Ndryshon gjuha shqipe, ikin 2 zanoret e ngjitura, shkruhet: alkol, vakum, asocim

Rreth 15 gjuhëtarë janë ngujuar dje në një hotel pranë Fakultetit të Mjekësisë për të diskutuar në “shtet-rrethim” disa propozime mbi rishikimin e standardit. Mbledhja e radhës e Këshillit Ndërakademik për Gjuhën, u mbajt me dyer të mbyllura, por burime të “Gazeta Shqiptare” pranë këtij organi thanë se shumë nga kërkesat e parashtruara për miratim kanë rënë poshtë. Kështu, është ruajtur ë-ja e patheksuar në shumë prej fjalëve që pritej të binte. Kjo ka qenë dhe tema kryesore dhe më e nxehtë e mbledhjes, dhe sigurisht që debatet nuk kanë munguar. Në vazhdë të kësaj ideje, nuk bie kjo shkronjë tek fjalët vetëvendosje, vetëvrasje, vetëvarje, ndërsa është kërkuar që të shtohet tek fjalët si vet(ë)vetiu, etj. Përveç ë-së, Këshilli Ndërakademik (i cili merr vendime jo të detyrueshme për zbatim) është marrë edhe me: drejtshkrimin e disa fjalëve me l ose me ll; drejtshkrimin e disa fjalëve që kanë dyshkro-njësha dhe disa fjalëve me togje zanoresh, ua, ue, oo, si zooteknik; si dhe me drejtshkrimin e shkronjës së madhe në disa raste.
Mbledhja

Ka filluar në orën 9 të mëngjesit dhe ka zgjatur deri në orën 19:30 të mbrëmjes. Kanë qenë të pranishëm 15 gjuhëtarë, ndërsa kanë munguar për arsye personale, Shezai Rrokaj, Besim Bokshi, Shaban Demiraj, Emil Lafe (i dorëhequr), Idriz Ajeti etj. Disa vendime kanë qenë të njëzëshme e disa të tjera pas shumë debatesh. Burime të “GSH” bënë me dije se në përgjithësi fryma ka qenë paqësore dhe vendimet e marra nuk bien në kundërshtim me shtyllat e standardit, porse kanë të bëjnë me fjalët që janë përjashtime nga rregulli. Pra, është kërkuar që të ketë sa më pak përjashtime e veçanti, në mënyrë që t’iu jepet zgjidhje përmes përmi-rësimit, dhe që rregullat të jenë sa më të përgjithshme.
Janë diskutuar sigurisht, dy rastet e ë-së së patheksuar.
E para, tek disa fjalë që mbarojnë me -një, si për shembull: foshnjë, ose tek disa emra paratheksorë të tipit opera-operë, kamera-kamerë; në të dy modelet ë-ja ruhet…
E dyta, tek disa mbiemra që ë-ja sipas modelit nuk është në vendin e duhur, si tek fjalët: i prapmë, i sivjetmë. Ato bëhen: i prapëm, i sivjetëm…
Vendimet
Në takimin e mbajtur dje, janë diskutuar këto çështje dhe janë marrë këto vendime:
-shkrimi i ë-së fundore tek fjalët Lushnjë, Zaloshnjë, foshnjë, nëse duhet të mbetet ë, apo duhet të bëhet –e. Pas diskutimeve është vendosur të mbetet me–ë; (Kjo është shoqëruar me debate);
- nëse disa fjalë duhen shkruar me r apo me rr, si fjalët kitarë, e mërkurë etj., dhe në fund është vendosur të ruhet r-ja, jo siç qe propozuar rr-ja;
- është ruajtur l-ja në fjalë që propozohej që të shkruheshin me ll, si, balonë e jo ballonë;
- fjala ngadhënjej bëhet nga-dhënjej (mbetet e paqartë nëse ka raste të tjera si ky);
- një pjesë të mirë të kohës për diskutim e ka zënë drejtshkrimi i emrave të përveçëm;
- kanë mbetur pa u diskutuar toponimet dhe nuk janë diskutuar fjalët përrallë, kërrabë, gërryej, kërrus – nëse do ta ruajnë ë-në e rrokjes së parë, apo do ta humbin;
- është diskutuar nëse duhet thënë bulmet apo bylmet (s’u mor vendim);
- u diskutua nëse duhet shkruar mobilie apo mobilje etj.;
- u diskutuan fjalë me shkronjat: l-ll, r-rr, z-zh, x-xh, rastet kur duhet përdorur njëra e tjetra.
Këshilli Ndërakademik

Këshilli Ndërakademik për Gjuhën Shqipe u themelua më 2004-ën nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë (AShSh) dhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës (AShAK), si organ me autoritet shkencor për shqyrtimin e të gjitha çështjeve që lidhen me përdorimin dhe zhvillimin e shqipes standarde. Këshilli drejtohet nga një Kryesi prej pesë akademikësh, (tre akademikë nga AShSh dhe dy nga AShAK). Këshilli përbëhet nga 22 anëtarë, profesorë, akademikë e studiues të njohur të gjuhës shqipe.
Nga AShSh janë anëtarë: Shaban Demiraj, Jani Thomai, Ethem Lika, Kolec Topalli, Seit Mansaku, Enver Hysa, Emil Lafe (i dorëhequr); Shezai Rrokaj, Gjovalin Shkurtaj; Tomorr Osmani dhe Mehmet Çeliku. Nga AShAK janë anëtarë: Rexhep Ismajli, Besim Bokshi, Idriz Ajeti, Shefkije Islamaj, Bardh Rugova, Isa Bajçinca, Fadil Raka, Abdullah Zumberi, Imri Badallaj. Shqiptarët e Maqedonisë përfaqësohen nga Remzi Nesimi dhe arbëreshët e Italisë nga Francesco Altimari.

er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb

Greqi, fshati ku historia flet gjuhen shqipe

Kamera amatore është sërisht e vetmja zgjidhje për një pjesë të grupit të xhirimit të pa shpallur “non grata” e që mund të udhetojë drejt fshatit që sot ka një emër tjetër, Dhrosopigi.

Fshati i Spiro Bellkamenit, luftëtarit të shumë betejave ndaj grekëve e osmanëve për çlirimin e tokave shqiptare në gjithë këtë zonë e deri thellë në Korçë duket i heshtur mes banorëve të paktë që ikin e vijnë rrugicave të tij.

Jane miqësore dhe disa prej tyre nuk refuzojnë apo nuk druhen të tregojnë të vërtetat e tyre.

« Nëna ime nuk dinte greqisht. Plakat, më parë, përfshi nënën time, flisnin vetëm shqip », thotë Stravro Stilollari, banori i Belkamenit.

Stavro e ka mbartur gjuhen brez pas brezi, kjo edhe sepse shkolla ne gjuhen shqipe ka funksionuar siç tregon vetem nje vit diku ne 1909 – 1910. Qe atehere, ajo eshte mbyllur nga greket per te mos u hapur me kurre.

“Shiko, të të them kështu janë rrënjët, sido që të bëhet rrënjët janë rrënjë. Une e ndiej se jam shqiptar, them se jam shqiptar. Po jo se dua që të bëhet Shqipëria këtu apo të bëhet, atje’’, pranon me sinqeritet, me një shqipe të pastër Stavro.

Por, ndryshe nga babai mendon djali, qe shqip kupton shume mire, por qe nuk pranon te flase. E per me teper hedh poshte pohimet e te atit.

« Nuk mësuam shqip sepse nuk kemi pasur gjyshe në shtëpi dhe për shkak të punës pastaj dhe mungesës së kohës nuk mësuam shqip. Unë ndihem grek sepse të tillë jemi », thotë i biri.

Në masë dërrmuese të gjithë të moshuarit flasin me drojtje shqip. Edhe pse thonë se janë grekë ata vetë tregojnë se këtë gjuhë e kanë mësuar në shkollë, ndërsa atë shqipe e kanë trashëguar nga të parët. Toskërishtja e këtyre anëve është e qartë edhe pse e grryer jo pak nga koha.

« Epo grekë jemi nuk jemi shqiptarë. Plakat ishin shqiptare ama dinin edhe ato greqisht me neve që vinim në shkolo”, shprehet një e moshuar e Dhrosopigisë.

Shumica shmangen, e nuk duan të ngatërrohen siç thonë jashtë kameras, pasi kjo mund t’u hapë jo pak probleme me autoritetet lokale, por edhe qe ndrore.  

Disa theksojnë mes fjalësh të shkurtëra e të tërhequra se tashmë gjithçka po humbet. Shqipja rron mes te moshuarve ndersa po vdes perfundimisht tek te rinjte.

« Fëmijët e mi nuk llafosin shqip, nuk dijnë. Këtu dijnë shqip nga neve e lartë, nga neve e poshtë jo”, thotë një tjetër i moshuar.

Ne Bellkamen ka te tjere edhe me serte edhe pse pergjigjen e japin ne te njejten gjuhe.

E kuptueshme kjo edhe per shkak te presionit te jashtezakonshem qe ka patur ne keto zona e qe ka bere qe shqiptaret te shkrihen pas mbetjesh jashte kufirit zyrtar shqiptar.

 « As qe e di nga kane ardhur. Nuk e di une. Une jam grek, ç’pune kam une me shqiptaret, jam grek jo shqiptar », shprehet një tjetër banor.

Ne muzeun e fshatit fotot e sendet e vjetra pasojne njera tjetren , tregues te identitetit te hershem te tij.

E megjithatë mes tyre nuk gjen askërrkund qoftë edhe një tregues të vogël se këtu është folur e flitet gjuha shqipe. E megjithate mes radheve te mesuesit e rojtarit te ketij muzeu mund te kuptosh qartazi edhe pse greqisht prejardhjen e ketij fshati.

“Aty rreth 1844 erdhem ne kete fshat nga Plikati, perpara tij patem ardhur nga nje tjeter vend, më duket se nga Erseka, Vithkuqi dhe nga Voskopoja, e nga zona e Sulit. Njerezit qe erdhen ketu kishin origjine te njejte, tradita, doke, zakone te njejta », thotë rojtari.

 «Ne llafosnim shqip, ne fshat bënim këto që të thashë, këto zakonet që bëjmë, këto gostirat, këndonim shqip, edhe na drejtoheshin të ardhurit duke na thënë shqiptarë ».

Edhe pse banoret jane perqendruar ketu, fshati rrenjet e tij i ka lart ne mal. Sot, kudo ne fshatin e vjeter kane mbetur vetem rrenoja veç kishes qe eshte rikonstruktuar nga e para.

Diku ne nje cep duket edhe shtepia e Spiro Bellkamenit, komandantit te nje cete kombetare te njohur gjate viteve 1908- 1912 e qe u vra sipas arkivave të kohës, pikerisht ne kete vit ne pabesi nga agjentet greke ne Nivicë.

Sot, per te nuk gjen me asgje ne kete fshat, perveç radhëve greqisht ne nje liber botuar se fundmi.

Fshati mbetet pas e bashke me te edhe e shkuara e tashmja qe lidhen pashmangshmerisht me te njejtat rrenje te perbashketa qê nëse do të njihen si të tilla nuk do bënin gje tjeter veç do të forconin urat e miqësisë e fqinjësisë së mirë midis shqiptarëve e grekëve, Shqipërisë e Greqisë.

Njohja e historisë si një realitet i ngritur mbi dokumenta e fakte ndihmon mirëkuptimin, shkëmbimin, vlerat e nuk duhet të nxisë aspak ato pjesë të politikës që mbijetojnë duke ushqyer ndasitë.

« Ky eshte Ballkameni, fshati ku historia flet shqip. Per “Top-Channel”, nga Kapshtica, “non grata””, përfundoi reportazhin e tij, Marin Mema.
Videoja: http://youtu.be/0_-cKRaW4ck

Sekreti i suksesit? Mos flisni shqip

Sepse kudo të emigrosh sa më mirë të flasësh një gjuhë tjetër aq më të mëdha janë mundësitë e tua.
Por jo vetëm në emigrim. Edhe në Shqipëri askush nuk të kërkon të njohësh shqipen, madje sa më tepër gjuhë të huaja të njohësh, aq më të mëdhaja bëhen shancet e tua për tu punësuar. E nuk po flasim këtu vetëm për dhjetra e dhjetra Qendra Telefonike italiane ku janë punësuar me mijëra të rinj shqiptarë, vetëm pse flasin italisht.

Sa më larg shqipes, aq më pranë suksesit tuaj!

Nëse akoma nuk jeni të bindur se çelsi i suksesit është të mos flasësh shqip, shikoni njerëzit e sukesshëm shqiptarë sa pak shqip flasin në atë ligjëratë të tyre ku gjithmonë e më tepër gjejnë vend fjalët e huaja.

Shkroi: Stop Injorancës !

EMNAT ILIR NËPËR BOTË (PËR JU PRINDËN SHQIPTARË)

PARATHANIE - Skënder hushi
Gjatë studimeve në gjuhën italiane, për botimin e librit tem të parë “Thoti i pavdekshëm na zbulon Atlantidën”, lexoja fjalë dhe emna të vjetër, që pa asnji vështirësi, po të ndaheshin, shifeshin se ishin të përbame nga fjalë që mernin kuptim me anën e gjuhës shqipe të folun sot nga populli. Duke ndjekun mendimin e shumë autorëve shqiptarë e të huej, se e gjithë Europa, Afrika Veriore, Lindja e Mesme dhe India, në lashtësi, kanë qenë të banueme, të drejtueme e të infuencueme nga popullsia pellasge, që unë i kam shtue atlantidhease-pellazgo-ilire-shqiptare, jam i mendimit dhe i bindun se shumica e emnave që janë të shpjegueshëm me anën e gjuhës shqipe të sotme, janë me prejardhje atlantidhease. Unë kambëngul se gjuha shqipe asht pasardhësja direkte e Atlantidës dhe trungu i gjithë gjuhëve Europiane, e cila duhet të shifet me seriozitet nga studiuesit nëpër botë.
Vendosja e emnave të fëmijëve në popullsinë shqipfolëse ariane të Europës, ka qenë si nji dhanie titulli për fëmijën, që do ta mbante me krenari për gjithë jetën dhe emni duhet të ishte i kuptueshëm nga të gjithë si psh.: Rroks-ana, (kap hanën), Far-uk, (Rracë ujku, i fortë si ujku), Ah-met (i fortë si pema e ahut), Die-nis ( Ditunia nis), A-nd‟-rè (I naltë deri ke retë), Adil (asht Diell), As-an, Hasan (asht Hanë) etj etj, emna që do i shifni në këtë libër, që jam mundue ta çoj deri në fund.
Konstatoj se në lashtësi nuk kishte randësi nëse emni mashkullor duhej të mbaronte pa tjetër me bashkëtingëllore ose me zanoren “o” dhe emnat femnorë duhej të mbaronin patjetër me zanoren “a” ose “e”. Po të kishte kuptimin e duhun, fjalia me të cilën ishte ndërtue emni, mund të mbaronte me çfardo germe që të ishte, psh: Thot ishte mreti i fundit i Atlantidës, Mat ishte grueja e tij. Andre, Isa, Ilia, Thoma, Luka etj janë emna
mashkullorë. Olimpi, Aniki, Nikita, Kosta etj janë emna femnorë, por edhe mashkullorë. Afro, Haso, etj janë emna femnorë.
Sot nuk po i vihet ma randësi kuptimit të emnit, por mjafton të jetë i tingullueshëm, edhe pse pa kuptim. Shpesh herë kam ndigjue persona që duen të ndërrojne emnin, se i vjen turp nga emni i tyne.
Thanies së studiuesve shqiptarë dhe të huej se Europa asht me origjinë pellasge, gja të cilën edhe unë e kam përsëritë në librat e mij, tash që po nis të shkruej këtë libër të katërt, e i thelluem në origjinën e popullit tonë dhe të atyne të Europës, mendoj se duhet të ndryshohet shprehja: -Europa asht me zanafillë pellasge, në shprehjen: -Europa asht me zanafillë atlantidhease-ariano-albane, sepse me emnin “albanë” njiheshin në lashtësi të gjithë popujt e bardhë në Europë e në Botë, që flitnin gjuhën shqipe (albane).
Kam takue e takoj shpesh njerëz të ndryshëm që flasin shqip në Itali e në vende të tjera të Europës. Kur i pyes nëse janë shqiptarë më thonë: jo. Ata kanë të drejtë, sepse edhe ata kanë krenarinë e tyne kombëtare, sepse kanë qenë dhe janë autoktonë në truallin e tyne, prandaj të përgjigjen shqip: - “Jam arbëresh, jam maqedon, jam arvanit, jam kroat, jam boshnjak, jam serb” etj dhe kanë të drejtë, sepse kanë qenë brez mbas brezi dhe janë banorët ma të vjetër të atyne trojeve që janë pjesë e tyne, por edhe shumë nga ata të përgjigjen se janë shqiptarë ose skipëtarë. Edhe popujt e vjetër të Europës kanë pasë folun shqip e nuk mund t‟i quajmë të gjithë shqiptarë, por do ishte ma i drejtë emërtimi: Albanë ose arianë. Fjala “Arianë” asht ma e përshtatëshme, sepse kështu i quenin paraardhësit tanë në lashtësi, për sjelljen, karakterin dhe virtytin e artë që kishin. Duke studiue “Pllakat prej Zmeraldi të Thotit”, shofim se Europa ka qenë nji popull me qendër drejtuese Atlantidën, e cila shtrihej nga Meksika dhe Peruja e deri në detet e Japonisë, me nji gjuhë te vetme të përgjithshme të sajën që asht ruejtë mjaft mirë nga albanofonët nëpër botë.
Pellasgët, Pelas-gii, Pellas-gji, paraardhësit tanë direkt shqipfolës, unë e pranoj pa asnji diskutim, që kanë qenë shqipfolës dhe paraardhësit tanë të drejtpërdrejtë, por mbulonin vetëm Ballkanin gjeografik, që i ngjan gjiut të pelës në hartën e botës. Në kufi me ta ishin popujt e Amazonisë, të Azisë së Vogël, të Europës Qendrore, Veriore, Jugore, Lindore e Perëndimore, të Afrikës Veriore, të Mesdheut, të Italisë, Azisë, Indisë etj etj, që flisnin gjuhën shqipe, dmth atë albane, por që nuk njifeshin vetëm si pellazgë ose ilirë, por njifeshin edhe me emna të tjerë, plotësisht e lehtësisht të kuptimtë, me anën e gjuhës shqipe që ne flasim sot, si psh: Etruskë, me tru, Japigi dmth: Ja-pi-gji, në kuptimin e vjetër duhet të ketë pas kuptimin: Popull që të mirëpresin në gjinin e tyne. Fri-gji, vend ku bagëtia frynte gjijtë me qumësht. Ama-zonjant (Mama-zonjat, Kelti, e shkruejtun nga italianët Çeltik dhe e lexueme nga shqitarët don të thotë: çel-ti-ik, ke bjondët, ti ik. Hindi, emni i vjetër i Indisë, që në shqip dallohet lehtë si fjala gege: Hin-ti. Emni i Damaskut, në italisht: Damasko, kuptohet e zbërthehet me anën e gjuhës shqipe: Dam-as-ko, i Dham (i lindun) asht ko(këtu). Emni i Ana-dollit në Turqi, kuptohet menjiherë me anën e shqipes me fjalët: Hana doli. Emni i qytetit Na-za-ret, ku ka lind Krishti, nuk don shpjegim se kuptohet menjiherë në gegënishten e sotme. Emnat e deteve: Adria-ti-ik, Ball-ti-ik, Ar-ti-ik, At-lan-ti-ik, qytetet At-ika, At-hina (Athina) duhet të jenë emna mbi 12 000 vjeçarë të kohës së Atlantidës. Emni i vjetër i Selanikut në italisht shkruhet: Salonico, (Saloniko) në shqip: Shaloni-ko, që don të thotë se ai qytet i fton kalimtarët, që të ndalin e të shplodhen në atë qytet, si kambsorët që ulen në shalën e kalit, pas nji udhëtimi të gjatë në kambë. E njajta gja mund të thuhet edhe për qytetin Salomina: Shalo-mi-na. Ishulli i Kretës, Kre-të-esht, na paraqitet edhe me emnin: Krita, kri-të-asht, kokë të asht. Emnin Janina, nëse e shkruejmë në italisht: Gi-à-nin-à, na del e kuptueshme në dialektin gegënisht me fjalinë shqipe:- Gjini (jonë) à, (asht), nin, njishi, asht, dmth se ai qytet të mirëpret në gjinin e tij dhe asht nishi, njishi, i pari në mikpritje. Kro-ati, kuptohet menjiherë në shqip. Emnat: U-ene-ti dhe Vene-ti, kuptohen menjiherë në shqip me fjalinë: U ende ti –dhe- vene ti, ankoroje ti anijen këtu. Opitergina, emni i vjetër i Oderzos, ku banoj unë, i ndamë në: O-pi-ter-gina, o-pit-er-gina, në shqip kuptohet qartë me fjalinë: Osht pi e ter gjina, dmth se zona e Odersos ka qenë për ta pi në kupë dhe e terme, e thame, nuk kishte këneta. Emni i Oderzos, i mavonshëm, në të gjitha variantet e emnave që ka patun gjatë historisë së saj, ka patun të pandryshueme fjalët:”er zo”, që në shqip kuptohen menjiherë si: vendi ku fillon, nis të fryjë era. Shumë fjalë, emna vendesh dhe krahinash të ndryshme, të shpjegueme nga zonja Elena Kocaqi, z. Aristidh Kola, nga unë e nga mjaft autorë vendas e të huaj, shpjegohen me anën e gjuhës shqipe, sikur të jenë duke u folun sot nga populli shqiptar.
Shumë emna, që unë i kujtoja si emna me prejardhje turke ose arapë mue më rezultojnë që të kenë qenë përdorë në territoret shqipfolëse, kur nuk ishte krijue ala mbi tokë popullsia turke e arape e të trashëgueme nëpërmjet librave të Homerit dhe të autorëve të tjerë të lashtësisë. Nuk ka si të jetë ndryshe, sepse shumë studiues vendas e të huej kambëngulin, që Kostandinopoli ka qenë shqipfolës dhe asht pushtue nga nji grusht turqish, në shekullin e XV. (Mendohet të kenë qenë rreth dy mijë persona), që edhe pse vunë ligje që i shtynin popujt të përqafonin gjuhën, fenë dhe zakonet e tyne, prapseprap infuenca e tabanit vendas shqipfolës ka ba punën e vet, që edhe turqit të marrin shumë nga atlantidheas-albanët, paraardhësit tanë direkt.

