, tek librat e tij historike, alegoritë e tij historike. Kam parë se e shkuara është përdorur si një alegori e së tashmes dhe kjo është bërë shumë kur ndihesh i shtypur. Në periudhën Staliniste, periudhën sovjetike, shkrimtarët rusë e kanë bërë këtë gjë.


Nuk mund të flisnin për Stalinin, por për Petron. E kane përdorur shumë këtë lloj alegorie. Në Turqi unë mund të shkruaja lirshëm për të tilla tema në fakt. Ishin më liberalë në atë drejtim.

Përse zgjodhët të vizitonit qytetin e Beratit?

Kam një tërheqje të vecantë për karakteristikat otomane, gjërat antike. Eshte edhe një qytet në Turqi që në disa aspekte është i ngjashëm me Beratin. Saframbolo. Do të doja ta shihja si vend. Kam studiuar tre vjet arkitekture dhe më pëlqen arkitektura otomane, më pelqen ai stil dhe zakonisht e pëlqej shumë.


Marrë me shkrurtime nga “Opinion”, Shekulli



Nobelisti Orhan Pamuk ka gjak shqiptar 

Takimi i dytë ishte me kryeministrin Sali Berisha. Sipas faqes zyrtare të kryeministrisë, kreu i qeverisë i ka thënë shkrimtarit: "Për disa shekuj, shqiptarët i kanë dhënë Perandorisë Osmane personalitete të shquar, si Sami Frashërin, hartuesin e fjalorit të parë enciklopedik turk, Hasan Tahsinin, rektorin e Universitetit, Mehmet Akif, poetin e himnit kombëtar turk.
Nobelisti Orhan Pamuk ka gjak shqiptar







Elsa Demo

I vetmi takim jozyrtar, ai me studentë të Letërsisë, nuk u krye


Shkrimtari Orhan Pamuk pati një ditë të ngjeshur dje në Tiranë. Sapo mbërriti nga aeroporti, takimin e parë e pati me presidentin e vendit, Bamir Topi.


Nga faqja zyrtare e presidentit mësohet që kreu i shtetit, gjatë takimit ku merrte pjesë dhe ambasadori turk në Tiranë, Hasan S. Asan, t'i ketë pohuar nobelistit turk se vepra e tij shquhet "për këndvështrimin shumë origjinal, nivelin e lartë artistik si dhe guximin individual për të qenë influent në politikë dhe intelektualisht."


Kurse shkrimtari ka vënë në dukje se tashmë në moshën 58-vjeçare, ndihet disi në faj që nuk ka mundur të vizitojë dot vendin tonë më parë.

Takimi i dytë ishte me kryeministrin Sali Berisha. Sipas faqes zyrtare të kryeministrisë, kreu i qeverisë i ka thënë shkrimtarit: "Për disa shekuj, shqiptarët i kanë dhënë Perandorisë Osmane personalitete të shquar, si Sami Frashërin, hartuesin e fjalorit të parë enciklopedik turk, Hasan Tahsinin, rektorin e Universitetit, Mehmet Akif, poetin e himnit kombëtar turk.


Disa prej tyre ishin edhe formuluesit e ideve të shtetit të sotëm shqiptar dhe të aspiratave të tij europjaniste, si Sami Frashëri, Ismail Qemali, etj." Kurse shkrimtari ka shprehur gëzimin që vizitonte një vend mik, shumë të dashur për të gjithë turqit. "Duhet të kisha ardhur më parë, sepse edhe unë kam gjak shqiptar nga gjyshja ime, nga ana e nënës".


Takimi i tretë ishte në Rektoratin e Universitetit të Tiranës. U vu në sfond himni i Shqipërisë, himni i Turqisë, u dëgjua dhe gaudeamus igitur. Orhan Pamuk ishte aty mes profesorëve me toga të zeza, për t'u bërë doktori më i ri dhe anëtari më i ri i Universitetit të Tiranës.


Në sallë ndodhej edhe një autore e rëndësishme. Kiran Desai, shkrimtare indiane e cila me romanin "The Inheritance of Loss" fitoi më 2006 Man Booker Prize (nëna e saj Anita Desai ka qenë disa herë kandidate për këtë çmim.). Në janar 2010 Pamuk shpalli lidhjen me Desain.


