Fantazmat, shpjegimi shkencor i jetës pas vdekjes

Fizikani Hamington krijoi teorinë më 1985. Teoria mbështetet mbi teoritë e Ajnshtajnit.

Në gjuhën e përditshme, në folklor dhe në historitë që na tregonin kur ishim fëmijë, fantazmat paraqiten si qenie gjysmënjerëzore e në shumicën e rasteve të këqija, që kërkojnë medoemos të bëjnë keq.

Në kulturën evropiane kryesisht, fantazmat pasqyrohen si diçka mbinatyrore, ku njerëzit e vdekur teksa kalojnë në botën tjetër, lënë pas stigmën e tyre, duke na u kthyer në makthe. Në shumë vende të botës raportohen përditë raste kur njerëzit shohin fantazma, e shumë prej tyre regjistrohen falë teknologjisë. Pyetja që gjithnjë ka shqetësuar njerëzit në të gjithë botën, madje edhe ata që besojnë se ekzistenca e fantazmave është e pavërtetë, është:
A ka shpjegim logjik të ekzistencës së fantazmave?

Vitet e fundit, fizikanë të njohur në fushën e tyre janë përpjekur ta vendosin në baza shkencore dilemën shekullore të njerëzimit mbi ekzistencën e fantazmave, duke ngritur hipoteza të ndryshme mbi ekzistencën e tyre. Njëri prej shkencëtarëve më të mëdhenj që është marrë me studimin e jetës pas vdekjes, e si pasojë edhe me fantazmat, është fizikani Methiu Hamington, sa i mirënjohur në botën akademike kanadeze për fushën e fizikës, po aq edhe i dyzuar. Hamington propozoi në vitin 1989 teorinë e tij të quajtur “përmbajta dhe materiali”, ku shpjegonte në aspektin filozofik dhe fizik ekzistencën e një forme të re jete pas vdekjes, atë të cilën ai e pagëzoi me emrin “ghosts”, pra fantazma.
Në këtë teori ai shpjegon se fantazmat nuk janë qenie, por ato janë thjesht valë elektro-magnetike të shkëputura nga trupi i njeriut të vdekur, e që më pas bëhen të dukshme për syrin e njeriut vetëm në kushte të caktuara.

Teoria e tij u mbështet nga shumë personalitete të njohura të botës akademike kanadeze, si edhe u kundërshtua me forcë nga shumë të tjerë. Gjithsesi, në rast se hipoteza e ngritur nga Hamington vërtetohet, atëherë do të kemi të bëjmë me një mënyrë të re të të parit të jetës dhe të vdekjes.

Teoria e Hamington

Në teorinë e tij, Hamington shpjegon nga ana shkencore fazën e vdekjes së njeriut. Hamington arriti të vërtetonte se njeriu në çastin që vdes lëshon nga trupi një sasi shumë të madhe valësh elektromagnetike, të cilat ikin menjëherë me një shpejtësi marramendëse.

Për më shumë, krahas valëve elektromagnetike njeriu lëshon edhe rrezatime, të cilat përfundojnë me ftohjen totale të trupit. Nga ky vërtetim, Hamington arriti në përfundimin se brenda njeriut ekziston një “depozitë valësh elektro-magnetike, të cilat janë aq të njëtrajtshme, sa bashkëveprojnë në harmoni të plotë ndërmjet tyre dhe veprojnë si një trup i vetëm në lidhje me jashtë”.
Këtë paketë valësh elektromagnetike Hamington e paralelizoi me nocionin e shpirtit, duke iu përafruar mendimit të Ajnshtajnit se brenda njeriut ekziston një mekanizëm lëvizës, që është trupi dhe një energji që e vendos në punë këtë mekanizëm, që është shpirti.
Në këtë mënyrë, Hamington arriti në përfundimin e tij, që deri më tani është thjesht një hipotezë, se shpirti i njeriut nuk është pjesë e trupit dhe nuk formohet nga bashkëveprimi i lëndëve organike, por është një grupim valësh elektromagnetike, të cilat veprojnë së bashku deri në fund të materies, trupit, e që më pas me vdekjen e njeriut, ato largohen po si një trup i vetëm. Teoria e Hamigton ecën edhe një hap më tutje, duke cilësuar trupin si një robot, çka do të thotë se trupi është thjesht materia, e cila nuk ka në vetvete asnjë mënyrë funksionimi, pa pasur energjinë që i duhet. Këtë energji, Hamington e quan shpirt dhe e cilëson si atë “forcë që e vendos në punë robotin, që quhet trup i gjallesës”.

Pra, Hamington shpjegon se truri i njeriut, i cili më pas urdhëron të gjithë pjesën tjetër të trupit, është si një kompjuter që i nevojitet energji elektrike për të funksionuar, rol të cilin e luan shpirti. Teoria e Hamington sugjeron se vdekja nuk është përfundim, por thjesht një ndarje e pashmangshme e materies nga energjia, pra e trurit nga shpirti. Veçse në ndryshim nga filozofia teologjike, fizikani Hamington supozon se shpirti i njeriut është i materializuar në një trup të përbashkët valësh elektromagnetike që shpërndahen të lira në tokë, por veçse ato nuk mund të duken, pasi ndërveprimi mes tyre është i tillë, që i ndalon të bëhen të dallueshme.
Thënë ndryshe, sipas Ajnshtajnit, këto valë udhëtojnë në një tjetër plan nga ai që ne jemi. Në disa raste, për shkak të bashkëveprimit ndërmjet një trupi dhe këtyre valëve, në mënyrë aksidentale, Hamington shpjegon se valët bëhen të dukshme, në formën që ato mbanin më parë, pra në formën e ngrohtësisë së trupit që mbulonin, çka do të thotë se bëhen të dukshme në formën e trupit të njeriut të vdekur.
Kjo, sipas Hamington mund të ndodhë vetëm në disa kushte të posaçme, të cilat mundësojnë daljen nga plani ku janë i këtyre valëve dhe përfshirjen e tyre në planin ku ndodhen trupat njerëzorë. Ekzistencën e këtyre substancave, të pandërgjegjshme, që quhen fantazma sipas popullit, apo shpirt sipas Hamington, e ka pranuar edhe Ajnshtajn i cili në kohën e krijimit të teorisë së planit të bashkuar, ka thënë që në rast se një trup udhëton në planin e bashkuar, për të përfunduar në destinacion sa më shpejt do të mund të çmendej nga takimi me ndërgjegjen e qenieve që kanë jetuar përpara atij.

Kjo mendohet se është edhe arsyeja pse marinarët e eksperimentit “Filadelfia” u çmendën pas realizimit me sukses të provës për zhdukjen e tyre dhe rishfaqjen rreth 500 kilometra më tej.

Në këtë mënyrë, Hamington sqaron në teorinë e tij, se fantazmat që shpeshherë janë bërë objekt i shqetësimit njerëzor, nuk janë asgjë tjetër veçse valë elektromagnetike, që përmbajnë në vetvete tronditjen e fundit të njeriut, pra emocionet në çastin e humbjes së jetës.

Kjo teori kundërshton faktin se fantazmat mund të ecin, apo të jenë të veshura, por mëshon drejt ekzistencës së formave antropomorfe të valëve elektromagnetike, që janë thjesht nxehtësia e trupit dhe emocionet e njeriut në prag të vdekjes. Këtë pikë Hamington e arsyeton duke thënë se njeriu në çastin e vdekjes pëson një tronditje të madhe, që i krijon një farë amnezie, nëse do ta emërtonim me terma mjekësorë dhe e vetmja gjë që ngelet nga shpirti i tij nuk është memoria, por emocioni i fundit.

“Hampt Palas”, aty ku u pa Mbretëresha Xhejn dhe Henri i Tetë.