Figura të ndrituna për kombin turk, me origjinë dhe gjak shqiptari, kanë punue shumë në krijimin e identitetit kombëtar turk në dam të identitetit alban. Sami Frashëri e largoi përfundimisht popullsinë shqipfolëse të Turqisë nga gjuha albane, duke ndërtue gjuhën artificiale turke dhe Qemal Ataturku, shqiptar puro, vuni në ligj të shtetit, që të përdorej ajo gjuhë artificiale, duke ia ndalue shqipfolësve të kishin librat dhe gjuhën e tyne. (Autori Patrick Kindoss, në librin e tij: “Ataturku”, thotë se Mustafa Qemali, tentoi disa herë që të vendoste gjuhën e pastër ariane (albane) në Turqi, por dështoi, sepse gjuha turke ishte e tejmbushun me fjalë arape dhe perse) .
Këta dy burra, i hoqën popullsisë shqipfolëse të Azisë së Vogël, kunorën e artë që i vishte gjuha e yllorëve arianë dhe i vunë me zor çallmën e disa mijërave turqish të stepave (s‟të-ep-a) aziatike, që e kishin pushtue ate vend. E njajta gja ndodhi dhe në shtetet e tjera me origjinë atlantidhease-albane të perandorisë turke, ku drejtonin dinastitë me origjinë shqiptare, të cilët, në emën të largimit dhe të pamvarësisë nga Turqia, stimuluen lëvizje popujsh dhe fisesh që nuk kishin lidhje me popullsinë atlantidease-albane, që mbasi e kuptuan që ishin prej tjetër rrace, i hangrën kokat edhe atyne që ishin nismëtarët e formimit të tyne si kombe.
Nga interpretimet që po i baj emnave që deri tash janë kujtue si emna turq e arapë, ashtu si dhe me emnat që janë mendue që ishin me zanafillë nga Greqia dhe Rroma e lashtë, shof se gati të gjithë marrin kuptim të plotë me anën e gjuhës shqipe. Këtë gja e shpjegoj me faktin se këto shtete kanë pasë përdorë shkrim dhe këndim dhe kanë dokumentue dhe regjistrue emnat ekzistues të qytetarëve të tyne albanofonë dhe që provon se:
Në lashtësi, popullsia e Europës e të shumë vendeve të botës ishte njigjuhëshe dhe fliste gjuhën atlantideo-albane.