Në prani të Ministrit të Arsimit, rektori i UT, Dhori Kule hapi ceremoninë me fjalët se kjo ishte një ditë të veçantë për Universitetin e Tiranës. Në listën e të nderuarve që kanë marrë titullin Doctor Honoris Causa - i pari ka qenë shkrimtari Ismail Kadare në vitin 1996 - hyn nga fusha e letrave një personalitet si Orhan Pamuk.


Dy oponentë të Universitetit të Tiranës, profesorët Ymer Çiraku dhe Shaban Sinani, folën për shkrimtarin "qytetar të botës që krijon ura lidhëse mes Lindjes dhe Perëndimit", për "autorin që i ka ndryshuar rrugën letërsisë turke", dhe intelektualin që "nuk ka treguar ndonjë zell për çështje të politikës së sotme".


Në fund motivacioni thoshte se Doctor Honoris Causa i jepet Orhan Pamukut për "kontributin në fushën e letrave, të emancipimit shoqëror dhe të dialogut mes qytetërimeve". Autori veshi togën e zezë, mori fjalën, falënderoi shumë për ato që u thanë për të dhe për nderin që po i bëjnë.


Tha se ka dyzet që shkruan romane; pjesën më të madhe të jetës e ka kaluar në dhomën e punës; këto vitet e fundit është edhe pedagog në Universitetin e Kolumbias në Amerikë.


Por në aspektin teorik e konsideron veten autodidakt. Pastaj shtoi: "Këtu u fol për shumë probleme që shqetësojnë botën e sotme. Por këto probleme na shqetësojnë neve sepse ndodhemi në periferi të qendrës, nuk ndodhemi në qendër.


Dhe vendet që ndodhen në periferi të qendrës, qoftë vendi ynë, qoftë vendi juaj, qoftë Kina, Amerika Latine, të njëjtat probleme jetojnë. Ne kemi një histori për të cilën ndjejmë përgjegjësi.


Po është edhe një botë e re, një familje e re të cilës ne duhet t'i bashkohemi. Të gjitha shoqëritë dhe të gjithë popujt, sot bëjnë përpjekje për të përqafuar këtë botë moderne, por në asnjë mënyrë nuk duhet të harrojnë identitetin e secilit." Pamuk tha se përqafimi i kësaj bote po krijon disa probleme morale që kanë të bëjnë me historinë, me të shkuarën, po edhe me zgjedhjet dhe liritë e individit.


"Ka shumë njerëz, ndërmjet tyre jam dhe unë, që duke e ndjekur verbërisht identitetin kombëtar, ky proces na vështirëson përqafimin tonë drejt modernes. Por është edhe mendimi që në qoftë se ne do ta përqafojmë qorrazi këtë botë moderne, kjo do të na largojë nga identiteti ynë kombëtar.


Ne jemi të ndërgjegjshëm se nuk jemi robër të historisë, por ama në qoftë se do të shkëputemi nga ajo do të gabojmë rëndë. Të gjitha këto çështje që sapo trajtova tani janë shprehur në një mënyrë modeste në librat e mi. Shumë falemnderit."

Takimi i katërt pritej në Fakultetin e Histori-Filologjisë. Gjysmë ore nga pritja në sallën e mbushur me dhjetëra studentë dhe pedagogë, u njoftua se shkrimtari nuk ndihej mirë, prandaj nuk mund të vinte.


Duhej të ishte takimi i vetëm për letërsinë, me të rinjtë, me lexues realë dhe jo fiktivë të nobelistit të parë që vizitoi Shqipërinë (ra në sy nga folësit në këto takime citimi i fabrikuar i Pamukut duke iu referuar pjesëve të shkëputura nga pjesët e pasme të kopertinave të tij në shqip ose fjalisë së parë të ndonjë romani kur ajo ishte goditëse). I vetmi takim jozyrtar, nuk u krye.