Shumë raste të shfaqjes së qenieve që u përngjanin fantazmave janë raportuar dhe janë filmuar nga kamera. Njëri prej rasteve më të shumëpërfolura është ai i “Hampt Palas” në vitin 2003, kur pas shumë thashethemeve për praninë e një fantazme në këtë pallat, u vendosën kamera të sigurisë, të cilat vërejtën lëvizjen e një dritëhijeje e cila hapi një derë. Në realitet, në dhomën ku u hap dera ishte njëri prej rojeve, i cili duke qenë se nuk pa asgjë të çuditshme e mbylli sërish derën. Kamerat vazhduan të tregojnë se fantazma doli sërish nga dhoma duke u zhdukur një herë e përgjithmonë. Thashethemet e përhapura në këtë kështjellë mbretërore në Angli kishin të bënin me një mbretëreshë. Mbretëresha Xhejn Sejmur lindi Princin Eduard, i cili më pas u bë Mbreti Eduardi i Gjashtë në “Hampt Palas” në vitin 1537. Ajo vdiq 12 vjet pas lindjes të së birit, e prej andej janë raportuar shumë raste të ekzistencës së një fantazme në këtë kështjellë. Për më shumë, në të njëjtën kështjellë u arrestuan në vitin 1542 Mbretëresha Katerina Houard dhe sipas gojëdhënës, ajo kërkonte duke bërtitur nga Henri i Tetë që ta shpëtonte teksa po dërgohej për në gijotinë. Shumë herë është përfolur për një ulërimë të tillë në shkallët e kështjellës. Gjithashtu thuhet se mund të ketë qenë edhe vetë Henri i Tetë, apo konkubina e tij, An Bolejn. Në dhjetor të vitit 2003, u transmetua nga kanali CCTV një video e regjistruar në tetor të të njëjtit vit nga një kamerë sigurie në kështjellën në fjalë. Në këtë video mund të dallohet pamja e një figure të çuditshme, që shkonte drejt një dere të brendshme të kështjellës, e cila hapi derën dhe u fut brenda, por doli menjëherë sa pa një njeri. Ai ishte roja i cili deklaroi se dera u hap vetiu, pa asnjë forcë që ta shtynte dhe për këtë u çua që ta mbyllte. Në të njëjtën periudhë, në librin e përshëndetjeve të pallatit u shkrua nga një femër se “pashë diçka të çuditshme që ecte drejt meje, por nuk qe njeri, qe si një dritë e hollë në formë njeriu. Nuk e shpika, është e vërtetë”. Ndërkohë, një foto e publikuar në Krishtlindjet të atij viti, pasqyronte një femër të tejdukshme në cep të fotografisë. E pyetur për këtë, shoqëruesja e kështjellës, Viki Uds, tha se nuk dinte se çfarë ishte ajo pamje dhe se kush e kishte bërë, por ditë më vonë u vërtetua që fotografia ishte e publikuar nga njëri prej rojeve të kështjellës dhe se asaj nuk i ishte bërë asnjë përpunim kompjuterik.

Pse fantazmat më të shumta janë raportuar në Nju Orleans?

Një shpjegim shkencor i asaj që është konsideruar përherë si e pashpjegueshme i japin tashmë shkencëtarët, mbështetës së teorisë së Hamitgon, faktit që qyteti më i përfolur për fantazma në botë është Nju Orleans. Në këtë mënyrë, ata supozojnë se qyteti i Nju Orleansit është qyteti me më shumë fantazma, për faktin se vetëm aty ato mund të dallohen. Lagështia e qytetit e bashkuar me faktin se Nju Orleans ka një radioaktivitet të madh në krahasim me qytetet e tjera të Shteteve të Bashkuara të Mareikës, sjell që valët elektromagnetike të cilat sipas Hamington janë shpirti, të bëhen të dukshme dhe të dallohen nga të gjithë njerëzit.

Kjo teori i ka dhënë një shtysë më të madhe kërkuesve të fantazmave, të cilët prej vitesh janë mbledhur në qytet për të fotografuar një fantazmë. Në shumë raste ata ia kanë arritur, duke u kthyer në “ghostbusters” të vërtetë.

Standart

Ja 25 “boksierët” e politikës shqiptare

13 rastet që salla e Kuvendit ka zëvendësuar parketin e ringut të “Asllan Rusit”.

Kur Kuvendi kthehet në arenë boksi, të gjitha sherret në pesë vitet e fundit.

Përveç rastit që politikanët tanë janë unikë në mosgjetjen e konsensusii ata shquhen dhe për një fakt tjetër që ka të bëjë me përdorimin e forcës fizike. Në 20 vitet e fundit, janë të shumta rastet kur të zgjedhurit e popullit në Kuvend kanë treguar muskujt ndaj njëri-tjetrit. Rasti i fundit i grushteve mes deputetëve Gent Strazimiri dhe Gazmir Bizhgës është i fundit në listën e gjatë të konfrontimeve fizike të parlamentarëve shqiptar. Në pesë vitet e fundit janë më shumë se 10 shkëmbim grushtesh mes deputetëve.

28 korrik 2006 Meta-Legisi kundër Topallit

Sherret Në Shqipëri ka 15 vjet që sporti i boksit është rikthyer ligjërisht. Por më shumë se në ringjet e pallateve të sportit, këtë sport e kemi parë të ushtrohet në sallën e Parlamentit. Në afro 50 seanca të zhvilluara gjatë kësaj legjislature, sytë e gazetarëve kanë parë live gjashtë ndeshje të mrekullueshme boksi mes deputetëve. Ndeshje, të cilat do t’i kishte zili çdo boksier shqiptar, për të mos thënë dhe të huaj. I pari që e ka hapur kampionatin në këtë lloj sporti parlamentar, ka qenë çifti Dedja-Pone. Ndeshja pati kontestime nga ana e mazhorancës, të cilët sugjeruan që sfidanti Dedja duhet të kish zgjedhur një kundërshtar me imunitet deputeti. Pasditen e atij dhjetori të ftohtë, zëvendësministri Ferdinat Pone sigurisht që do i jetë dukur e hidhur shuplaka e deputetit Taulant Dedja. Për këtë arsye ai vendosi ta çonte çështje deri në gjykatë. Ndërsa Dedja ende i nxehur, dy ditë më pas në Elabsan, deklaronte para zgjedhësve të tij, se nëse do e ofendonin përsëri nuk do t’ia kursente Pones dhe faqen tjetër.Rasti i dytë, ai mes Nard Ndokës dhe Blerim Çelës ndodhi pa shumë zhurmë, pasi askush nuk mendonte se mes deputetëve të mazhorancës lejoheshin sherret. Por ja që ndodhi, madje në mes të sallës së Parlamentit. Deputetët nuk i përdorën grushtet, por vetëm disa stile të mundjes klasike, pasi menjëherë ka ndërhyrë në rolin e arbitrit Bamir Topi. Rasti i tretë mes dy deputetëve, Ndriçim Babasi të PD-së dhe Taulant Balla të PS-së është padyshim ndeshja me e bukur e boksit në parlament. Kjo për faktin të deputetët ishin të dy të rinj dhe ngjarja u komentua nga më të vjetrit si pagëzimi me grushte për jetën politike të dy të rinjve. Por Balla, i cili shquhet për rrëmujë në Parlament, këtë radhë ngeli pak mbrapa pasi nuk arriti të kundërpërgjigjej. Ndërsa Babasi u këshillua nga deputetët e mazhorancës të përsoste pak gjuajtjet gjatë 15 ditëve përjashtim që mori nga Kryetarja Topalli. Rasti i katërt mes zëvendëskryeministrit Rusmajli dhe Ben Blushit u konsumua pa bujë larg syve të publikut. E kanë sfiduar njëri- tjetrin fillimit me fjalë dhe më pas nuk kanë hezituar të masin dhe forcat. Sekretari politik i PS-së, Blushi, mësohet se veç fjalëve di të përdorë shumë mirë edhe këmbët. Rasti i pestë mes socialistit Paulin Sterkaj dhe demokratit Fatos Hoxha, nga deputetët e tjerë komentohet si ndeshja më e ashpër për këtë legjislaturë. Për disa minuta dy deputetë kanë shkëmbyer grushte profesionistësh në korridoret e Parlamentit, pa u shqetësuar nga askush. Ndërsa rasti i fundit i kampionatit të boksit parlamentar është mbyllur në mënyrë të denjë. Fati këtë herë ka vënë përballë një ministër të Qeverisë Berisha, Jemin Gjanën dhe një ish-ministër të Qeverisë Nano, Blendi Klosi. Edhe pse i zënë me telat e kompjuterëve, Klosi nuk ka përtuar ta godasë ministrin Gjana. Ndërsa ky i fundit, duke u kujtuar për postin që mban është mjaftuar vetëm me ofendime. Ndërkohë seri i fundit ka ndodhur vetem katër ditë më parë mes deputetëve Gazmir Bizhga dhe Gent Strazimiri.

20 Dhjetor 2005 Ndoka-Çela

Grushte nuk shkëmbehen vetëm mes kundërshtarëve politike, por dhe aleatëve, sidomos kur bëhet fjalë për paratë e partisë. Gjatë një seance në Parlament, kur sapo Qeveria u kish hequr partive të vogla financimet për fushatën elektorale, deputeti reformator Nard Ndoka dhe hartuesi i ligjit të financimeve, deputeti i PD-së Blerim Çela janë përshirë në një sherr mes tyre. Deputetët nuk arritën të qëlloheshin por vetëm matën forcat në një stil mundjeje klasike.