Në dokumentat dhe librat e shkruajtun nga lashtësia deri në shekullin XV, Ballkani ka qenë quejtë i gjithi: ILIRIK (Il, Yll ir ik, Yll me hir ik, i ikun, i shëtitun, i ditun), me nji popullsi që kishte gjuhë, zakone e tradita të njajta.
Në historitë që shkruhen për Aleksandrin e Madh të Maqedonisë, kur ai pushtoi Indinë, asht shkruejtë se priftat atje i thanë që India ishte pushtue dhe dy herë të tjera, para shumë mijëra vitesh nga luftëtarë që flitnin të njajtën gjuhë me luftëtarët e tij, që flitnin gjuhën albane dhe shumë fjalë tonat përdoren edhe sot në Indi. Thuhet se perandoria e tij arriti deri në Kinë para 2 300 vjetëve. Pas vdekjes së tij, në vendet e pushtueme qeverisën shqiptarë, të cilët edhe sot janë njerëz me pushtete në vendet ku kanë ngelun. Duke qenë koka drejtuese të gati gjithë botës së njohun në lashtësi, kanë qenë këta njerëz shqipfolës, me familjet, ushtrinë dhe oborrtarët e vet, që kanë imponue emnat, zakonet e fragmente emnash e fjalësh të tyne ke popujt që kishin nën vete, kështu që shumë nga emnat dhe fjalët, të ashtuquejtun “turk” ose “arap”, marrin ma kuptim me anën e gjuhës shqipe.
Duke punue në përkthimin italisht të kapitullit ”ATLANTIDA”, të librit tem “Thoti i pavdekshëm na zbulon Atlantidën” dhe me librin e zonjës Elena Kocaqi me titull ”Gli Albani”, pashë se shumë fjalë dhe emna që përdoren në Itali, janë lehtësisht të shpjegueshme me anën e gjuhës shqipe, nëse i shkruejmë siç i shkruejnë italianët dhe t‟i lexojmë siç i lexojmë ne shqiptarët. Emnin Xhuzepe, nëse e shkruejmë siç e shkruejnë italianet, dmth: Giu-ze-ppe, na del fjalë e kuptueshme në shqip, si: Gjiu(rraca) ze penj. Emnin Egjypt, po ta shkruejmë në italisht e ta lexojmë në shqip, do të shohim me habi se kjo fjalë merr kuptim, sepse del: E-gjit-to, dmth: e gjiut tonë, që mendoj se për paraardhësit tanë atlantidheas, Egjypti ka qenë quajtë pjesë e Atlantidës, dmth “E gjiut tonë”, e rracës tonë. Fjala”egjypt-janë”, në italisht shkruhet: E-giz-ian, ose e-gjis-janë, dmth e gjiut tonë janë, të nji familjeje janë. Emni Gjeorgjia, në italisht e shkruajmë Gieorgia, merr kuptim në shqip me fjalinë: Gji è, esht, or, gji à, dmth: Rracë, or, rracë asht, popullorçe, sikur të jetë krijue sot nga populli ynë ky emën i shtetit të Gjeorgjisë. Emni i shtetit Ar-men kuptohet menjiherë në shqip. Fjalën “origjina”, po ta ndajmë në: ori-gjina, na del me kuptim në shqip dhe unë e kam shpjegue në botimin e dytë të librit tem ”Thoti i pavdekshëm na zbulon Atlantidën”, sepse ndjek rrugën femnore të zanafillës së ndonji sendi a personi dhe ka ngelun qysh nga koha e matriarkatit, ku njohja e prejardhjes ndiqej nëpërmjet linjës së nanave, gjysheve, stërgjysheve etj që i kishin dhanë gji atij personi.
Ti thuash nji italiani me emnin Pi-o, Serxhio ose Xhorxhio, se çfarë kuptimi kanë emnat e tyne, ata të thonë se e kanë originën nga santët me të njajtin emën, pa ia thanë kuptimin. Kur unë i them shpjegimin e emnave të tyne, ngelin të habitun dhe u pëlqen shpjegimi i bamë nga unë, sepse emni Serxhio në italisht shkruhet: Ser-gii-ò, në shqip: ser-gji-ò, që don të thotë: I serës (gjinit familjar, rrangut), të naltë asht. Fjalën “Ser” e përdorin anglezët, pikërisht për të tregue këte gja. Emni Xhorxhio në italisht shkruhet: Giorgio, Gji-or-gji-ò, e ka po atë kuptim që të parët tanë, kur lindte fëmija e urojshin njani-tjetrin siç i themi ne sot: çun, or, çun ke ba, ku fjala “gji” ka pasë kuptimin e rracës superiore, që në shqip përdoret si fjalët “fara” dhe “rraca” (rraca, ne italisht rrazza,raz-za=rranz zaj=zaj rranje), e unë këtë emën e interpretoj si: Rracë, or rracë asht. Grekët e transformojnë në Jorgio, Jorgo dhe me zor i kapet kuptimi. Të njajtin shpjegim i baj dhe fjalës Gjergji, që, e ndame simbas mënyrës së masipërme të të shkruajtunit në italisht e të lexuemes në shqip, na del: Gji-er-gji, dhe nuk ka qenë i rastësishëm fakti që në të kaluemen emni i heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastriotit, në dokumentat italiane të kohës së tij, transformohej në Xhorxhio. E shkruejtun në italisht, Giorgio asht e barabartë me fjalën Gji-or-gji-ò dhe ka të njajtin kuptim me fjalën: Gji-er-gji.
Ne fjalen greke “Pegaso”, (kuaj qe fluturojne), shof nji loje fjale me fjalen shqipe: Kal, kol. Nese fjalen pegaso e kuptoj si: pe-gi-as-o (prej rrace asht); fjala kal, ka-al; kol= ko-ol, thote te njajten gja ne shqip: Ka krahe fluturues dhe asht kuptimi i kesaj fjale te vjeter qe ne mitologjine e vjeter, “pegasos” jane paraqit me krahe fluturues, sepse nji kale prej races se mire te ban me krahe, te ban te fluturosh. Ne italisht: Kavalo, ka-v-al, ka vu krah fluturues osht.
Dialekti gegënisht i Shqipnisë veriore i afrohet shumë të folmes në italisht edhe në kohët e foljeve, kur thonë psh: Jam kenë, siç e thonë dhe italianët: (Sono stato)
Kur nuk e dija gjuhën italiane e kur ndigjoja fjalën kollodok-à, nëse më pyeste ndonjani se çfarë kuptimi ka kjo fjalë, unë ngreja supet e përgjigjesha siç ishte shkruejtë në librat e mekanikës: asht emni i nji vegle të makinës, me anën e të cilës ndryshohet lëvizja e pistonave nga nalt-poshtë në atë rrethore. Kur mësova italisht e di tashti që kjo fjalë don të thotë: colo-di-oca, (qafë pate), që në shqip shkruhet e lexohet: kollodok-a, si nji fjalë e vetme emërtuese. E njajta gja ndodh dhe me italianët sot, dhe popujt e tjerë të Europës, që i marrin fjalët e shpjegueme nga gjuha shqipe thjesht si fjalë emërtuese dhe jo si fjali dëftuese, siç janë shumica e fjalëve dhe emnave të gjuhës shqipe. Psh, shofim emnin Mario, që e shpjegoj me anën e shqipes: I mari, i mbari, por të parët tanë që banonin në Itali e Greqi i vunë dhe foljet à, as, ò, òs, që duen të thonë: osht e asht, këshuqë emnat Mari-o, Mari-os ose Mari-a kthehen ne fjali dëftore, që duen të thonë: i mari osht, e mbara, e marja asht. Kështu ka ndodhë me shumicën e emnave të shpjeguem nga shqipja dhe zanorja “A” dhe “O”, ashtu dhe “As”,”Os” etj, mbas emnave nuk asht nji rastësi, por nji zgjuarsi natyrale për t‟i ba të kuptueshëm dhe ma titullues emnat e fëmijëve të tyne. Ne shume emna shof se asht perdor gjuha e simboleve dhe shume fjale jane thjeshtu qe mos ia prishin bukurine e emnit. Keshtu shof qe germa “f” perfaqeson fjalen shqipe: Flur, futurim, Germa “g” perfaqeson fjalen shqipe: gji, rraca etj.
Latinët kanë pasë përdorë prapashtesën “us”, që në dialekt duhet të ketë qenë: usht, dmth., asht. Francezët përdorin mbrapashtesën”que”, qu-e, që-è, që asht e njillojtë me fjalën shqipe: “që esht”. Në gjuhën greke vërej dhe ndryshimin e germës “dh” me germën “ll”, gja që asht e shpeshtë dhe në dialektin gegënisht. Në popuj të ndryshëm të Europës vërej mbrapashtesa emnash, që kuptohen shumë mirë me anën e gjuhës shqipe, si psh.: Alesanroski, në shqip: Alesanër-os ki, ose: Alesaner osht ki, ky. Aleksejeve, Andrejeve etj kanë mbrapashtesën “Je-ve”, je vetë, shumë kuptimplotë në gjuhën shqipe. Il-iç kuptohet menjiherë në shqip me fjalët: ili iç, ylli isht. Këto tregojnë edhe lidhjet që ka pasun gjuha italiane e greke dhe gjuhët e Europës, me gjuhën shqipe. Me kalimin e viteve, fjalët e ruejtuna nga gjuha shqipe e të transformueme simbas mënyrës së të folunit të gjuhës italiane, greke dhe të shteteve të tjera të Europës, sot na paraqiten si fjalë të veçanta. Italianët, grekët e popujt e tjerë të Europës, me kalimin e shekujve e kanë ndryshue dhe harrue gjuhën e tyne autoktone, të ngjashme me atë shqipe dhe sot nuk dijnë t‟ua japin shpjegimin e t‟i zbërthejnë fjalët e gjuhës së tyne, por i thonë si fjalë emërtuese dhe jo si fjali dëftuese, siç i shpjegon shqipja. Në emnat në gjuhën greke shof që mbaresat “as”, ”es”, ”iç”, “iq”, “is”, ”os”dhe “us” janë mbetje të foljeve shqipe: asht, esht, isht, osht, usht, që ma të thjeshtueme ngelin: as, es, ës, iç, is, os,uç, us. Kështu kemi: A-nd-re në shqip, A-nd-re-as në greqisht e A-nd-re-à në italisht, dmth: Andre asht. -Or-est, Orë-është në shqip, (Orët, zanat e malit ose or, ar, metal i çmueshëm, ku në dialekte
të ndryshme fjala “ar” shpesh transformohet me fjalën “or”), në greqisht Or-est-es, Orest-ò në italisht, dmth Oresti osht, asht. -Angel, Angjell (à në çiel, në qiell) në shqip, Angel-ò në italisht, në greqisht: Angel-os, që do të thotë: Angjel osht. Në shqip kemi emnin: -A-po-di, në greqisht A-po-dis-is, dmth Apodis isht. Emni i Krishtit më rezulton: në shqip asht: Kra, Kri, Kry, Kreu i drejtimit kristian, në greqisht bahet Kri-ist, në italisht bahet: Krist-ò, Krist-os, Krist-osht. Në Shqipni përdoren edhe sot fjalë të njivlefshme me fjalën: krisht, që janë: krasta, kra-ast-a dhe kreshta, kre-esht-a. Këtu unë kambëngul të them se studiuesit e gjuhëve duhet ta venë theksin në zbërthimin e fjalëve dhe emnave italisht, greqisht e të gjuhëve të tjera europiane, që sot na duken të panjohuna e që fillojnë e mbarojnë me “A” dhe “O”,”AS”,”OS” dhe me mbrapashtesa të tjera, në fillim e në fund (aç, eç, iç, oç, uç, ku ne dialekte te Kosoves germa “ç” zavendesohet me germen “q”; iç=iq), sepse germat a, as; e,esht; i, isht; o, osht; u,usht etj, nuk janë thjeshtë bashkëtingullore, por folje dëftuese, që dëftojnë, zbërthejnë dhe kuptimin e emnit para e pas këtyne foljeve. Germa“E” për mue asht shkurtim i foljes “esht, është” psh: Mari-è, që zbërthehet në fjalinë: e marja esht, është. Ne italisht emni i zogut te vogel: Ucello=Uç e llo, uç-el-lo,kuptohet si : Jeten e lo(ne toke, ku uç=is=jeta)), ose: asht yll i lonum ne toke. Në zbërthimin e këtyne emnave, do të ndodhemi para nji miniere thesaresh të çmueshëm gjuhësore, të vlefshme për shqiptarët dhe për botën.
Fjalët “arkaxhiu”, “hanxhiu”,”bakraxhiu” etj, nëse i zbërthejmë të shkruejtuna në italisht, do të na shkruheshin: arka-giu, (arka-gjiu), han-giu (han-gjiu), bakra-giu (bakra-gjiu) e, po t‟i lexojmë në gjuhën shqipe, shofim se këto fjalë kanë shumë kuptim. Në të kaluemen, edhe sot, profesionet trashëgohshin në bazë të familjeve, dmth të gjinit familjar. Asht dhe nji fakt historik që e vërteton këte gja. Në shekullin IV të erës sonë, Kostandini i Madh, perandori i perandorisë së madhe rromake me origjinë nga Iliria, që të mos kishte rrëmujë në mbledhjen e taksave, vuni ligjin me anën e të cilit detyronte çdo familje të vazhdonte profesionin e gjinit familjar, kështuqë ai nuk ishte i detyruem që herë pas here të ndryshonte regjistrimin e popullsisë për mbledhjen e taksave. Fjala jabanxhi, zbërthehet në shqip me fjalën: ja-ban-gji, dmth, i huaji ishte i mirëpritun në gjinin e shqiptarëve, ashtu sic ndodh edhe sot me ligjin e mirëpritjes e të “Besës” së mikut.
Me të njajtën mënyrë shpjegoj kuptimin e emnit të lumit Tamixhi, Tami-gi, Thami-gji, që kalon mes për mes Londrës. Në librin tem: “Thoti i pavdekshëm na zbulon Atlantidën” kam shpjegue, që në lashtësi edhe sot, lumit, populli ynë, sidomos çamët, i thonin: thami, sepse thante nga ujnat e tepërta zonat përreth. Londër populli ynë i thotë lundrës, barkës, por në shkrimet e vjetra emni i Londrës asht shkruejte: Londin, që shpjegohet me fjalën shqipe, lëndinë, sepse terreni i Londrës asht fushor. Në lashtësi fjala “lon” njihet si kombinim dhe me fjalët: Ap-lon dhe Nap-lon, të shpiegueme si fjala: jep për të luejte, kështuqë, me këtë arësyetim, emni Lon-din, të luash din, bahet i kuptueshëm për ne në shqip, sepse nëpër lëndina të vjen dëshira të luesh e të kërcesh nga bukuritë e tyne.
Për shpjegimin e fjalëve: ISA ose ISAI, duke shfrytëzue gjuhën shqipe si gjuha ma e vjetër në botë, unë i shpjegoj me shqipen e folun sot, që na e ka ruejtë të plotë këtë gjuhë të lashtë të yllorëve tanë:
-Kemi emnin e vjetër IS-ide, që quhej edhe IS-is, që ishte emni i perëndeshës së pjellorisë në Egjypt, (E-gjit-ton). Ma vonë na del emni IS-à dhe IS-ai-à, si emni i Krishtit në Kuran dhe i nji njeriu të shenjtë ke Bibla ose IS-aki, IS-a-ki. Në shqip kemi emnin IS-met e IS-lam, që nuk duan shpjegim dhe: vise, v-IS-e, vë-IS-ësht. Në italisht asht ruejtë ma i saktë kuptimi i kësaj fjale, pikërisht ke fjala: esiste, es-IS-të-e, të esht, të ëshë, nji përsëritje triherëshe e të njajtës fjalë.
Shohim në këta emna se rranja IS asht ke të gjitha këto fjalë dhe mbrapashtesat janë puro shqipe. Duke analizue emnin e Isidës ose Isis më dalin: IS i de, ose IS i dhe, për fjalën e parë, dhe IS-is, dmth IS isht. Fjala IS-à, e zbërthyme në shqip, don te thotë IS asht. IS-ai-à, dmth: IS, ai asht. Emni i Isakut në Italisht: IS-à-ki, në shqip zbërtheht në: IS asht ki, ky dhe në fund kemi emnat shqip IS-met, IS-lam, që nuk duen shpjegim. Fjala IS, simbas meje, duke parë dhe pozitën e perëndeshës Iside që ishte perëndeshë e jetës dhe e pjellorisë, më jep konkluzionin se “IS” në lashtësi nga atlantidheasit duhet të jetë quejtë fjala shqipe: “Is”,”Ish”, ose “Asht”, që asht e barabartë me fjalën ”Ekzistoj”, me ekzistencën, me jetën. Duke i bashkue me fjalën “Jeta” në vend të fjalës ”IS”, do kemi fjalët plot kuptim në gjuhën shqipe: Is-i-de = Jetë, (esistencë)-i dhe. Is-is = Jetë, (esistencë)-isht. Is à=Jetë-à, jetë asht. Is ai à=Jetë-ai-à, ose Jetë ai asht. Is-à-ki=jetë asht ki, ky, dhe Is-met=Jetë, (esistencë) met, mbeti, ose: IS-lam = jetë lam (mrapa), vise, v-IS-è, vë IS é, ven jetën esht. Në italisht, fjalën: esiste, es-IS-t‟e, e kuptoj me fjalët: Eshtë jetë, të esht.
Ke emni Ismaili, IS-m‟a-ili, shifet qartë kuptimi dhe lidhja e këtij emni, ku unë kuptoj fjalët: Jetë (IS) më asht Ili, Ylli.
Me anën e këtyne emnave, të kuptueshëm plotësisht në shqip, shofim infuencën albane të mendjes së ndritun të njeriut të shenjtë Ben Kazi, që i asht hangër haku e nuk e përmend njeri.
Në shqip asht edhe fjala: vISare, që e kuptoj me fjalët: Ven jetën e arit, që më len të kuptoj se kjo fjalë asht ma e naltë se fjala: thes-ar.
Edhe për fjalët: “AS”, “OS”,”IQ”, “IS”, “Iç”,”Uç”, “US”, që i shof si pjesë të shumë emnave në Europë, mendoj se janë shkurtime të foljeve “asht”, “osht”, “isht”, ”usht”, dmth esistoj, jetoj. Ke emni: Osman, Os-ma-an, shof fjalën: Jeta man Hanën, ose: Jetë më asht Hana. Emnat: Taç=te-a-aç, Tuç=tu uç, Tish=ti ish,=ti je jeta, Uç etj provojne thaniet e mia.
E përsëris se shumë emna që mbahen me origjinë fetare: ebreje, kristiane, budiste, muslimane etj, nuk janë krijue nga këto fe, që janë shumë ma të vonshme se origjina e popullit tonë dhe atij atlantidheas, por kanë qenë emnat esistues të përdorun në kohën kur u krijuen ato fe, nga njerëzit e shejtë që drejtuen fetë e tyne. Në ditët e sotme, vetëm gjuha shqipe i jep përgjigjen e saktë këtyne emnave. Kjo gja tregon shtrimjen dhe infuencën e madhe që kishte gjuha shqipe-albane nëpër botë.
Nëse analizojmë formimin e emnit Azot, librat e shkollës na thonë se asht emën i ardhun nga greqishtja e vjetër, që don të thotë: -pa jetë, ndërsa simbas meje fjala Azot don të thotë të kundërtën, dmth: ka jetë. Në gjuhën kimike shënohet me germën N dhe quhet “Nitro”, por Lavuazieri, që ishte mason dhe dijmë që masonët e vjetër kanë pasë përdorun gjuhën shqipe në ceremonitë e tyne, ku edhe sot shumë nga formulat e tyne të ceremonive deshifrohen vetëm me gjuhën shqipe, diçka duhet të ketë ditun nga sekretet e lashta të librave atlantido-masone dhe vendosi ta quajë: à-Zot, asht Zot, (Asht jetë). Duke pa se nitratet i japin jetë të gjitha bimëve dhe përdoret me sukses në kombinime me barnat mjekuese në shërimin e shumë sëmundjeve, atëhere shofim se emni “Azot” asht zgjedhë me shumë saktësi si emërtim i këtij gazi kryesor në atmosferë. Simbas gjuhëtarëve, “Zot” në greqishten e vjetër don të thotë jetë, kështu na del fjala: - à-Zot, asht jetë. Dijmë gjithashtu që greqishtja e vjetër ka qenë nji dialekt i shqipes.
Ama-zonjat, (mama-zonjat) qysh në kohën e Homerit, na dokumentojnë këta emna, sepse ishin bartëse të emnave Zot e Zonjë, të shpjegueme vetëm me gjuhën shqipe të ditëve të sotme.
Këtu na jepet kuptimi dhe lidhja e fjalës Zot, të barabartë me fjalën “Jetë”, sepse asht Zoti ai që i jep jetën gjithë universit.
Në fe të ndryshme, emna ose fjalë qe kanë në përbamje të tyne fjalën “IS” e interpretojnë ate me fjalën “Zot”. Nga analiza e bame këtu ma sipër shofim se gjuha shqipe i jep shpjegim kësaj lidhjeje sepse kemi: IS = jetë, esistencë = Zot.
Për shpjegimin e fjalës “PIRAMIDA”, studiues të ndryshëm mundohen të japin ndonji shpjegim të pabazuem, duke u lodhun më kot t‟i krahasojnë me gjuhë të tjera, që vetëm kanë huazue fjalë nga gjuha atlantido-albane. Unë po mundohem të jap shpjegimin simbas mënyrës teme dhe e lidh gjithnji me origjinën atlantidhease-albane të këtij emni.
Simbas studiuesve, në lashtësi, piramidat kanë qenë quejtë PIREMIDE, pi-re-mi-dhe, pinë retë përmi dhe, ashtu siç asht emni i maleve Pin-di, (pin dituninë), Pin-det dhe Pi-re-nej (pinë retë ndenjun), emna mjaft me kuptim në gjuhën shqipe gegënishte, që flasim sot. Njikohësisht, asht dhe emni tjetër “PIRAMIDE”, në shqip : Pir-à-mi-dhe, pirë asht mbi dhe, që asht përdor krahas atij emni. Në historinë e Ilirisë dhe të Epirit kanë qenë disa mbretën me emnin Pir-i, Pi-ir-i (pin hir, nur), Pir-o, Pi-ir-o, Pi-rro. Edhe sot, kur duen të vlerësojnë ndonjanin, thonë: -Asht i ngranë e asht i pirë ai, që e thanë për të gjithë don të thotë se ai person asht i pirë, asht i plotësuem me të gjitha virtytet, kështu që emni: pir-a-mi-dhe don të thotë se ai konstruksion asht ma i për-sosuni (pir-sosuni) mi dhe, (mbi dhe). Krahina në jug të Shqipnisë quhet prej mijëra vjetësh: E-pir, Ep-ir, Ep-hir, (e përsosun, e-pir-sosun, ose: jep hir, rrezaton bukuri).
Të dy emnat që i janë vu piramidës nga popullsia shqipfolëse janë shumë shprehës në gjuhën shqipe të sotme, sepse piramidat ishin ndërtesat ma të nalta të kohës, sa që arrinin deri ke retë, por ishin edhe shumë të përsosuna.
Shumë studiues po kërkojnë të gjejnë dokumente autoktone shqipe dhe i uroj t‟i gjejnë, por unë shof se edhe gjuha italiane, dhe greke, ashtu si dhe gjuhët e tjera të Europës, që kanë qenë të shkruejtuna, në shumicën e fjalëve dhe emnave, nuk janë gja tjetër, veçse maga-za (maga-zi-na) visaresh me emna dhe të dhanash për gjuhën shqipe-atlantidhease, që, po të dish t‟i kërkosh e t‟i deshifrosh, do të zbulosh shumë gjajna të vlefshme për të gjitha gjuhët e sotme europiane, që kanë qenë folun nga i njajti popull: ai atlantidheo-albano.
Gjuha greke dhe italiane dhe ma vonë të gjitha gjuhët europiane të shkruejtuna, janë zhvillue si gjuhë letrare në truellin albano-fono-atlantidheas të Ballkanit dhe të Europës e në gjithë territoret ku kanë qenë shtri, duke e lanë gjuhën e folun nga populli i tyne, si gjuhë dialektore, që në shumicën e rasteve u asimilue me vështirësi nga gjuha letrare, por në shkrimet e tyne, me anën e gjuhës dialektore shqipe, të ruejtun mjaft mirë nga shqiptarët, na bahen të kuptimta këto gjuhë europiane, që mësohen përmendsh, ndërsa gjuha shqipe i jep kuptim e përmbajtje fjalëve të këtyne gjuhëve.
Edhe sot gjuha letrare shqipe ka tendencë të shkëputet nga gjuhët dialektore e për këtë arësye unë kambëngul që të ruhen me xhelozi dialektet, sepse janë miniera thesaresh gjuhësore, sepse në dialektet do gjejmë shpjegimin e mjaft fjalëve të vjetra, që shumë vetave i duken të pakuptimta. Shkrimtarët dhe studiuesit duhet t‟i rikthehen dialektit Gegënisht, sepse, në çdo studim që kam ba, kam pa që ka pasë dominue në të gjitha territoret shqipfolëse të Europës dhe ky dialekt ka ruejtë shumë thesare gjuhësore. Ky asht mendimi edhe i shumë studiuesve të tjerë.
Nëse analizojmë kuptimin e fjalës syu, në italisht shkruhet: ochio (okio), që në dialeke italiane ruhet me emëtimin e vjetër, që na e lidh me shqipen e që asht fjala: Oçi. Nëse i themi nji fëmije shqiptar kur asht 2-3 vjeç, që të thotë fjalën sy, syu, ai do ta thote: ò çy, ò çi e nëse këtë fjalë e vejme në gojën e venetëve, na del: ò çi-ò , që, e shkruejtun ma gjatë mund të jetë: osht çi, osht si, osht sy ò. Edhe në gjuhët e tjera të Europës emna dhe fjalë shqiptohen ashtu siç janë, pa ia ditun shpjegimin.
Gjuhën italiane, për ta ba të kuptueshme për popullsinë e shumëllojtë, që banonte në territorin e gjanë të perandorisë rromake, e kanë thjeshtue e heqë shumë fjalë të alfabetit, saqë nji italian e ka shumë të vështirë të shqiptojë germat e përbame në shqip e në gjuhë të tjera, si psh; dh,ll,gj,th,shq,q etj, kombinime bashkëtingëlloresh. Ndigjoj shumë persona sot në Shqipni, sidomos të rij e të reja, që po i heqin fjalëve nga nji “L” e “r”, germën “th” e “sh” po e zavendësojnë me “ç”. Fjalët teze, halla, daja e xhai (it. Gji-ai) po e zavendësojnë me fjalët “teta” e “xio” etj, ndryshime e heqje fjalësh që do sjellin zhdukjen e gjuhës shqipe, e cila asht pak ma e vështirë për t‟u folun, por shumë ma e pasun, ma shprehëse e ma preçise në shpjegimin e fjalëve. Prindërit dhe gjyshët e këtyne fëmijëve duhet të kambëngulin, që fëmijët, nipat e mbesat e tyne t‟i shqiptojnë tamam fjalët, edhe pse jane te veshtira per tu shqiptue, që ta ruejmë këtë gjuhë të lashtë të Yllorëve Ilirë, që e përsëris:
Asht trungu kryesor dhe çelësi i gjithë gjuhëve të Europës e të botës e për këtë duhet të jemi krenarë.
(Fjala Xhaxhi, në italisht shkruhet: gi-a-gi, gji-à-gji, del fjalë shumë e vjetër dhe ka kuptimin e farefisit, ndërsa fjala xio asht transformim i fjalës gi-ò, gji-ò.)
Zonja Elena Kocaqi ka ba nji punë të admirueshme në librat e saj, duke i shpjegue bukur shumë fjalë që na lidhin me kombet e tjera. Të njajtën gja ka ba dhe zoti Aristidh Kola me studimet e tij, zoti Robert d‟Angely me librin”Enigma”, z.Mathieu Aref, etj etj, autorë të nderuem, që kanë punue e po punojnë për dhanien e meritës që i takon kombit tonë, që këto 200 vitet e fundit, nga drejtuesit e shteteve të Europës, po i hahet haku e po e marrin nëpër kambë, duke e kthye në mall për treg e për dhurata, për t‟i plotësue dëshirat shteteve mike dhe simpatizantëve të tyne, edhe pse ata nuk kishin e nuk kanë asnji lidhje gjaku me asnjanin nga popujt e Europës, ndërsa populli shqiptar, i marrë nëpër kambë, janë stërgjyshërit e tyne. Me këtë studim që po baj, duke i dhanë shpjegime simbas mënyrës teme disa emnave që kanë pasë e kanë në përdorim popujt nëpër botë, mendoj që do të ndihmoj në ecjen përpara të studimit të lidhjeve që ka populli ynë dhe gjuha jonë me gjuhën e vjetër atlantido-albane të përhapun në të gjithë popujt e botës.
Duke studiue listat e emnave në gjuhen turk-isht, arap-isht, ata që i kanë shkruejtë japin edhe shpjegimin për çdo emën. Shumë emna janë quejtë turqisht ose arapisht, edhe pse shifet qartë kuptimi i tyne në gjuhën shqipe. Në shumë emna që ata nuk i japin shpjegim në gjuhën e tyne asht shkruejtë:-emën shumë i vjetër, dhe s‟ka si të jetë ndryshe, kur studiues të ndryshëm insistojnë që në lashtësi infuenca e popullsisë atlanto-albane ka qenë shtri në gjithë botën e njohun të lashtësisë.
Më tërheq vëmendjen dhe lista me emna e nji gjuhe të quejtun “Yiddish”, që po ta shifni vetë, që, nga emni i saj dhe shumë emna aty, janë puro shqip, por ata që shkruejnë për historinë e këtij populli, nuk janë të sigurtë për origjinën, që herë e quejnë “gotike”, herë “ebraike”, herë ”ukrainase” e herë të përzieme, por, thonë ata, asnji fjalë e kësaj gjuhe nuk ka lidhje me gjuhët e vjetra dhe të reja të këtyne vendeve dhe, po të thellohen në gjuhën shqipe, do të shofin se asht nji dialekt i gjuhës tonë. Zonja Elena Kocaqi e ka paraqitun këtë popull, që banon në zonat e Lituani-Estonise, si popullsi me origjinë ilire.
Shumë emna të vjetër që unë i konsideroj me origjinë gjithë europiane dhe shpjegohen me anën e gjuhës shqipe, kanë disa karakteristika të përbashkëta e të dallueshme menjiherë, që janë:----->
Lexoni të plotë në PDF Librin e Skënder Hushit
http://www.skenderhushi.net/librat/emrat%20ilire.pdf

Onomatope në shqip

Nga Rubrika: "Filozofia dhe Madhështia e Shqipes" shkëpusim fjalën "Kërc".

Nga Fjalori i Shqipes lexojmë:
KËRCE f. sh.
1. Ind i fortë dhe i përkulshëm, në ngjyrë të bardhë, që gjendet zakonisht në llapën e veshit, në hundë dhe në kyçet e eshtrave të njeriut e të kafshëve.
2. Shtresa e jashtme dhe e fortë që zë buka ose diçka tjetër kur piqet, kore e hollë; copë e hollë e petës së jashtme të byrekut, të lakrorit etj., e pjekur shumë. Kërce buke (lakrori). I pëlqejnë kërcet.
3. I ngrirë; krejt i ri dhe i pastër, akull. I rrinë rrobat kërce. E ka kostumin kërce. Rrobat kur i nderim në ballkon dhe ngrijnë prej të ftohtit në atë mënyrë saqë po ti prekim ato edhe mund të thyhen.

Me një arsyetim të thjeshtë logjik mundet lehtësisht të kuptojmë se fjala "Kërc" është një onomatope.
Onomatope quhen fjalët e një gjuhë që imitojnë tingujt në natyrë dhe nëse greqishtja ka 4 të tilla, latinishtja 5, gjuha jonë shqipe ka 54 fjalë onomatope (mbase edhe më tepër), që me kaq mjafton për të kuptuar lashtësinë dhe epërsinë e saj mbi gjuhët e mësipërme.

Pra fjala kërc, vjen si emërtim pikërisht prej tingullit që lëshon kërci i veshit kur e prekim me dorë, korja e bukës kur e kafshojmë, apo edhe rrobat e thara kërcu në tel, kur i prekim me duar.

Ç'fjalë të tjera ka formuar fjala "Kërc"?

I rikthehemi sërish fjalorin shqip dhe ndiqni vijën logjike me të cilën shqipja me filozofinë e saj sa të lashtë e natyrale, ka pasuruar vetveten.

- KËRÇANJAR
Pjepër i papjekur.
- KËRCAS
Nxjerr një tingëllim të mprehtë e të thatë që përsëritet disa herë, bën një zhurmë të thatë sikur thyhet një xham, bën krismë; bëj që diçka të nxjerrë tingëllim të tillë. Kërcet dera. Kërcet zjarri (kandili). I kërcasin kockat. Diçka kërciti. Kërcas gishtërinjtë. Kërcas dhëmbët.
- KËRCEJ
Hidhem përpjetë, përpara, prapa ose anash; lëviz duke u hedhur në një drejtim të caktuar. Kërceu i pari. Kërcen me një këmbë (pupthi). Kërcej së larti (së gjati). Kërceu tre hapa larg. Kërceu nga shtrati. Kërcen karkaleci. Kërcen topi. Kërcen kandari. Kërceu mbi kalë.
- KËRCELL
Pjesa kryesore e bimës, në trajtë boshti, që del mbi rrënjë dhe mban degët, gjethet, lulet e frytet. Kërcell i gjatë.
- KËRCËLLIJ
Kërcëllij dhëmbët.
- KËRCËLLIMË
Krismë e mbytur, që ndërpritet dhe përsëritet disa herë;
- KËRCËLLOJ
Përplas një herë ose disa herë dy sende, të cilat nxjerrin një krismë të thatë; cakëlloj; kërcas; çokas. Kërcëlloj dhëmbët. Kërcëlloj gotat.
- KËRCËNIM
Kërcënim me armë.