Takimi i pestë në mbrëmje Kuvendin e Shqipërisë. Kryetarja e Kuvendit lexoi fjalën e saj duke iu drejtuar shkrimtarit në vetën e dytë shumës, për ta kthyer performancën e raportit në njëfarë dialogu.


Kryetarja diku bëri një ndalesë dhe iu referua botës së legjendave. Ajo paralajmëroi shkrimtarin për udhëtimin e mrekullueshëm që e pret sot në Berat. Tregoi legjendën e Tomorrit që u grind për një zanë me shpatë e topuz me malin vëlla Shpirag.


"Që nga ajo kohë mali Tomorr ka sipërfaqen e tij gropa gropa simbol i rënieve me topuz ndërsa Shpiragu i ka brinjët vija vija për shkak të goditjeve të shpatës. Edhe zana nuk i shpëtoi ndëshkimit; ajo e dëshpëruar qau e qau dhe nga lotët e saj u krijua lumi Osum... Na ishte një herë një Berat por që jeton ende dhe sot ruan dëshmi qytetërimesh të hershme dhe të vona.


Ju do të zbuloni se Berati është një qytet që do t'ju kthejë prapë në Shqipëri", tha kryetarja Topalli, e fundit e radhës, (mori copën e luanit në vaktin më të rëndësishëm) që ia mori lehtë e lehtë lexuesit shkrimtarin e ftuar. Ky do të thoshte se ishte hera e parë në jetën e tij që një vepër e tij, "Stambolli", të prezantohej në një parlament.


Pastaj analizat letrare që bënë Zija Çela, Agron Tufa dhe Arjan Leka, po vinin vonë.
As influencë shkrimtarësh, as influencë intelektualësh që rrinin si dekor e të vetmes influencë: politika.


Fjala që mbajti Orhan Pamuk në Kuvendin e Shqipërisë

"Kam jetuar në një qytet ku nuk ndodhte asgjë"


E mendova gjatë të flas në gjuhën turke apo angleze. Duke qenë se jam në një mbrëmje tepër impresionuese dhe jam i emocionuar, po flas në gjuhën turke.
Në fakt nëse flas me gjuhën turke fjalët më dalin nga zemra, me gjuhën angleze fjalët do të më dalin nga mendja. Në këtë rast dua të flas sinqerisht me ju.


E ndjej veten si në shtëpinë time, sepse ndaj shumë gjëra të njëjta me ju. Unë nuk dua të përsëris por të gjithë e dinë mirë se sa bashkë kemi qenë ne në shekuj, lidhjet tona të vjetra historiko-kulturore.


Nuk dua të vazhdoj më gjatë në këtë çështje.
I mbaj mend të gjitha fjalët që folën për mua, por do të marr shkas nga dikush që tha sa i rëndësishëm fakti që historia është e përbashkët, por akoma më i rëndësishëm është fakti që ndjenjat janë të përbashkëta.


U tha se për 50 vjet ishim të mbyllur në vetvete, ishim të izoluar nga bota, se këtu nuk ndodhte asgjë. Të gjithë këtë ndjenjë unë e kam ndjerë në Turqi deri në moshën 30-40 vjeçare.


Sot Turqia është në qendër të arenës botërore edhe për çështjen e Bashkimit Europian. Por këto janë vlera të reja për Turqinë, në të kaluarën nuk ka qenë kështu. Ne atje jetonim me ndjenjën: këtu nuk ka asgjë.


Sigurisht që me këto fjalë të parafolësit më kujtuan mua për hopin e madh që ka bërë Turqia këto vitet e fundit. Këto janë të rëndësishme për skenën botërore, por ndjenjat e mia i kam përjetuar duke menduar se këtu nuk ndodh asgjë.


Të gjithë librat e mi, janë shkruar mbi këtë ndjenjë: pse nuk ndodh diçka në vendin tim.
Unë i kam shprehur ndjenjat e mia, kur kam shkruar se pse ne jemi jashtë Europës, pse kemi qenë larg Europës. Në kohën e shkuar gjithmonë


Kjo më mundonte, por në të njëjtën kohë më bënte për të kërkuar më shumë nga vetja ime.
Në gjithë fëmijërinë time, më mbizotëronte kjo ndjenja që nuk po ndodhte asgjë, që e shoh të njëjtën me kulturën e Shqipërisë.