16 Shkurt 2006 Babasi-Balla

Padyshim që të rinjve u zien gjaku në vena dhe fakti që janë deputetë nuk i ndalon të tregojnë shpirtin sportiv. Sigurisht që fyerjet i përdorin në një zhargon më modern, por grushtet ngelen gjithmonë njëlloj. Deputeti i PD-së, Ndriç Babasi, i kapur mat teksa votonte me dy karta në Parlament, ka menduar të dalë nga situata duke qëlluar mbi atë që thërriste “kapeni mashtruesin”. Babasi i tregoi Ballës së një grusht në fytyrë është shpërblimi për ata që denoncon kolegun.

22 Shkurt 2006 Blushi-Rusmali

Mbahen si dy më intelektualët e forcave politike dhe i kanë çuditur të gjithë. Por ja që edhe Ben Blushi dhe Ilir Ruslajli nuk iu kanë mbajtur nervat. Pasi janë sharë mirë e mirë me fjalë, ia kanë nisur betejës me të shtyra dhe me grushtet. Madje Blushi ka menduar të vërë në përdorim dhe këmbët, për ta rrëzuar kundërshtarin. Natyrisht askush nuk ishte fitues dhe askush humbës, por që të dy lanë një shije të keqe për natyrën dhe formatin që kanë.

23 Shkurt 2006 Sterkaj-Hoxha

Ushtarakët sigurisht që janë më të përgatitur fizikisht sesa deputetët e tjerë intelektualë. Ish-oficeri, komandanti i grupit të gatshëm, tani deputet i PS-së Paulin Sterkaj, tashmë është i justifikuar ndaj selisë rozë për ndonjë pëllëmbë që u ka dhënë militantëve në 1996. Sterkaj ka treguar se fare mirë mund të bënte pjesë në ringun profesionist të kombëtares, pas një dyluftimi të denjë me ish-oficerin Fatos Hoxha.

23 Shkurt 2006 Klosi-Gjana

Kabineti i Qeverisë nuk ka vetëm ministra simpatikë, siç thotë vetë Berisha, por edhe shumë energjikë. Këtë e ka vërtetuar Ministri i Bujqësisë, Jemin Gjana, i cili nuk hezitoi ti maste forcat dhe me rioshin e PS-së, Blendi Klosi. Ky i fundit u ndje i shqetësuar nga Gjana, teksa po “kujdesej”, për sistemin elektronik të aparaturave të Kuvendit. Në fund sherri u la përgjysmë, pasi Klosi i kushton më shumë vëmendje elektronikës.

Shkurt 2006 Sherr masiv

Një ndër debatet më të ndezura që përfundoi në dhunë fizike mes deputetëve, u bë gjatë muajit shkurt 2006, në lidhje me tabelën elektronike që tregon prezencën dhe votimet. Opozita pretendonte se tabela elektronike ishte tejet e amortizuar dhe kishte nevojë për restaurim, pasi nuk i tregonte se si kanë votuar deputetët. Ky debat e mbajti të mbërthyer Parlamentin për një muaj dhe degradoi në sharje dhe grushte mes deputetëve.

Mars 2006 Gjinushi-Topalli-Olldashi

Një sherr i madh është bërë edhe nga kreu social-demokrat Skënder Gjinushi kundër Kryetares se Kuvendit, Jozefina Topalli dhe kundër deputetit demokrat Sokol Olldashi. Gjinushi që njihet për ironinë e tij therëse, nuk i mbajtën më nervat gjatë një replike me Sokol Olldashin dhe iu drejtua këtij të fundit me fjalë shumë të ashpra dhe ofenduese. Po me një gjuhë ofenduese ai u drejtua edhe Kryeparlamentares.

28 korrik 2006 Meta-Legisi kundër Topallit

Një sherr që ka hyrë në historinë në Parlamentit shqiptar është ai i LSI-së për anëtarin e KQZ-së. PD nuk pranoi ti jepte anëtarin e KQZ-së, LSI-së, çka solli një veprim të ashpër të ish-kryeministrit që iu drejtua me fjalë ofenduese kryetares së Kuvendit, Jozefina Topalli. Por duke mos u ndalur me kaq, kreu i LSI-së tentoi t’i afrohej kërcënueshëm Topallit, por u ndalua nga forcat e Gardës së Republikës. Ndërsa deputeti i LSI-së, Ndre Legisi, u ngjit në podiumin ku qëndrojnë ministrat duke thyer karrige dhe tavolina. Më pas e tërë opozita u irritua, çka solli një sherr masiv që e detyroi mazhorancën të largohej nga salla.

2 tetor 2006 Sherr mes Hysës dhe Rusmalit

Kane qenë replikat e ashpra mes deputetit të opozitës Ndriçim Hysa (deputet i qytetit të Elbasanit) dhe mes zv/kryeministrit Ilir Rusmajli, që ka ndezur sherrin në sallën e Kuvendit.Pasi ka marrë fjalën e tij, deputeti Hysa ka kërkuar që kryeministri i vendit të hetohet dhe ka thënë se e bija e tij, veç të tjerash është edhe pronare e dy vilave ne Gjirin e Lalzit, (zonë e Durrësit). Ai me tej ka renditur një serë arsyesh që sipas tij përbëjnë domosdoshmeri për hetimin e kryeministrit.Por menjëherë pas tij, ka marrë fjalën zëvëndësministri Rusmajli, duke thënë se në Elbasan, thuhet se deputeti i Partisë Socialiste është me aftësi të kufizuar dhe se sipas fjalëve, këtij deputeti i duhet hequr mandati. Kaq është dashur për të ndezur sherrin në Kuvend. Deputetët e Partisë Socialiste janë afruar pranë foltores, aty ku ndodhej edhe zëvendëskryeministri. Me pas seanca është ndërprerë.

29 Shtator 2007 Tom Doshi vs Leonard Solis

Tom Doshi i demokristinëve ka goditur me grushte në kafenë e Kuvendit deputetin e Partisë Bashkimi për të Drejtat e Njeriut, Leonard Solis. Pas incidentit, deputeti Doshi doli nga ambientet e Parlamentit duke mos dhënë asnjë prononcim për incidentin. Nuk janë bërë të njohura shkaqet e incidentit, ndërkohë që mësohet se debati mes deputetëve është i hershëm dhe daton 2-3 vjet më parë. Ndërkaq mendohet se sherri ka lindur pas një shkrimi kritik për PDK të Solisit në një të përditshme.

11 Shtator 2008 Harasani dhe Hysa përplasen me Gardën për misra

Skandali i misrit ka qenë prej ditësh në fokusin e Partisë Socialiste. Për këtë arsye Grupi Parlamentar Socialist tentoi ta përçonte këtë çështje edhe në Parlament. Pas debateve mes deputetit socialist Taulant Balla dhe ministrit të Bujqësisë, Jemin Gjana, dy deputetët e tjerë socialist tentuan të fusnin në arenën e Kuvendit kallinj misri pa kokrra. Por efektivat e gardës në hyrje të Kuvendit nuk i kanë lejuar deputetët të hyjnë në seanca me misrat pa kokrra. Kjo ka sjellë që mes tyre dhe deputetëve socialistë të ketë një konfrontim fizik. Megjithatë deputeti Hysa ia arriti misionit të tij duke hyrë në seancë me kallinjtë e misrit e duke ia “dhuruar” ata kryeministrit, paçka se shefi i qeverisë nuk gjendej në Parlament.

19 Mars 2009 Sherri Bizhga-Strazimiri

Sherri më i fundit në Kuvend ka ndodhur në seancën e vetme që opozita ka marrë pjesë në Kuvend. Në datën 19 mars kur po diskutohej nisma e Partisë Socialiste për hetimin e zgjedhjeve të 28 qershorit, gjatë kohës që po fliste deputeti Igli Cara, kërkon fjalën për replikë Gazmir Bizhga i PS. Në këtë kohë ndërhyn Gent Strazimiri, i cili me fyerje kërkon që Bizhga të mos merrte fjalën. Në këto momente Bizhga niset drejt Strazimirit duke përdorur forcën fizike. Sherri u ndalua nga punonjësit e Gardës të cilët ishin të shumtë të numër.