Si mundet vallë që këtë gjuhë mijëvjeçarësh që u ngjiz dhe u formua në kohët kur njeriu u bë njeri, kjo gjuhë që i mbijetoi të gjitha kohërave, të gjitha sulmeve, të gjitha urdhrave e fermanëve për t'u shuar nga faqja e dheut, ta përdhosim, ta shkërbëjmë kështu, në kohë paqeje?

Shkroi: Stop Injorancës !

Këtu mund të lexoni të gjitha gjetjet tona

Shkronja “ë” që ti s’e vë

- Shkresat zyrtare, titrat e lajmeve, lajmërimet publike e kanë zhdukur shkronjën “ë”
- Shqipëria në moshën e internetit as dhe një tastierë me gjithë shkronjat e alfabetit shqip nuk e ka akoma.

Dokumentet zyrtarë që paraqesin ministritë dhe institucionet e Republikës së Shqipërisë nuk ndjekin rregullat e drejtshkrimit të gjuhës shqipe.
Prej kohësh vihet re mungesa e shkronjës “ë” duke mos respektuar kështu “Kongresin e Manastirit”, kongresin e gjuhës shqipe.
Informacione të shumta që u serviren qytetarëve shqiptarë kanë një mungesë të theksuar të shkronjës “ë”. Ndonjëherë ajo nuk duket fare, thua se alfabeti shqip ka 35 shkronja.
Kultura e gjuhës së këtyre dokumenteve zyrtare shpreh qartë edhe kulturën e këtyre institucioneve për të bërë politikë.

Po cilat janë shkaqet që përzënë shkronjë “ë” nga alfabeti i shqipes?
Shumica do të mendojë se teknologjia ka ndikuar më së shumti në theksimin e këtij problemi. Nëse ne nuk dërgojmë mesazhe elektronike me “ë”, kjo nuk do të thotë që institucionet shtetërore kanë të drejtën të veprojnë me gjuhën shqipe njëlloj.

Zhvillimi i teknologjisë, për profesorin e gjuhësisë Rami Memushaj, nuk është një justifikim për të këtë shkelje që po i bëhet gjuhës shqipe.

Luela Myftari - Shekulli

Berisha:"Meshari i Gjon Buzukut është libri që themeloi gjuhën e bukur shqipe"

Kryeministri Berisha, fjalim me rastin e ekspozimit të "Mesharit të Gjon Buzukut" në Bibliotekën Kombëtare Shqiptare:

"Meshari i Gjon Buzukut është libri që themeloi gjuhën e bukur shqipe"

Dikush të hedhë një gotë ujë syve, (nëse funksionon) sepse sipas logjikës së kryeministrit tonë, gjuha e shkruar paska lindur para gjuhës së folur dhe jo anasjelltas.
Stop Injorancës !

Meshari i Gjon Buzukut, kopja origjinale që ka mbërritur nga Selia e Vatikanit do të ekspozohet në Bibliotekën Kombëtare deri më datën 28 Nëntor të 2012.
Që nga botimi e deri me 1740, gati dy shekuj, “Meshari” ishte një vepër e humbur, një vepër e panjohur. Më 1740 në Bibliotekën e Propaganda Fides, afër Romës, Mesharin e don Gjon Buzukut (1555) e zbuloi ipeshkvi i Shkupit Imzot Gjon Nikollë Kazazi nga Gjakova.

Niko Stylos: NJE POEZI SHQIPE të paktën 3.600 vjet e vjetër

Të egrit ujk, të drobitur e të uritur
iu zgjidh kërthiza duke pyetur
kur lihte egërsisht

dhe kur angullinte pa përfillur kohën.

Cjap i lartë me lesh të rrallë
gjuhën duke kthyer, me të kënduar si egërsirë
i thirri atij: ç'dashke tjetër, ndale ulërimën
dhe përmbaje zemërimin.

Si kërcimtar gjuhë kërce
zgjidhu dhe thirr tingëllimat
ato që zbuloi i egri
i bërë i madh.

Kjo poezi është shkruar në njërën anë të diskut të njohur me emrin Disku i Festos ose Faistos.
Ky disk, që sot ndodhet në Muzeun Arkeologjik të Heraklionit të Kretës, u gjet nga arkeologu italian Luigi Pernier, më 3.7.1908, gjatë gërmimeve në pallatin e vjetër të Festos, i cili llogaritet se ishte në përdorim në periudhën kohore 1850 - 1600 p.e.s. Është një disk qeramike me diametër 158-165 dhe trashësi 16-21 milimetra dhe konsiderohet, nga vendi ku u gjet, se ruhej në arkivin e këtij pallati.

Për Feston, shkurt do të them, se ishte një nga qytetet më të rëndësishme të Kretës minoike gjatë mijëvjeçarit të dytë p.e.s. dhe sot është qendër (hapësirë) e shkëlqyer arkeologjike.

Për emrin e tij, që konsiderohet paragrek dhe nuk ekziston asnjë shpjegim. Unë besoj se e ka marrë nga hyu Ifestos (Ιfaistos, Ήφαιστος) me lënien jashtë (rënien) të germës nistore I (Η).
Historiani Diodor Siqelioti apo Diodori nga Sicilia (5,78), themelues të Festos konsideron Minosin dhe te Homeri emrin e tij e gjejmë te Iliada (Kënga 2, vargu 648) dhe te Odisea (Kënga 3, vargu 296).

Sipas arkeologëve, epoka minoike fillon më 2.600 p.e.s. dhe pallati parë i Festos u ndërtua rreth vitit 2.000 p.e.s. me argolitodomi (αργολιθοδομή1), siç e quajnë, domethënë me ndërtim muresh prej gurësh pa asnjë përpunim.

Niko Stillo Gazeta Shqip

Lexoni këtu të plotë materialin në formatin PDF
http://gazeta-shqip.com/lajme/wp-content/uploads/2012/10/Nje-poezi-shqipe-Niko-Stylos.pdf

Fakte gjenetike që hedhin dritë mbi lashtësinë autoktone të popullit shqiptar

Rilindja shqiptare e shekullit të nëntëmbëdhjetë u karakterizua nga një forcim i fuqishëm i ndjenjës së identitetit kombëtar, ndjenjë e cila u mbështet dhe me daljen në dritë asokohe të mjaft të dhënave të reja shkencore të karakterit historik dhe gjuhësor mbi origjinën e kombit shqiptar. Kontribut të veçantë në këtë fushë kanë dhënë studiues të njohur të asaj kohe si Thunmann, Hahn e të tjerë të cilët evidentuan origjinën ilire të popullit shqiptar si dhe origjinalitetin e gjuhës shqipe duke u bazuar në radhë të parë në studimet mbi këtë gjuhë, si dhe në rizbulimin e shkrimeve të historianëve të antikitetit si Polibi apo Ptolemeu.

PowerPoint Presentation

Pas shpalljes së pavarësisë në vitin 1912, studimet e mëtejshme gjuhësore dhe albanologjike të studiuesve shqiptarë dhe të huaj si Shuflaj, Xhuvani, Çabej, Demiraj e të tjerë pasuruan të dhënat shkencore mbi origjinën autoktone të popullit shqiptar, por gjithmonë duke u bazuar në metodat klasike siç janë studimet gjuhësore apo gjetjet arkeologjike. Por origjina indoeuropiane e shumicës së gjuhëve të kontinentit europian e bën deri diku të vështirë identifikimin e qartë të origjinalitetit të një gjuhe të veçantë duke pasur parasysh prejardhjen e largët të përbashkët të tyre. Po kështu, mungesa e dokumentimit të shkruar të gjuhës shqipe para shekullit të pesëmbëdhjetë vështirëson identifikimin e vazhdueshmërisë historike të saj. Me gjithë kontributin historik të rilindësve tanë, si dhe të albanologëve të shquar vendas dhe të huaj, nuk kanë munguar studiues të tjerë, si Georgiev, Russu apo Shramm, të cilët bazuar në argumente të tjera gjuhësore dhe historike kanë hedhur teza mbi një migrim të vonshëm të shqiptarëve në trojet ku ata jetojnë aktualisht. Në këtë kontekst paraqitet nevoja e evidentimit të fakteve dhe metodave të reja shkencore, të cilat do të shërbenin si argumente shtesë për vërtetimin e autoktonisë së popullit shqiptar në trojet e tij.
Studimi i origjinës së idiomave gjuhësore, duke përdorur programe kompjuterike të modeluara sipas metodologjisë të studimeve gjenetike ka bërë të mundur që duke u nisur nga krahasimi i një numri prej të paktën 200 fjalësh bazë nga çdo gjuhë, të mund të përcaktohet pema e diferencimit të gjuhëve indoeuropiane. Ky punim, i botuar nga Atkinson dhe Gray në revistën e njohur shkencore “Nature” në vitin 2003 arriti të evidentojë trungjet e përbashkët dhe degëzimet e veçanta të gjuhëve indoeuropiane dhe e ka përcaktuar gjuhën shqipe si një degë e veçantë në trungun e gjuhëve indoeuropiane, e cila është ndarë nga gjuhët e tjera të paktën 4000 vjet përpara. Studimi vërteton origjinalitetin e gjuhës shqipe, por nuk rrëzon dot përfundimisht tezat e mohuesve të autoktonisë shqiptare që përpiqen të argumentojnë një migrim të vonshëm të shqiptarëve në trojet e tyre duke bartur me vete dhe gjuhën e tyre.
Në këtë aspekt, studimet e fundit imunogjenetike të kryer nga autorë shqiptarë mbi krahasimin e shumëllojshmërisë së gjeneve të sistemit gjenetik HLA midis popullatave shqiptare në Shqipëri dhe Kosovë, si dhe popullatave të tjera europiane (Sulcebe et al, në: International Journal of Immunogenetics, gusht 2009 dhe qershor 2012) kanë nxjerrë në pah fakte origjinale, të cilat hedhin një dritë të re mbi autoktoninë e popullit shqiptar në trojet e tij.
Sistemi HLA është një sistem gjenesh, të cilat drejtojnë përgjigjen imunitare të organizmit dhe që karakterizohen nga një shumëllojshmëri e madhe brenda species njerëzore në mënyrë të ngjashme me grupet e gjakut, por me një ndryshueshmëri qindra herë më të madhe. Kjo shumëllojshmëri është specifike për çdo popullatë, por njëkohësisht paraqet karakteristika të përbashkëta për rajone gjeografike të veçantë. Të dhënat e mbledhura mbi shumëllojshmërinë e sistemit HLA në popullata të ndryshme janë të shumta, pasi ato kryhen dhe për qëllime studimore në fushën e transplantove, gjë që përbën një avantazh të këtij sistemi në krahasim me sisteme të tjera gjenetike për të cilat të dhënat janë më pak të plota. Ato kanë bërë të mundur që nëpërmjet krahasimit të variabilitetit të shpeshtësive të gjeneve të sistemit HLA në popullata të ndryshme të llogariten dhe distancat gjenetike midis këtyre popullatave. Duke u nisur nga këto distanca është bërë i mundur krijimi i hartave gjenetike për të gjithë kontinentet dhe rajonet gjeografike të përfshira në ta.
Projekti HLA-NET në kuadrin e programit COST të Bashkimit Europian, ku marrin pjesë dhe kërkues nga vendi ynë, ka hartuar së fundmi harta të tilla për të gjitha rajonet e botës dhe në veçanti të Europës. Një karakteristikë e veçantë e këtyre hartave është fakti se distancat gjenetike midis popullatave janë përgjithësisht në përpjesëtim të drejtë me distancat gjeografike. Kjo duket qartë në Europë ku evidentohet një gradient vektorial i distancave gjenetike me drejtim veri-perëndim/juglindje, si dhe një dallim gjenetik i popullatave që kanë migruar nga Azia në Europë në veri të Alpeve nga ato poshtë Alpeve europiane. Del gjithashtu në pah fakti se si rregull, popullatat fqinje kanë afërsi më të madhe gjenetike në krahasim me ato më larg gjeografikisht. Kjo vjen jo vetëm për arsye të përzierjeve gjenetike të zakonshme midis popujve të afërt, kushteve të përbashkëta klimatike dhe epidemiologjike, por dhe të historisë së përbashkët të migrimit dhe të formimit të kombeve fqinje. Këtu diferencohet populli bask i cili është më larg gjenetikisht në krahasim me popujte tjerë fqinj gjë që i dedikohet historisë autoktone shumë të lashtë dhe jo indoeuropiane të tij.
Nga studimi i kryer me gjenet e sistemit HLA në popullatat shqiptare në Shqipëri dhe Kosovë, të krahasuara këto me popullatat e tjera europiane dhe ballkanike mund të nxirren shkurtimisht disa konkluzione interesante:
Së pari, distanca gjenetike midis dy popullsive shqiptare, asaj në Shqipëri dhe në Kosovë është e papërfillshme, provë kjo e unitetit gjenetik të popullit shqiptar kudo ku ai jeton.
Së dyti, në rajonin ballkanik diferencohen dy grupe popullatash kryesore: një grup i përbërë nga popullatat greke, shqiptare, bullgare dhe maqedonase, si dhe një grup tjetër ku marrin pjesë popullatat serbe, boshnjake dhe kroate. Popullatat që bëjnë pjesë në secilin nga këto dy grupe kryesore kanë një ngjashmëri shumë më të madhe brenda grupit se me çdo popullatë të grupit tjetër. Është interesant fakti se këto ndryshime të konstatuara në gadishullin ballkanik janë më të spikatura në krahasim me rajonet e tjera të Europës Qendrore, Veriore ose Veriperëndimore ku nuk vihen re diferencime të tilla megjithëse këto rajone shtrihen në sipërfaqe më të gjëra se rajoni ballkanik.
Së treti, midis popullatës shqiptare kosovare nga njëra anë dhe popullatës serbe nga ana tjetër, ndryshimet në distancat gjenetike janë të dukshme dhe statistikisht sinjifikative. Kjo shkon në kundërshtim me rregullin e përgjithshëm të lidhjes së ngushtë të distancave gjenetike me ato gjeografike siç vihet re dhe në hartën e Europës Qendrore dhe Juglindore ku tregohen distancat gjenetike të popujve të kësaj zone nga popullata kosovare që është përdorur si pikënisje në llogaritjen e këtyre distancave. Ndërsa pema filogjenetike e popujve të këtij rajoni e llogaritur nga distancat gjenetike midis tyre është hartuar nëpërmjet programit “Neighbor-Joining” në mënyrë të ngjashme kjo me programet kompjuterike të lartpërmendura që studiojnë diferencimin e gjuhëve duke i nisur nga ndryshimet midis fjalëve me të njëjtin kuptim të tyre.
Këto fakte shkencore të bazuara në studime gjenetike të kryera në ADN-në e popullatave aktuale mbështesin tezën e autoktonisë së shqiptarëve të ngritur fort nga të parët tanë rilindës. Lind pyetja legjitime: Mos vallë historia e pellazgëve si një popull i lashtë parahistorik në trevat ballkanike ka një bazë të vërtetë?
Kemi të drejtë të ngremë hipotezën se ndryshimet aktuale gjuhësore, kulturore apo fetare midis popullatave shqiptare, maqedonase dhe bullgare janë thjesht shtresëzime të mëvonshme dhe këto popuj kanë një substrat të lashtë të përbashkët gjenetik iliro-trakas? Ndoshta jo më kot si Maqedonia e Aleksandrit të Madh ashtu dhe Epiri i Pirros janë konsideruar nga të parët tanë si troje të paraardhësve të shqiptarëve të sotëm.
Nga ana tjetër, afërsia gjenetike e popullatave shqiptare me ato greke konfirmon autoktoninë e lashtë të këtyre dy popujve fqinjë në këto troje. Në qoftë se teoritë e “mohuesve të autoktonisë” mbi migrimin e vonshëm të shqiptarëve do të ishin të vërteta atëherë midis popullatave shqiptare dhe atyre greke ndryshimet gjenetike do të ishin të dukshme, ashtu siç ndodh me popullatën serbe.
Është interesant fakti se të dhënat e studiuesve shqiptarë janë konfirmuar së fundmi dhe nga një studim i kryer nga gjenetistë amerikanë ( Ralph dhe Coop, Universiteti i Kalifornisë, korrik 2012). Këta studiues, duke përdorur gjithashtu metoda të biologjisë molekulare (të ndryshme nga sistemi HLA), kanë arritur në konkluzione të ngjashme me studiuesit shqiptarë.
Një impakt direkt dhe praktik i këtyre gjetjeve të reja është dobia e krijimit të regjistrave kombëtarë dhe ndërkombëtarë të dhuruesve të qelizave bazë gjakformuese, (staminale) si dhe të organeve për rajonin ballkanik. Duke pasur parasysh afërsinë gjenetike të popujve që banojnë në këtë rajon, këta regjistra do të ishin shumë te vlefshëm për të vënë në dispozicion të të sëmurëve që kanë nevojë për transplante, dhurues pa lidhje gjaku me ta, por të përshtatshëm nga ana imunogjenetike.
Ndërsa nga këndvështrimi i origjinës gjenetike të popullatave mund të themi pa hezitim se këto fakte të reja shkencore, të bazuara në metodologjitë moderne të biologjisë molekulare, si dhe në përdorimin e programeve të sofistikuara kompjuterikë konfirmojnë tashmë vërtetësinë e “thirrjes së të parëve” tanë rilindës mbi lashtësinë e gjuhës shqipe, si dhe autoktoninë e popullit shqiptar në trojet e tij.

Prof. Genc Sulçebe

Albanologu amerikan i Harvardit në 2008-ën: Tani e besojmë ilirishten

Tani mund ta besojmë historinë e gjuhës shqipe në lidhje me ilirishten, duke e vendosur atë në aspektin indoevropian, në kuadër të grupit veriperëndimor. Kjo deklaratë e bërë nga albanologu amerikan, Eric Hamp, në kuadër të konferencës së organizuar nga Qendra e Studimeve Albanologjike, është shoqëruar për herë të parë dhe me etimologjinë e disa fjalëve krahasuese. Etimologjia e fjalës thika - gjendet tek fjala e latinishtes siko, po ashtu fjala thupra - e krahasuar me fjalën latine sibina.

Realisht ky ka qenë lajmi më i fundit edhe për vetë shkencën tonë gjuhësore, ku studiuesit shqiptarë të sotëm janë gjendur përballë kësaj befasie, duke e vendosur padyshim në ato fenomene që me plot gojën mund të quhen risi, edhe në këtë rast për shkencën tonë gjuhësore. Duhet shënuar se për profesor Hamp është një nënvizim i veçantë, se ka në natyrën e punës së tij - mendimin që është vazhdimisht në zhvillim.

