Po ndërtojmë një shtet për mafien !

Ligjvënësit shqiptarë vënë pasuri në emër të padrejtësisë, fshehur pas petkut të imunitetit.
Punonjësit e ekzekutivit, në mënyrë të veçantë ata që administrojnë fonde publike, bëhen të pasur për një ditë, me tendera e ryshfete.


Për sa i takon sektorit të gjyqësorit, ai është më i dobëti dhe i përfolur. Gjyqtarët kanë legjitimuar pronat e mbivendosura, pronat e huaja, duke mos i dhënë të drejtë pronarit legjitim. Ata s’guxojnë të dënojnë trafikantët ose u japin dënime qesharake.
Të vjen keq që institucioni që e ka për objekt e detyrim të verifikojë zyrtarët e lartë merret me nëpunësit e vegjël. Nëse do të pranojmë se në kapitalizëm drejtësia vendoset përmes forcës së parasë, atëherë në Shqipëri e ardhmja e vendimmarrjes paraqitet e errët. Nëse do të pranojmë që “pastrimi i parave” ekziston te ne, atëherë kemi të bëjmë me praninë e botës kriminale. Institucionet ndërkombëtare, Banka Botërore, Fondi Monetar Ndërkombëtar, vlerësojnë se jo të gjitha burimet financiare gjenerohen nga puna formale.

Po t’i referohemi deklaratave zyrtare të Departamentit të Shtetit të SHBA, rezulton se në Shqipëri vetëm trafiku i drogës kap shifrën dy miliardë dollarë. Burime të mëdha financiare gjenerojnë dhe trafiku i qenieve, trafiku i armëve, mallrat monopol dhe me akciza të larta, si cigaret, alkoolet, çka do të thotë se krimi i organizuar ka kapur për fyti shtetin.

Statisticienët ndërkombëtarë pohojnë se në Shqipëri ekonomia informale arrin deri në 60% , gjë që tregon qartë pafuqinë dhe efektivitetin e ulët të qeverisë shqiptare.
Gjakmarrja si fenomen shqiptar bën kërdinë dhe drejtësia hesht. Vështirë se gjen vend në botë të ekzistojë ky fenomen. Sa analfabetë prodhon gjakmarrja, fukarallëk e plagë të tjera sociale?

Janë marrë me këtë çështje dhe njerëz nga shoqëria civile, por pa rezultat.

Po si mund të bëhet shteti pa u vendosur ligji në vend?

Shkelet ligji, i cili tashmë është bërë sundues, zaptohen trotuare e bëhen lokale mbi pronën publike, transformohen rrugë, ndotet mjedisi, bëhen shtëpi pa leje dhe këmbehen ato me një votë, legalizohen pronat e pronarëve të vërtetë pa u kompensuar, jepet toka për një euro, pra këto e të tjera si këto i quajnë drejtësi të vëna mbi padrejtësinë.
Një rol të veçantë ka dhe duhet të ketë media, që nuk duhet të pajtohet me paligjësitë që nuk mungojnë dhe në këtë fushë. Ajo duhet të denoncojë fuqishëm padrejtësitë që bëhen në emër të drejtësisë.

Ka ardhur koha t’i thërrasim ndërgjegjes dhe ta fillojmë punën nga zbatimi i ligjit. Çdo vonesë në këtë drejtim do ta transformojë Shqipërinë në një vend ku ligjin e vërtetë e bën mafia.

Nga Sadedin Çeliku

Burimi : http://www.gazetatema.net/?gjuha=0&id=6075&PHPSESSID=f7ee1bd1abc8f146d228f54b515ac2f3

Rezultate tronditëse : Një në katër persona në botë, ka probleme mendore !!!

Nëse shokët e tu të duken për mrekulli, fillo të shqetësohesh për veten.

1 në 4 persona, vuan nga çrregullimi mendor apo neurologjik në sjelljet e tij. Problemi më i madh që del nga këto të dhëna është fakti se këto raste të çrregullimeve, nuk shërohen.

Qindra miliona njerëz në tërë botën vuajnë nga çrregullimet mendore dhe neurologjike në sjellje. Sipas të dhënave të fundit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (WHO), më shumë se 154 milionë njerëz vuajnë nga depresioni, më shumë se 25 milionë vuajnë nga skizofrenia, ndërsa 91 milionë të tjerë kanë probleme me alkoolin, si dhe 15 milionë prej banorëve të planetit të tokës, kanë probleme më drogën.