Korrik 2007 Sherr Balla-Berisha

Sherri më i bujshëm që ka mbet në memorien e shqiptarëve pesë vitet e fundit është ai mes deputetit Taulant Balla dhe kryeministrit Berisha në seancë plenare. Deklarata e deputetit Balla në Kuvend, se vajza e kryeministrit dëshiron të bëhet ministre, ka bërë që kryeministri Berisha të lëshojë një lumë sharjesh në adresë të familjarëve të deputetit Balla, në ndërprerjen e seancës. “Deklarata e vajzës së Godos se kërkon të bëhet ministre i ka futur sherrin ne shtëpi kryeministrit Berisha, pasi dhe vajza e tij ka kërkuar të bëhet ministre”, tha Balla. Ka mjaftuar kaq që kryeministri Berisha të nxehet dhe të fyejë deputetin Balla, i cili i është përgjigjur po me fyerje. Kryetarja e Parlamentit, Jozefina Topalli nuk ka arritur të vejë nën kontroll situatën, ndaj ka ndërprerë seancën.

T. Observer

Shkollat më të ndotura në Europë, efekte negative në shëndet

Sipas monitorimit të 10 shkollave 9-vjeçare nga projekti SEARCH, financuar nga REC, nxënësit kanë hapësirën më të vogël për m2 dhe mjedisin më të ndotur.

Alarmi

Alergji, kollë ditën dhe natën, fishkëllima në kraharor dhe bronke. Këto janë disa nga pasojat që vuajnë fëmijët e shkollave 9-vjeçare për shkak të ajrit të ndotur brenda në ambientet e shkollave.

Monitorimi i 10 shkollave 9-të vjeçare, ku u përfshinë 1023 nxënës nga projekti SEARCH, financuar nga Qendra Rajonale e Mjedisit (REC), tregon shifra alarmante sa i takon ndotjes në ambientet e brendshme të shkollave, ndotës këto duke filluar që nga pluhurat deri tek gazrat e rëndë.

Ekspertja pranë REC në Shqipëri, Rahmije Mehmeti, theksoi se rezultatet e monitorimit tregojnë se duhen marrë masa për minimizimin e ndotjes. Ndërsa specialistja e Institutit të Shëndetit Publik, Elida Mata, theksoi se ndotja në mjediset e brendshme të shkollave sjell disa pasoja mbi shëndetin.

Monitorimi

Nxënësit në vendin tonë kanë hapësirën më të kufizuar ndër vendet e Europës në shkollë. Kështu, specialistja e REC, Rahmije Mehmeti, shpjegoi se nëse një fëmijë në vendin tonë ka hapësirë 1.26 m2, në Serbi kjo hapësirë është 2.5 m2 për fëmijë, në Itali është 2.08 m2 për fëmijë, në Hungari është 2.06 dhe akoma më e madhe në vende të tjera. Por, si të mos mjaftonte hapësira e pamjaftueshme për fëmijët, ambientet e brendshme janë shumë të ndotura.

"Zakonisht përmbajtja e lartë e CO2 bëhet shkak i anoksemisë (pakësimi i oksigjenit në gjak, d.m.th., nën nivelin fiziologjik) dhe paralizon frymëmarrjen, sistemin muskulor dhe ndryshon ekuilibrin acido-bazik (acidoza).

Ajri i kufizuar i klasave të mbyllura është i dëmshëm kur përqendrimi arrin 3000-5000 ppm", shpjegon specialistja, duke shtuar se NO2 (Dioksidi i Azotit) është problematik për ambientet e brendshme, pasi është element toksik që merret nga frymëmarrja. "Ekspozimi për një kohë të gjatë ndaj NO2 në përqendrimet mbi 40-100 µg/m³ shkakton sëmundje me efekte të pashërueshme.

NO2 formohet kryesisht nga proceset e djegies së brendshme, të cilat përdorin ajrin si oksidues. Këtu përmendim, mostrat me djegie të brendshme, stacionet me djegie termike", shpjegon specialistja Mehmeti, duke shtuar se në klasa ka edhe ndotës të tjerë të ambientit që janë shumë të rrezikshëm për shëndetin.

Ndotësit

Nga pluhurat deri tek ajri i frymëmarrjes, të gjitha këto mundojnë fëmijët e shkollave 9-vjeçare. Sipas specialistes, Rahmije Mehmeti, vërehet që niveli i PM10 mbetet i lartë, pasi fëmijët lëvizin në ambientin e klasës, për nevoja personale, ndërrojnë librat, ngrihen në tabelë për të zgjidhur detyra klase, bile në kohë me shi, në mungesë të palestrës, bëjnë edhe mësim kulture fizikë në klase.

Në fund të orëve të mësimit, sipas specialistes, krijohet një re pluhuri që me ventilim natyral thyhet me vështirësi.

"Temperaturat gjatë kësaj periudhe janë luhatur nga 10-20°C, kështu që nuk është ndjerë shumë të ftohtit, por në disa klasa ku dritaret kishin ngecur të mbyllura (të prishura), ose hapjet ishin të llogaritura vetëm në ndarjet e sipërme, gjë që e vështirësonte manovrimin e tyre, niveli i CO2 ka kaluar 5000ppm, madje ka në disa raste edhe 7000 ppm", pohon specialistja Mehmeti, duke shtuar se gjendja e mikroklimës (temperaturë, lagështi relative, lëvizje e ajrit) luhatet në vlera jo të qëndrueshme. Kjo, sipas saj, për faktin se nuk ka sisteme ngrohje, ventilimi artificial, kondicionimi që vlerat e mikroklimës të jetë në nivele optimale.

Monitorimi i shkollave tregon se ngrohja bëhej me soba gazi, përveç ndotjes së ajrit bombolat përbënin një rrezik për shpërthim zjarri

Problem mbipopullimi i nxënësve, dritaret nuk funksionojnë.

Në të gjitha shkollat 9-vjeçare, ku u krye monitorim, orari i mësimeve ishte i ngjeshur në kuptimin që nxënësit gjithë kohën qëndronin në klasë. Por, si të mos mjaftonte kjo, vihet re se vlerat e temperaturave gjatë gjithë periudhës së monitorimit, janë 10-20 oc, kështu që kur vlerat e CO2 rriteshin ndjeshëm.

Kështu shprehet specialistja e REC, Rahmije Mehmeti, e cila thekson se disa mësues kanë shkruar në ditar se këtë e bëjnë për arsye të sigurimit të fëmijëve, disa për arsye të errësimit të shpejtë të ditës në sezonin e dimrit.

Sipas saj, në një pauzë prej 10 minutash, brenda në klasë fëmijët ushqeheshin, ndërronin librat, lëviznin në klasë, duke ngritur pluhur apo shkonin për të kryer nevoja personale duke rënduar ajrin. Specialistja thekson se një problem në të gjitha shkollat paraqet pastrimi i klasave.

"Meqenëse koha ndërmjet mbarimit të mësimit të klasave të mëngjesit dhe fillimit të mësimit në klasat e pasdites është 30-40 minuta, pastrimi i klasave shpesh bëhet nga nxënësit, dritaret pothuajse nuk hapen dhe për një farë kohe pluhuri qëndron pezull, punonjëset e pastrimit lajnë me detergjent në fund të ditës ose gjatë kohës që nxënësit janë në mësim, korridoret, shkallët etj.", shpjegon specialistja Hehmeti, duke shtuar se në të gjitha shkollat e Shkodrës dhe në një të Durrësit, ngrohja bëhej me soba gazi, përveç ndotjes së ajrit brenda, bombolat përbënin një rrezik për shpërthim zjarri në një rast banal të paparashikuar.

Gjithashtu, vihet re se në të gjitha shkollat punohet në tabela të zeza me shkumës dhe fshirja bëhet me sfungjer të thatë dhe jo me markera në tabela të bardha, çka sjell evitimin e pluhurit të shkumësit. E. Bardhi

MASAT

• Shkollat duhet të ndërtohen në vende ku të mos ketë trafik të rëndë, stabilimente që ndotin, afër.

• Numri i lartë i nxënësve në klasë duhet të zvogëlohet.

• Një regjim i përshtatshëm ventilimi natyral duhet rregullohet në klasë gjatë gjithë orëve të mësimit në shkollë.

• Mbulimi i dyshemesë së klasave duhet të jetë prej materiali të zgjedhur me kujdes, që të mos ndikojë në shëndetin e aparatit të frymëmarrjes së fëmijëve.

• Lyerja me boje zmalti e mureve, nuk duhet të bëhet për asnjë arsye.

• Në lidhje me pastrimin e klasave dhe ambienteve të brendshme të shkollës duhet të bëhet një instruktim mbi praktikat e pastrimit punonjësve që merren me këtë punë


Disa konsiderata mbi problematikën e vërejtur

1. Numri i madh i nxënësve për një klasë
2. Mësim me 2 turne (shfrytëzim i klasës 200%)
3. Mungon sistemi qendror i ngrohjes
4. Mungon sistemi i ventilimit
5. Shkolla me rikonstruksion jo të plotë
6. Oborret e shkollave të pashtruara
7. Mungesa e mjaftueshme e luleve

Eglantina Bardhi, Shekulli

Ç'je ti ?