E nis leksionin me një nderim të albanologut Holger Pedersen, e më pas thotë… “Imagjinoni: Danimarka, një vend që në tërësinë e vet numëron më pak banorë se Chicagoja, i ka dhënë shqipes dhe rolit të saj të pakrahasueshëm në familjen indo-europiane nëntë gjuhëtarë të kalibrit ndërkombëtar”. Hamp i quan të nëntë- “Great Danes”, duke nisur me Rasmus Rask-un, zbuluesin e vërtetë të ligjit të Grimit, që ky i fundit vetëm se e publikoi para Raskut danez. U tërheq vëmendjen gjuhëtarëve historikë shqiptarë që “gjithnjë i referohen Pedersenit duke e cituar gabim sikur të kish thënë se kishte dy dhe jo tre laterale (bashkëtingëllore anësore) në indoeuropianishte…kam frikë se nuk e lexojnë Pedersenin në origjinal…thjesht i referohen njëri pas tjetrit gabimit që ka bërë i pari i atyre që e kanë cituar…”- shton pastaj. “Po nuk dua të bëj listën me emra…s’ka rëndësi”- thotë pastaj. Pastaj nis e lidh logjikisht tezën e tij duke sjellë shembuj nga fjalë të mbledhura në 80 fshatrat arvanitas të Beotisë, ku ka bërë ekspedita gjuhësore në vitet 50-60. Mban mend e përmend çdonjërin fshat, bashkë me moshat dhe karakteristikat e folësve që ka intervistuar…me një shqiptim perfekt të të folmeve, e me një keqardhje prej ati që humb bijtë e vet, madje edhe më shumë, kur thotë…”Në vitet 50-60 ishin 570 ngulime të shqipes në Greqi…I kam numëruar një nga një…veç nuk pata kohë fizike të regjistroja më shumë se 80 ngulime”…dhe fytyra i pritet e duket pezmi i tij i thellë… “tani thuajse kanë vdekur të gjithë…folësit që intervistova unë ishin në të gjashtëdhjetat. Duhet të kenë vdekur, megjithëse prapë mund të gjenden folës të mbijetuar.” Politika i intereson pak. Se si e pse janë zhdukur kaq ‘me nxitim’ arvanitasit e Greqisë, se ç’rol kanë politikat greke në këtë, nuk është puna e tij…Veç gjuha i intereson…ajo e gjalla. Dhe lehtësisht, sikur t’i referohej rrugës që bën çdo mëngjes nga shtrati tek tavolina e punës, vizaton në ajër me gisht hartat e udhëve nga fshati në fshat në ndjekje të fjalës shqip, prej shkrepave të malësive greke, malazeze, atyre dalmate, serbe, kosovare e maqedonase, duke mbyllur rrethin brenda Ballkanit. Po kështu bën me fshatrat e tjerë të shqipes arbëreshe në Itali, i vizaton në ajër, duke shmangur male e lumenj që i kanë zënë dikur rrugën, por që i ka shmangur, sepse përtej e priste fjala.
Cilësitë e metodës shkencore të Hampit? -Empirik, rigoroz në ligjësitë e fonetikës dhe gramatikës historike, i përpiktë në imtësi dhe i palodhur në kërkim të konfirmimit pa fund të çdo zbulimi në kuadrin e gjerë gjuhësor, i paepur e konsistent, me integritet shkencor të palakueshëm. Kur Hampi flet, të krijohet ideja se jeton në gjithëkohë e gjithëhapësirë, të duket vetja i përjetshëm. Nis me një formë foljore të fshatrave arbëreshë Cerzeto e Vaccarizzo Albanese, që jehohet nga arvanitika e fshatit Mandres dhe Magoula, dhe krejt natyrshëm dhe logjikshëm kalon në format e hetitishtes, anatolishtes, e mesapishtes. Nuk ka kufij mes vdekjes dhe jetës në gjuhë apo shoqëri për Hampin. E gjitha është komunikim njerëzor i pandërprerë, domethënë gjuhë e përdorur dhe gradualisht e ndryshuar, e gjitha është vazhdimësi. Dhe ndoshta veç sipas kësaj filozofie, rindërtimi i miliona fijeve të shkëputura mes mëmës indo-evropiane e gjuhëve bija do ishte i mundur. Dhe kur ka përfunduar së përshkruari në detaj rrjetin fantastik që lidh Lindjen me Perëndimin, dhjetëra gjuhë të vdekura me ato që sot lulëzojnë apo po humbasin, kombe folësish miq e armiq, Hampi thotë: “Albanian is a personal love of mine. Albanian is the pinion on which Balkan linguistics all rests. Albanian is what is the fundament of Balkan Sprachbund.” (Shqipja është dashuri personale e imja. Është strumbullari rreth së cilës sillet gjithë gjuhësia ballkanike. Është themeli i sprachbundit ballkanik). E pastaj shton se “Sllavishtja e vjetër dhe gjuhët balltike—edhe lituanezët do binin dakord, u pëlqen apo jo—janë si binjakë. Por këta binjakë nuk do mund të rrinin bashkë pa trinjakun e tyre, shqipen.”
Ahhh…shënimet komplekse, të mbishtresuara, të kapërthyera e të ndërlidhura me shenja fonetike, simbole komplekse, shigjeta e paranteza dyshimesh interesante të Hampit, janë një tjetër mesele shumë e veçantë…E kam provuar kur doja t’i botoja një artikull mbi numërorët themelorë në gjuhët indoeuropiane…sa djersë e mund për t’i deshifruar e riprodhuar elektronikisht dorëshkrimet e tij, tamam ashtu siç i donte i pakomprometueshmi Hamp…ahhh “hundorësia e asaj zanoreje është ndryshe në atë fshat dalmat, dhe kjo lloj “ë-je” është rreth 1/10 e sekondës më e gjatë se ajo e shembullit të mëparshëm, dhe këto ndryshime duhen dëshmuar saktësisht në simbolet fonetike, përndryshe nuk bëjmë shkencë por mashtrojmë”…E pastaj, kur i kërkova të më jepte në bibliografi të shkrimit që kish përgatitur, burimin bibliografik për Buzukun, Matrangën, Bogdanin dhe Kristoforidhin, ca i fyer e ca i irrituar më tha: “Këto nuk duhet të jepen në bibliografi. Çdo shqiptar, edhe po ta zgjosh nga gjumi, duhet ta dijë këtë informacion. Do ishte e tepërt të shkruheshin.”… Por do duhet një tjetër shkrim për këto.


Albanologu 88-vjeçar, që ka kryer studimet e Harvardit, duke mbrojtur disertacionin e tij për të folmen e arbëreshëve të Vakaricës, që mbetet edhe sot studimi më i gjerë përshkrues fonetik, qysh prej ’54-ës, merr pjesë në këtë konferencë, duke prezantuar veprën e tij më të fundit “Studime krahasuese për shqipen”, botuar nga Akademia e Shkencave në Prishtinë. Ky botim voluminoz ka hyrë në Bibliotekën e Qendrës së Studimeve Albanologjike, redaktuar dhe përgatitur nga studiuesi Rexhep Ismajli, njëkohësisht dhe përkthyesi i veprës së bashku me emra të tjerë akademikësh, pjesëmarrës në përkthim. Ndërsa vetë Hamp i munduar nga pleqëria, por jo nga fenomeni i një albanologu që për gjysmë shekulli nuk rresht së nxjerri nga ilirishtja fjalë krahasuese që e çojnë në bllokun e gjuhëve të vjetra ilire, ku hyn dhe mesapishtja. Kjo është teza e tij, që siç duket bashkë me jetën e këtij albanisti amerikan, do të mbyllë edhe kapitullin e debateve mbi shqipen. Ndërsa ai po i afrohet gjithnjë e më shumë rrënjës, duke zbuluar përditë fjalë si befasia që na dha dje Hamp, ku studiuesi Rexhep Ismajli tregon dimensionin e një etimologu të klasit ekstra në botë.


Profesor Eric Hamp edhe një herë sot iu kthye çështjes së gjuhës shqipe, natyrisht nga pozita e një indoevropianisti duke e vendosur atë në aspektin indoevropian, në kuadër të grupit veriperëndimor të gjuhëve indoevropiane, në aspektin ballkanik pastaj, pak më vonë, janë faza më të vona këto, në lidhje me ilirishten dhe me bllokun e gjuhëve të vjetra ilire ku hyn dhe mesapishtja.



Për prejardhjen e shqipes nga ilirishtja ka shumë. Ka një histori prej shekullit XVIII nga Johan Lehman Tunman dhe pastaj në botën e sotme, pas Çabejt kemi Cimochowski dhe autoritete të tjera, të gjithë këta që janë marrë me albanologjinë në një farë mënyre janë në këto rrjedha të të menduarit. Profesor Hamp ka këtë avantazh se depërton shumë më thellë në interpretimet paraindoevropiane dhe të gjitha këto lidhje i bën bashkë.
Ka shkruar rreth 4000 artikuj shkencorë gjatë jetës së vet.Ajo që i intereson ende më shumë se gjithçka është gjurmimi i dialekteve maleve e fshatrave mes të folmeve arbëreshe e arvanitase, e pastaj kthimi nëpër salla leksionesh ku e ftojnë papushim, duke derdhur me një përpikmëri detaji gati monstruoze, thesin e tij të pafund të dijes. Njohuritë e tij në dialektetet e humbura të Europës që rrallë i interesojnë kujt, si në shqipet e ndryshme, gjuhët e vdekura ose gati të vdekura mes skocezëve, galëve, e bretonëve, dhe bukuria në lidhjen që Hamp u bën dialekteve të gjalla me dhjetëra gjuhë të vdekura dhjetëra mijëra vjet të shkuara, por që ai i njeh dhe përdor lehtësisht, janë mahnitëse.


G. Standart  http://en.wikipedia.org/wiki/Eric_P._Hamp

Gjuha e shqiptarëve nuk është bijë e ilirishtes

“Shqiptarët nuk duhet të shqetësohen që shqipja nuk e ka origjinën te ilirishtja”, thotë në përfundim të ligjëratës që gjuhëtari austriak Joachim Matzinger mbajti në një nga sallat kryesore të Fakultetit të Historisë e Filologjisë në Tiranë, më 9 tetor. Këtu ku është pohuar në më shumë se gjysmë shekulli “teza ilire”.




Ndërsa Matzinger analizoi para studentëve dhe profesorëve të historisë (mungonin gjuhëtarët) që shqipja e sotme është pasardhëse e një gjuhe të vjetër ballkanike, vetjake, që ai e quan proto-shqipe ose parashqipja e lashtë, “një gjuhë që ekzistonte pranë ilirishtes edhe pranë trakishtes, por nuk ka një lidhje me to”. Sepse raportet me këto dy gjuhë janë në bazë të dy hipotezave mbizotëruese për origjinën e shqipes së sotme.
Përfaqësuesit e gjuhësisë shqiptare, dhe Matzinger sjell ndër mend vetëm veprat e Çabejt dhe kontributin e tij “Ilirishtja dhe shqipja”, i botuar në vëllimin “Ilirët dhe gjeneza e shqiptarëve”, por edhe kolegë të huaj, kanë pranuar hipotezën e prejardhjes ilire të shqipes, e lidhur ngushte me autoktoninë e shqiptarëve. Ndërsa në fillim të shek.XX, u zhvillua hipoteza e imigrimit të shqiptarëve në vendin e tyre, hipotezë e lidhur me idenë e romanistit gjerman Gustav Weigand sipas së cilës, shqiptarët janë pasardhësit e trakëve. Matzinger përmend edhe të tjerë si Norbet Jokl që propozuan se “gjuha shqipe përfaqësonte një përzierje ilire dhe trake”.
Nuk ekzistojnë dëshmi të shkruara të gjuhës ilire, disiplina si arkeologjia janë burime memece për këtë çështje, por është gjuhësia historike ajo që mund të ofrojë argumente për raportet e shqipes me gjuhët e përmendura. Joachim Matzinger kujton se në fushën e onomastikës janë dokumentuar mjaft emra ilirë njerëzish dhe vendesh të cilët ndihmojnë për të njohur më mirë historinë e pashkruar të gjuhës shqipe dhe nëse shqiptarët janë ose jo pasaardhës të ilirëve. Gjuhëtari mendon se në zonën e territorit antik ilir që kufizohet sot nga Shqipërinë Qendrore, Shqipëria Veriore dhe Mali i Zi, gjendet një sistem tipik onomastik dhe i pavarur nga onomastika e vendeve fqinje. “Zhvillimi fonetik i emrave antikë në Shqipëri ndodhi sipas ligjeve fonetike shqipe”, argumenton Matzinger. Ai merr për shembuj analize emra qytetesh dhe lumenjsh si Durrës, Shkumbin. Me shembullin e emrit të Shkodrës provon se ky toponim “nuk ka qenë i njohur në mënyrë të pandërprerë, gjatë gjithë kohës ndër shqiptarët dhe as është trashëguar prej kohësh të vjetra. Gjithashtu ky emër vendi nuk të lejon asnjë lloj lidhjeje me ndonjë emër të përgjithshëm të gjuhës shqipe”. 
Përfundimi i gjuhëtarit është: mund të supozohet që Evropa Juglindore në parahistori dhe në antikitet ishte një territor ku fliteshin shumë gjuhë të rëndësishme, jo vetëm greqishtja, ilirishtja dhe trakishtja por edhe një gjuhë paraprake nga e cila zhvillohet hap pas hapi gjuha shqipe e që si gjuhë paraprake, mund ta përkufizojmë si protoshqipja. “Si një gjuhë indo-evropiane natyrisht protoshqipja ishte e afërt me gjuhët e tjera të Ballkanit me ilirishten dhe me trakishten, por shqipja nuk është bija as e ilirishtes as e trakishtes.” 
Kështu Matzinger kundërshton tezën e Çabejt: “Natyrisht që Çabej kishte tjetër mendim, por sipas hulumtimeve të mia, argumentimi im themelor është se sistemi fonologjik i proto-shqipes dhe i sistemi i ilirishtes janë dy sisteme të ndryshme që nuk pajtohen njëri me tjetrin. Kemi një ndryshim, një diferencë, janë periudha gjuhësore, të cilat duhen interpretuar si dy gjuhë të ndryshme. Kjo është baza ime themelore.”
Sa është e lashtë është kjo parashqipe?
“Mendoj se historia e gjuhës shqipe, e protoshqipes është e vështirë ta themi saktësisht, është mëse 3 mijë vjeçare. Mund të konstatojmë se ka ekzistuar si një gjuhë vetjake e vendit pranë greqishtes. Nga kontakti me romakët kjo gjuhë nuk u romanizua dhe nga kontakti me sllavët nuk u sllavizua. Pavarësisht nga ndikimi i tyre i fortë, gjuha shqipe ka ruajtur pavarësinë e saj gjuhësore dhe tiparet e saj karakteristike. Nga ana e gjuhësisë s’kemi nevojë për ilirët. Gjuha shqipe ka historinë e vet mijëvjeçare dhe shumë interesante dhe vetëm kjo ka rëndësi.”  
Idenë e prejardhjes së shqiptarëve nga ilirët, Matzinger e përmendi që në krye të ligjëratës si një çështje të politizuar në kohë. Fillimisht në shek. shek.19 ndër arbëreshë. “Vendi i sotëm i shqiptarëve ishte një territor ilir një vend i banuar prej shumë fiseve ilire, por historia ilire, të paktën historia politike ilire përfundoi në vitin 167 p.e.s kur romakët mundën mbretin e fundit ilir Gentius. Ideja e një prejardhjeje ilire, së fundi e një autoktonie të pandërprerë të popullit shqiptar nga antikiteti deri në ditët tona, u pranua shpejt nga shqiptarët sepse dukej si një shpjegim i natyrshëm. Ishte një argument i rëndësishëm në kohë të stuhishme në shek.19 dhe të 20 kur u formua kombi shqiptar me të drejta të barabarta.”
Çështja e politizimit të shkencave historike e studimeve në gjuhësi, etnografi, letërsi ishte një kryefjalë e takimit të së martës. Subjektivizmi dhe folklorizmi si tipare që e shmangin nga fokusi i kërkimit shkencor objektin e studimit, kanë krijuar një traditë e farkuar nën sistemin e kaluar. Këtë pohuan autorët e pranishëm, Nathalie Clayer, Stephanie Schwandner-Sievers, Oliver Jens Schmitt dhe moderatori i takimit publicisti Fatos Lubonja. Shkas u bë prezantimi në Fakultetin e Historisë e Filologjisë i librit “Historia e Shqiptarëve. Gjendja dhe perspektiva e studimit” (Botimet Përpjekja, 2012). Në këtë botim janë përfshirë ligjërata e Joachim Matzinger “Shqiptarët si pasardhës të ilirëve nga këndvështrimi i gjuhësisë historike” dhe një tjetër nga kolegu i tij i Universitetit të Vjenës, Stefan Schumacher, me titull “Marrëdhëniet e huazimeve mes protoshqipes dhe latinishtes apo rumanishtes ballkanike”.
Të gjithë autorët në këtë libër janë të huaj, albanologë, historianë, gjuhëtarë e studiues të letërsisë dhe kjo është bërë qëllimisht për të prezantuar një qëndrim kritik në debatin shkencor. Siç tha në takim Oliver Jens Schmitt, përgatitës i librit, ideja e këtij botimi ishte për të zhvilluar “një dialog të strukturuar midis albanologëve, pa i ndarë në shqiptarë dhe të huaj”.
Ndërsa Valentina Duka, zv/dekane e Fakultetit të Historisë dhe Filologjisë u shpreh se ky zë i rëndësishëm i albanologëve të huaj që përfaqësohet në botimin “Historia e Shqiptarëve” ka për të qenë “pjesë e kurrikulës zyrtare”, së paku për Departamentin e Historisë.
Joachim Matzinger
Joachim Matzinger ndoqi studimet indo-evropiane pranë Universitetit të Vjenës. Prej vitit 1997 kryen kërkime gjuhësore pranë Institutit të Studimeve Indo-evropiane në Universitetin “Friedrich Schiller” të Jenës. Bashkë me kolegun, Dr. Stefan Schumacher (Departamenti i Gjuhësisë, Universiteti i Vjenës), Matzinger është marrë me studimin e teksteve të vjetra shqipe, shek.16-18, nga Buzuku, Bogdani dhe po përgatisin një leksikon të sistemit foljor të shqipes së vjetër. Matzinger ka kryer një studim filologjik të “Mbsuame e krështerë (Dottrina cristiana)” e Lekë Matrëngës 1592.
Elsa Demo - Shekulli
Stop Injorancës Gjumë të ëmbël bashkëkombas.

