Ndryshon moratoriumi, qeveritarët kanë leje të përdorin skafet

Të gjithë pushtetarët shqiptarë me në krye Presidentin e Republikës, Topi, dhe kryeministrin Berisha do të përdorin skafe gjatë verës.

Ardhja e sezonit të pushimeve dhe shtimi i "presionit" që ushtrohet nga pushtetarët, kanë bërë që kryeministri të ndryshojë dje moratoriumin e skafeve. Ky ndryshim ligji bëhet në një kohë kur asnjë nga operatorët turistikë apo përdoruesit privatë nuk kanë mundësi që të lëvizin me mjete lundruese në brigjet shqiptare për qëllime turizmi. Që sot e tutje edhe skafet do të kenë "targa Z".

Ligji i propaganduar me aq forcë nga mazhoranca, tashmë ka një kategori jo të vogël që bën përjashtim. Sipas vendimit të Këshillit të Ministrave, përjashtim bëjnë:
Presidenti i Republikës;
Kryeministria;
Ministria e Mbrojtjes;
Ministria e Brendshme;
Ministria e Financave;
Ministritë e tjera dhe institucioneve në varësi të tyre.

Ndërkohë, në vendim i krijohen lehtësi të mëdha edhe mjeteve lundruese, të cilat janë në pronësi të shtetasve të huaj.
"Këshilli i Ministrave vendosi lejimin e mjeteve motorike lundruese me flamur të huaj dhe/ose në pronësi të personave a të subjekteve të huaja, si dhe të mjeteve motorike lundruese shqiptare, të përfshira në kategoritë e mëposhtme, të qarkullojnë në ujërat territoriale dhe të brendshme të Republikës së Shqipërisë", - thuhet në VKM-në e djeshme.


Ndërkohë, përjashtim nga moratoriumi i skafeve do të bëjnë edhe mjetet motorike lundruese të destinuara për peshkim, ku bëjnë pjesë mjetet motorike lundruese, të cilat kanë fituar klasin si mjete peshkimi, nëpërmjet Regjistrit Detar Shqiptar, dhe që janë të regjistruara si të tilla në regjistrin e mjeteve të peshkimit. Përjashtohen mjetet motorike lundruese që shërbejnë për transport mallrash, ku bëjnë pjesë mjetet që kanë fituar klasin për transport detar mallrash, nëpërmjet Regjistrit Detar Shqiptar, dhe që janë pajisur me leje nga Ministria e Punëve Publike dhe Transportit, si dhe mjetet motorike lundruese që shërbejnë për transport pasagjerësh, të klasifikuara nga Regjistri Detar Shqiptar për transport pasagjerësh dhe të licencuara për këtë veprimtari nga Ministria e Punëve Publike dhe Transportit.


Një tjetër lëshim është bërë edhe për motorët e ujit. Për të lejuar këtë kategori, qeveria, ka gjetur një interpretim tepër interesant, duke i ndryshuar edhe emrin ose qëllimin motorëve të ujit. "Motorët e ujit janë mjete rekreative (çlodhëse), të cilat vihen në lëvizje me anë të një motori turbo, i përshtatshëm për të lëvizur me shpejtësi të madhe", - thuhet në VKM.
Të gjithë personat që duan të përdorin motorë uji duhet të regjistrohen në Kapitanerinë e Porteve dhe në policinë lokale. Mbikëqyrja e tyre do të kryhet nga struktura e policisë në bashkëpunim me pushtetin vendor.

"Njësitë e qeverisjes vendore nxjerrin urdhëresa të posaçme për kriteret e përdorimit të motorëve të ujit, të cilat duhet të trajtojnë çështje specifike për këta motorë", - thuhet në VKM.

Shekulli

Sipas një ankete të kryer në faqen tonë, të cilën mund ta gjeni këtu: http://apps.facebook.com/opinionpolls/index.php?admin=1&pid=1264594790, 63% e votuesve janë kundra këtij moratoriumi dhe mendojnë se ai dëmton turizmin dhe diskriminon shqiptarët. (S.I)

Grekët do të provokojnë destabilizimin e Shqipërise më 16 Maj në Delvinë

“Çdo tubim që organizohet për Autonominë e Vorioepirit udhëhiqet nga priftërinj grekë të cilët mbajnë grada të lartë si Mitropolitë. Siç duket këta Mitropolit grek i kanë zgjidhur punët shpirtërore me Perëndinë dhe tashmë kërkojnë të nxisin luftëra midis popujve në Ballkan”.

Foto nga tubimi i mbajtur me 14 Maj 2006, Delvinë. Në kujtim të Protokollit të Korfuzit 17 Maj 1914.


Në prag të diskutimit në BE për heqjen e vizave për Shqipërinë në fillim të muajt qershorit grekët e Greqisë do të mbështesin fuqishëm minoritarët grek për të destabilizuar Shqipërinë në emër të Autonomisë së Vorioepirit. Këto protesta do të udhëhiqen nga Kisha greke me në krye Mitropolitin e Dropullit, Pogonisë dhe Konicës Andreas. Protestat do të organizohen me rastin e përkujtimit të nënshkrimit të Protokollit të Korfuzit të 17 Maj 1914. Ky protokoll erdhi si pasojë e shpalljes nga grekët e Athinës më 14 shkurt 1914 Autonomin e Vorioepirit. Qeveria autonome e vetëshpallur dhe e njohur vetëm nga Athina në atë vit udhëhiqej nga grekë të Greqisë dhe jo grek të cilët jetonin në Shqipërisë.
Sipas trashëgimtarëve të propagandës antishqiptare të udhëhequr për shumë vite nga i ndjeri Mitropolit Sebastianos, tubimi do të mbahet me fillim në Delvinë më 16 Maj 2010. Fjalimin qendrorë të kësaj proteste do ta mbajë Mitropoliti i Dropulli, Pogonisë dhe Konicës Andreas. Në këtë fjalë prifti i Republikës Greke i cili në mënyrë të dhunshme do të shkeli tokën e Republikës së Shqipërisë do të shfaqi trishtimin e tij nga politikanët grekë të cilët nuk po bëjnë asgjë për shpalljen e Autonomisë së Vorioepirit dhe frenimin e Shqipërisë për tu anëtarësuar në BE. Programi i cili është botuar në faqen e internetit të organizatës ekstremiste greke www.sfeva.gr dhe të faqes së rinisë ekstremiste Vorioepiriote www.neb.gr, të pranishmëve në tubim do ti bëhet thirrje organizatave ndërkombëtare që të ndalin propagandën për zgjidhjen e çështjes çame.
Mbajtja e këtij tubimi ka për qëllim edhe përkujtimin për të gjithë ushtarët grek të rënë në tokën shqiptare për ta çliruar dhe bashkuar me Greqinë pjesën e jugut të Shqipërisë që grekët e njohin si Vorioepir. Ky bashkim sipas organizatorëve është një borxh i madh që ua kanë grekët e sotëm të rënëve për realizimin e kësaj ëndrre.
Më tej aktiviteti do të vazhdojë me një lutje hyjnore në kishën e Delvinës ku Mitropoliti Andreas do të bëj mallkimet e radhës ndaj shqiptarëve dhe Shqipërisë dhe bekimin e grekëve dhe Greqisë. Pra, sipas programit të shpallur që para një muaj grekët dhe priftërinjtë e tyre ende vazhdojnë avazin e propagandës së luftës siç kanë bërë vite më parë prifti Kozmas, Mitropoliti Foti, i vrarë nga shqiptarët më 1906, Mitropoliti Sebastianos etj.

Foto nga tubimi i mbajtur me 14 Maj 2006, Delvinë. Në kujtim të Protokollit të Korfuzit 17 Maj 1914.


Në të vërtetë nuk është hera e parë që grekët e Athinës vijnë në Shqipërisë dhe përkujtojnë shpalljen e Autonomisë së Vorioepirit dhe nënshkrimin e Protokollit të Korfuzit. Ata për çdo vit shkelin tokën shqiptare duke provokuar dhe shkelur çdo ligj kombëtar dhe ndërkombëtar. Në maj të vitit 2006 u mbajt një tubim i ngjashëm që është paraparë të mbahet të dielën më 16 qershor të këtij viti. Këto tubime janë përkrahur fuqishëm nga organizata e rinisë Voriepiriote dhe nga disa politikanë të Greqisë dhe Shqipërisë me origjinë greke. Shteti grek edhe pse është nga prag të falimentimi ai financon dhe nxit organizata të ndryshme për destabilizimin e Shqipërisë në momente të caktuara kur Evropa jep nota pozitive për zhvillimet politike dhe ekonomike.
Më 24 shkurt të këtij viti në Athinë u mblodhën në qendër të kryeqytetit grekë dhe minoritar duke parakaluar me pankarta dhe flamuj të Autonomisë së Vorioepirit duke hedhur edhe parrulla antishqiptare. Ky parakalim u bë nxitës që vetëm disa ditë më pas më 25 mars 2010 në paradën qendrore shtetërore me rastin festimit të pavarësisë së Greqisë një tog ushtarake të këndojë këngë urrejtje kundër kombit shqiptar. Këto incidente zyrtare të Athinës nuk janë të rastësishme, ato burojnë nga brendia e shpirtit të urrejtjes kulturore greke kundër shqiptarëve dhe fqinjëve të tjerë. Ndjenjat e urrejtjes së grekëve janë probleme psikologjike të shoqërisë politike dhe fetare të tyre që drejtojnë këtë shtet, anëtarë i NATO-s dhe i BE-s. Ato vijnë në çaste të caktuara për të dalë në sipërfaqe dhe për të treguar fytyrën e vërtetë të fqinjit jugor me Shqipërisë.