Organizata Botërore e Shëndetësisë po ashtu e sjell një fakt ‘tronditës’ se një në katër persona që janë kontrolluar në institucionet mjekësore, është konstatuar që vuan nga çrregullimet mendore dhe problemi më i madh është se shumica e këtyre rasteve të çrregullimeve nuk janë diagnostifikuar, kështu që për këtë arsye nuk mund të kurohen. Organizata Botërore e Shëndetësisë pohon se këta persona përgjithësisht janë ‘të futur’ në izolimin social, në kualitetin e keq të jetesës dhe është rritur edhe numri i tyre që përfundojnë me vetvrasje. Si arsye kryesore të kësaj gjendje ‘WHO’ përmend shpenzimet gjithnjë e më të mëdha ekonomike dhe sociale të individëve.

KUJDES, ESHTE NJE BOTE E ÇMENDUR !

Bota Sot

Letërsia shqiptare evropiane ? Si të krahasosh Librazhdin me Londrën...

Më 27 gusht 2009, Gazeta Shqiptare dhe gazeta Korrieri botuan reagimet e katër shkrimtarëve ndaj ligjëratës sime të mbajtur në Seminarin XXVII Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, në Prishtinë.

Përpos reagimeve të këtyre katër shkrimtarëve - Besnik Mustafaj, Diana Çuli, Ylljet Aliçkaj dhe Behar Gjoka, Gazeta Shqiptare i paralajmëroi, me fotografi, edhe reagimet e shkrimtarit Nasho Jorgaqi dhe të poetit e botuesit Bujar Hudhri, por reagimet e tyre në këtë numër të saj nuk i pamë. Reagimin e këtyre katër shkrimtarëve e botoi shpejt edhe gazeta e Prishtinës Koha ditore, por e botoi me një titull të falsifikuar. Mendimin e Besnik Mustafajt: në qoftë se është e vërtetë se Rexhep Qosja ka thënë se letërsia shqipe nuk e ka arritur nivelin e letërsisë evropiane "atëherë duket se ai ka kohë që nuk lexon letërsi shqiptare", gazeta Koha ditore e bëri mendim të të gjithë shkrimtarëve shqiptarë: "Shkrimtarët shqiptarë vlerësojnë se Qosja ka kohë që s'ka lexuar letërsi shqipe". Unë nuk besoj se falsifikimet e tilla përbëjnë moralin e gazetës Koha ditore, po të një gazetari që keqpërdor Kohën ditore për hesapet e veta. Reagimi i katër shkrimtarëve të përmendur, Besnik Mustafaj, Diana Çuli, Ylljet Aliçkaj dhe Behar Gjoka shkaktoi mandej baticë-kiç reagimesh në media dhe në forume të ndryshme. Si shembull të këtyre reagimeve dua të përmend reagimin e kallakanxhës së PDSH-së, e quajtur Miranda Haxhia, e cila me gjuhë të pistë e të shëmtuar, të ushtruar në klanet ku përket, shkruan për çka ia arrin dora, por nuk ia arrin mendja servile! U turrën patriotët e kafeneve ta mbrojnë letërsinë shqipe prej shkrimtarit dhe studiuesit të saj, i cili për të ka bërë më shumë se të gjithë ata së bashku me të gjithë paraardhësit e tyre, me të gjithë farefisin e tyre dhe me të gjithë punëdhënësit e tyre! Në rastet më të shpeshta këto janë reagime të rrogëtarëve të moçëm e të rinj të dy partive të të dy anëve; të rrogëtarëve të cilët për shkencën letrare shqipe shkruajnë pa e pasur asnjë sprovë për letërsinë shqipe; të cilët për letërsinë evropiane flasin pa dalë ende prej botës letrare të Zhyl Vernit e të Elin Pelinit; të cilët për servilët e neveritshëm të diktaturave gjykojnë si të ishin ende në fakultetin e Zhdanovit! Dhe, le të shkruajnë ashtu, le të flasin ashtu dhe le të gjykojnë ashtu: nuk do të mbeten të pashpërblyer prej padronëve.