Tani nuk kemi kundër vetëm shkencat e huaja, por gjithashtu klikën "intelektuale" shqiptare.
Në të gjithë propagandën antishqiptare, tani citohen me krenari prej fqinjëve tanë, dijetarët tanë të shqyer

http://www.youtube.com/watch?v=0lhMX6E6pNA

‘’E verteta/ kush ini ju grek…?’’ - Margarit K. Nilo

Jam autori i librit te ri ''E verteta/kush ini ju grek...?(Margarit K.Nilo)

Qu’em Margarit K. Nilo, lindur ne Bishan të Fierit në 1952. Mbarova shkollën e larte ushtarake për elektronik ndërlidhie në1976 dhe u emërova oficer. Pas ni viti e gjysëm me nxierin në lirim për shkak të karakterit tim dhe mos puqies sëmendimeve të mia politike me ko’en kur un shërbeva.Pas shumë përpiekiesh futem ne telekomunikacion në Fier.
Pas (h)apies së kufive, për arsye te rrogave të ulta dhe çmimeve gjithmon në rritie, jeta qe e pa përballushme dhe u detyrova si shume shqiptar të tier të mar rrugën e mërgimit për Greqi ku punova si elektriçist.
Gjat punës studiova edhe gju’en e historin greke.
Shume fiale greke më dukeshin me kuptim shqip, kio më bëri ti futem seriozisht punës të cilën e përqëndrova në studimin dhe zbërthimin e fialëve të fialorëve të gju'es së lashte greke, pas kti studimi arrita në përfundimet që spiego'en në librin që unë kam botu'(ku be'et i gjith zbërthimi i fialve te lashta greke, dhe të gjitha (j)ane të ndërtu prei shqipes).
Fialët e lashta greke po të zbërthe'en dalin se kan qënë të nita me shqipen e sotme, por në momentin e lindies së shkrimit u bën bashkime fialësh, foliesh e niesh në ni fiale të vetme ku u bë edhe shtimi i mbaresave, gjë që bëri të dallo’ei nga shqipia(ilirishtia) si ni gju’e e ri formulu'me.
Më von, me pushtimet romake, sllave dhe turke, u ndërpre aktiviteti i shtetit të lashte grek, greqishtia e formulu' me bashkim fialësh nuk mëso'ei më në shkolla, ata që e mësun dhe e trashgun te femiet, ata e ruiten deri në ditët tona(sidomos popullsia e qyteteve të atershme). Ata që e flisnin akoma shqipen(ilirishten) dhe popullsia fshatare që nuk e kish mësu mire bën rikthim në shqipe. Kio bëri që Greqia të ngeli e përzi me te dy gjuet. Duke bë që në fundë të l. dytë botrore shumica e Greqisë të fliste shqip, ku edhe Athina e re në 1800 u themelua nga shqiptarët(sipas vet vikipedhias greke).
Gjithe fialët e lashta greke jan të përbëra nga fialza, folie, nie(nyje) e mbaresa shqipe dhe me ni radhe vendosie te tyre brenda fialës që nxierin kuptim të paster vetëm në shqip dhe aspak në gju'en e greqishtes së sotme. Kio ndodhi për arsye se grekët e lashtë emigru'n ne lindien e mesme që në 1100-900 para Krishtit, dhe tani që u ndoqën prei andei(pas 3000 vitesh largim ku jetun me rraca të ndryshme në lindien e mesme) u kthyn me gju'e disi të ndryshume, jo me gju'en orgjinale që ikën, kio spiegon edhe faktin përse greqishtia e sotme nuk përkthen dot greq. e lashte, gjë që e bën shume mirë shqipia.
Më 1923-1924 vetëm nga Turqia u ndoq ni popullsi që zinte 54% të popullsise së atershme greke, dmth që zinte mbi gjysmën e popullsis së atershme greke. Por 3000 viet kio popullsi jetoi andei me rraca të ndryshme, gjë që solli edhe ndryshim të gju'es së mëvonëshme greke, duke bë që greqishtia e sotme të mos e zbërthei dot greq. e lashtë, gjë qe e ben ne menyre te persosur shqipia.
Baza në krii'min e gju'es që në lashtësi kan ken foliet shqipe ''hyj; hy = i' '', dhe ''ryj; ry = ri' '' të ndërtu' kto folie me të gjith lloiet e zanoreve për të rrit diversitetin midis fialëve, që fialët të jen të dallushme nga nira-tietra.
Kto folie kan të nitin kuptim pavarsishtë se janë zanore të ndryshme(i, a, e, o, u; in, an, en, on, un = hy; hyn; -dhe: ri, ra, re, ro, ru, rin, ran, ren, ron, run = ri, rin = ry, ryn) etj. Për çudi folien bazë ''ryj; ry = ri' '' e sho të zhduk nga fialori i shqipes, kur vetëm fialës ''bythë'' i kan dhënë ni faqe në fialor. Si ka mundësi të jet zhduk nga fialori i shkipes kio folie, kur folia ''ryi'' është në përdorim më se të zakonshëm në gjithe Shqiperin dhe eshte baza per krii’min e fialorit gjuesor. Me thone eshte krainore !, e kuit kraine eshte ?, ne e dim shume mire se kio folie(ry, ryj = ri) perdoret ne gjith trevat ku ka shiptare.
Keshtu kan bë edhe me shume fiale të tiera të rëndësishme fialformuse në greqishten e lashte, që jane të Shqiperis së Veriut dhe që janë aktualisht në përdorim të përditshëm, por të zhdukura nga fialori i shqipes ???!!!.
Në shume fiale kan fut germa shtes kot-me kot, kan fut ''b, h, j, ë, y'' vend e pa vend duke i deformu fialët e tiera te shqipes te mbetura ne fialor.
Është zvendësu' gabimisht(në mënyrë kreit absurde) zanoria ''i'' me bashketinglloren ''j'', qindra fiale Europiane që jan të nita me shqipen, Europa i ka me ''i'', ne i kemi kthy me ''j''(Copi = kopje; familia = familja, -shqip) e shume të tiera, përse është bë kio futie e ''j'' në vende të ''i'' ndryshe nga gjithë Euro'pa, që jo vetëm i çrregullon kuptimin fialve, por i bën të pa zbërthyshme etimologjikisht, apo për të na nxier sikur s'iemi Europian por sikur jemi të ardhur nga ...Honolulu'ia, dhe se du'et të shporremi që ktu e vendin ta zen serbët etj, kur e vërteta është kreit ndryshe, -ne jemi vendasit e lasht dhe greket e lashte.
Gjith foliet jan dublu me -''ar'', (munu', mundu' = mund-u'-ar = mund-hy-hyr, -duke e bë dy here në fund të folies ''-hy - hyr'').
Kto probleme i ngrita edhe në ni debat ne Institutin e lart gjueso'r, por më than se ata kishin të dreitë e jo une ???.
Gjith mbaresat e fialeve të greq. së lashte jan të pastra vetem në shqip. Me greqishten e sotme formulimi i mbaresave të fialve të lashta greke del kreit ndrishe(siç do ta shikoni edhe në shembuit e më poshtëm).
Mbaresat e përdor në fialët e greq. së lashte jan:
1- mbaresa me folien jam (në formën ''është''), si: a, e, o, i(ish); as, es, os, is, us; aste, este, iste, oste; -ad; -at; -ath = a, ash, ashte; e, es, eshte; ishte, -ne shqipen e sotme = ine, -me greq. e sotme. (vetëm ''ë''(është) nuk ka patur ne lashtesi, se nuk ka pas ekzistu' ''ë'', por ne tani futëm ''ë'' dhe zhdukëm shume zanore të tiera(sidomos ''e; a'').
Zhdukia e shume zanoreve dhe zvendesimi i tyre me ''ë'' dhe me bashketingelloren ''j'' ka çu ne ni fare mase dhe ne humbien e muzikalitetit te gjues, se muzikaliteti i gjues epet nga zanoret.
2- mbaresat: ma; pa; fa = ba, be = ka'ni, -me greq. e sotme. ‘’Kani’’ e greqishtes i pergjigjet formave te shqipes se veriut ‘’ber ka, ngren ka, pir ka(be)’’
3- mbaresat: -t-is(t-ish); -k-is(q-ish); -k-a(q-a); -k-t-is(q-t-ish), etj = greqisht: ''-na-ine; -pu-ine; -pu-ine; -pu-na-ine'', -siç e shikoni me greqishten e sotme nuk kan asni perputhie, kurse me shqipen janë identike.
Më poshte po (j)apim disa shembui, ku trego'en edhe mbaresat e fialëve të nënvizu' në fund të fialëve, (per arsie te programit te shkurter qe me eshte caktu' nga gazeta, nuk jam hap ne detaime(se ky eshte ni shkrim per gazeten)).
Shembui:
Presvi'a(= ambasa'da, trup diplomati'k, -kuptimi i sotem) = pres(pris, prijs) - ve - a; -me greq. e sotme do qe: ''dhiefthinti's, proedhros - va'lo - i'ne'', asni përputhie, përputhia eshte vetem me shqipen.
Euro'pi(= Euro'pa, -qe shqip e shkruin gabim ''Evro'pa'', -kur gjithe bota e shkrun ''Europe'') = E - ur - opi(pamia) = eshte - hyr - pamia = perëndimi(e kundërta e ''orient = ori(dielli; pamia) - en - it(eshte)''; -dhe ''Asia = a - si(shikim) - i(hy) - a'') = lindia.
Me greq. e sotme do qe: ''ine - bi - opi'', përputhia eshte vetëm me shkipen.
Kali'ma(= mbule'së) = ka - l - i(hy) - ma = qe - l - hy - ba = hyn, mbulon; mbulese. Me greq. e sotme: ''pu - afini - bi - kani'', përputhia eshte vetëm me shkipen.
Αpoka'lips = ap, hap + kali'ps(mbulesen) = zbuloi; zbulim; -ku: ''kalips = ka - l - i(hy) - b - is(ish) = qe - l - hy - b - ish = hyn, mbulon; mbulese''.
Dramatopi'os = drama - to - pi(be) - os = drama - te - b - ish = ai qe ben drama per teater. Me greq. e sotme do qe: ''drama - na - kani - ine'', asni perputhie, perputhia eshte vetem me shkipen.

Ama'rantos = [a(jo) - maro'n - t - os(ish) = jo - maron - t - ish] - ajo qe nuk maro'n; qe nuk thaet, qe nuk vyshket; qe nuk shter/ lulia e pavdeksise qe mbillet ne vorre.
Presviti's, presvi's(= ambasado'r) = pres(pris, prijs) - vi - t - is = pris - ve - t - ish = prijes ve, udhëheqes(dreitus) ve. Me greq. e sotme do qe: ''dhiefthinti's - valo - na - ine'', asni përputhie, përputhia është vetëm me shkipen.
Mesi'tis(= ndermie'tes, atij qe hyn ne mes per te zgjith nji problem) = mes - i(hy) - t - is = mes - hy - t - ish. Me greq. e sotme: ''mes-bi-na-ine'' asni perputhie, perputhia është vetëm me shki'pen.
Komiko's(= komi'k, i humo'rit) = ko - m - i(hy) - k - os = q - b - hy - q - ish = hyn, shpon, ngacmon. Me greq. e sotme: ''pu - kani - bi - pu - ine'', asni perputhie, perputhia është vetëm me shkipen.
Katara'ktis(= katara'kt, ui që bie nga ni lartesi në vendet malore; çdo gjë që bie(që rrëzohet) poshtë) = kato(poshte) - ra(ry) - k - t - is = poshte - ra(ry) - q - t - ish. Me greq. e sotme do qe: ''kato - e pese - pu - na - ine'', perputhia është vetëm me shkipen; -etj, etj.
Librin e çova per botim qe ne fillim Tetorit 2011, ku me than se per 15 dite e kasha gati(se doia ta nxiria ne periudhen e censusit(regjistrimit te popullates)), kalun 6 mui dhe libri nuk doli, duke u justifiku me 100 pretekse, por e shikoia, edhe kur skish fare pune dhe rrinte kote me dite te tera, librin tim nuk e zinte me dore(diku qe konsultu dhe kish mare udhezime qe te mos e botonte), por mua me mbante me shpresa te kota ‘’jo sot-po neser’’. Pas shume perpiekiesh i humba shpresat, i thashe se po shkoi ne shpi tieter botimi, pavaresishte se aty kisha pagu e kisha len leket.
Tietri me tha se per ni jave e kisha gati, dhe vertet per tre dite kish be mbi gjysmen e librit, por pa pritur e nderpret per 1,5 mui duke dhe me kercenu ‘’sikur most ta bei as ai e as une (me tha) ç’do besh ti’’. Me perpiekiet e forta te ndermietesit time dhe pas shume debatesh libri del.
E kam shpernda librin gjithandei (jan shpernda rreth 200 kopie) ne gjith institucionet e gju’es brenda e (j)ashte vendit deri ne Akademin e Shqiperise, ne Fakultetin e gju’es e letersise, ne qendren e studimeve Albanologjike(QSA), ne Institutin e larte gju’esor, ne fakultet(ne klasen qe studion greqishten), ne Tv Klan etj, etj, pres me mui dhe asni s’me kthen pergjigje, i kap ni e nga ni dhe me thone te gjithe te niten gje: ‘’je lodh kot, ske asgje te dreite ne ato qe ke be’’, por une mar shume fiale te greq. lashte dhe i zberthei me shqipen, u them atyre te bein te niten gje duke i zberthy fialet me greqishten, por ata nuk pranoin te futen ne ni ndeshie te ktille. Puna jote me thone ‘’nuk eshte shkencore dhe se orgjina e fialve del nga krahasimi i tyre me fialet qe njihen si fiale baze dhe qe mendohen si me te vietrat’’. Une nuk (j)am kunder ksai metode deri ne ni fare mase, por kur kio metode nuk nxier kuptimin e fiales dhe nuk tregon perse kio fiale eshte e ndertu ne kete menyre dhe per me teper, kur arriet te fiala ‘’baze’’ nga mendo’et se kane dale edhe disa fiale te tiera, thone: ‘’e pa n(j)our(nuk i diet orgjina)’’, kurse une u (j)ap kuptim gjith fialeve. Si baze te ndertimit te fialeve kryesore (j)ane jan gjithni foliet shqipe ‘’hy, hyj = i’’ dhe ‘’ry; ryj = ri’’, kto (j)ane folie mbi te cilat eshte mbeshtet i gjith kuptimi i fialorit gjuesor.
Nuk mund te quet shkencore e plote metoda qe studioet, per deri sa thote se ‘’x’’ mendoet se vien nga ‘’z’’ e zeta mendoet se vien nga ‘’y’’. Vetem shkenca nuk pranon te flase me gju’en ‘’mendo’et’’, shkenca ka llogaritie precise.
Une (j)am i bind se kam shume te dreite, por me shume me binden vet ata kur u bera vreitiet mbi fialorin e shqipes(ku mungoin fialet kriesore te shqipes se veriut, qe jane fiale formuse qe ne greqishten e lashte dhe qe jane aktualishte ne perdorim me se te zakonshem, ku mungon edhe folia kyçe ‘’ry; ryi = ri’’, dhe ata me thane perseri se edhe ktu e kisha gabim: ‘’ska pse duet folia ‘’ry = ri’’ se aio gjoia eshte krainore dhe se kuptimin e sai e ep edhe folia ‘’hy = i’’, prandai e kemi zhduk me thane’’ me kte mendie duet te zhdukim gjithe fialet sinonime me qe ato thuhen ne niren form, por arsyia e vertete nuk eshte aio, mendoi se ç’do gje eshte be e studiu, se ‘’ry = ri’’ eshte folia kyç ne krii’min e fialorit gjuesor) dhe me than se edhe aty e kasha gabim, kio me bindi se eshte e kunderta, çdo shqiptar i she me sy, qe kto fiale jan zhduk nga fialori i shqipes.
U kerkoi pergjigje zyrtare edhe me shkrim nepermiet postes, por nuk me apin pergjigje.
Nuk e kuptoi, a fungsionon sipas rregullave ky shtet, a duet qe ni institucion i kti’ specialiteti te api pergjigje zyrtare?
Ni punoiese ne ni shkolle me tha: ‘’Ata mblidhen, por vetem per te aprovu punet e niri – tietrit dhe per ti dhene titull doktoratash niri – tietrit, por jo per ata qe s’iane dora e tyre’’. Kur do shpetoi ky shtet e ky popull nga kta nieres.


Fialori i sotem i shqipes u hartu' nen dreitimin e prof. Androkli Kostallari dhe i ripunu' e redaktu' nga redaktoret kriesore, prof. as. dr. Jani Thomai e prof. as. dr. Miço Samara's e te tiere, qe jan si ndimes te tire.
Zoti Androkli Kostallari eshte dhe perpunusi teresore dhe redaktusi perfundimtare i gjithe fialorit(sipas parathenies se vet fialorit).
Me vien keq por, asni nga kta mbiemra nuk me duket shqiptar(as Androkli', e as Samara's), pavarsisht nga respekti qe kam per ngritien e zotesin e tyre profesionale.
Kte e them se fialori i shqipes se sotme eshte i shkru' me shume gabime, gjithashtu (j)an lene (j)ashte fialorit-fialet kriesore fialformuse ne greq. e lashte qe i perkasin shqipes se veriut qe jan aktualisht ne perdorim ne gjith Shqiperine. Si mund te (h)iken nga fialori fial aq te rendesishme duke qene aktualisht ne perdorim?!
Ne fialorin e sotem te shqipes sho se eshte zhduk edhe folia baze e kri'imit te fialve te greq. se lashte dhe qe aktualisht eshte ne perdorim te perditshem ne gjithe Shqiperine, folia ''ryj(ry) = ri' '' qe eshte simotra e folies tieter ''hyj(hy) = i' ''.
Eshte zvendesu' gabimisht ''i'' me ''j''; -jan ber kot dublime mbaresash: ''munduar = mund - u(hy) - ar(hyr)''. Ne shumicen e fialve jan fut germa
shtese vend e pa vend(sidomos: h, y, j, b, ë, etj), te cilat dalloen gjat zberthimit te fialeve.
''Europe'', ndryshe nga gjithe Europa, ne e shkruime ''Evrope'' ???.
E – ur – ope = e(eshte) – hyr – ope(pamia) = perendimi; -e kunderta e Asia dhe Orient = lindia.
‘’Ni’’ = in(hyn) = hyria, fillimi, nisia, qe gabimisht e shkruim ‘’nji, një’’; - ‘’j’’ eshte e fut gabimisht ne shqipen e sotme me ndikim nga sllavishtia.
Edhe fiala ‘’nji’’ shkruet gabim, duet ‘’ni’’ = in = hyn, hyria, fillimi, nisia. Po keshtu edhe shume fiale te tiera qe vend e pa vend u jan be futie te teperta germash si ‘’h, j, ë’’ etj.
Me duket sikur jan ber te gjitha punet, per ta largu sa me shume shqipen nga greq. e lashte dhe per te mbulu te verteten.
Po (j)apim me poshte zgjedhimin e folies ''ryj(ry) = ri' '' ne format si do zgjedhohei sot, ne menirat baze (Defto're, Lidho're e Urdhero're) siç kemi dhene me larte folien ''hyj'', dhe ne format si e kam gjet une ne ndertimin e fialeve te greq. se lashte.