Pankarta që lajmëron për tubimin që do të mbahet në Delvinë më 16 Maj 2010, në kujtim të Protokollit të Korfuzit.


Ngjarje e provokimit të radhës që pritet të ndodhi në Delvinë e Sarandë më 16 Maj 2010, paraqet provokimin më të drejtpërdrejt, nga ana e elementeve greke, të integritetit dhe sovranitetit territorial të Shqipërisë. Ku në të njëjtën kohë nga Tirana zyrtare dërgohen sinjale pozitive në Athinë si hapja e shkollës shtetërore në gjuhën greke në Himarë, lejimi i dy varrezave të ushtarëve grek të vrarë në luftën italo-greke 1940-1941, etj. (Varreza që në të ardhmen mund të përdoren si mjet për të kërkuar Autonominë e Vorioepirit sepse grekët thonë: “Atje ku është një varr grek ajo tok i përket Greqisë”).
Më 23 janar 2008 Mitropoliti Andreas i shkroi një letër Ministres së Jashtme së atëhershme të Greqisë znj.Dora Bakojanit ku i kërkonte që ti bënte presion Shqipërisë për pranimin e Autonomisë së Vorioeprit, pranimin e mbi 250 mijë minoritarëve grek që jetojnë në Shqipëri, mbylljen e çështjes çame, kërkesë SH.B.A, Britanisë dhe Rusisë për njohjen e Autonomisë së Vorioepirit. Ndër të tjera Mitropoliti Andreas i kërkon që të jetë më këmbëngulëse për kërkimin e tokave të Pirros dhe të mos mjaftohet vetëm me gurët e varrit që do vendosen. Zhvillimet që po ndodhin në Kosovë duhet të shfrytëzohen për në Vorioepir…Pra, shihet qartë se vizita e këtij njeriu nën petkat e Mitropolitit janë qëllimdashëse në dëm të Shqipërisë, por edhe në dëm të vetë politikave paqësore të Ballkanit.

Foto nga tubimi i mbajtur pak ditë më parë në Konicë për Autonominë e Vorioepirit.


Edhe pse për shumë vite politikanë përparimtar grek dhe shqiptar po punojnë për paqe dhe harmonin midis popujve në Ballkan ka njerëz të sëmurë të cilët punojnë për nxitjen e luftës midis Greqisë dhe Shqipërisë. Lejimi i mbajtjes së këtij tubimi në Delvinë dhe Sarandë nga ana e organeve shtetërore do të jetë një gabim dhe shkelje të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Mitropoliti Andreas i Dropullit, Pogonit dhe Konicës cili do t; mbaj fjalimin qendrorë për Autonominë e Voriepirit më 16 maj në Delvinë.


Nga Arben LLALLA, shqipmedia.com

"Ne dimë ta zgjidhim edhe ndryshe"

Komentet e grevistëve.

LUAN RROSHI, ISH-ARSIMTAR-PEZË: "Ndërkombëtarët e kanë marrë lehtë këtë punë"

Luan, pse vendosët të futeshit në grevë?
Jam futur, sepse besoj që kjo nuk është vetëm çështje e elektoratit të PS-së. Jemi futur për transparencë të plotë të zgjedhjeve në Shqipëri. Po bëhen dy dekada, që nga '90-ta dhe deri në 2010, që ka vetëm vjedhje votash. Flas për transparencën e votave, ndërsa për drejtimin e qeverisë kjo mund të jetë një nga qeveritë më të këqija që ka njohur historia. As qeveritë e huaja nuk kanë bërë kaq dëme në Shqipëri.

Jashtë flitet që jeni detyruar...
Njerëz që nxjerrin këto fjalë, për mua, shqeto fare, nuk besoj që kanë në deje gjak shqiptari. Nuk kanë gjak njeriu, besoj...

Çfarë njerëzish keni lënë në shtëpi?
Kam lënë motrën dhe nënën dhe janë shumë të shqetësuara. Të shqetësuar janë edhe gjithë rrethi shoqëror. Kanë ardhur të na shikojnë duke na përshëndetur nga jashtë. Ju si gazetare e keni parë dhe vetë që mundësitë e takimit nuk i kemi. Kjo, për mendimin tim është një grevë super ekstreme. Ne duam që të jetë e tillë se e dimë si janë bërë grevat e dikurshme këtu. Vetëm me ujë dhe në fund as ujin nuk do ta pranojmë më. Është mendimi im dhe i gjithë shokëve të grupit tim që jemi nga qarku i Tiranës.

Si mendon, pse ka kaq shumë njerëz në mitingjet e protestës?
Njerëzit kanë qenë aty se u kanë bërë presione, u heqin rrogën apo bukën e fëmijëve, duke i lënë në mëshirë të fatit. Kjo është ekstremitet. Berishën populli shqiptar e njeh fare mirë. Ai do përdori çfarëdo lloj mënyre, ne e kemi parë edhe në '97-ën që Shqipërisë i kishte rënë flaka, ndërsa ky vazhdonte të rizgjidhte veten president. E ka zakon që krihet kur vendi digjet. Tani merr gra dhe fëmijë shkollash i nxjerr nëpër antimitingje. Këtu jemi fashizëm. Sot është 9 maji, fitorja mbi fashizmin. Këta i gënjen mendja... Sado të vonojë, populli kurrë nuk mund ta durojë një zgjedhë, aq më pak një zgjedhë nga Berisha që është Nastradini më i madh i galaktikës.
Dalin dhe mësuesit me ta se ndryshe e pësojnë si unë, i heqin nga puna. Më është ofruar vendi i punës në këmbim të votës, po kurrë në botë nuk mund ta tradhtoj shpirtin tim, jo me një vend pune, por edhe me pasurinë e tërë botës. Që të imponosh tjetrin të tradhtojë shpirtin, kjo është kaluar fashizmit.

Po për qëndrimin e ndërkombëtarëve, çfarë mendoni?
Institucionet ndërkombëtare deri tani e kanë marrë këtë punë si diçka të lehtë. Apo mund ta paragjykojnë si një fushatë të një partie politike për të ardhur në pushtet. E kanë shumë gabim. Ne këtu jemi të vendosur t'i shkojmë kësaj çështje deri në fund.

****
RAKIP TOSKU - RROGOZHINË: "Kthim prapa nuk ka, i japim kurajë njëri-tjetrit"

Rakip, në ditën e 9-të të grevës, si ndiheni?
Kemi pas dhimbje koke, dhimbje trupi, dhimbje këmbësh. Por, morali është shumë i lartë. Ne jemi shumë të qartë, pa transparencën e votave, ne jemi të vendosur se gjërat do të shkojnë deri në vdekje. Kthim mbrapa nuk ka, edhe me shokët flasim, i japim kurajë njëri-tjetrit. Protestuesit nga jashtë na japin një forcë të madhe. Janë vjedhur votat. Boll më. Të ndahemi nga kjo gjë që ka mbajtur peng shqiptarët këtu e 20 vjet. Askush nuk duhet të guxojë të më prekë votën. Gjithsecili të ndihet i lirë për atë që dëshiron, për atë mendon, të ushqehet me djersën e vet.

Çfarë mesazhi ju jepni atyre njerëzve që do donin të protestonin si ju, por për shkak të rrethanave, nuk munden?
Unë iu jap një mesazh të fortë gjithë popullit opozitar: nga Saranda, Tropoja, Korça, Gjirokastra. I bëj thirrje popullit të Rrogozhinës, të protestojë me gjithë forcën e shpirtit. Të dalin që ta shporrim përfundimisht këtë lloj qeverisje që na përçau e na la pa punë, që na vjedh dhe tallet. Të ndahemi përfundimisht nga kjo maskaradë. Vajti 20 vjet kjo punë kështu, boll më!


KLODIANA SPAHIU: "Ata që firmosin peticione, të vijnë të na takojnë"


Klodi, ju keni hyrë këtu fillimisht si greviste, për shkak të gjendjes suaj shëndetësore të rënduar, ju desh të hiqnit dorë dhe tani jeni këtu si mjeke. Pak më parë njëri nga grevistët që unë intervistova tha se ne do heqim dhe ujin, pra nuk do konsumojmë më as ujë, si e mendoni këtë masë?
Kjo do të jetë katastrofë... Sepse e dimë që organizmi, të paktën në këto kushte të nxehta, në temperaturën e lartë do të reagonte shumë keq. Ne përpiqemi në çdo moment, u qëndrojmë pranë, duke i detyruar që të marrin atë sasi uji që është e domosdoshme dhe një sasi të vogël glukoze, e cila është e domosdoshme për të marrë kaloritë minimale. Por, unë si mjeke nuk do t'ia lejoja dhe nuk do t'ia rekomandoja kurrë për të bërë një gjë të tillë.., Të shpresojmë se do sensibilizohet tashmë një herë e mirë qeveria dhe ta kuptojnë që janë të vendosur të gjithë.