Reagime befasuese

Reagimet e shkrimtarëve Besnik Mustafaj, Diana Çuli, Ylljet Aliçkaj dhe Behar Gjoka ishin për mua befasuese. Dhe, ishin befasuese për disa arsye. E para, unë kam mbajtur një ligjëratë dhe, siç thuhet në teoritë letrare dhe në retorikat klasike të letërsisë, ligjëratat u drejtohen atyre që i dëgjojnë, domethënë atyre që janë në sallë. E dyta, ajo ishte ligjëratë e folur, e pashkruar, prandaj të gjitha interpretimet e saj në gazeta, në radio, në televizion a në forume të ndryshme janë interpretime të gazetarëve. Ato nuk kanë autorizimin tim, të dëshmuar me nënshkrimin tim, prandaj nuk mund të merren si paraqitje e saktë e mendimeve të mia. Siç mund ta dinë reaguesit e përmendur ndaj ligjëratës sime, intervista që një vetje i jep një gazetari çmohet intervistë e tij, e pranuar prej tij, vetëm kur autorizohet, domethënë kur merr nënshkrimin e tij. E treta, Gazeta Shqiptare dhe gazeta Korrieri, prej informatave të pesë gazetave të Prishtinës për ligjëratën time morën vetëm informatën e gazetës Expres. Shkrimtarët Besnik Mustafaj, Diana Çuli, Ylljet Aliçkaj dhe Behar Gjoka pranuan të reagojnë ndaj ligjëratës sime duke marrë për bazë shkrimin e një gazetari, që artikullin e tij e fillonte me fyerje dhe me urrejtje për ligjëruesin! Sikur reagimi i tyre të ishte i nxitur prej motivesh parimore letrare dhe kulturore, atëherë fyerjet dhe urrejtja e gazetarit do të duhej t'i bënin të dyshonin në saktësinë e pohimeve të tij.

Zhvillimi atipik i letërsisë kombëtare

Siç shihet prej reagimeve të tyre, katër shkrimtarët e përmendur nuk kanë ndonjë dije për dukurinë historiko-letrare, që kam trajtuar në ligjëratën time. Ka mbi 50 vjet që për zhvillimin atipik të disa letërsive kombëtare në Evropë flasin historianë evropianë të letërsisë, midis të cilëve edhe komparatisti i lavdishëm, Pol Van Tigem. Për këtë dukuri janë botuar edhe vepra të veçanta historiko-letrare. Ata përdorin nocionet: zhvillim atipik, zhvillim i shpejtuar, zhvillim i ngadalësuar, zhvillim i veçantë, zhvillim i letërsive të popujve të pushtuar (në Perandorinë Otomane dhe në Perandorinë Austro-Hungareze), e disa nocione të tjera.
Çka do të thotë zhvillim atipik, zhvillim i shpejtuar i një letërsie kombëtare? Do të thotë se ajo letërsi, për shkaqe historike, për shkaqe se populli që e ka krijuar nuk ishte i lirë, nuk kishte zhvillim të lirë shoqëror, politik, kulturor, ekonomik, nuk do të arrijë t'i shprehë veçantitë themelore të letërsive që janë zhvilluar në kushte normale historike. Për këtë arsye brenda një periudhe letrare, fjala vjen brenda romantizmit a brenda realizmit, ajo do të nxitojë të shprehë veçantitë ideore dhe stilistike të rrymave, shkollave e formacioneve stilistike të ndryshme. Kështu, për shembull, në letërsinë tonë të Romantizmit gjejmë veçanti të Renesansës, të Klasicizmit, të Iluminizmit, të Realizmit; në letërsinë pasromantike, domethënë në letërsinë midis dy luftërave botërore, gjejmë veçanti të Realizmit, të Romantizmit të Klasicizmit, të Parnasizmit, të Simbolizmit, madje, edhe të Ekspresionizmit (te Migjeni). Është e qartë: letërsia shqipe, si edhe letërsitë e popujve të pushtuar, nxiton t'u afrohet dhe t'u shëmbëllejë letërsive të mëdha evropiane-franceze, italiane, gjermane, angleze, duke shprehur brenda një periudhe veçantitë e disa rrymave, shkollave, formacioneve stilistike, që në ato letërsi janë shprehur normalisht, në, si ta themi, kronologji brenda një formacioni. Dhe kështu ka ngjarë në letërsinë shqipe deri sot. Duke u përpjekur të shprehë përvojën krijuese evropiane, letërsia shqipe bën përpjekje që të arrijë edhe nivelin artistik të letërsisë evropiane e kur thuhet të letërsisë evropiane mendohet në letërsitë e mëdha evropiane: franceze, italiane, angleze, gjermane, spanjolle, ruse. Të mohosh rëndësinë shkencore të një krahasimi të këtillë në studimet historiko-letrare, siç bën njëri prej reaguesve, domethënë të mohosh një shkencë shumë të rëndësishme: letërsinë krahasimtare. E gjithë kjo që them, besoj, tregon qartë se ligjërata ime mbi zhvillimin atipik, domethënë të shpejtuar, të letërsisë shqipe bazohet në një koncept, që unë nuk ia kam imponuar letërsisë, por që e kam nxjerrë prej vetë veçantive të zhvillimit të saj. Dhe, ky koncept flet në favor të vetëdijes krijuese të krijuesve të kësaj letërsie: ata do të donin ta bëjnë letërsinë shqipe si letërsitë e mëdha evropiane jo vetëm për nga rrymat, shkollat, formacionet stilistike, por edhe për nga nivelit artistik. Por, nuk do të arrijnë. E kuptueshme. Thuhet se shekulli XVIII ishte një shekull i mjerë politik e shoqëror në historinë gjermane, por në atë shekull populli gjerman krijoi letërsi të madhe dhe filozofi të madhe. Mjerimi politik, shoqëror, ekonomik i gjermanëve në atë shekull ishte mjerim që nuk e pengonte krijimtarinë; mjerimi ynë politik, shoqëror, ekonomik deri në ditët tona ishte, ndërkaq, i veçantë dhe ishte pengues për krijimtarinë. Po shohim se, në një mënyrë, pengues është ky mjerim edhe sot. Siç shihet, në ligjëratën time unë kam folur jo për vlerat evropiane - se togfjalëshi vlera evropiane ka kuptime të ndryshme, por për nivelin evropian të letërsisë shqipe. Dhe, kam thënë: këtë nivel artistik, estetik, të letërsisë evropiane letërsia shqipe ende nuk e ka arritur. Pikërisht, ky pohim i ka nxitur katër shkrimtarët e sipërpërmendur të reagojnë bashkërisht kundër meje.