Të kam ideal,
më ndjell frikë, pasiguri,
të kam dritë, ngohtësi,
ndrit e verbon ti.

Të kam arsye,
shpeshherë më mungon,
të kam mike të jetës,
e miqësitë e mia nuk i duron.

Të kam qëllim,
që jo rrallë më humbet,
të kam të vetmen shpresë,
që shëron e vret.

Të kam dobësi,
por dhe forcë e besim,
metamorfozë befasuese
sakrificë në vetmohim.

Të kam ajër
e gjithçka tjetër je TI
më therr në zemër,
të kam DASHURI.

Shkroi: Stop Injorancës http://www.facebook.com/NdalPaditurise2

Sa kollaj u vidhka banka..

Është banka e dytë, e tretë, e katërt, e pestë, e me radhë, që po vidhet dhe asnjë lëvizje konkrete për sigurinë e bankave.

Asnjë bankë në Shqipëri nuk është e pavjedhshme, ndërsa duhej të ishin si Fort Nox, banka federale amerikane. Ideja se nuk mund të bëjmë asgjë, është një ide jo fort e ndershme, jo fort e drejtë. Diçka mund të bëjmë. Në vend që të merremi me pasojat, mund dhe duhet të merremi me shkaqet.

Po pse gjithçka që nisim e lëmë në mes?

-Përse rruga më e kushtueshme e kombit shqiptar mbeti në gjysmë, edhe pse prej saj u fituan -zgjedhjet?
-Përse u desh vdekja e 45, që dikush të vinte disa goma në kthesën e Lushnjës?
-A nuk mund të bëhej kjo që në vdekjen e 40, apo ca më mirë në të parën?
-Përse pas Gërdecit, pati një shpërthim tjetër në Poliçan, në fabrikën e demontimit?
-Përse ishte vetëm Avokati i Popullit që kërkoi me një shkresë të veçantë të gjitha burimet e rrezikut të shtuar?
-Çfarë ndodhi me atë letrën që u përpilua?
-Përse pasi u mbyt barka në Tiranë, u mbyt dhe një tjetër në Sarandë?
-Përse para pak javësh nisi kërkesa për siguri e bankave, dhe ajo mbeti në mes, edhe pse është kërkesë ligjore për licencimin?

Ka një shprehje popullore që thotë se i mençur pas davaje mund të bëhet kushdo. Po përse na ndodh që nuk bëhemi të mençur edhe pas davaje, dhe jeta e njerëzve na rrëshqet prej shalëve?

Cili është ai popull aq i pasur sa mund të lejojë luksin e të hedhurit nga dritarja të një pasurie prej 1 % të PBB (kjo është zyrtare, por mund të jetë shumë më tepër) vetëm për shkak se nuk jemi në gjendje të ndalojmë aksidentet rrugore?
Po ai popull që i lejon vetes luksin që vetëm në vitin 2009 të ketë mbi 9000 aborte?

-Përse mungesa totale e vullnetit, e dëshirës për të bërë mirë, e imponimit të vlerës na ka sjellë në këtë ditë të zezë, ku pjesa më e madhe e institucioneve parandaluese të shtetit është kthyer në institucione që punojnë në kushte emergjence?
-Si duhet të reagojmë ne, kur e dimë paraprakisht se mijëra shtëpi në Shqipëri janë ndërtuar në faqe kodrash që kanë filluar të rrëshqasin?
-Përse duhet të paguajmë çmim për marrëzinë tonë?
-Si duhet të veprojmë kur për një të keqe do të paguajmë tre herë: një herë që të mbjellat e tokës së përmbytur u dëmtuan; herën e dytë kur vitin tjetër nuk mund të mbillet se toka është dëmtuar në thellësi; herën e tretë kur duhet të paguajmë dëmshpërblime? Pra, me pak fjalë: marrëzi në fuqi të tretë. Po kjo lloj marrëzie që është një sëmundje ngjitëse, mund të dallohet në të gjitha fushat e jetës sonë. Dhe ajo që të bën përshtypje është se çdo përpjekje për të ndryshuar këtë shëmtim, quhet si e destinuar të dështojë për shkak se nuk njihen aksione të mëdha parandaluese.

Po fusha e zgjidhjeve është një fushë jo fort e vështirë dhe aspak e minuar. Përkundrazi, shumë zgjidhje ndonjëherë janë shpëtimtare dhe më të thjeshta se sa veza e Kolombit. Le të kujtojmë një rast nga më të spikaturit, kur askush nuk mori mundimin më të vogël të hidhte një karrocë me dhé, e cila vetëm kjo do të kishte shpëtuar të paktën 100 milion dollarë. Kur u ndërtua rruga e re dalëse nga Tirana për në Durrës, pra ai segmenti si kurriz peshku plot dallgëzime, që mori gjithë ato para dhe kohë nga koha e shqiptarëve, makinat i binin anash një ndërtese biznesi të famshme në Tiranë. Shpejtësia e qarkullimit ishte shumë e vogël dhe koha e rrotullimit rreth një ndërtese të vetme ishte shumë e madhe. Shkaku ishte kaq i thjeshtë dhe banal, sa as ja vlen ta përmendësh. Ishin dy gropa të thella në fund të rrethrrotullimit të detyruar përqark ndërtesës. Ato dy gropa e ulnin shumë shpejtësinë e lëvizjes së makinave dhe bënin që të duhej nga 30-60 minuta për t’i ardhur vërdallë botës në kërkim të Arkës së Humbur. Llogarisni muaj të tërë, mijërat e makinave, milionat e karburantit, makinat e rraskapitura nga futja dhe nxjerrja e marshave, nervat e acaruara, stresin e akumuluar, shputat e këmbëve të dërrmuara, kohën shoqërore të humbur, tymin e karburantit të thithur, e shumë të tjera.
Dhe pse?
Për një karro me dhé. E njëjta situatë u përsërit në ndërtimin e rrugës së Plepave, kur arriti kulmi që në një drejtim u krijuan gjashtë radhë me makina, ose thënë ndryshe pilaf me makina. Ja pra, se si hodhëm në det miliona euro.

Ku shkuan dhjetë milionë dollarë të caktuar nga qeveria për riparimin e dëmeve të tërmetit në Dibër?
Ajo çka dimë është se nuk shkuan në Teatrin Kombëtar që ka nisur të ndërtohet prej vitesh dhe nuk po e shohim. As për Teatrin e Operas me kolltukët e diktaturës. As për tabelat e rrugëve, mungesa e të cilave ka marrë shumë jetë njerëzish.
-Kush e pagoi borxhin prej qindra milionë eurosh që kishte Albtelekom?
-Kush po e paguan të njëjtin lloj borxhi që kishte OSSH?
-A kanë mbaruar efektet e duhanit radioaktiv që është djegur tek ne?
-Po e hekurit radioaktiv që erdhi nga Ukraina?
-Mos është gjë i ndotur ajri në Elbasan? Pse ka aty aq shumë vetëvrasje?

Pafuqia e një kombi për të shpëtuar jetë njerëzish, për të jetuar një jetë më estetike, dhe jo thjesht për të mbijetuar, për të mos e kanalizuar rrugën e saposhtruar me asfalt, për të mos ju kthyer punëve publike me garanci 50 vjeçare pas tre vjetësh, për të mos lejuar 400 mijë shtrime në vit në spitale, ndërkohë që buxheti për shëndetësinë shtohet, ndërsa mund të shtohej buxheti për sportin, tregon mangësi të mëdha në mënyrën e të menduarit. Po jo se nuk i kemi menduar mijëra herë gjërat që themi e shohim. Nuk ka skutë të ferrit tonë që nuk është përshkruar më mirë se sa përshkroi Dante Ferrin e vet.

Ajo që na mungon është vlerësimi për intelektin, vlerësimi për atë tjetrin që çoç di, mungesa e çdyllosjes së veshëve përgjegjës të dinshumëve qeverisës. E mbi të gjitha përdorimi i kësaj depoje të madhe baruti që janë njerëzit e dijes dhe të shkencës, në të gjitha fushat e jetës. Për t’i përdorur paraprakisht, jo për të komentuar ngjarjet që ndodhin tek ne. E nëse mungon energjia, le të kërkohet sinergjia.

Erion Kristo, T. Observer

Hyllvegu - kalendari i sotëm pagan

Kalendari i sotëm pagan, është kalendari kombëtar që praktikohet nga pothuaj të gjithë shqiptarët, por shumë prej nesh, pa e ditur ende arsyen e vërtetë pas festimeve, që përfshihen në të.