Ne ishim këtu 24 orë me ju dhe e pamë që është një grevë tejet e rreptë e megjithatë ka njerëz jashtë që nuk arrijnë ta besojnë që grevistët nuk fusin asgjë në gojë. Ju keni qenë që nga dita e parë këtu...
Këtu nuk konsumohet gjë. Edhe uji që u jepet grevistëve, u jepet me zor nga ne mjekët, stafi mjekësor. Jemi të detyruar që në çdo moment t'ia përsërisim se duhet ta marrin. Unë jam shumë e indinjuar kur lexoj në ato titrat që përdoret sallam, a përdoret ushqim. Është turp i madh i këtyre që i shkruajnë këto fjalë. Është cinizëm, është antinjerëzore, është një skandal. Do të mbeten gjithë jetën me damkë. Këtu janë qindra sy, janë qindra dëshmitarë. Unë jam shumë e indinjuar me këto, por ato janë pak dhe nuk kanë zemër. Shpresoj t'u rëndojnë gjithë jetën këto fjalë në shpirt. Do vijë një moment që do t'u përplasen në fytyrë këto lloj poshtërsish që janë duke bërë.

Sot në mëngjes një pjesë e madhe me mediave e kishin botuar një letër të firmosur nga disa artistë që i bënin thirrje kryetarit Rama të "linte" grevistët të iknin në shtëpi. Cili është reagimi juaj për këtë?
Nuk e di se si një artist mund të shkruajë, mund të jetë kundër një vullneti, një dëshire, një sakrifice që bëhet edhe për fëmijët e tyre, si për fëmijët tanë. Ai artist që firmos, duhet të vijë këtu, të na takojë dhe të na shohë dhe pastaj le të firmosë.


Ja rrugët e bllokuara sot nga përkrahësit e grevës opozitare

- Në Shkodër, në Krye Bushat në aksin rrugor Shkodër-Lezhë,

- Në Tiranë, në Rrugën e Elbasanit tek Ura e Farkës,

- Në Gjirokastër, në aksin rrugor Tepelenë-Gjirokastër,

- Në Durrës, në autostradën Durrës-Tiranë, në Shkozet,

- Në Vlorë, në hyrje të qytetit të Vlorës,

- Në Fier, në rrethrrotullimin e Kolonjës, në autostradën Fier-Lushnjë,

- Në Lezhë, tek kryqëzimi i Patokut, në aksin rrugor Lezhë-Laç,

Në Berat, tek kthesa e Poshnjës, në aksin rrugor Berat-Lushnjë.
Shekulli

Maqedoni, përleshje me armë në kufi me Kosovën, 4 të vrarë

SHKUP-Policia e Maqedonisë bëri të ditur se katër vetë janë vrarë nga shkëmbim zjarri ndërmjet policisë dhe një grupi të armatosur në afërsi të kufirit me Kosovën. Ministria e Brendshme ka bërë të ditur se janë vrarë katër persona, që dyshohet se jane pjestarë të një grupi trafikantesh te armeve, të cilët nuk i janë përgjigjur urdhërit për ndalim të policisë. Ngjarja nodhi rreth ores 2:00 pas masnate në fshatin Sllivare e Epërme në rajonin e Radushës.

Zëdhënësi i policisë, Ivo Kotevski, tha se katër personat janë vrarë në rrethinën e fshatit Radushë, kur policia i pengoi gjatë përpjekjes për të trafikuar armë përtej kufirit me Kosovën. Kotevski tha se katër personat e armatosur ishin duke udhëtuar me një furgon, në të cilin është gjetur sasi e madhe armatimi dhe eksplozivi.
“Ne u zumë pusinë, njerëzit brenda makinës hapën zjarr dhe policia u përgjigj me zjarr, duke vrarë katër prej tyre”, tha Kotevski.

Pak ore pas njoftimit per ngjarjen, Ministria e Brendshme ka bërë të ditur gjtihashtu se ka identifikuar personat e vrarë në pritën e organizuar në afërsi të fshatit Radushë. Siç bëhet e ditur nga zëdhënësi i MPB-së, bëhet fjalë për dy shtetas të Maqedonisë, njëri nga fshati Gërçec dhe tjetëri nga fshati Merovë, një shtetas të Kosovës nga Prishtina. Identiteti i personit të katër ende nuk është vërtetuar, por jozyrtarisht bëhet fjalë serisht për një shtetas kosovar.

Në Prishtinë, zëdhënësi i Policisë së Kosovës Baki Kelani, njofton se nuk kanë asnjë informacion se mund të ketë pasur incidente në pjesën kosovare të kufirit me Maqedoninë.

Ndërkohë Ministria e Brendshme e Maqedonisë bëri të ditur se në radhët e saj nuk ka të vdekur dhe të plagosur. Në fshatin Radushë deri për rreth nje orë sot paradite të gjitha rrugët e fshatit kanë qenë të bllokuara nga policia, ndërsa më pas ato janë zhbllokuar.

Në zonën ku ka ndodhur përleshja janë përqëndruar sot forca të mëdha policore të shoqëruara me helikopterë. Ky incident pasoi pas atij para dy javëve në rajonin e Studenës, tre kilometra në afërsi të fshatit kufitar Bllacë, ku u gjetën katër bunkerë me armë, ndërsa pati edhe të plagosur nga ana e grupit të armatosur.

Rajoni ku ka ndodhur incidenti i mbrëmshëm është një prej zonave malorë në veri të Shkupit e populluar kryesisht me shqiptarë. Kjo zonë më shumë se njëherë është kthyer vend përplasjesh, kujtojmë konfliktet e armatosura mes forcave maqedonase dhe shqiptarëve në vitin 2001, por kjo e mbrëmshja shënon incidentin më të rëndë qe pas ketij konflikti.

Maqedonia numron si etni shqiptare, rreth 2 milionë banorë.

(d.b/BalkanWeb)

Rama: Nëse vazhdon shurdhëria, pas 14 majit përshkallëzojmë qëndrimin

“Kjo qeveri, mishërim i një të keqeje që ne do ta përballim duke rezistuar”

Heshtja e qeverisë ndaj grevës së urisë së organizuar nga opozita me në krye Partinë Socialiste, ka shërbyer si katalizator drejt përshkallëzimit të situatës politike.

Të paktën po t’i referohemi fjalës së djeshme para protestuesve të kryetarit të selisë rozë, Edi Rama, bëhet e qartë se 14 maji i protestës së madhe është përvijuar si një kufi që çon drejt një faze të re të Mosbindjes Civile.

Me një gjuhë të ashpër dhe të rënduar në akuza ndaj qeverisë dhe një numri intelektualësh që kanë firmosur një letër kundër grevës së urisë, Rama nuk ka munguar që të shpalosë publikisht paralajmërimin e degradimit të krizës. “Kush kujton se mund të na trembë dhe zmbrapsë është vetëm një i trembur që është ajo që i mbetet çdo të tremburi kur i shterojnë argumentet. Çdo ditë këtu dhe më shumë se asnjëherë më 14 maj, dy javë nga greva e urisë.

Nëse do të jenë dy javë shurdhëri, atëherë do të jetë dita e një përshkallëzimi të ri.
Të premten do t’u kujtojmë se vetëm mbi trupat tanë mund të kalojnë nëse nuk do të marrin parasysh kërkesat...”, është shprehur Edi Rama. Zbërthimi praktik i këtij paralajmërimi cilësisht të ri është ende herët për t’u bërë, edhe pse parimisht gjuha e fortë e kreut socialist priret t’i përmbahet gandizmit pacifist të shpallur që në krye të herës. Thënë ndryshe është e paqartë se cilat janë ato veprime të mëtejshme të opozitës që do të justifikonin këtë betim solemn dhe publik të drejtuesit të protestës. Këmbëngulja dhe qëndresa është një armë, e cila po shpaloset përditë në atë që mund të konsiderohet si lëvizja vendimtare e Partisë Socialiste. “Kjo qeveri është mishërim i një të keqeje që ne do ta përballim duke rezistuar, rezistuar, rezistuar”, ka shtuar Edi Rama në ditën e 11-të të grevës së urisë.

Rezistencë, e cila përmes fjalës së fortë po e zgjeron shumë përfytyrimin e këtij akti që në kontekstin e situatës po komplikohet në interpretimin korrekt. Të sintonizuar me këto deklarime verbale, kanë qenë edhe oratorët e tjerë të protestës, të cilët po i përcjellin opinionit dështimin e negociatave informale të ndërtuar mbi komunikimin politik mediatik dhe jashtëmediatik. Ka spikatur në akuzat e forta që vijnë shumë afër kërcënimit, Spartak Ngjela, i cili në përputhje me profilin e ndërtuar në këtë protestë ka vijuar të nyjëtojë si element të krizës vetëm një person, Kryeministrin Sali Berisha. “Le të qeshë edhe ca ky, se do ta shikojë sesi do përfundojë”, është shprehur ndër të tjera ai. Por protesta e rrugës ka sjellë një përgjigje edhe për ata që po vetëpërcaktohen si kornizë e politikës.

Kështu interes publik përbën sidomos replika e Edi Ramës ndaj 126 intelektualëve dhe artistëve, firmëtarë të letrës antigrevë, adresuar në media edhe në formën e një “kordoni sanitar” ndaj lëvizjeve të fundit të opozitës. “Unë sfidoj çdonjërin nga ata që sfidojnë kurajën intelektuale të kësaj greve. Të më thonë se kush i shërben sot Shqipërisë, kjo grevë me kërkesat e saj apo ata që i kundërvihen asaj në emër të një pale... Nuk do të lejojmë që këtu të vijë tirania e shoqatave që mbledhin firma, e firmave që kthehen në dëshmi të rreme”, ka deklaruar Rama.
Në terma më të përgjithshëm, reagimet e fundit që kanë përfshirë edhe emra jashtë politikës aktive janë shenjë e një polarizimi të shtrirë tashmë përtej politikës.