Mustafaj dhe krahasimi mes Londrës e Librazhdit

Shkrimtarët Besnik Mustafaj, Diana Çuli, Ylljet Aliçkaj, Behar Gjoka pohojnë se letërsia shqipe ka arritur nivel artistik evropian. Besnik Mustafaj është aq zemërgjerë ndaj meje, saqë edhe romanin tim Vdekja më vjen prej syve të tillë e shpall roman të nivelit artistik evropian. Por, mua nuk më duhet ky kompliment i tij i pavërtetë. As romani Vdekja më vjen prej syve të tillë, as romanet e mi të tjerë, që vetë mendoj se janë më të mirë se ai, nuk kanë vlerë letrare artistike të nivelit evropian. Jo. Nivelet letrare artistike evropiane, nivelet shkencore dhe filozofike evropiane, besoj se i njoh pak a shumë. Gjithë jetën kam punuar që t'i njoh. Niveli letrar evropian, fjala vjen, është niveli, që kanë caktuar Eskili, Dante, Servantesi, Shekspiri, Monteskie, Volteri, Didroja, Rusoi, Rasini, Molieri, Gëteja, Shileri, Shatobriani, Manconi, Balzaku, Hygoja, Dikensi, Floberi, Bodleri, Tolstoji, Dostojevski, Prusti, Xhojsi, Kafka, Niçeja, Herman Brohu, Muzili. Niveli letrar evropian është njëkohësisht niveli që sot caktojnë Kamyja, Tomas Mani, Sartri, Margarit Jursenar, Gynter Grasi, Umberto Eko, Hoze Saramago, Salman Rushdi, Mishel Furnie, Zhan d'Ormeson... Kënaqësinë e jashtëzakonshme që më sjell leximi i veprave të tyre vazhdimisht ma përcjell një shqetësim i madh: sa modeste janë veprat e mia në krahasim me ato të tyre! Sa modeste është letërsia shqipe në krahasim me letërsinë që kanë krijuar dhe krijojnë ata! Njohësi i letërsive të mëdha evropiane dhe i letërsisë shqipe do të mund të thoshte: të krahasosh, për nga vëllimi dhe për nga cilësia letërsinë shqipe me letërsinë franceze, gjermane, angleze, italiane është si të krahasosh, për nga madhësia dhe për nga vlera arkitekturore, Librazhdin me Londrën, si të krahasosh Lipjanin me Parisin! Por, për Besnik Mustafajn, Diana Çulin, Ylljet Aliçkajn dhe Behar Gjokën nuk është ashtu. Prej reagimit të tyre del se për ta Librazhdi është si Londra, kurse Lipjani si Parisi. Dhe, le të kënaqen me të vërtetën e tyre: se Librazhdi dhe Lipjani janë si Londra dhe Parisi. Ajo është kënaqësia e tyre dhe ajo është shija e tyre.