Ni studim mbi greqishten e lashte dhe lidhiet e sai me shqipen, ne librin ‘’E verteta/kush ini ju grek…?’’ Ε Margarit K. Nilo (Albania)

Shenim: Shkrimi eshte be disi ndrishe nga ai normali pasi eshte be ni perpiekie per ta shkru shqipen afersishte si ne greqishten e lashte, pa disa germa e zanore shtese te fut pas pushtimit turk dhe pas kongresit te Manastirit, sidomos pa zanoret ‘’y, ë’’ dhe bashketingelloret ‘’h, j’’. Ndrishimi nuk eshte be ne gjith rastet pasi shqiptaret tashme jan ambientu me ato germa dhe do i lexonin me veshtiresi fialet.
Fialet e mara per analize (j)an te fialorve te arqeas(lashtesise) te be nga vete autoret greke.
Fialet ne liber jan me te (h)apura dhe me ngjyra atie ku be’en krahasimet midis greqishtes se lashte, shqipes dhe greqishtes se sotme dhe jane let te lexushme.
Per kte liber eshte bere ni pune shume serioze disa vieçare dit e nate ku jan studiu fialoret dhe historia e lashtesis greke dhe u arrit ne konkluzionet qe thu’en ne liber.
Ne shitie eshte vetem volumi i 2 i greqishtes se lashte me 600 faqe dhe Fialori special etimologjik i shqipes(volume pare), i cili u fut ne botim ne fillim te Tetorit 2011 qe te qe ne shitie per periudhen e censusit (regjistrimit te popullates), pasi botusi me tha se do e kish gati per 15 dite, por kalun 6 muai dhe akoma edhe sot nuk e ka botu, gje qe me detyroi te shkoi e ta botoi ne tieter shtypshkroi, ku edhe atie nga dy jave qe me thane e çun dy mui dhe me shume probleme. Volumin e pare te greq. lashte me gjith perpiekiet e bera, nuk ma botun.
Shitia be’et vetem ne rrugen e Elbasanit perball fakultetit te gju’es, pran ‘’Lion Park’’ ne telefon: 048855180; cellular: 0696421918 dhe ne e-mail: margarit.nilo@gmail.com .Çdo shitie ne vend tieter eshte kopim i librit dhe shitie e jashteligjeshme, prandai u lutem te n(j)oftoni ne telefonat perkates.
Ne kte liber eshte paraqit ni studim i be mbi greqishten e lashte dhe lidhiet e greqishtes se lashte me shqipen.
Nga zberthimi i çdo fiale verteto’et se greqishtia e lashte eshte e kriu prei shqipes(ilirishtes) ne ko’en e lindies se shkrimit dhe formulimit te gju’es se shkrume. Greqishtia e lashte eshte bashkim i fialve shqipe(ilirishte) ku u jan shtu edhe mbaresat, sikurse: ‘’is, a, etj = ish, a, ashte; ma = ba; -t-is = -te-ish; -k-is = -qe–ish; -k-t-is = -q-t-ish’’; - te cilat me greqishten e sotme do qene perkatesisht: ‘’ine; kani; -na-ine; -pu-ine; -pu-na-ine’’; -siç shifet lidhiet e gjith mbaresave jane vetem me shqipen, pasi greqishtia nuk ka ‘’k, g = qe’’ por ka ‘’pu’’, nuk ka ‘’t = te’’ por ka ‘’na’’, nuk ka ‘’is, a = eshte, a, ashte’’ por ka ‘’ine’’, nuk ka ‘’pa, ma = ba’’ por ka ‘’ka’ni’’, ne ni ko’e kur greqishtia e lashte eshte e gjitha e ndertu me format qe ekzistoin vetem ne shqip. Po keshtu gjithe fialet kan si baze te ndertimit te tyre foliet shqipe ‘’i = hy’’ dhe ‘’ri = ry’’ ne format ‘’i, in, ir, ish; ri, rin, ris(rysh)’’ te ndertu kto me te gjitha zanoret (a, e, o, u, etj) per te rrit diversitetin e fialeve qe fialet te be’en te dallushme nga nira-tietra, folie qe ekzistoin vetem ne shqip dhe ne asni gju’e tieter(te transformum nga ko’a e futies se Turqise dhe nga beria e alfabeteit te ri te Shqipes ne ‘’hy, hyn, yr, hysh; ry, ryn, rysh’’), se greket e lashte jan bashkim i dy fiseve ilire ‘’jonikeve’’ te jugut, dhe ‘’dorikeve’’ te zbrit ne jug rreth shek. 12-9 para krishtit sipas dy historianeve te lashte greke Irodoti e Thukidhidhi, te shenu edhe ne historin greke(shif historin e kl. pare likio te vitit 2007-2008 faqe 77-78), ku thon se ‘’elinet’’ linden nga fisi i doreve te Lakonise qe kishin zbrit ne Peloponez (qe kishin zbrit ne jug) dhe qe une e vertetoi nepermiet zberthimit te gju’es se lashte greke e cila zberthe’et e gjitha me shqipen dhe kriesisht me shqipen veriore(dorike).
Gjith fialet jan te tipit: ‘’i, in, ir, rin; k-rin; l-rin; t-in; b-in; b-rin; b-ish(hysh) etj’’ ku eshte be edhe shtimi i mbaresave perkatese, te ndertu kto sikurse tham me te gjitha lloiet e zanoreve, dmth se gjith lloiet e zanoreve kan kuptimin ‘’i = hy’’ me gjith lloiet e zanoreve ‘’i, a, e, o, u’ etj = i = hy’’, ‘’an, en, on, un = in(hyn)’’ etj, por jan ndertu me zanore te ndrishme sikurse thame per te rrit diversitetin e fialeve. Kio qe edhe arsia perse greket e lashte ndertun 5 lloie ‘’i = ι, η, υ, ει, οι’’ dhe kur e pan se me ‘’i’’ e kriume nuk mund te kriohei ni gam e gjere fialesh, atere perdoren me te nitin kuptim te gjitha zanoret, bile per te rrit gamen e fiave perdoren edhe germat dyshe me po ate kuptim per te kriu foliet ‘’in’’, sikurse ‘’igg = ing’’, ‘’igk = ink’’ etj, qe ktu gjutareve duet tiu kish shku menia ‘’perse greket e lashte perdoren kaq shume ‘’i’’ ’’, se kyçi ne ndertimin e fialve jane pikerisht foliet ‘’i, in, ir, ish; ri, rin, rish(rysh)’’ te ndertu me gjith lloiet e zanoreve, qe dalin nga foliet baze te shqipes ‘’i = hy’’ dhe ‘’ri = ry’’.
Mbi te nitin parim eshte be edhe zberthimi i fialve te fialorit te shqipes, ku jan shpre’ur dhe mendimet mbi gabimet e bera mbi shkrimet e shum fialve shqipe.
Ne historin greke thu’et se greket e lashte thirrnin me ‘’o’’ perpara ‘’ooo – Perikli’’ etj , tradite kio edhe sote vetem e shqiptarve dhe e asni kombi tieter ne Europe, qe gjutaret tane e kan (h)ek nga gramatika dhe nga fialori i shqipes ashtu sikurse kan be edhe me shume fiale te rendesishme qe jane akoma ne perdorim ne gjithe Shqiperine dhe aq me keq qe jane shume fial formuse te gju’es se greqishtes se lashte, etj gjera qe thu’en me gjere ne liber.
Ne lashtesi nuk ka pas ‘’b = bë, ba’’, eshte fut me vone dhe ka zvendesu gjithe format e tiera te kti’ lloi ‘’fa, pa, ma’’ dhe disa here edhe ‘’v, vë, va = b, bë, ba’’; -po keshtu nuk ka pas ‘’q’’ por ka pas ‘’g, k , kh(X) = q, qe’’, veriu i Shqiperise edhe sot ne gju’en popullore nuk e perdor ‘’q’’ por perdor ‘’k = q, qe’’, te cilat ne greq. e sotme (j)ane ‘’pu’’.
Germat ‘’t, th, d(dh)’’ te greq. se lashte, gjat zberthimit te fialve, per letesi kuptimi zakonisht jan kthy ne ‘’t’’ = na, -greqishtia e sotme.
Rol ne dallimin e shqipes se sotme nga greq. e lashte ka luait edhe futia e dy zanoreve shtese ‘’y, ë’’ qe nuk kan qene ne ate periudhe por jan fut ne shqipe pas sundimit turk dhe nga kongresi i Mnastirit (1908), qe u be per shkrimin e gju’es shqipe por pa ndoni studim per te pare lidhiet e shqipes me greq. e lashte. E gabu ne shkrimin e shqipes se sotme eshte edhe zvendesimi i ‘’i’’ ne ‘’j’’ ne shume fiale, se ‘’j’’ eshte ni bashketingllore qe ka zvendesu ni zanore duke prish kuptimin e zberthimit etimologjik te fialeve, etj ndryshime te shkrimit te shqipes te shkaktu nga sundimet sllave e turke dhe te fiksume ne shqipe me rastin e krii’mit te alfabetit me 36 germa (nga 24 qe kish ne ko’en e greqishtes se lashte).
Librin e kam shpernda ne gjithe institucionet e larta shkencore te gjues shqipe deri ne Akademi, por disa me thone se s’emi kopetent te (j)apim ni pergjigje te prere, disa me thone se nuk e njef shkenca botrore gju’esore (formen e zberthimit te fialve te be nga une). Shkenca e sotme etimologjike e gju’es eshte e bazu vetem ne metoden e krahasimit te fialve me fiale te tiera te peraferta te shqipes apo me fiale te peraferta te gju’eve te fqinjeve, qe ‘’x’’ mendo’et se vien ‘’y’’, e ‘’y’’ mendo’et se vien nga ‘’z’’ etj, por nuk ep formen se si jan kriu kto fial dhe perse e kan ate kuptim, nuk ep arsyen se nga u del kuptimi.
Une nuk periashtoi formen krahasore midis fialeve dhe afrimitetin midis fialve me fqinjet(fqit, fqinet) se (j)emi i niti trung, por kur kto fial ven deri tek fiala baze nga ku mendoin se kan dale disa fiale te tiera, aty ngecin, nuk i di’et orgjina thone, per me teper ne asni rast nuk del dhe arsia perse fiala eshte e ndertu ne ate menire. Per mua orgjina eshte gjithmon zberthimi i fialeve kyçe nga foliet shqipe (ilire) te seris ‘’i, in, ir, ish; ri, rin, ris‘’ te lind nga foliet baze ‘’i = hy’’ dhe ‘’ri = ry’’, te ndertu kto me te gjitha zanoret, gje qe ep edhe kuptimin e çdo fiale, se greket e lashte te vertete jan shqiptaret(iliret). Kio gju’e e formulu nga bashkimi i fialve te thieshta te shqipes ku u be edhe shtimi i mbaresave, nuk u pera’p ne gjithe Ilirine se ndodhen pushtimet romake, sllave e turke, u nderpre aktiviteti e shkollat e shtetit te lashte greke dhe kush e mesoi ate gju’e e trashegoi(sidomos piesa e popullsise qytetare te qyteteve te atereshme), duke arritur(arrit) ne funde te luftes se dyte botrore qe shumica e Greqise te fliste shqip (sipas vet vikipedhias greke) me gjith ardhiet e shumta nga Turqia, Lindia e Mesme, Egjipti, Ukraina, Rusia etj, ku vetem me 1923-1924 erdhen vetem nga Turqia 54 perqint e popullsis se atershme, gje qe spiegon edhe faktin perse greqishtia e sotme nuk e perkthen dote greqishten e lashte. Se te kthyerit ietun andei 3000 viet, duke u perzi me rraca te ndrishme te Lindies se Mesme dhe u kthyn qe andei pas 3000 vietesh me ni gju’e disi te ndryshu, gju’e qe nuk e perkthen dote greqishten e lashte, gje qe e bene shume mire shqipia. Me poshte po japim disa shembui sa per te hy ne brendesi te librit.
Natyrish jo gjith fialet e greq. se lashte i pergjigjen fialeve te sotme shqipe, por ‘’zberthimi dhe kuptimi i tyre’’ del vetem me shqipen.
Gjith fialet e greqishtes se lashte zberthe’en dhe u del kuptimi vetem ne shqip, gjith perendit e lashta greke si dhe termat e rendesishme te greq. lashte qe perdor sot bota kan kuptim vetem me zberthimin shqip, aty dhe emri ‘’akropoli = a – kre – poli = a(ashte) – kre – i polit (qytetit)’’.
[Shkrimet me te ‘’zeze te çelur’’ jan kuptimet e fialve te mara nga fialoret e lashtesis greke dhe fialet e dhena ne greqisht me kllapa katrore [] (j)an fialet e mendume si fialet e orgjines te dhena nga gjuhtaret greke. Fialet fillimisht epen ne greqisht dhe pas sai epet leximi ne shqip(shkip).
Fiala zberthe’et (ne dukie te ep pershtipien si ni fiale e vetme), por po ta ndash e kupton se eshte perberie e disa nyieve e folieve. Shpesh eshte perdor (+) per te tregu ndarie midis dy fialeve qe perbein ate fiale, dhe viz(-) per te tregu ndarie midis se nites fial].
Marim disa shembui sa per te kuptu meniren se si jan ndertu fialet:
Thame se gjith zanoret ‘’a, e, o, u’’ dhe pese(5) ‘’i’’ greke = i = hy’’, po keshtu gjith format ‘’an, en, on, un etj = in = hyn’’, i niti
rregull eshte per gjitha foliet e tiera qe shprein kuptimet ‘’i, in, ir, ri, rin, ish, rish’’, sikurse: ‘’ar, er, or, ur etj = ir = hyr’’, por tham se jan te ndertu me zanore te ndrishme per te rrit diversitetin midis fialve , qe fialet te en te dallushme nga nira-tietra.
Zanoret kur (j)an ne fund te fialve kan kuptimin ‘’a, ash, ashte’’, sikurse: ‘’e = es, est, esti = eshte’’, ‘’a = a, ash, ashte’’, ‘’i = ish, ishte’’, ‘’o = a, ashte’’, kuptime qe ne shume raste perdoren edhe kur kto zanore jane ne krie te fialve(kuptim qe ne fakt ka perseri kuptimin kriesor ‘’hy, hysh’’).
Shpesh ne krie te fialve, zanoret marin edhe kuptim negative, sikurse ‘’a = jo’’ sikurse: ‘’α’βατος = a–vat-os = a(jo) – vate – is = jo – vete – ish = i pa vaitshem; i pa kalushem/ i pa perzier; i pa shkelur; i paster, i virgjer etj’’.
Me qen se e morem kte fiale, vazhdoim zberthimin: ‘’βα’τος = va’tos = vete, shkon, futesh(diku)/ gjem(b), gje’m(b)i = v – a(hy) – t – os(ish)’’, qe sot eshte me let te thu’et: ‘’b – hy – t – ish = qe hyn, shkon; futet’’, pasi siç tham edhe ne parathenie ‘’b, bë, ba’’ nuk ka qene ne lashtesi por tani ka zvendesu gjith format e kti’ lloi: ‘’va, fa, ma, pa = bë, ba’’.
Orgjina e ksai fiale eshte nga: ‘’βαι’ν(ω) = ven(vain) = vete, shkon; futet; ben para (in, hin, ba-in(hyn)) = hyn, shkon para/ hyn; shpon’’.
Gjutaret e tier (te gjith botes qe jan marre me greqishten e lashte) thon vetem kuptimet, por nuk (j)apin spiegimet se nga dalin kto kuptime, se nuk kan mendu deri me sot qe kto fial te greq. lashte (j)ane te kriu prei shqipes(ilirishtes) dhe nuk u ka vait menia qe si baze e krii’mit te fialve (j)an foliet baze te shqipes ‘’i = hy’’ dhe ‘’ri = ry’’ ne format ‘’i, in, ir,ish; ri, rin, rish, etj, te ndertume kto nga gjith zanoret’’, si dhe foliet e tiera ndimese te shqipes ‘’a, ash, ashte, etj;’’ –foliet: ‘’la, le; ka; ma, pa, fa = ba’’ dhe mbaresat e tipit shqip .
Me ni fiale mendoim se kemi hy ne gjenezen e gju’es dhe se kio gjeneze eshte e gjues shqipe(Ilire), pasi gjith fialezat (foliet, niet, e mbaresat e gju’es) qe perbein fialet qe ne lashtesi, ekzistoin vetem ne shqip, se shqiptaret(dy fiset Ioniket dhe Doriket(e zbritur ne iug)) (j)an greket e lashte orgjinal. Kte e thon dy istorianet e lashte greke Irodoti e Thukidhidhi (te shek. 5 para krishtit) faqe 77-78 e istoris se vitit pare Likio, botim i 2007-2008, kio gje vertetoet edhe nga une gjat zberthimit te ç’do fiale.
Albanologu arvanitas Aristidh Kola, me te dreit u dreito’ei grekeve: ‘’ini shqiptare pa ini grek’’ .
Me shume te dreite, organizata patriotike shqiptare ‘’Bi’t e Shqipes’’ ne Filadelfia(USA) e quain shkollen e tyre per mesimin e shqipes ‘’Gju’a e ziarrte’’, te ciles une tani i shtoi termin ‘’Mema e gjithe gju’eve’’.

Me poshte po (j)apim disa fiale te fialorit te greqishtes se lashte te mara nga çdo germe e alfabetit, per te kuptu me sakte ato qe une them.


Piesa e pare

Germa: Αα

‘’a’’ ne krye te fialve ka kuptimet: 1- a = i = hy, kuptim qe e marin te gjitha zanoret; 2- a = ashte, ne kuptimet qe perdor veriu shqiptar ‘’a ba, a piek, a dieg etj’’ dhe 3- a= jo; -kto (j)an kuptimet qe ka ‘’a’’ kur ndodhet ne krie te ni fiale, kuptime qe ne fakt i mer ç’do zanore.

-αγει'ρω - a-gji'ro [a + gji - ir = a(ashte) + qe - hyr = hyn, fut; mbleth, grumbullon; -me gr. e sotme do qe: ''ine - pu - bi'', perputhia esht vetem me shqipen], thon [αβε'βαιη - jo e sigurt orgjina, e pa vertetuar] = kuptimet e dhena ne fialoret greke jane: mbleth, bashkoi, grumbulloi.

-αγορα' - a-gora' [a + go - ra = a + q - ra(ry) = ryn, grumbullohet; turm/ ryn; blen; kemben; -me gr. e sotme do qe: ''ine + pu - beni'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], thon nga [αγει'ρω] = kuptimet e fiales te dhena ne fialoret grek jane: vend i grumbullimit te popullit; pazar; grumbulli i nierezve ne pazar/ bleria, maria e ni malli; shitia.

Gjat zberthimit kemi ber edhe kthimet ne ‘’y’’ dhe ‘’h’’ te cilat nuk kan qene ne ate periudhe, pra ‘’i, a, e, o, u = hy/ ish, eshte; in=hyn; ra, ri etj = ry; is = hysh; etj’’.

-αγοραστη'ς - agoras-ti's [agoras + t - is = bleres + te – ish; -me greq. e sotme do qe: ‘’agoras – na – ine’’], nga [αγορα'ζω] = kuptimi i dhen nga greket: ai qe vete per blerie.

-αι'μα - e'ma [e(hy) - ma = hy - ba = qe hyn - ba], thon [αβε'βαιη - jo e sigurt orgj. e fiales], -me gr. e sotme do qe: ''bi - kani'', perputhia esht vetem me shqipen] = kuptimet e dhena nga greket: gjaku, gjaku i ni gjallese/ vrasie, therie/ lidhie gjaku, fis; origjin.

E kemi thene ne parathenie se jo gjith fialet e greq. se lashte perputhen me fialet e sotme te shqipes, por zberthimi i tyre be’et vetem me shqipen dhe aspak me greqishten e sotme.

-αιω'ν - e-o'n [e-on = eshte - hyn = q - hyn = hyn; iken, kalon; -me greq. e sotme do qe: ‘’ine - bi‘’, perputhia si kudo eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga gjutaret greke jane: periudhe, periudhe e vitit/ stine; kohe/ periudhe iete; ieta e niriut/ moshe/ brez i ni moshe nierzish te ietuar ne ni periudhe te caktuar/ periudhe shume vieçare; shekull// periudhe kohe e pa mbarim.

-αιω'νιος – eo’nios [eo'n – i - os = koh - i(hy) – ish; -me greq. e sotme do qe: ‘’eon – bi - ine’’, perputhia eshte vetem me shkipen, se edhe ‘’eo’n’’ zberthehet vetem me shkipen], nga [αι'ων] = kuptimet e dhena nga gjutaret grek jane: periudhe kohe e gjate.

-α'κανθα(= αγκα'θι = aga'thi = gjemb; etj) = a'-kan-thi [1- a(asht) + k - an(hyn) - t - ish = qe hyn; 2- a(jo) + k - an(hyn) - t - ish = i veshtir, jo hyn; jo ben; -me gr. e sotme spiegimi ''1'' do qe: ''ine + pu - beni - na - ine'', si kudo perputhia ne zberthim eshte vetem me shkipen] = kuptimet nga gjutaret greke jane: hosten, bodec, thumb; gjemb, çdo bim me gjemba; halat(gjembat e peshkut); çpimi, thumbimi/ veshtiresia.