Interpretimi i fakteve të fundit, parë sipas optikës së opozitës, ofrojnë një tablo të çarjes që të paktën sipas asaj që thuhet, është e madhe dhe që duket se fjalën e ka çuar tej normave demokratike.


G. Shqip

Veshja shqiptarçe, një traditë në zhdukje

"Jemi në një kohë kur kostumet origjinale është e pamundur të realizohen. Për këtë arsye kemi kërkuar që të pasurojmë fondin për t'i ruajtur këto kostume, por kemi hasur vështirësi ligjore për formën e veprimit mbi këto blerje", rrëfen drejtori i Muzeut Etnografik.

ELBASAN - Disa familje me emër të besimit mysliman në qytetin e Elbasanit vazhdojnë të ruajnë me fanatizëm veshjen popullore qytetare, e cila dhe e transmetuar brez pas brezi në shumë prej tyre i ka kaluar të 100 vjetët. Ndër këto familje renditen pasardhësit e Sul Domit, familja Hasekiu, Bumçi, Miraku, Mullajonuzi, Dakli, Stringa, Xhepa, Luniku, Sejdini, Misiri, Gjevori, Selita, Haxhihyseni, Baholli etj që vazhdojnë të kenë të paktën një kostum të ruajtur me kujdes nga vjehrrat, nënat, nuset e bijat e tyre.

Por ndëkohë, drejtori i muzeut etnografik bën thirrje se tashmë po zhduken veshjet shqiptarçe (siç cilësohet veshja popullore qytetare e Elbasanit), si dhe personat që i punojnë ato. Në muzeun etnografik ndodhet një veshje shqiptarçe, por me vështirësi ekspozimi.

Edhe pse ishte menduar blerja e disa kostumeve të traditës së krahinës, mungesa e një procedure të thjeshtë blerjeje e ka bërë të vështirë realizimin e këtij projekti. Kreshnik Belegu thotë se prej vitesh nuk ka pasur mundësi të realizojë projektin për të pasuruar muzeun me kostume popullore.

"Jemi në një kohë kur kostumet origjinale është e pamundur të realizohen. Për këtë arsye kemi kërkuar që të pasurojmë fondin për t'i ruajtur këto kostume, por kemi hasur vështirësi ligjore për formën e veprimit mbi këto blerje. Kostumet janë në krahina dhe i kanë individë që nuk është se do të aplikojnë me oferta apo të bëhet tender mbi blerjen e tyre.

Berjen e fundit që kemi bërë, ka qenë aty nga vitet '80 dhe është edhe fondi aktual i muzeut. Për mbledhjen e këtyre kostumeve që janë drejt zhdukjes, duhet një projekt i përbashkët për grumbullimin e atyre më tipikeve dhe më të ruajturave".

I pyetur Belegu thotë se një kostum i Elbasanit në atë kohë ka kushtuar 25 000 - 42 000 lekë të vjetra. Zonat që kanë kostume me vlera janë Godoleshi që ka një kostum me rreth 27 pjesë, Shpati, Kërraba etj.

Sot një kostum qytetar i Elbasanit, sipas Belegut, kushton 1-2 milion lekë, ndërsa kostumi i krahinave kushton 500 000 - 1 000 000 lekë. Në muzeun etnografik vazhdon të mbetet një stendë bosh që pret ekspozimin e kostumeve popullore.


Drejtori i Trashëgimisë thotë se është shumë e rëndësishme që të gjendet një mundësi për blerjen e kostumeve pasi ato janë në zhdukje dhe nuk do të jetë e largët dita kur ato do të zhduken. Këto kostume nuk mund të prodhohen më, pasi nuk ekziston lënda e parë dhe nuk ka më gra që i punojnë ato.

"Sot ka shumë që thonë se prodhojnë kostume popullore, por ato janë vetëm imitime pasi kostumet popullore, sidomos ai i Elbasanit, që të realizohen duhet një kthim në kohë dhe një trashëgimtar i teknikës së realizimit të tyre që sot thuajse nuk ka më.

Në dyqane sot shihen shumë imitime, të cilat kushtojnë deri në 50 mijë lekë, por janë shumë larg origjinalit që mbetet pasuri e pak familjeve në sepetet e vjetra të dyerve të mëdha",- vijon Belegu.

Në një nga familjet e Elbasanit, një prej këtyre kostumeve vazhdon të mirëmbahet në sepet (arkë) me kujdesin dhe nikoqirllëkun që vazhdon nga vjehrra tek nusja e më tej. Kryefamiljari F.K. (nuk dëshiron të prononcohet me emër) thotë se janë joshur disa herë për ta shitur kostumin që përfshin të gjitha pjesët prej mëndafshi të qëndisura me ar, por kanë vendosur ta trashëgojnë si një pasuri jo thjesht monetare, por edhe shpirtërore.


Me prejardhje nga një ndër një familjet më të pasura të qytetit, vajza e ka trashëguar dhe kështu do të vazhdohet me këtë vepër të dorës së femrës elbasanase.
Sapo fillonte rritja e vajzës, tradicionalisht fillonte edhe paja e saj ndër të cilat një rëndësi të madhe kishte veshja shqiptarçe.


Për ato vajza që vinin nga familje të pasura kostumi porositej, ndërsa të tjerat mbylleshin dhe për vite me radhë punonin veshjen shqiptarçe, siç quhej edhe kostumi popullor qytetar, që do të shërbente edhe si veshje për martesën.


Një prej trashëgimtarëve që zotëron veshjen më të shtrenjtë qytetare të Elbasanit tregon se kostumi ruhet në arkën e vjetër duke i ndarë pjesët me napa dhe letra. Ky kostum është veshur shumë pak herë. Ai është i qëndisur me ar, ka pjesët e këmbëve të gjata, që për shumë familje ka kuptimin e shtresës sociale të asaj kohe. Madje në këtë familje ku ruhet ky kostum i rrallë i qëndisur me shumë ar, fatin për ta veshur e ka pasur nusja e shtëpisë.


"Nëna ime e ka trashëguar veshjen shqiptarçe qysh nga viti 1938 e deri sot. Ka disa familje të tjera që ruajnë kostume popullore qytetare të Elbasanit. Këto veshje ndaheshin në tre kategori: Seten nape që realizohej dhe vishej nga të gjitha shtresat, seten Shkodre ku lulet e arit realizoheshin me ngjyra dhe seten ari ku mbizotëron ari dhe zotëroheshin kryesisht nga familjet aristokrate dhe të pasura.


Një tjetër element që tregonte kategorinë janë këmbët. Sa më të gjata të ishin ato, aq më e pasur ishte familja". Ai tregon se ia kanë kërkuar për ta blerë kostumin popullor, por ai nuk e ka shitur.

Disa vite më parë një i huaj i ofroi 2800 euro, por ai e konsideron pasuri të madhe jo vetëm materiale, por edhe me rëndësi për familjen e tij duke mos e shitur. Nga tregimet e familjes, fesi (kapelja e mbushur me ar) është sekuestruar ndër pasuritë për shkak të vlerës së madhe. E vetmja gjë që i ka mbetur kësaj familje nga koha e artë e bollëkut dhe pasurisë është ky kostum i vjetër por me një vlerë të pamatë.

Veshja shqiptarçe dhe martesa

Kostumi kishte çerven, çitjanet, linja, jeleku, fesi me napolonat e floririt, kamet. Veshja shqiptarçe ishte traditë vetëm tek familjet myslimane të Kalasë. Kjo veshje shoqërohej edhe nga aksesorë të tjerë si sepeti ku mbahej, mbulesa e karrikes etj. Njëkohësisht në pajën e nuses do të bënte pjesë xhybja që mund të ishte ngjyrë vishnje ose blu, takmet e pajës, guvertja dhe boçja prej ari.

Veshja shqiptarçe vishej vetëm në ceremonitë më të rëndësishme dhe sidomos nga nuset. Kështu, pa mbaruar kostumi, vajza elbasanase nuk mund të martohej. Vajzat nga familjet e pasura e porosisnin, ndërsa ato që s'ishin në gjendje të mirë ekonomike e punonin vetë. Një punë e tillë kërkonte dy vjet kohë pa ndërprerje.

Nusja e re vishte kostumin popullor qytetar dhe po kështu në ceremonitë e tjera të dasmave apo ceremoni të rëndësishme një nuse e re vishte këtë kostum dhe kuptohej që ajo sapo ishte martuar. Ndërsa vajzat e reja nuk mund të vishnin veshjen shqiptarçe.

Ndryshe nga familjet myslimane, ato ortodokse nuk kishin një kostum tradicional të caktuar. Ato zakonisht vishnin një fustan të gjatë me bisht bezhë ose veshje evropiane.


Zbulohet kostumi origjinal popullor qytetar i Elbasanit
Si i ruajnë me fanatizëm familjet elbasanase veshjet që nuk përsëriten më
Vështirësitë për blerjen e kostumeve, një traditë që po shkon drejt zhdukjes.