Aliçkaj dhe diferenca me shkrimtarët e Ballkanit

Si dëshmi se letërsia shqipe paska arritur nivelin artistik evropian, që kanë përcaktuar krijuesit e mëdhenj të popujve të mëdhenj të Evropës, si Eskili, Dante, Shekspiri, Gëte reaguesit ndaj ligjëratës sime marrin shembull përkthimet e Ismail Kadaresë, Dritëro Agollit, Fatos Kongolit, Bashkim Shehut dhe të dy poetëve. Dhe, kështu karshi nivelit të Eskilit, Dantes, Shekspirit dhe Gëtes qëndron niveli i Ismail Kadaresë, i Dritëro Agollit, i Bashkim Shehut dhe i Fatos Kongolit! Bukur! Prozatori dhe diplomati Ylljet Aliçkaj thotë se "shkrimtarët shqiptarë janë më të përkthyer e të pëlqyer se shkrimtarët maqedonas, serbë e boshnjakë, domethënë se shkrimtarët e Ballkanit në Francë, gjë të cilën unë e di mirë". Megjithëse, siç shihet, Ylljet Aliçkaj e zbret një çikë më poshtë nivelin e letërsisë shqipe, prapë nuk mund të thuhet se thotë gjithë të vërtetën. Ballkanin e përbëjnë edhe grekët, turqit, bullgarët, rumunët, malazeztë dhe kroatët, të cilët hidhërohen pa masë kur u thuhet se i takojnë Ballkanit! Po të dinte, vërtet, se kush përkthehet e kush lexohet në Francë dhe në Evropë nga shkrimtarët e Ballkanit, Ylljet Aliçkaj do të na jepte disa të dhëna të tjera. Dhe, do të na thoshte, fjala vjen, se letërsia greke, letërsia rumune, letërsia bullgare, letërsia serbe, letërsia kroate janë shumë shumë, më të përkthyera se letërsia shqipe në Evropë, ndonjëra prej tyre tridhjetë, ndonjëra njëqind e ndonjëra, ndoshta, treqind për qind më të përkthyera se letërsia shqipe. Le të kërkojë informata në internet! Do t'i gjejë. Dhe, pse të mos jenë më të përkthyera? Janë më të pasura, kanë tradita më të gjata, në përgjithësi janë më të zhvilluara se letërsia jonë. Në Serbi e në Kroaci sot ka shumë shkrimtarë të cilëve çdo roman që botojnë në gjuhën kombëtare u përkthehet shpejt në disa gjuhë evropiane. Drama të autorëve serbë e kroatë shfaqen në teatrot e Francës, të Austrisë, të Gjermanisë. Regjisorë serbë e kroatë, madje, edhe regjisore kroate, përgatisin shfaqje në teatrot e disa vendeve evropiane. Prania e letërsive serbe e kroate dhe e krijuesve serbë e kroatë në Evropë iu detyrohet jo vetëm lidhjeve të trashëguara e të reja të vetë krijuesve serbë e kroatë, po edhe shteteve të tyre. Kështu, për shembull, ambasada e Serbisë në Paris boton revistë mujore në gjuhën franceze me shkrime letrare e shkencore të autorëve serbë. Ministria e Kulturës e Serbisë ka komisionin e përbërë prej shkrimtarëve, studiuesve të letërsisë dhe historianëve të cilët bëjnë përzgjedhjen e veprave letrare e shkencore të cilat do të përkthehen në gjuhë të huaja, natyrisht të financuara prej asaj Ministrie. Ç'bëjnë ministritë tona të kulturës? Ministria e Kulturës e Kosovës financon botimin e kiçit zbavitës muzikor dhe festivalet e kiç miseve, por jo përkthimin e veprave letrare e shkencore që meritojnë të përkthehen!