Çfarë kuptimi kanë veroret, plugimi, festivalet e luleve, rrëshajat, zjarret malore, buzmi, kërshëndellat, ujqit, viti i ri e shumë të tjera, që janë festa mbarëkombëtare?

Fshehur nën veshje të huaja me disa emra të ndryshuara me dhunë, festat që mbahen me kryeneçësi prej të gjithë nesh, pa dallim krahine apo ideje, janë festat e lashta ilire, të cilat aspak rastësisht vazhdojnë të ndjekin këmba-këmbës ciklin e diellit dhe luhatjet e tij.

Hyllvegu është emri i ri vargmalas i këtij kalendari të lashtë e të pavdekshëm e do të thotë veg i Hyllit, punishte e Yllit, punishte e Diellit.

Duke u nisur nga të dhënat e mjafta rreth veprimtarive festive (shiko rrethin e blertë), drejtimet kryesore të tij në ciklin diellor janë si vijon:

Hyllvegu

Viti: 12 muaj / 365 ditë (366 një herë në katër vjet)
Muaji: 30-31 ditë (shkurt 28-29)
Java: 7 ditë (e hëna e para)
Dita: 24 herë (12 herë ditë, 12 herë natë)


Hyllvegu është standardizim i kalendarit festiv shqiptar sipas cikleve diellore.

Duke vrojtuar modelin e festave shqiptare të shpërndara gjatë vitit, vihet re se ato kryhen sipas një rregullsie që ndjek ciklin diellor. Kjo rregullsi pas ciklit diellor tregon dhe zbatimin e pavetëdijshëm mbarëpopullor të një kalendari të vjetër, në rite pagane, i cili pavarësisht përpjekjeve për dobësim, apo zhdukje prej institucioneve fetare apo administrative pushtuese, nëse hetohet me kujdes, ndonëse ende i pazyrtarizuar, ruan me ngulm thelbin e vet të pandryshuar që prej lashtësisë.

Festat mbi të cilat ngrihet Hyllvegu janë në dimër:
-fundshtatori me barasnatën e vjeshtës kur mbahet Plugimi dhe Dita e Bletëve;
-funddhjetori, që vjen me 2 javët e Mesdimrit, Buzmit dhe festës së ujqve.

Ato nisin nga data 25 dhjetor e ndjekin solsticin dimëror deri në 6 janar. Festa e njeriut-ujk, Ulknirit, paraqet egërsinë e natyrës në dimër dhe njësohet me djem veshur në lëkurë ujqish që shkaktojnë trazira përgjatë 2 javëve të Mesdimrit - me rrënjë thellë në lashtësinë ilire.

Në verë: fundmarsi me Ditën e Verës dhe veroret e vajzave ndjek barasnatën pranverore në datën 21 të muajit.
Në fund të qershorit vijojnë dy javët e Mesverës për solsticin veror me të Korrunat, të Qethat, therjen e bagëtisë, Natën e Verës, Rrëshajën e gjarpërinjve dhe në të parat e korrikut buçasin festimet e kultit të Diellit me zjarrndezje në majat e larta malore gjatë natës dhe zjarret e tymit në fusha.

Viti në Hyllveg ndjek kalendarin e sotëm e nis më 1 janar dhe mbaron në 31 dhjetor, por ka vetëm dy stinë, verën dhe dimrin. Vera nis me barasnatën e 21 marsit dhe mbaron në barasnatën e 23 shtatorit. Që prej aty e në mars gjysma tjetër e vitit është dimër. Në dy solsticet Hyllvegu shënon dy festat e mëdha të Mesverës dhe Mesdimrit. Renditja e muajve ecën gjithashtu sipas kalendarit të sotëm duke ruajtur dhe të gjithë rregullat e tjera të tij.


Festimet kryesore

2 javë të Mesdimrit dhe Ulknirit

25 dhjetor – Kërshëndellat (22), Buzmi I
1 janar - Kryeviti, Motmoti, Viti i Ri, Buzmi II
6 janar – Beniku, Buzmi III

21 mars - Dita e Verës, Veroret, Dita e Luleve

(Plakat)

2 javë të Mesverës, të Korrunat, Dielli

24 qershor – Nata e Verës, Të Korrunat, Të qethat
1 korrik – Rrëshajat, Dielli
6 korrik - Dielli

(Djegaguri)

23 shtator - Dita e Dimrit, Dita e Bletëve, Plugimi


Sipas këtij caktimi të praktikës kombëtare gjatë shekujve, duke ndjekur ciklin diellor, edhe shpërndarja festive bëhet e vetëkuptueshme. Me ndarjen dystinëshe, Mesdimri dhe Mesvera bien në mes të stinëve të Hyllvegut, dhe dallojnë nga përkatëset e Bujkut me rreth 45 ditë, për shkak se i fundit feston në ciklin e tokës.

Shkëputmas pjesërisht nga karakteri bujqësor, në Hyllveg merret parasysh ana tradicionale dhe funksioni i festave në ditët e sotme. Në vijim të kësaj renditjeje çdo krahinë shqiptare ka dhe festa të tjera lokale që ndjekin veçoritë dhe doket e krahinës.

Kemi pas për një kohë në përdorim brenda Vargmalit, këto emërtime:

Kallnor
Fror
Mars
Prill
Maj
Qershor
Korrik
Djegagur
Britm
Vjeshtë
Brymës
Dimëror

Në rastin e frorit, psh. shkurti duket më i përshtatshëm dhe i veçantë, shënon zhvillim të rregullt, i përshtatet kalendarit të tashëm dhe më shqip s'bëhet, kështu që është më i pëlqyeshëm se frori.

Djegaguri është më specifik se sa duket, (ngjan me Plakat për nga funksioni) dhe do kishte zgjerim kuptimi nqs i jepej emri gjithë muajit gusht. Gjithashtu i mëshohet prirjes të mospërdorimit të të njëjtëve emra dhe për muajt e Bujkut dhe për të Hyllvegut, që të ketë një dallim të menjëhershëm, që në emrin e muajit, se për cilin kalendar flitet. Prandaj për momentin na u dukën më praktike ato të tashmet derisa të ketë një standardizim të duhur për burimoret sipër.

Mesdimr, Vargmal.org

Ballshi del në rrugë, jo për politikë

Banorët e lagjes “Bylis” kërkojnë investime dhe transparencë për përdorimin e parave publike.
Pamje nga fushata elekorale - Ballsh

Banorët e lagjes “Bylis”, një nga lagjet e vjetra të qytetit të Ballshit, janë ngritur paraditen e së shtunës në protestë. Shkak i protestës së banorëve ka qenë mungesa e investimeve në zonën ku ata jetojnë. Rreth orës 10.30 të paradites së djeshme, dhjetëra banorë të kësaj lagjeje, që nga vendasit njihet si Ballshi Fshat, janë mbledhur në qendër të qytetit dhe kanë marshuar me pankarta në duar drejt bashkisë së qytetit.

Në lagjen “Bylis” jetojnë më tepër se 400 familje. Një përfaqësi e tyre, burra, gra, fëmijë dhe të moshuar, pjesëmarrës në protestë, ankohen se kanë mbi 15 vjet që ndihen të braktisur. Më emergjente për ta duket se është infrastruktura. Protestuesit tregojnë se në rrugët e lagjes nuk është ndërhyrë prej vitesh. Lagjja nuk e ka sistemin e kanalizimeve të ujërave të zeza dhe të bardha. Gjithashtu, edhe dy rrugët kryesore që lidhin lagjen në fjalë me qendrën e Ballshit janë totalisht të amortizuara.

Nga banorët mësohet se kërkesën për investime ata e kanë përsëritur me dhjetëra herë. Ajo është bërë edhe te bashkia, që ka ndërruar disa kryetarë në këto vite, edhe te deputetët, që në kohë fushate kanë premtuar ndërhyrje. “Në shumë legjislatura deputetët që kanë kandiduar dhe kanë fituar, premtimin e parë e kanë bërë për përmirësimin e situatës. Por premtimet e tyre kanë qenë vetëm elektorale”, tha një nga organizatorët e protestës së djeshme. Si pasojë e kushteve të krijuara, ku askush nuk po interesohet për ta dhe kur Bashkia e Ballshit asnjëherë më parë, por edhe për vitin 2010 nuk ka asnjë projekt për lagjen në fjalë, banorët kanë gjetur si zgjidhje rrugën e protestës.