Bardha Nergjoni, G. Shekulli

SHKOLLA E PARË ISHTE NË SHKODËR

Përveç shkrimit e leximit aty mësohej gramatika shqipe dhe përdoreshin librat e Bardhit, Budit e Bogdanit”. Historiani E. Zhak shton se edhe të tjera shkolla u hapën “në Pllanë, një fshat afër lumit Mat, më 1638, në Troshan, më 1639, dhe në vetë qytetin e Shkodrës më 1698”.

Shkollat e para shqipe janë hapur në Shkodër e rrethinë rreth 400 vjet më parë dhe shkolla e lartë të paktën 134 vjet më parë.
Shkodra ka pasur observatorin e parë astronomik në Ballkan. Gjatë qindvjeçarëve Shkodra ka qenë një metropol i qytetërimit shqiptar e madje ballkanik. Për disa dhjetëvjeçarë shteti komunist e pati zyrtarizuar një tezë të çuditshme, sipas së cilës e para shkollë shqipe në trojet shqiptare është hapur vetëm në vitin 1887 në Korçë. Në kujtim të kësaj ngjarjeje 7 marsi qe shpallur si dita kombëtare e mësuesit. Shkolla e Korçës bashkë me poezinë e Naim Frashërit që i thotë “ta paçim për jetë hua” ka atë rëndësi që ka, por të dhënat historike janë të tjera, krejt të tjera.
Shkollat shqipe në viset veriore të Atdheut kanë gjalluar të paktën qysh prej katërqind vjetësh.
At Donat Kurti në një studim të botuar te Hylli i Dritës më 1935 flet për të parën shkollë shqipe në vitin 1638. Si të parat shkolla “për sa dijm na” ai përmend “tri: shkolla e Pdhanës (lexo: Pllanës), e Blinishtit e e Shkodrës”. Për të parën thotë se është hapur më 1638. Ndërsa studiuesi amerikan Edvin Zhak (Edwin Jacques) në librin e tij të njohur “Historia e popullit shqiptar nga lashtësia deri në ditët e sotme” (The Albanians: An Ethnic History from PreHistoric Times to the Present) i çon shkollat e para shqipe pak më përpara në kohë, në vitin 1632.
“Shkolla e parë, e dokumentuar, në gjuhën shqipe u hap në Velë të Mirditës më 1632”, shkruan ai. Por kjo nuk ishte e vetmja. Sipas tij “Një tjetër shkollë mjaft e hershme ishte hapur në Kurbin më 1632. Autori përmend disa prej mësuesve që shërbyen në këto shkolla. Tërheqin vemendjen mbiemrat e tyre: Shqiptari (Gjon), Shkodrani (Filip), dhe një i tretë Dhërmiu (Dhimitër), që me sa duket është prej një krahine jugore të vendit, prej Dhërmiut. Më pas u çelën shumë shkolla të tjera. Derisa më 1878, pra një dhjetëvjeçar para “shkollës së parë shqipe”(!) të propagandës së diktaturës, në qytetet veriore shqiptare e deri në Durrës, siç nënvizon studiuesi amerikan, “kishte 21 shkolla të tjera fillore shqipe, që zhvillonin veprimtarinë e tyre”. Ai sqaron se secila prej këtyre shkollave kishte rreth tridhjetë nxënës, përveç asaj të Prizrenit, e cila kishte tetëdhjetë”.
Për arsye të njohura historike këto shkolla fillimisht u hapën në rrethinë: në Shkodër dhe në përgjithësi në qytete pushtuesi kishte kontroll të fortë, të përqëndruar, dhe kjo e vështirësonte deri në pamundësi hapjen e një shkolle shqipe. Shkollat ishin fetare, katolike. Kjo përmasë ishte e kuptueshme për kohën, nuk mund të ishte ndryshe. Katolicizmi përfaqësonte fenë e parë të shqiptarëve.
Në ato kushte sidomos, kur nëpërmjet trysnive me e ndërrue fenë pushtuesi synonte deri asimilimin, mund të thuhet se katolicizmi ishte pjesë qenësore e identitetit shqiptar.

Katolicizmi përfaqësonte kulturën dhe qytetërimin perëndimor. E. Zhak citon një klerik françeskan shqiptar të quajtur Leonardo, i cili, lidhur me thelbin e këtyre shkollave, pohon: “Ne jemi më shumë misionarë të qytetërimit se sa të fesë”.

Në këtë hulli është edhe Kuvendi i Arbërit, i mbajtur më 14-15 janar 1703, të dielën e dytë të Epifanisë, në Kishën e Shën Kollit në Mërkinjë të Lezhës. Siç dihet ai u organizua me nismën e nën kujdesin e drejtpërdrejtë të një pape të madh, Klementi XI, Albani. Studiuesit kanë vënë në dukje se nën veshjen fetare të këtij kuvendi të organizuar prej një pape me gjak shqiptar fshihej edhe synimi i madh me e mbajtë gjallë shqiptarizmën, në kushtet e pushtimit osman. Edhe fakti që dokumentet e këtij Kuvendi historik u botuan njëherësh në latinisht edhe në shqip, treqind vjet më parë, dëshmon qartësisht këtë synim, ashtu siç dëshmon se njerëzit që shkruanin shqip nuk ishin të pakët, pra as shkollat ku ata kishin mësuar e mësonin shqip.
Si vjet ishte treqindvjetori i Kuvendit të Arbërit dhe shteti në Tiranë bëri gjumin e madh, bashkë me institucionet e veta akademike, përfshi më të rëndësishmin institucion shkencor të vendit, Akademinë e Shkencave të Republikës së Shqipërisë.
Vijimësi e të njëjtit qëndrim shpërfillës që u mbajt edhe për Nënën Terezë, në vitin e Lumnimit të saj.

Po të mos kish bërë zhurmë shtypi, edhe aq sa u bë me këtë rast për Shenjëtoren e madhe, e që ishte shumë shumë pak, edhe aq nuk do të ishte bërë. Por le të kthehemi prapë te shkollat. Asnjë botim zyrtar nuk i përmend ato. Tekstet mësimore në shumë vështrime vazhdojnë me tezat e vjetra. Ndodh për mungesë përgjegjësie të institucioneve shtetërore, për padije, për ateizëm, apo sepse janë gjurmët e frymës kundërkombëtare të diktaturës, e cila e vinte “inernacionalizmin” e ideologjinë mbi interesat kombëtare? A të gjitha këto kanë gisht së bashku në këtë mbasdore? Përhapësimi i një mashtrimi të tillë historik e ligësisht të shëmtuar për qytetërimin e vendit tënd, duke e çuar hapjen e të parës shkollë shqipe gati treqind vjet më vonë se sa është e vërteta e dokumentuar prej studiuesve.

Shkolla e parë ishte në Shkodër Europe ku lulëzojnë universitete mijëvjeçare, është me të vërtetë diçka përbindshore. Eshtë një ndër shërbimet më të këqia që i bëhet lenies (kombit) shqiptare dhe padyshim një investim për llogari të qarqeve parake etnonacionaliste ballkanike. Të gjithë diktatorët e rroposin popullin e vet, por jo edhe qytetërimin e trashëguar, kulturën e gjuhën e tij. Ajo që ka ndodhur e pjesërisht po ndodh edhe sot Shqipëri, është e pakundshoqe në llojin e vet. Me sa duket ishte quajtur politikisht më e dobishme që, për inat të Shkodrës e të Veriut kundërkomunist, për urrejtje ndaj katolicizmit e qytetërimin perëndimor, le të fundohej edhe trashëgimia kulturore e qytetërimi europian i kombit. Me fjalë të tjera, jo nusja që kruhej me mullixhinë, por plaka shtrigë klithi: për inat të sime ré tim bir e shtifsha në dhé!
Historiani amerikan Edvin Zhak në veprën e naltpërmendur shton se më 1877 në qytetin e Shkodrës kishte edhe një “qendër me ndikim për arsimin e lartë, Kolegja e Shën Françesk Savierit, që pajiste me arsim teknik e tregtar rreth 400 studentë”. Dokumentohet kjo datë, por nuk dihet: mund të ketë qenë hapur edhe më parë. Në studimin që e përmenda më lart At Donat Kurti jep edhe një të dhënë të mrekullueshme për marrëdhëniet e vendit tonë me atë revolucion teknologjik që e tronditi botën kulturore me fuqinë e jashtëzakonshme shtytëse që u dha botimeve dhe kulturës në tërësi: për lidhjet me shtypshkronjën. Ai thekson se shtypshkronja kishte hyrë në Obot “fill mbas të gjetunit”, domethënë fill pas shpikjes së saj nga Gutenbergu. Shtypshkronja e Obotit, shkruan At Kurti, njihet më 1493. Kjo do të thotë se ajo ishte futur në Shqipëri vetëm 38 vjet pasi Gutenbergu i dha vendit të vet dhe botës prodhimin më të famshëm të krijesës së tij: Biblën e shtypur në shtypshkronjën e vet.