Diana Çuli dhe harta e përkthimit

Nuk mund ta përfundoj këtë përgjigje në reagimet e Besnik Mustafajt, Diana Çulit, Ylljet Aliçkajt dhe të Behar Gjokës pa e cituar një mendim të Diana Çulit për kriteret "që diçka me vlerë letrare të quhet vlerë evropiane". Ja ç'thotë ajo: "Kriteri më i përhapur, më popullor dhe më i pranuar është ai i çmimeve prestigjioze që jepen nga juritë e ndryshme në Evropë, si dhe kriteri i përkthimeve në sa më shumë gjuhë që fliten në kontinentin evropian". Mos do të thotë kjo se përkthimet në gjuhët e popujve të Azisë dhe të Afrikës nuk mund ta përcaktojnë vlerën e veprave letrare! Nuk dua ta supozoj përgjigjen e Diana Çulit! Ç'thotë Diana Çuli më tej? Thotë: "Një vlerë tjetër e pranuar gjerësisht është kontributi që një letërsi e një vendi të caktuar i jep në përgjithësi zhvillimit kulturor të Evropës (si letërsia franceze, angleze etj.), që ngre ura komunikimi midis popujve, që shpie përpara procesin e integrimit kulturor, që shpalos ide të reja përparuese për njerëzimin". Po, t'i lëmë anash formulat socrealiste, që vazhdojnë të jetojnë edhe njëzet vjet pas rënies së komunizmit në kokën letrare dhe politike të koleges sime, Diana Çulit, dhe jo vetëm të Diana Çulit e të shohim ç'flasin për ne kriteret e saj.

Mjerimi i provincializmit

Prej këtyre kritere të Diana Çuli dhe të bashkëreaguesve të saj duhet të nxjerrim përfundimin se një vepër letrare, një vepër shkencore a një vepër filozofike, e shkruar në gjuhën shqipe, ka vlerë letrare, shkencore a filozofike kombëtare dhe evropiane vetëm në qoftë se të tjerët e çmojnë si vlerë, e përkthejnë dhe e shpërblejnë me çmime, medalje, dekorata, tituj të ndryshëm autorin e saj! Sipas kësaj logjike nuk është e rëndësishme çka mendon ti vetë për ato vepra dhe për krijuesit e tyre; e rëndësishme është çka mendojnë dhe çka thonë ata, të tjerët, ata prej të cilëve varet edhe shumëçka në shtetin tënd! Provincializmi nuk ka brirë! Mjerimi i provincializmit më së qarti tregohet e përcaktohet kur ti për veten mendon vetëm si mendojnë ata, të tjerët, për ty! Ti do të çmosh veten vetëm nëse do të çmojnë ata! Mjerimin e provincializmit e tregojnë po aq qartë edhe: lutjet për të marrë çmime; edhe këngët që shoqërojnë marrjen e këtyre çmimeve; edhe vajtimet kur nuk të jepen çmimet me gjithë lutjet. Dhe, kjo komedi po ndodh shpesh në jetën tonë! A ka nevojë të thuhet se ky provincializëm është tepër fyes për kulturën në të cilën ngjet kjo.
Historia i përgënjeshtron keq kriteret që kanë frymëzuar Diana Çulin, Besnik Mustafaj, Ylljet Aliçkajn dhe Behar Gjokën të reagojnë ndaj mendimit tim se letërsia shqipe nuk e ka arritur ende nivelin artistik të letërsisë evropiane. Historia e përgënjeshtron fort edhe pohimin e tyre se vlerat artistike janë përcaktuese të përkthimit të një letërsie në gjuhë të tjera. Autorët më të përkthyer e më të lexuar sot në botë janë autorët e romaneve pornografike, erotike, kriminalistike, politike, dhe të asaj që quhet letërsi triviale. Kush nuk e di tashmë se shkrimtarët e letërsive të vogla, kryesisht, nuk përkthehen në letërsitë e mëdha për shkak të vlerës së tyre artistike, por për arsye të tjera. Ato duan prej nesh vlera të tjera: "vlera" politike, "vlera" ideologjike; "vlera" fetare. Dhe, do "vlera" të tjera.