Një grup prej afro 200 vetash kanë marrë pjesë në protestën e së shtunës.
Gjatë përshkimit të rrugës kryesore të qytetit, protestuesit bënë thirrje që me ta të bashkohet i gjithë komuniteti i Ballshit, pasi të gjithë ndihen të braktisur nga investimet. Në duart e protestuesve, parullat që janë mbajtur kishin tekst të tillë “Stop ndotjes”, “Stop keqmenaxhimit të taksave tona”, “Stop persekutimit të ‘Bylis’” etj.
Në krye të rreshtit të parë të protestës mes pankartave ka qenë edhe flamuri kombëtar. Protesta është shoqëruar nga uniformat blu të Ballshit, pasi organizatorët kishin marrë edhe lejen e policisë lokale. Albert Aliaj, organizator i protestës, tha se “sot kemi dalë në protestë jo politikisht. Nuk përfaqësojmë asnjë forcë politike, por kushtet e këqija të jetesës për mungesën e kanalizimeve të ujërave të zeza dhe të bardha. Kemi dalë në protestë për rrugën tërë gropa që nuk duket më si e tillë”. Protestuesit kanë kërcënuar me përshkallëzim të reagimit të tyre. Ata thonë se do të shkojnë deri në bllokimin e rrugës nacionale Ballsh-Tepelenë, si dhe në grevë urie. Festim Selimaj, një nga protestuesit, tha për gazetën se “ka tre vjet që jepen fonde dhe nuk dihet se ku shkojnë ato. Ne duhet të dimë se ku shkojnë paratë e taksave tona. Para fushatave se ku i gjejnë ca lopata bitum që i hedhin, por më tej nuk bëjnë asgjë”.

Pas afro dy orësh protestë, banorët e lagjes “Bylis” janë shpërndarë duke e mbyllur protestën e tyre pa asnjë incident. Ata kërcënuan se javën e ardhshme do të dalin sërish në protestë. Nga ana tjetër, drejtues të Bashkisë së Ballshit pohojnë për gazetën se investimet për këtë lagje mungojnë. Po ashtu, Bashkia e Ballshit ka dalë me një deklaratë për shtyp, ku është shprehur se është parashikuar që për vitin 2010 të ndërhyhet në këtë lagje. “Për shkak të fondeve të mëdha që duhen për ndërhyrje, investimi kërkon mbështetjen e qeverisë.
Kjo e fundit duhet të kthejë sytë nga Ballshi”, thuhet në deklaratën e bashkisë.


Matilda Troka, Shqip

Si kolapsoi gjuha shqipe

Shkëputur nga ” Gjuha albaneze”, 23 janar 2023!

Ndodhi aty, nga vitet 90 e vazhdoi edhe në New Century. Në shqip filluan të inseroheshin fjalë të reja. Në fillim i pamë me difidencë e me shaka, i mbanim larg por ato maledetë ishin virus terribel. Na invazuan sa hap e mbyll sytë. Patëm besim te xhornalistët tanë shumë bravi por nuk qënë të aftë të përballnin luftën civile, e që në oret e para u bë clear që ishin me armikun.

U gjendëm vetëm, komplet të braktisur. Patritmas bambinët tanë flisnin si anglez e italian. Menduam se fonemoni ishte i limituar, se do aplikohej vetëm te emigrantët dhe se virusi nuk do rezisonte dot. Kishim mundur sa e sa ushtri te fuqishme, me shpata e me topa, do mundnim edhe këtë pushtim soft, kështu thamë. Sa gabuam! Ngadalë ngadalë u përhap në gjithë Albaninë dhe pati një evolvim që ne kuptuam tëpër vonë. Bashkë me kolegun tim famoz Aqif Aqifi dilnim gati çdo natë në skuthat e rinisë dhe si ata marinarët që matin thellësinë e detit, masnim thellësinë e degjenerimit të gjuhës albaneze. Në zyra të larta mendonim plane afatgjatë për të ndalur hemoragjinë. E kuptuam vonë që tashmë ishte late.

Maj mend akoma se si Aqifi shtangej kur shikonte të rinjtë që i ngrinin gishtin njëri tjetrit e ja bënin Ciao.

<< More po ujku i çaftë, se marr vesh. >> më pëshpëriste. << Tani do ketë sherr. >>

Prisnim sherrin po nuk ndodhte, dhe nuk arrija ti shpjegoja që “Ciao” do të thoshte “Tungjatjeta” e që ai gishti do të thonte ”Dakord”. Aqifi shikonte vetëm njerëz që thoshin ” Çahu” e ndërkohe i bënin shenjë “Hip këtu shih Stambollin” dhe nuk kuptonte se si ky ofendim nuk sillte asnjë reaksion. Shpresonte çdo mbrëmje por nuk ndodhte asgje. “S’marrin vesh putanat që po i shajnë”, i thoja. “Por do ja dalim mbarë, lufta sapo ka filluar.”

Sa wrong isha edhe unë.
Tepër tardi e kuptova që lufta tashmë kishte mbaruar, dhe unë e ai nuk ishim pararoja por grupi që ngel mbrapa ndërkohë që ushtria është shpartalluar. Direktorët tanë në Ministrinë e Arsimit nuk arrinin më t’na koordinonin dhe, ajo që është më e rëndë, sa herë që shkonim për të marrë udhëzime të reja gjuha e liderave tonë bëhej gjithmonë e më pak aksesibile për ne. Progresi është inevitabël, na thoshte drejtori. Kur prezenca jonë u bë fastidiosa na hoqën qafe. Aqifi as që nuk e kuptonte, u desh t’ja thoshin nja njëzet-tridhjet herë që s’punonte më aty. Ditë për ditë paraqitej në ministri dhe nuk arrinin ti shpjegonin që e kishin liçencuar dhe qe liçencuar do te thoshte pushuar. Unë shpëtova sepse kisha një amico lart në ministri. Shpëtova, i thënçin. S’isha më operativ, gjithe ditën bëja fjalëkryqe që bëheshin ditë për ditë më të vështirë, jo se ai që i bëntë bëhej më i zgjuar po përkundrazi, sepse bëhej gjithmonë e më budalla. Po jam kokëfortë, e kështu mësova fjalë si ” aksesibel,” “bionatyrë”, “amore”, “soft-disc”, ” famoz”. Në një farë mënyre shpëtova, shpëtim i thënçin. Bashkë me Aqifin vazhdonim croçatën tonë personale, mbrëmjeve vonë. Ishim bërë si ata stupidët e fshatit që flasin e asnjeri si merr vesh. Populli nuk e kuptonte se çfarë rapresentonim ne, le që as ne nuk e dinim më se çfarë ishim e çfarë dreqin donim. Dy zombi që flisnin një gjuhë të vdekur. Kishim humbur luftën dhe, ajo që ishte më e keqe, armiku as na burgosi në ndonjë prison e as na torturoi, na linte në indiferencë e kjo na vriste akoma më shumë.

Pastaj Aqifi vdiq, e doktori tha që ishte faji i moshës po unë e dija që kishte një brengë tepër të madhe e që vetëm kjo e vrau, asgjë tjetër. Herë pas herë, gati çdo uikend, shkoja edhe te çimitero e flisja me të sikur të ishte akoma i gjallë. Nuk e kuptoja që edhe gjuha ime po bastardohej, derisa më doli në ëndërr. Ishte potent si gjithmonë e mu bë sikur më tha ” Po edhe ti more kopuk po më flet në gjuhën e dreqit? “. U zgjova gjithe djersë, Damn, thashë me vete, ta kem humbur edhe unë vallë?

Po, e kisha humbur edhe unë. Kur takoja nipërit na translonte djali se unë si merrja vesh. Po atë ditë, mbas endrrës u mundova të luaja me ta por vetëm kur fituan e morra vesh që unë po lauja shah e ata damë. Kisha vibrime negative e po atë ditë vajta të takoja Aqifin. U ndala para gurit, lexova :

Acif Acifon

Lindur the 1955 – Mort 2018

Me love : familja & company

tiranacalling.wordpress.com

Darien Levani

"Mjerim që s'i ve dot emër ..."

Rrallë mund të gjesh në botë stinën e pranverës si në Shqipëri. Dikur në të, lulëzonin drurët frutore. Lozet e rrusheve vareshin të tilla sa edhe ujëvara do t'i kishte zili. Kodrat e gjelbra fillonin të njomësoheshin.


Në rrafshnalta arat e mbjella me grurë, zarzavate, misër, jonxhe, këmbenin njëra-tjetrën për kilometra të tëra me jeshillëk.


E gjitha, bëhej më e bukur kur petalet binin dhe vendin e tyre e zinin fletët. Brenda tyre zemra e frutit rritej e rritej derisa pemët kërruseshin. Me një fjalë, pulsi i pranverës rrihte në të gjithë vendin.