Ndoshta ngaqë kemi qenë larg qendrës. Sepse sa më shumë larg qendrës aq më shumë duhet të afrohemi tek vetja jonë.


Libri "Stambolli" që promovohet sot është autobiografia ime deri në moshën 23-vjeçare, dhe në të njëjtën kohë jam përpjekur të flasë se si ndikon qyteti në qenien tonë.


Që nga mosha 7-vjeçare deri 22 vjeç dëshiroja të bëhesha piktor. Meqenëse nuk u bëra i suksesshëm si piktor, u bëra shkrimtar. Romani "Unë jam e kuqja" është krejt personal, për të treguar prirjen time, dashurinë time për pikturën.


"Stambolli" është vështrimi i një të riu, që e shikon Stambollin me dëshirën për t'u bërë piktor. Tregon dhe rrëmujën në kokën e piktorit i cili donte të bëhej piktor në një vend, mysliman, ku nuk ishte e zhvilluar piktura.


Deri në moshën 22-vjeçare nëna ime insistoi duke më thënë: këtu nuk do të bëhesh piktor, këtu nuk ndodh asgjë. Ajo më tha se në një vend ku nuk ndodh asgjë, asnjë njeri nuk ka arsye të pikturojë, dhe asnjë njeri nuk mund të shkruajë.
Ama kur ke dëshirën për të bërë letërsi, bluan vetveten dhe gjen dëshirën që në këtë vend të ndodhë diçka.Në këtë libër tregoj se si edhe qyteti i Stambollit më shikonte mua.


Sigurisht që qyteti në të njëjtën kohë është histori gjeografi, është gjithçka. Në fund të fundit janë ato ndjenja që krijojnë qytetin, dhe perceptimin për qytetin.
Është krejt e natyrshme dhe në mënyrë spontane dashurojmë vendin ku kemi lindur dhe ku jemi rritur.


Por duke menduar pse e duam qytetin tonë, e kuptojmë edhe më mirë këtë qytet. Janë ndjenjat që më krijohen mua, që ngjallin qytetin tim duke menduar për të. Janë përpjekjet e një njeriu të pjekur për të kuptuar më mirë ndikimin e qytetit tek qenia e tij.


Në qendër të këtij romani është ndjenja e trishtimit. Sigurisht nuk bëhet fjalë për Stambollin e vitit 2010, por në vitet '60-'70 Stambolli ishte një burim trishtimi për mua. Ne shikonim atëherë rrënojat e perandorisë osmane, rrënojat e xhamive, hamameve. Të gjitha na trishtonin nga varfëria, harresa nga gjithçka që ishte e një periudhe tjetër.


Në të njëjtën kohë ne ndjenim investimin tonë në varfëri por pranë Europës, ndjenim se kjo nuk do të na ndiqte gjatë gjithë jetës sonë. Kur botoja tregimet e para nëpër revista të njohura shokët e mi më thonin se kush çan kokën sot për tregimet e një turku në botë.


Unë e kuptova nga jeta ime se dhe këtë imazh të keq mund ta kapërceja. Edhe turistët që enden rrugëve të Stambollit duke ngrenë një akullore të mirë, më thonë se jemi shumë të lumtur këtu në Stamboll.


Është e vërtetë se Stambolli në këto 20 vjet nga bardhë e zi, është kthyer në një qytet shumëngjyrësh. Këtu nuk e kam fjalën për Stambollin turistik, por unë po flas për qytetin. Secili ka qytetin e vet dhe kur flasim për veten tonë në fakt flasim për qytetin tonë, dhe e kundërta.


Një njeri duke folur për jetën e tij, në fakt ka folur për qytetin dhe jetën e të tjerëve. Jeta më ka mësuar se në momentin që ne flasim me guxim për veten tonë, historinë tonë, atëhere humbet ajo ndjenja se këtu nuk ekziston asgjë.

http://www.yllpress.com/10751/nobelisti-orhan-pamuk-ka-gjak-shqiptar.html