Shkolla e parë ishte në Shkodër

Tridhjetë e tetë vjet për atë kohë janë si tridhjetë e tetë ditë sot, ndoshta më pak. Ai përmend edhe shtypshkronjën tjetër të Shkodrës, që njihet më 1563, por nuk përjashtohet që edhe kjo të jetë më e hershme. Shtypshkronja, siç dihet, vlerësohet si një prej shpikjeve më të mëdha të gjithë kohëve. Studiues të ndryshëm e vendosin Gutenbergun, autorin e kësaj shpikjeje, ndër njëqind njerëzit më me ndikim në historinë e njerëzimit. Madje amerikani Majkëll Hart (Michael H. Hart), e rendit të tetin sipas këtij kriteri. Futja kaq e vrullshme, e menjëhershme, e kësaj teknologjie dëshmon se në Shkodër e rrethina lidhjet me Perëndimin ishin të drejtpërdrejta; dëshmon se aty kishte një jetë intelektuale të dendur, plot energji, aty shkruhej, krijohej, botohej, përhapej kulturë.

Cilët libra janë botuar në ato vite të mugëta?
Mjerisht gjatë zhvillimeve të mëvonshme dramatike në trojet shqiptare ato janë zhdukur. Por gjithësesi mund të shpresohet se diçka do të ketë mbetur e herëdokur do të zbulohet. Arkivat e Vatikanit e ato të Stambollit kanë ende shumë galeri të paprekura prej nesh.

Mehmet Elezi. 2003

Zanat dhe Orët në “Lahutën e Malcis"

Në gojën e popullit, kur përmendën Zanat dhe Orët, thuhet Shtojzovallet, që do të thotë Shtojua, o Zot, vallet.

Zanat dhe Orët janë qenie mitologjike, ndërsa fjala "Shtojzovallet" vjen si eufemizëm për Zanat dhe Orët ose për të dyja së bashku.
Ky ligjërim ishte i përgjithshëm në kapërcyell të shek.XIX-XX kur ngjizej Lahuta e Malcis, ndërsa sot në ligjërimin e shkruar ndodh të përdoret eufemizmi Shtojzovallet, sikur të bëhej fjalë për qenie mitologjike, pavarësisht nga Zanat dhe Orët. Në popull thuhet edhe Zanat e Malit, çfarë nënkupton se vendqëndrimi tyre ka qenë përgjithësisht mali, prandaj gjinorja "e malit" është identifikim: Zana e Veleçikut (Zana e Malit të Veleçikut), Zana e Miliskaut (Zana e Malit të Miliskaut).
Për Orët thuhet: Ora e Shalës ose Orët e Dukagjinit dhe Ora e Shtëpisë ose Ora filanit me kuptimin përkujdestarja misterioze e krahinës, e shtëpisë apo e aksh individi. Për këtë arsye mund të arrijmë në përfundimin se funksioni i dallon Zanat prej Orëve.

Me fjalë të tjera, Zana është një qenie mitologjike, ndërsa Ora është një Zanë me "detyra" të përcaktuara.
Për më tepër Zana është trime, sepse në popull thuhet: Filani është trim si Zana, ndërsa ky krahasim zakonisht nuk vjen për Orët. Zana është shumë e bukur, prandaj thuhet: E bukur si Zanë. Orët mund të jenë ose jo të bukura.
Si Zanat ashtu edhe Orët, pra Shtojzovallet, zotërojnë edhe një fuqi të mistershme: aftësinë për të shituar njerëzit. Zakonisht shitojnë burrat që guxojnë t'i shohin Shtojzovallet nudo tek lahen nën dritën e hënës, apo këdo që i trazon gjatë ekstazës së tyre të vallëzimit. Folja "me shitue" ka të bëjë me një veprim të mistershëm që e zotërojnë vetëm Shtojzovallet, të cilat, kur zemërohen me njerëzit, i shitojnë ata, dmth, i lënë pa mend në kokë për tërë jetën, të paaftë për t'i dalë zot vetes; i ngrijnë në vend, i bëjnë kallkan. Zanat dhe Orët shitojnë këdo, burrë apo grua, plak a të ri me timbrikën e hatashme të tingujve që prodhojnë gjatë të kënduarit ose me vallet e magjishme e mjete të tjera, ashtu si edhe shërojnë apo u japin fuqi të mbinatyrshme me qumështin e gjirit cilitdo që ka fituar simpatinë e tyre.

E bëmë këtë hyrje, sepse gjykojmë se Fishta nga ky përfytyrim popullor u nis kur iu drejtua Zanave dhe Orëve në veprën e tij madhore, Lahuta e Malcis. Madje mund të thuhet me plot gojë se vepra e tij ka ndikuar në ngulitjen e mëpastajme të përfytyrimeve për Zanat dhe Orët, tanimë jo thjeshtë si besime popullore, por të rizgjuara si imazhe artistike nga mitologjia iliro-arbërore.
Nisur nga vargu "Për mjedis mue m'plastë lahuta", që Fishta e ka vënë si betim në gojën e një Zane, mendojmë se edhe vetë titulli i veprës Lahuta e Malcis ka të bëjë më tepër me mitin e Zanave këngëtare se sa me instrumentin e lahutës, me të cilin shoqëroheshin përgjithësisht vargjet epike të folklorit shqiptar. Në veprën e Fishtës metonimia "lahuta e malësisë" shënjon bëmat e malësorëve, historinë e shkruar dhe të pashkruar të shqiptarëve ndër shekuj, mbartur ndër mitet e tyre të trashëguara qysh nga parahistoria e etnogjenezës ilire që na shpie te pellazgët, popullimet paraindoeuropiane të kontinentit tonë.
Lahuta është simbol identifikues i atyre qenieve mitologjike prej nga Fishta krijoi figurën e Zanës së Frymëzimit, me të cilën këndoi për 35 vjet rresht në veprën e tij epope. Më tej ai modeloi personazhin e Orës së Shqipërisë, një Zanë që u jep fuqi të mbinatyrshme heronjve shqiptarë; skaliti figurën e Zanës së Madhe, që lufton fyt a fyt me Orën thepe të Malit të Zi etj. Fishta këndoi në Lahutë të Malcis "Panteonin" e munguar të Shtojzovalleve dhe të disa figurave të tjera mitologjike në letërsinë shqiptare. Edhe për këtë kontribut Lahuta e Malcis "është përpjekja ma vigane,- si shprehet Ernest Koliqi,- qi Shqiptari bani deri tash per t'ia zbuluem vetvetes boten e vet".
Zanat dhe Orët zënë vendin më të madh të lëndës mitologjike në Lahutë të Malcis. Veçanërisht Zana e Frymëzimit, që na shfaqet që në blenin e parë ("Marash Uci", shkruar më 1902), e identifikuar si Zana e Veleçikut. Zana e Frymëzimit është thirrur prej Fishtës që në ngjizje të poemës si një alter autor, duke e bërë kështu një element funksional të strukturës përmbajtësore dhe narrative të veprës.
Duhet thënë që në fillim se Zanat dhe Orët (dhe përgjithësisht figurat mitologjike) nuk vijnë në veprën e Fishtës si mite të gatshme, si mund të mendohet sot kur etnologët kanë arritur të studiojnë mitologjinë shqiptare dhe ta krahasojnë atë me mitologjinë ballkanike e më gjerë. Mitet në veprën e Fishtës nuk janë as ndikim i modeleve të njohura letrare të penave të shquara, si janë shprehur disa studiues kur kanë krahasuar poetin e Lahutës së Malcis me Homerin, Virgjilin, Miltonin a ndonjë tjetër. Aq më pak, Zanat dhe Orët e Lahutës së Malcis shëmbëllejnë me Vilat e mitologjisë së sllavëve të Ballkanit, për të cilat, gjithashtu, ka pasur studiues që kanë gjetur përvijime pa u thelluar sa duhet.
Në kohën kur jetonte Fishta, Zanat dhe Orët ishin një realitet, ta quajmë, fantastik shqiptar. Ditën malësorët gjallonin me pushkë në krah, natën mbylleshin në kullat e tyre për t'ua lëshuar trojet përreth qenieve mitike, të cilat kishin në dorë fatin e njerëzve, mbarëvajtjen e gjësë së gjallë, shumimin e bereqetit. Secili person ose çdo gjë e gjallë kishte Orën e vet të bardhë ose të ligë. Çdo fis a krahinë kishte Zanën e vet që ishte e bukur "me të verbue", trime "me të çartë".
Edhe në qytete (veçmas në një qytet si Shkodra) fantazia mitologjike ishte e gjallë. Netëve me hënë të plotë Zanat dhe Orët e maleve këndonin dhe hidhnin valle zabeleve më të bukura buzë ujërave, ashtu si ditën malësorët mblidheshin në log duke u argëtuar me këngë e valle.
Duke qenë edhe vetë pjesë e këtij realiteti, Fishta e thërret Zanën e Veleçikut për të kënduar së bashku me të në Lahutë të Malcis bëmat e këtyre njerëzve, shpirtin e tyre. Sikur të mos kishte vepruar ashtu, dmth, po të mos e thërriste një Zanë Mali për të kënduar së bashku me të jetën e malësorëve, zor se malësorët do ta pranonin këngën e tij, si u pranuan realisht vargjet e Lahutës së Malcis, duke u mësuar përmendsh edhe nga njerëz që nuk dinin shkrim e këndim. Sepse ndër shqiptarë ka edhe një kult të këngës, një kult të fjalës së bukur që vjen vetëm si frymëzim i magjishëm prej qenieve mitologjike, si kudo në trevat e Mesdheut. Kur duan ato, Shtojzovallet, ia vënë dikujt në dorë lahutën dhe ia rreshtojnë fjalët. Jo kushdo mund ta bëjë këtë punë, përveç të zgjedhurve prej Zanave. Fishta që kur zu fill Lahuta e Malcis ndihej i zgjedhur prej Zanës së vet të Frymëzimit: "Se pa ty, besa, moj Zanë, / Vështirë se 'i fjalë unë muj me e thanë" do të shkruajë ai më vonë.
Nisur nga vargjet e Fishtës, gjithnjë nga bleni i parë, Zana e Frymëzimit është thirrur në Lahutë të Malcis për të mallkuar armikun ("Lum, oj Zana e Veleçikut \ që m'ia lëshon ti namet anmikut"); për të nxitur malësorët në mbrojtje të trojeve të veta ("Që m'i uron djemtë e Malcis"); për të mbajtur zgjuar ndërgjegjen kombëtare edhe në kushtet më të pafavorshme ("Që m'ia qan hallin Shqipnisë"). Por, pavarësisht asaj që komunikon autori, Zana e Frymëzimit është thirrur në Lahutë të Malcis, jo vetëm si një alter autor, por edhe si një alter ego. Fishta vë në pingrimën e Zanës krahas lavdisë së të kaluarës ("në të bardhat kohë që kanë prendue") edhe dhimbjen e vet për gjendjen e rëndë ekonomiko-sociale të shqiptarit të robtuar:

Për me mbrojtë një grue te shpia,
Të cilës bukë i lypin fëmija
Edhe i len, ndoshta, me qa
Përse e mjera bukë nuk ka
(Kënga XIII, v.30-34)
Vargje të tilla, që rreth një çerek shekulli më vonë do të karakterizonin veprën e Migjenit, nuk mund të zinin vend ndryshe në një vepër epike që ishte e orientuar në lartësimin e bëmave heroike të kombit. Kemi parasysh këtu rregullat e ngurta të klasicizmit që nuk e pranonte kategorinë e së ulëtës (vulgares) në një vepër epike. Por Fishta, që i ka njohur mirë këto rregulla, ka ditur edhe t'u shmanget atyre, duke i lëshuar rrugë spontanitetit të vet poetik përmes pingërimës së Zanës së Frymëzimit. Zana e Frymëzimit, si një alter ego, shpreh në ndonjë rast edhe nervozizmin që i shkaktohej poetit prej një realiteti herë-herë aspak epik, si dhe nevojën për t'u çliruar prej mllefeve asfiksuese për shkak të politikës së atëhershme të Evropës në Ballkan, e cila ishte fare pak qytetëruese si pretendonte të ishte. Në shpërthime të tilla autori ka përdorur edhe një gjuhë tejet vulgare, si në vargjet:

Uh, Evropë, ti kurva e motit,
Që i re mohit Besës e Zotit,
Po a ky asht sheji i qytetnisë,
Me nda tokën e Shqipnisë,
Për me mbajtë këlyshët e Rusisë?
(XIII, v.40-44)
Një dimension tjetër i Fishtës, të cilin na duhet ta theksojmë që në krye të këtyre shënimeve për Zanat dhe Orët në Lahutë të Malcis, është fakti se ai ishte një frat i shkolluar që njihte mirë mitologjinë greko-romake e biblike. Fishta njihte mirë edhe letërsinë e shkruar që ishte mbështetur në atë mitologji. Por thirrja e Zanave dhe Orëve në Lahutë të Malcis nuk duhet marrë si aplikim i atyre modeleve, qofshin edhe të mjeshtërve klasikë si Homeri e Virgjili. Aq më pak të mendohet se Zanat dhe Orët janë muzat dhe nimfat e Olimpit apo se Zana e Frymëzimit të Fishtës është muza Kaliopi që në mitologjinë greke paraqitet me lahutë në dorë dhe simbolizon epikën. Fishta e krijoi vetë figurën mitologjike të Zanës së Frymëzimit sipas lëndës mitologjike që gjallonte në popull. Zana e tij e Frymëzimit nuk është as Diana e romakëve që identifikohet me Artemidën e grekëve, sa do që në thelb ka diçka të përbashkët me të, sepse simbolizon mbrojtjen e natyrës së virgjër. Çabej që e ka lidhur origjinën e fjalës "Zana" me Dianën e romakëve, ka theksuar se "kulti i fortë i Dianës në Shqipëri e përveç këtij vendi në mbarë Gadishullin e Ballkanit të kohës antike sikundër shihet nga dëshmia e mbishkrimeve (...) na bën të pranojmë që te kjo Diana kemi të bëjmë me një "interpretatio latina" të hyjnive epikore (vendase) pararomake." Ka edhe një shpjegim të A.Meyerit, që vëren se "tek emri ilir Thana... mund që të ruhet një shkallë e vjetër e shqipes Zana", të cilën e lë të kuptuar edhe Çabej si të pranuar. Në këtë rast kemi të drejtë ta lidhim edhe me kuptimin e foljes me thanë (ai thot-ë), pra, me simbolikën e Thot-it, një nga perënditë më të lashtë të Egjyptit me origjinë pellazge (iliro-shqiptare), siç e klasifikon prof. Katapano në veprën e tij, "Thot-i fliste shqip".

Në blenin e dytë të Lahutës së Malcis, në episodin e Vraninës (botuar më 1907) Zana e Frymëzimit (ajo nuk identifikohet më si Zana e Veleçikut) zë vend më dukshëm në strukturën përmbajtësore dhe narrative të atij cikli. Në një farë mënyre mund të thuhet se Zana e Frymëzimit, gjithnjë si një alter autor, "përzihet" në konfliktin e çetës shqiptare të Oso Kukës me cubat e sirdarit të Malit të Zi. Me të narracioni fiton një përmasë të re, tepër origjinale, sepse dialogu i saj me autorin zbulon në një farë mënyre intrigën e atij konflikti të ashpër tragjik midis shqiptarëve dhe fqinjëve të tyre.

Në blenin e tretë të Lahutës së Macis Zana nis të na shfaqet edhe si personazh. Ajo tanimë është "Ora e Shqipnisë". Duhet të risjellim ndër mend se bleni i tretë "Lidhja e Prizrenit" (shkruar dhe botuar së pari më 1920-1922) zë vend në Lahutë të Macis fill mbas episodit të Oso Kukës (bleni i dytë), me të cilin hapet vepra. Kur shkruheshin dhe botoheshin të pesë këngët e episodit "Lidhja e Prizrenit", Shqipëria ishte bërë shtet i pavarur, ishin vendosur kufijtë dhe kishin filluar të funksiononin institucionet. E kaluara nuk ishte më një tregim mitologjik për fisin apo një këngë folklorike trimërie. E kaluara tashmë është histori. Marash Uci dhe Oso Kuka janë një pjesë e saj. Fiset e malësorëve që u përballën me shovinizmin malazias, gjithashtu, një pjesë e saj. Madje e gjithë Shqipëria dhe Ballkani ishin pjesë e konflikteve historike të perandorive të kohës dhe të Fuqive të Mëdha. Ashtu si sot dhe dje, në vitet '20-'30, kur vazhdonte të shkruhej Lahuta e Malcis, Fishta ishte ndërgjegjësuar se po shkruante epopenë e fisit dhe të kombit shqiptar. Dhe kombi shqiptar i kishte rrënjët deri thellë në mitet e veta. Zana e Frymëzimit do ta shoqërojë autorin si në dy blenet e para. Por tashmë Fishta është bërë intim me të. Ai i drejtohet me shprehje të tilla, si: "Deh, moj Zanë, ty, t'qofsha true".
Edhe në këngën e fundit Fishta nuk e harron Zanën e vet të Frymëzimit, e cila për disa dekada i ka qëndruar pranë. Ai tani e quan një bjeshkatare, me të cilën ka realizuar një monument të pavdekshëm në gjuhën shqipe:
"Ndertue kem 'i pomendare, \ Rrfe as mot mos m'e dërmue".
Të pathemelta mbetet argumentimet e disa studiuesve që te kjo Zanë vazhdojnë të kërkojnë një figure "që del në literaturën tonë si substitut i Perëndive të literaturës antike greke". Ajo është thjeshtë një krijesë e poetit që i shton rrëfimit epik notat e "tipizimit lirik". Më kot janë munduar edhe zëra të tjerë që kanë kërkuar te këto Orë dhe Zana të Lahutës së Malcis analogji apo diçka tjetër me Vilat e epikës sllave. Mund të ishte e kundërta.

Fakti që figurat mitologjike shqiptare vijnë fuqishëm në letërsinë e shkruar shqiptare kaq vonë, në fillimshekullin XX, nuk duhet paragjykuar si "një fenomen i vonuar në letërsi", krahasuar me letërsinë e vendeve të zhvilluara, përfshirë, psh, letërsinë dhe kulturën gjermane me Richard Ëagnerin (1813-1883), shkrimtar dhe kompozitor i shquar i romantazmit evropian, veprat e të cilit ishin rikrijim i subjekteve dhe figurave mitologjike gjermanike, veçanërisht, të eposit të Nibelungëve. Mund të kujtojmë këtu se në vitin 1906, kur Fishta niste botimin e Lahutës së Malcis në Evropë vlerësohej me Çmimin Nobel italiani Karduçi (1835-1907), që në vendin e tij konsiderohej poeti i fundit romantik. Në një këndvështrim më të guximshëm, për shfrytëzimin e miteve nga Fishta dhe rikrijimin e tyre, sipas modeleve të letërsisë gojore, mund të shtonim se ai ishte në të njëjtën paralele me zhvillimet estetike evropiane të kohës së tij. Autori i Lahutës së Malcis ishte në vazhdën e atyre shkrimtarëve romantikë, për të cilët është thënë se "në krijimtarinë e tyre pati gjallërim edhe një lloj mitologjizmi i ri, i cili i parapriu mitologjizmit modernist".