Pavarësisht sistemit të dështuar komunist, agronomë të ditur, shkencëtarë, u përpoqën ditë e natë për ta begatuar tokën. Sprovuan farërat, përmirësuan, eksperimentuan pareshtur. Insektet e tokës, epidemitë e pemëve në sipërfaqe, mizat e fryteve dhe buburrecët nuk figuronin fale spërkatjeve me kimikate.

Të tjerë shartonin për lloje të reja pemësh. Ndërsa kultivatorët bënin qilizmën. Plisi të përmbysej që bari ta bënte tokën të majme. Më tutje ishin kanalet kulluese që ndanin parcelat. Por, që edhe erozioni të disiplinohej.

Pastaj vinte vera me të nxehtit. Njerëzit e thjeshtë, ata që punuan në fermat e prodhimit dhe ato eksperimentale, që krijuan tërë kohës, që seleksionuan, hibridizuan e shartuan, shikonin frytet e reja: qershitë e kuqe dhe të zeza, gjithë tul, aq të lakmuara për t'i çukitur zogjtë. i mblidhnin dhe transportuesit i çonin në depot e shtetit.

Ky i fundit në arka te ambalazhuara bukur i çonte direkt në portin e Durrësit, tek vapori. Po kështu kumbullat, dardhat e verdha dhe të ëmbla. Të gjitha shkonin tek vapori. Të gjitha. Se një kile qershi bën një dollar e gjysmë jashtë shtetit... Ia vlen barra qiranë. A ia vlen t'i shesësh për tetë lekë në markato?

Kështu fermeri, fshatari shihte frutin që i kishte bërë hyzmet me duar dhe me thonj dhe nuk arrinte të provonte pak nga ai tuli i ëmbël i dardhës, mollës, qershisë. As ai as fëmijët e tij. Se jashtë duhej blerë... hekur, çimento për bunkerë! Sistemi politik i falimentuar komunist i la pa i provuar frutat e punës së tyre.

Por zoti në qiell shikon. Erdhi 1990-ta. Arat e mëdha u zëvendësuan nga parcelat e vogla, pronë e fshatarit tashmë. Por fshatari në sistemin e ri politik e pa veten tij shpejt të mbuluar në borxhe. Ata i punuan tokat, e krasiten pemët, e mblodhën prodhimin. I spërkaten me kimikate edhe pemët edhe grurin. Se paratë për të blerë farën, plehun, naftën i siguruan me kredi nga banka. Por nuk e shiten dot.

Se si domatja i tyre ishte importuar me çmim më të lirë nga Greqia e Maqedonia. Po të njëjtin fat kishin edhe frutat, edhe gruri. Kështu fryti u kalb përdhe. Nuk arriti ta bënte as raki. Kështu edhe kazanët zunë myshk e ndryshk.

Ndërsa tokat po fillonin të përmbyteshin nga lumenjtë e fryre nga që makineria e ndërtimit ia ka prishur shtratin tashmë në përpjekjen makute për pasuri, jashtë çdo ligji shtetëror dhe natyror. Dhe tani vonë kanë filluar të rrëshqasin edhe shtëpitë. Ky produkt padyshim përfaqëson një variant të barbarizmit të njeriut në kacafytje me natyrën.

Kështu vit pas viti, kundërmimi magjik i frutit u zëvendësua nga grahma e kalbjes. Por mbrapa kësaj kalbjeje fshihet një e keqe e madhe. Njerëzit, të cilët kishin shpresuar shumë në ndërrimin e sistemit, nuk mund të rrojnë, nuk mund ta hanë sërish prodhimin e tyre.

Sepse, tregu është bërë pronë e atyre që importojnë prodhimet e kualitetit të dytë e të tretë me çmim më të lirë (ato janë për groposje në vendet e BE-së). Në Shqipëri i kanë të sigurtë konsumuesit e tyre. Nuk kontrollohen nga shteti. Se shtetin e mundin me para.

Që në momentin e kalbjes se prodhimit vendas, edhe pranvera ka ndryshuar. Drurët nuk lulëzojnë më. Se janë tharë ngaqë nuk janë krasitur, nuk janë spërkatur me kimikate.

Dhe krimbi e ka bërë të veten, e ka gërryer, e ka tharë trungun. Arat janë djerrë, të papunuara për kilometra të tëra. Ndërsa kodrat nuk janë më të gjelbra, se drurët janë prerë.

Kjo është një disfatë e madhe e shtetit. Sepse fermeri shton radhët e ushtrisë së të papunëve nëpër qytete. Ata qëndrojnë të shtangur tek ndjekin me sy patatet, zarzavatet, frutat në tezgat e tregjeve.

Në sytë e tyre pasqyrohet trishtimi i hidhur. Megjithatë kruajnë xhepat dhe afrohen për të blerë ndonjë kokërr. Por çmimi i largon. Rastet e sëmundjes që shkaktohet nga mungesa e të ushqyerit të fëmijëve, kanë filluar të shfaqen.

Shkatërrimi i florës

Kësaj radhe politika e falimentuar nga korrupsioni e sistemit të ri shoqëror, serish i la pa ngrënë frutat e punës së tyre. Ky është një mjerim që nuk i vë dot emër. Përhapja progresive e këtij fenomeni, i hedh në erë të gjitha "rritjet ekonomike" .

Pellumbi Cani , Shekulli

Alergjia nga lulet, si të mbrohesh në pranverë

Ardhja e pranverës paralajmëron rishfaqjen e alergjive të shkaktuara nga polenet e luleve, pacientët ankohen për teshtima të shpeshta, të herëpashershme, rrjedhje të ujshme të shumta, kruajtje dhe skuqje të hundës, bllokim të tyre që kalon nga njëra anë në tjetrën.

Ndonëse për mjekët ende nuk flitet për një “bum” rastesh, klima e ngrohtë favorizon shfaqjen e simptomave më shpejt se vitet e tjera. Me ardhjen e pranverës, që përkon me atë të lulëzimit të luleve, kemi shtim të rasteve të alergjive që shkaktohen nga polenet. Gjithsesi ende nuk është arritur “piku”, që është disa javë më vonë, klima e ngrohtë, temperaturat e larta të këtyre ditëve, favorizon shfaqjen më shpejt të simptomave. Veçse ende nuk mund të parashikohet se sa do zgjasë, apo sa problematike do jetë, pasi kjo do të varet nga kushtet klimaterike të mëvonshme.

Ka faktorë që favorizojnë shfaqjen e këtyre formave alergjike?

Po. Ka disa faktorë që ndikojnë në shfaqjen e sëmundjes. Ndër faktorët më kryesorë janë ekspozimi ndaj polenit, vetia alergjizuese e tij, përqendrimi i tij në ajër dhe madhësia e grimcës së polenit. Po ashtu ndikojnë dhe faktorët klimaterike: ndryshimi i temperaturave të ajrit, lagështia dhe shirat.

Si shfaqet kjo alergji?

Pacienti ankon për teshtima të shpeshta, të herëpashershme, rrjedhje të ujshme të shumta, kruajtje dhe skuqje të hundës, bllokim të tyre që kalon nga njëra anë në tjetrën. Por dhe skuqje, kruajtje, lotim sysh dhe mosdurim drite (fotofobi). Po ashtu mund të ketë kollë, gërhitje në gjoks, marrje fryme, sekrecione të pastra dhe që mezi nxirren, gjë që tregon se në sëmundje kompromentohen dhe mushkëritë. Po ashtu shenjat e mësipërme mund të shoqërohen me: dobësi trupore, dhimbje koke, ankth etj.

Si mund të parandalohet acarimi i gjendjes te pacientët, që janë alergjikë nga polenet?

Mënyra më e mirë për të shmangur acarimin e gjendjes së pacientëve është shmangia në maksimum e kontaktit me shkaktarin shpërthyes: polenet e luleve. Duke qenë se një gjë e tillë nuk është e mundur plotësisht, atëherë rekomandohet shmangia në maksimum e ekspozimit ndaj tyre, sidomos në orët e pikut: mëngjes deri në drekë, dhe ditët me erë, kur prania e poleneve në ajër është më e lartë. Rekomandohet që këta persona të lajnë shpesh: duart, fytyrën dhe sidomos flokët, për të larguar polenet që mbeten në trup. Duhet të shmangen shëtitjet dhe qëndrimet në mjedise me lule, bar dhe pemë.

Një kujdes i veçantë duhet treguar dhe ndaj ushqimeve që japin alergji të kryqëzuar me polenet që janë alergjike. Po ashtu duhen shmangur aktivitete fizike: vrapimet, shëtitjet me biçikletë ose çdo lloj aktiviteti tjetër sportiv në mjedise të hapura dhe me gjelbërim.

Publiku.com