-ακη'ν - a-ki'n [a(jo) + k - in = jo + q - hyn = jo hyn, jo levis; -me gr. e sotme do qe: ''a - pu - beni'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [ακη'] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: ngadal, me qetsi.

-ακμη' - akmi' [a(hy) – k – mi = hy-q-be; -dhe: a-k-m-i(hy) = asht - qe - m(be) - i(hi, hy) = asht qe ben hy = hyn, futet/ mai; kre; teh, pres; kulm; -me gr. e sotme do qe: ''ine - pu - kani - bi'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], thon nga [α-κα'μνω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: maia, teha e preses se çfardo arme qe çpon apo pret; piesa me e lart e ni peme(mali etj)/ zeniti(kur dielli eshte pingul); kulmi i ni stine; kulmi i shperthimit te luleve/ kulmi, momenti me i mir i çdo gjei/ çdo gje me mai/ piekuri maksimale; piekuri seksuale, arritie ne kulm.

-α'κρα - a'kra [a-k-ra = ashte - qe - ra(ry) = fillimi, maia, kreu, ajo qe ryn e para ; -me greq. e sotme do qe: ‘’ine – pu - bi’’, si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: fundet, ekstremet, fillimi dhe fundi i ni diçkaie, skaiet; piesa me e siperme e ni trupi(kre = kok, mai)/(koka) qendra kryesore, qendra dreituse per çdo gje/ piesa me e rendesishme e fortifikuar(rrethuar), kalaia, forte'sa kryesore(akro'poli).

-α'κρος - a'kro-s [a(ashte) - k - ro(ry) - ish = akri, kre, kok, mai; (= q-ry) - ish; -me gr. e sotme do qe: ''ine + pu - beni - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: mai, kre, kok, fillimi, fillimi i ni trupi te zgjatur, piesa e siperme e ni trupi, kreu; i fillimit; fillimi, hyria/ ekstremet e zgjatura te ni trupi, kembet, duart/ kreu(paria) i ni shoqerie/ i skaishem, ekstremist, i dhunshem, nevrik i pa permbaitur/ maia e ni peme apo mali, piesa me e lart e ni trupi; siperfaqe e ni trupi/ gje e zmadhuar me shume se sa duhet, hiperbolike.

-ακρωτη'ριον - akro-ti'-rion [akri(= kre, an, buz, mai , kok) + te rin(te ryn); -ku: ‘’akri = a(ashte) – k – ri(ry) = ashte – q – ry = hyria, kreu, koka, maia, aio qe ryn e para’’; -me gr. e sotme do qe: ''akri - na - beni'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: çdo ane, breg, buze, skai, pies ansore(e tokes, detit, anies, e ni rrobe); buzet e takimit, futia e aneve te 2 sendeve apo vendeve tek niri-tietri, buzet ansore te takimit te 2 gjerave/ ekstremet(kemb,duar,kok) te ni trupi/ buzet e çatise se shtepise/ vendet e ngritura ku fiksohen skulpturat.

-ακτη' - akti' [a-k-t-i(hy) = a-qe-te-i(hy) = hyria, ana, buza, bregu/ qe hyn, e imet, etj; -afersisht si: ''akros''/ -dhe: çdo gje qe i(hy); -me gr. e sotme do qe: ''ine - pu - na - bi'', perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], nga [ακτο'ς] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: bregdet; gadishull; shkemb i fut ne det/ lartesi/ çdo gje qe rrihet e coptohet, bluhet, behet i imet si pluhur qe futet(gruri i rrahur, mielli, buka)/ çdo gje e imet apo me mai qe ka vetin e futies diku tieter, apo qe i(= hy = ndan); çdo gje e futur; çdo gje ku mund te futet diçka(arkivol, varr; themelet e ni ndertese)/ futia, fitimi nga ni biznes; pasuria; -dhe çdo gje tieter qe i(= hy, futet, ryn).

-ακτι'ς - akti's [a + k-t-i-s = a(asht) + qe-te-i(hy) - ish = qe hyn, qe futet, qe deperton; -ose: ‘’a(hy) – k – t – is = hy-q-t-ish’’; -me gr. e sotme do qe: ''ine + pu - na - bi - ine'', perputhia si kudo esht vetem me shqipen], (ne Sanskrite, ''aktu'' = a - k - t - i(hy) = a(asht) - q - t - hy'' = rreze, rrezatim/ nate) = rreze, ndriçim/ çdo gje qe del dhe largohet nga ni qender; rrezet e ni rrote qerre; rrezet e diellit; rrufe/ dita/ fama, lavdia/ çdo gje qe hyn(deperton).

-αμαδρυα'ς - ama-dru-a's [a'-ma + dru - is = hy ba(krimb) + dru + as(asht) = hy - ba + dru + asht = krimb druri asht; -me gr. e sotme do qe: ''bi - kani + ksillo - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [α'μα + δρυ'ς = krimb+dru] = kuptimi i dhene nga gjutaret greke eshte: larva, krimbi i druve.

-αντι'φασις - anti'-fas-is [anti - fash(thash) - ish], nga [αντι'φημι- anti-fi'mi = anti - fem(them); -fial qe nuk perdoret fare ne greqisht por qe esht ne perdorim ne gjith Shqiperin e mesme dhe te veriut dhe qe eshte zhdukur nga fialori i shqipes, duke qen ne perdorim ne gjysmen e Shqiperis(ne veri)] = kuptimet e dhena nga gjutaret greke jane: kontradikte me fial(fash, thash)/ propozim i kundert/ pergjigje/ debat/ anti thenie/ anti fem.

-αντι'φημι - anti'-fimi [anti - fem(them)], nga [αντι'+φημι] = flas kunder dikuit/ kundershtoi, anti fem(them).

-αντλι'α - antli'a [1- anti + l - i(hy) - a = anti + le - hy - asht = e nxier; -dhe: 2- an - t - li - a = hyn - t - le - a = qe hyn; -rasti ''1'' me greq. e sotme do qe: ''anti + afini - bi - ine'' asni perputhie, perputhia ne zberthim si kudo esht vetem me shqipen], nga [α'ντλος] = kuptimi i dhene nga vet gjutaret grek eshte: vendi ne te cilin grumbullohet ui/ mieti me te cilin pompohet(nxiret) ui/ hambari i anies/ ui i barkut te anies.

-αποι'ητος - a-pi'i-t-os [a(jo) + be - t - ish/ -ose: jo + bë - i(hy) - t - ish; -me gr. e sotme do qe: ''a + kani - bi - na - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [α+ποιε'ω-ω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret grek jane: jo be, e pa be, qe nuk u be/ qe nuk mund te behet/ e pa dreitushme, e pa rregullushme/ e pa be, e pa mbaru/ e pa pershtatshme/ e thiesht.

E kemi thene edhe ne parathenie se ne lashtesi nuk ka pas ‘’b = bë, ba’’, eshte fut me vone dhe ka zvendesuar format ‘’fa, pa, ma’’ dhe disa here ‘’vë, va’’.

-αποκαλυ'πτω - apo-kali'pto [ap, hap + mbulesen(= kalimen) = zbuloi; -‘’kali’ma = mbulese = ka – l – i(hy) – ma = qe – le – hy – ba = qe hyn, qe vesh, qe mbulon’’], nga [απο' + καλυ'πτω] = zbuloi, (h)ek mbulesen(kalimen)/ zbuloi, bei te dukshme// zbulohem, be’em i dukshem.

-αποκα'λυψις - apo-ka'lips-is [ap(hap) + mbules - ish = zbuloi] = hap mbulesen(kalimen), zbulim.

-α'τρητος - a'-tritos [a(jo) + t - ri(ry) - t - is = jo ryn/ jo çpon; -me gr. e sotme do qe: ''a + na - bi - na - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shkipen] = e pa çpushme/ ai qe nuk çpon(qe nuk ryn).

-α'τρυτος - a'-tritos [a(jo) + t - ri(ry) - t - ish = jo - ryn], nga [α-(jo) + τρυ'ω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: jo perulet(ryn), jo nenshtrohet/ i pa lodhur; qe nuk nderpritet// i ngathet, qe nuk levis(ryn) shpeit/ (rruga) e keqe, e veshtir; e pa kalushme, qe smund te rysh.

-αυλη' - auli'(avlli’) [a - u - li = a(asht) - u(hy) - le] = vend i rrethuar pran shpis/ vend i rrethuar per bagtit(stall/ vath)/ shpi banimi.

-αυλοποιο'ς - aulo-pi-os [auli(avlli’) - be - ish], nga [αυλο'ς + ποιε'ω] = ai qe ben auli(avlli). (rastet ''pi, fi, mi, vi'' tashme jan zvendesuar me ''bi = be, bei'').

Δδ
-δαι''κτη'ρ - dai-kti'r [dai + k-t-ir = ndai + q-t-hyr = e dan, e ndan; -me gr. e sotme do qe: ''kovi; horizi + pu - na - bi'', perputhia eshte vetem me shqipen], nga [δαι'ζω] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: ai qe dan, qe pret, qe copton/ qe ther, qe vret, vra'ses; diktator. Sinoni'me: daikti's, dai'ktor(diktator).

-δατε'ομαι - dhate'ome [date'ome = da - te - o(hy) - me(be) = nda-te-hy-be; -nga: ''da' = d - a(hy) = te - hy = hyn, da, nda''] = dai/ dai me dysh/ dai diçka me dike tie'ter. (me gr. e sotme do te qe: ''mirazo + na - bi - kani'', -kur me shqipen perputhia eshte e plote ).

-δατη'ριος - dhati'rios [da + t-iri-os = da(nda) + t-hyri(ben)-eshte] = ai qe ndan diçka; -me gr. e sotme eshte: ''mira'zi(hori'zi) + na - bi - ine'', -asni perputhie(as ne rrez e as ne mbares) perputhia me shqipen eshte e plot dhe kio eshte per gjith fialet e greq. se lasht.

-δατητη'ς - dhatiti's [da' + t-i(hy)-t-is = da', nda' + t-hy-t-ish = nda te hysh, da te besh] = ai qe dan. (me gr. e sotme do te qe: ''mirazo + na - beni - na - ine'' kur me shqipen perputhia eshte e plote).

-δε'κομαι - dhe'kome [de + ko-me = do + qe - be; -nga: ''de', de'o = du, dua = d - e(hy) = te hyi, te afroi, te mar = de, do, dua''], nga [δε'ω = de, do; dua, kam nevo'i] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greket jane: de, do, dua, prano'i, kam nevoi/ ma'rr, etj. Sikurse [δε'χομαι].

-δρα'μα - dhra'ma [d - ra(ry) - ma = te - ry - ba = ryn; ndoth; ndodhi/ te ryn, te ngarkohet, detyre; -me greq. e sotme do qe: ‘’na – bi - kani’’, si kudo perputhia eshte vetem me shkipen], nga [δρα'ω] = dram, vepri'm/ ndodhi, ngja'rie/ veper teatra'le/ tragjedi'/ detyrim; detyre.

-δραματοποιε'ω - dhrama-to-pie'o [drama + te - pieo(bei); -me greq. e sotme do qe: ''drama + na - ka'no'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [δραματοποιο'ς] = bei dra'ma/ dramatizo'i diçka.

-δραματοποιο'ς - dhrama-to-pio's [drama + te - pi - os = drama + te - be - eshte], nga [δρα'μα + ποιε'ω] = ai qe ben dra'ma per tea'ter. (fiala eshte shqip, me gr. e sotme do te qe: ''drama + na - kani - ine'').

-δριμυ'ς - dhrimi's [d - ri - mi - is = te - ry - be - ish = qe ryn, qe deperton, qe hyn, qe ryn, qe futet; -me gr. e sotme do qe: ''na - bi – kani - ine'', asni perputhie, perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], thon [α'γνωστη - pa niour orgj.] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: depertu's, i mpret, i holl, çierres/ die'ges/ i hidhur/ i mprehte; me mai, me teh te mpre'hte; i eger, i ashper, i rrembyer, depertus/ ietsor, i gjall/ i nxet, dieges; nevrik/ i afte, i zo'ti.

-δρο'μος - dhro'mos [d - ro(ry) - mo - is = te - ry - bo - ish = ryn, ecen para, udheton; vrapon/ ryn, sulmon, futet; -me gr. e sotme do qe: ''na - bi - kani - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], thon nga [δραμει'ν(nga: θε'ω – te’-o, ose: τρε'χω – tre’ko)] = vrapi'm/ vend per vrapim/ she'sh/ ndeshie, gare; luftim/ ndeshie ne rruge/ udhetim/ stadiu'm/ rruge, u'dhe/ rruge(piste) ne stadiu'm.

Εε
-ει'ρων - i'-ron [i(ish) + ryn = ryn, çpon; ngacmon; pyet], thon [αβε'βαιη - jo e vertetu] = ai qe ironizon, qe te tiera mendon dhe te tiera thot, ai qe tall/ talles; mashtrus/ ngacmus.

-ειρωνει'α - ironi'-a(ashte) [tallie; çpim(ryn), ngacmim - a] = tallie/ ben sikur s’di gje per diçka.

-ειρωνευτη'ς - irone-uti's [ironi + u(hy) - t - ish; -me gr. e sotme do qe: ''ironi + bi - na - ine'', perputhia si kudo eshte vetem me shqipen] = ai qe ironizon(tall, shpon, ngacmon)/ ai qe ben sikur s'kupton.

-ε'ρχομαι - e'r-kho-me [hyr - qe - me(be) = hyi, shkoi para/ hyi, futem; -me gr. e sotme do qe: ''bi - pu - kano'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], thon [αβε'βαιη - e pa sigurt, -thon ndoshta nga *hε'ρ-χο-μαι] = kuptimet e dhena nga gjutaret grek jane: udhetoi; vi'; shkoi diku/ vi' per ndim/ fus ne men diçka/ udhetoi me anie/ jam, ndodhem/ ndoth/ dal; lind; kriohem/ bashkbisedoi me dike/ perplasem me dike/ hyi ne diçka te pa niofur/ ndeshem(luftoi) me dike/ rritem, zmadhohem/ dua, dashuroi/ provoi diçka/ perqendrohem ne diçka.

-εσχατι'α - es-khati'a [1- es + ka - t - i(hy) - a = eshte + qe - te - hy - a = qe hyn = mai, kre/ kufiri; -2- es(hysh) + ka - te - a = hysh + qe - te - ish = qe hyn = mai, kre/ kufiri; -ne se do e zberthenim spiegimin ''1'' me
greqishten e sotme do qe: ''ine + pu - na - bi - ine'' asni perputhie, perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], nga [ε'σχατος] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret greke jane: mai; kre; fillim, hyrie/ kufiri i ni vendi/ piesa me e lart, maia e ni mali.

Ζζ
- ζαπληθη'ς - za-plithi's [za + plot - is = plot za(zë)], nga [ζα + πλη'θος(= pli'tos = plit, plot, shum)] = kuptimet e dhena nga vet gjutaret grek jane: shum popull(turm; plot)/ i zeshem, ze lart, za plot(plit), i zhurmeshem, zhurm plot. [ktu (j)epet ne perkthim ni kuptim i paster shqip te dy fialve ''za'' dhe ''plit = plot'', fial qe sot i ka ne perdorim vetem shqipia].

-ζηλοτυπι'α - zilo-ti-pi'-a [zili + ti - pi - i(hy) - a(ashte) = zili + te - be - hy - a; -me gr. e sotme do qe: ''zili + na - kani - bi - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [ζηλο'τυπος] = kuptimet e dhena nga gjutaret grek jane: zili, hyrie e zilis.

E kemi then qe ne hyrie, se shkrimet me te zeze te çelur jane perkthimet e dhena nga vet gjutaret greke.

-ζηλωτη'ς - zilo-ti's [zili-t-ish = i zilis-te-ish] = ziliqar, qe te hyn zilia, ai qe nuk e do ta shikoi tietrin me mir se veten.(me gr. e sotme do te qe: ''Zili + na - ine'’, si kudo perputhia eshte vetem me shqipen).

Ηη
- ηγεμω'ν - igjemo'n [i-gje-mon = hy-qe-bon = hyn, shkon para, udheheq rrugen; eshte kreu, eshte maia (qe hyn i pari, qe udheheq); -me greq. e sotme do qe: ''bi - pu - kani'', perputhia si kudo eshte vetem me shqipen], nga [ηγε'ομαι] = ai qe udheheq/ ai qe tregon rrugen duke shkuar vet perpara/ udheheqes, komandant ushtarak/ kreu.

- ηγε'της - igje'tis [i - gje - t - is = i(hy) - qe - te - is = hyn, shkon para, udheheq; eshte kreu(maia) qe hyn i pari; -me gr. e sotme do qe: ''bi - pu - na - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [ηγε'ομαι] = udheheqes/ komandant; igje'ti; pri's(prijs).

Θθ
-θεατρικο'ς - theatr-i-ko's [theatr - i(hy) - k - os = theater - hy - q - ish; -me gr. e sotme do qe: ''theater - bi - pu - ine'', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen], nga [θε'ατρον] = aio qe lo'zet ne tea'ter, aio qe imito'het.

- θρυ'μμα - thri'mma [thri'ma = theri'me, theri'me buke, etj (eshte edhe ne fialorin e sotem grek, por ne perdorim eshte vetem ne shqip); -nga: ''the - rin - ma = te - ryn - ba = e imet; qe hyn/ e ry, e ndar''], nga [θρυ'πτω] = copa, therime; mbetie te ni thyerie apo shkatrrimi.

Ιι
-ιατρο'ς - iatro's [iat - ro - os = iet - ry - eshte = te ryn ne iet, te siell ne iet, te sheron, te kuron; -ku: ''iat = iet = i - at = hy - asht = hyn, levis; (j)eton''], nga [ια'ομαι = ia’ome = ie(t) – o – me = iet – hy – be = te hyn ne iet, te sheron] = doktori, mieku; qe sheron, qe lehteson dhimbien; qe te ri ne iet(qe te ry ne iet).

-ι'πταμαι - i'ptame [ip + t - a(hy) - me = ip(= hip, lart) + te - hy - be = lart - hyi(= shkoi) = fluturoi; -nga: ''ip = i - p = i(hy) - be = hyn; ngrihesh lart''; -me gr. e sotme do qe: ''pano + na - bi - kani'', asni perputhie, perputhia si kudo esht vetem me shqipen] = fluturoi.

Konkluzioni: Siç e pate nga gjith fialet qe zberthe’en ne fialorin e bere, zberthimi i greq. lashte be’et vetem me shqipen dhe aspak me greqishten e sotme qe eshte e perzi me te adhurit nga Lindia e Mesme dhe se parimi i ndertimit te fialeve eshte i bazu mbi foliet shqipe ‘’i, in, ir; ri etj’’ te ndertu kto me gjith lloiet e zanoreve per te rrit ndryshimin midis fialeve, qe fialet te (j)en te dallushme nga nira-tietra, gje kio e pa zbulu nga gjutaret deri me sot. Sigurisht jo gjith fialet e greq. lashte perputhen me shqipen e sotme, por se zberthimi i tyre be’et vetem me shqipen dhe aspak me greqishten e sotme.
Ne librin ‘’E verteta/ kush ini ju grek...?’’ do gjeni zberthimin e shume fialeve interasante qe i perdor gjith bota dhe qe kan kuptim vetem ne shqip