Kënga e fundit
Edhe në këngën e fundit Fishta nuk e harron Zanën e vet të Frymëzimit, e cila për disa dekada i ka qëndruar pranë. Ai tani e quan një bjeshkatare, me të cilën ka realizuar një monument të pavdekshëm në gjuhën shqipe: "Ndertue kem 'i pomendare, \ Rrfe as mot mos m'e dërmue".

T. Çobani

Të meritosh emrin qytetar !

Shqiptarët rizbuluan demokracinë. Atë demokraci që stërgjyshërit e tyre kishin krijuar mijëvjeçarë më parë. Ajo sot është ende e brishtë dhe delikate. Ushqehet si një fëmijë që nuk ka dhëmbë dhe mbahet në krahët e disa prindërve joligjorë të ligjëruar.

Shqiptarët sot duken të ndarë në 3 grupime:

- Një grupim mendon se ka ardhur koha që demokracia jonë delikate të tentojë të ngrihet dhe të ecë me këmbët e veta.

- Një grupim tjetër që mendon se demokracia jonë duhet lënë të rritet edhe më shumë për të provuar pjekurinë e saj, duke evituar kështu ndonjë rrëzim të mundshëm.

- Gjithashtu ekziston një tjetër grupim që nuk e di ç'është demokracia, ç'duhet bërë me të dhe që mbi të gjitha as që i intereson fare të merret me të. Kjo pjesë e quan veten jashtë politikës dhe mendon që politika nuk ka asnjë ndikim në jetët e tyre...

Dy grupimet e para janë plotësisht të bindura rreth bindjes së tyre dhe në vetvete ndjejnë apo vethipnotizohen se kanë plotësisht të drejtë. Dhe po ti dëgjosh të dyja palët, ato, të dyja kanë të drejtë rreth kauzës së tyre. Por e drejta nuk është pronë e askujt dhe sigurisht qëndron mbi palët.

A mundet ta garantojmë demokracinë tonë pa e testuar?

E drejta prodhon zgjidhje dhe jo krizë. Demokracia nuk është mbërritje, por rruga që duhet të ndjekim.

Qeveria, e majtë, e djathtë apo e qendrës, çfarëdo qoftë, është qeveria e të gjithë shqiptarëve. E shqiptarëve të majtë, të djathtë, apo çfarëdo qofshin ata qytetarë. Qeveria është e të gjithëve dhe kjo nuk do të thotë që çdo kritikë drejtuar një keqfunksionimi të saj, në dëm të qytetarëve, duhet të shikohet detyrimisht si reagim me prapavijë politike. Kjo mendësi krijon sëmundje në shoqëri, krijon ndarje.

Nuk është qytetare dhe njëkohësisht aspak normale, të gjykosh partinë politike që simpatizon, me të njëjtën logjikë siç gjykohet psh. ekipi i preferuar i futbollit. Kur ekipi ynë i preferuar humbet një ndeshje, gabon në teknikë dhe taktikë, ne përsëri i qëndrojmë besnikë, madje edhe mundohemi të justifikojmë gabimet e tij.

Jo të nderuar qytetarë.
Jeta jonë nuk është një lojë dhe humbjet e ekipit tonë partiak nuk janë thjeshtë humbje pikësh në tabelë e renditje, por këto gabime rëndojnë drejtëpërdrejtë me pasoja reale në jetën tonë. Reflektohen menjëherë në të ardhmen dhe zhvillimin tonë të përbashkët.

Nuk mund të mbyllim një sy, një vesh apo edhe vetë mendjen përballë një gabimi, vetëm për faktin se këtë gabim e kreu partia për të cilën militojmë, partia të cilën simpatizojmë. Kjo dashuri fanatike kalb frutin e vet.

Duhet të ndjehemi qytetarë. Jemi të destinuar të jemi të tillë. Reagimi ynë kundrejt një padrejtësie, një gabimi, një papërgjegjshmërie, duhet të jetë si ndaj një fëmije të cilit ia duam të mirën. Fëmijën e ndëshkojmë kur gabon, që të rritet i shëndetshëm, i pastër, i përgjegjshëm. Fëmijën tonë, jemi ne të parët që e këshillojmë, që e kritikojmë, që e edukojmë, pikërisht sepse e duam më shumë dhe duam për të, më të mirën e mundshme.

Militantë partiakë fanatikë pa elasticitet qytetarie, krijojnë parti politike të përkëdhelura e tekanjoze, aspak serioze dhe të denja për të drejtuar një qytetërim përpara.


Jemi ne qytetarët gjykatësit më të mirë, prandaj mos lejoni të shndërroheni në vegla antidemokratike, të cilat i shërbejnë drejtëpërdrejtë infeksionit të përhapet. Largojini nga mendja idetë boshe se ju nuk keni asnjë peshë, se opinioni juaj nuk ka asnjë vlerë, se politika është e ndyrë dhe është më e denjë të qëndroni si spektator indiferent. Eshtë pikërisht kjo indiferencë që mbulon qindra e mijëra padrejtësi ndaj qytetarëve. Eshtë pikërisht kjo indiferencë, që tenton të shfaqet si bindje e sprovuar që me mosveprimin e saj, vulos në dëm të vetes. Edhe nëse ajo politikë (e cila përkthehet në motorrin e zhvillimit të vendit) është aq e ndyrë, pikërisht kjo është arsyeja themelore përse nuk duhet të qëndrojmë indiferentë. E ndoshta është aq e ndyrë, pikërisht nga mospërfillja jonë.

Ka ardhur koha që shqiptarët të mos shohin vetë blu e rozë, por në spektrin e tyre të shtojnë më tepër ngjyrat KUQ E ZI.

Shikoni arsimin shqiptar, shikoni drejtësinë shqiptare dhe thuajeni nëse kështu ndjeheheni krenarë. Me një arsim të shenjtë dhe një familje të shëndetshme shoqëria jonë do të ecë përpara.

Shkroi dhe përgatiti: Stop Injorancës http://www.facebook.com/NdalPaditurise2

Ballsh, situata me helmimin, sot dynden nxënës në spital

Ballshi ndodhet edhe sot ne gjendje alarmi me rastet e helmimit qe u shfaqen dje ne mbremje tek mbi 100 persona. Paraditen e sotme kane qene rreth 200 nxenes qe i jane drejtuar spitalit rajonal te qytetit me te njejtat simptoma si mbremjen e se henes.

Sot paradite spitali i Ballshit ka perjetuar një dyndje masive. Rastet ishin përgjithësisht nxënës të shkollave.

Shume raste jane derguar ne Fier pasi paraqitet e paperballueshme situata ne spitalin rajonal te Ballshit me fluksin e pacienteve qe shfaqen ne dyert e dhomave te spitalit cdo minute. Vleresohet se 50 nxenes nga cdo shkolle e qytetit rezultojne te helmuar. Si pasoje ne te gjitha shkollat eshte nderprere mesimi.

Mbreme 102 persona iu drejtuan spitalit
Mbrëmjen e së hënës, 102 persona në qytetin e Ballshit u shtruan në spital. Dyshohet që shkak për këtë shtrim masiv, të jetë bërë helmimi nga uji i pijshëm. Shtrimi i tyre në një hark të shkurtër kohor, vetëm 2 ditë alarmoi edhe Ministrinë e Shëndetësisë e Institutin e Shëndetit Publik. Duke qënë se numri i personave që kërkonin hospitalizim ka qënë i lartë, disa prej tyre janë dërguar edhe drejt spitalit të Fierit. ”Kishin diarre, të vjella, temperaturë të ulët e dridhje trupi", pohojne burime nga reparti i Urgjencës.

Mësohet gjithashtu, se të gjithë personat e shtruar në spital jetojnë në qytetin e Ballshit.
Ministria e Shëndetësisë me të marrë vesh lajmin aspak të zakontë, ka ngritur menjëherë dy grupe hetimore, të cilët u nisën mbrëmjen e së hënës drejt Ballshit, për të vërejtur situatën e krijuar atje nga afër.

Në grupin e ngritur nga MSH, ndodhet edhe Drejtori i Institutit të Shëndetit Publik, Alban Ylli, i cili deklaron për News 24 se është ende herët të flitet për helmim të këtyre banorëve, ndërkohë që thekson se “MSH ka dhënë urdhër për të ndërprerë furnizimin e qytetit me ujë të pijshëm.

Sipas Ministrit të Shëndetësisë Petrit Vasili, pacientët vijnë në spital, marrin trajtim dhe largohen, ndërsa shton se “është dhënë urdhër për ndërprerjen e ujit të pijshëm në qytetin e Ballshit, deri në zbardhjen e shkaqeve të plota.”

Ndërkaq, Drejtoria e Policisë së Qarkut, në bashkëpunim me Prokurorinë e Rrethit Gjyqësor Fier, kanë ngritur 2 grupe hetimore dhe po hetojnë ngjarjen.

Ballkanweb