Pse përkthehet Ismail Kadare?

Reaguesit ndaj ligjëratës sime, Besnik Mustafaj, Diana Çuli, Ylljet Aliçkaj dhe Behar Gjoka si shembull me të cilin do të donin të mohonin pohimin tim në ligjëratën e mbajtur përmendin Ismail Kadarenë. Unë nuk mund ta di a mendojnë ata, vërtet, ashtu siç flasin për arsyet e përkthimit të veprave të Ismail Kadaresë në disa gjuhë. Unë mund të them vetëm çka mua më obligojnë të them kriteret e mia letrare artistike dhe përgjegjësia ime shkencore dhe morale historiko-letrare. Dhe, e para që mund të them për këtë çështje është kjo: nuk është vlera artistike e veprave të Ismail Kadaresë arsyeja kryesore që përkthehen ato. Shumica e veprave të tij janë vepra me frymëzime politike dhe ideologjike, prandaj edhe me vlerë artistike shumë më modeste se ç'na është dukur dikur. Më tej: veprat e tij janë vepra të shkruara në mënyrë anakronike dhe i takojnë, si botëkuptim dhe teknikë krijuese, realizmit socialist - disa dhe realizmit tradicional - disa të tjera. Ato janë rrëfime për njerëz a ngjarje historike e jo vizion i botës dhe analizë e jetës - çka thuhet se është letërsia moderne. Domethënë: arsyeja fillestare dhe e vazhduar e përkthimit të veprave të tij ishte politike dhe ideologjike. (Vijon)

Nga Rexhep QOSJA G.SH

Absurdi shqiptar, në kufijtë e Evropës !

Duke udhëtuar drejt Greqisë pak ditë më parë u ndesha në disa ndodhi, që ngjasonin thelbësisht me njëra-tjetrën. Arsyeja e parë e kësaj ngjashmërie ishte tek personazhet. Ata ishin tërësisht shqiptarë. Hapësira ku shtrihej ndodhia, ishte kufiri mes Shqipërisë dhe Greqisë. Po ç'rëndësi ka kjo. Mund të ishte kudo tjetër.

Nje grua rreth te 40-ve me nje mjet teper luksoz X5, ishte futur pa radhe ne vargun pambarimisht te gjate te makinave, qe prisnin te hynin ne shtetin fqinj. Por ritmi i kesaj i levizjeje u kthe ne nje sherr qe perfshiu te pakten 50 vete. Burrat e "kurbetit" lane mjetet e tyre dhe familjet dhe nisen te shanin dhe te fyenin zonjen, qe kishte dashur te shpejtonte edhe pse kishte pohuar nje arsye per kete veprim jo te "denje" te saj ne kufi. Ne fakt policia jone gati ishte inekzistente, ndersa zonja drejtuese e mjetit pohonte se duhej te ecte me shpejtesi drejt Greqise se kishte nje femije rende ne spital. Ajo gati u mbyt nga fjalet e turmes te perbere nga burrat. Une vazhdova udhetimin, porse nuk do te ndaleshin me kaq cudite shqiptare ne kufi, ne shume pak minuta. Disa metra me tej pikerisht ne sportelin grek, nje tjeter sherr serish shqiptar. Polici grek ka tentuar t'i vendose ne radhe udhetaret per te mbaruar shpejt kontrollin me pasaportat qe duhet te vulose, por nuk mund t'i binde dot njerezit e vendit te shqipeve se nevojitej pak qetesi per te punuar dhe per te mos krijuar konfuzion, qe vecse ne shqiptaret kemi qejf ta kemi perhere perkrah. Sherri mes tre personave ka perfunduar me disa grushte, derisa punonjesi grek i policise mbylli sportelin per ta hapur pas me shume se 60 minutave, deri ne sqarimin e situates. M'u duk se gjithcka mori fund dhe pritja per nje veprim nderkufitar te zakonshem ne nje vend te BE-se. Por jo. Nuk ngjante aspak me nje vend te Bashkimit Evropian ku ne duam te aderojme, pasi protagonistet ishin ekstrakomunitare sic quhen rendom neper Evrope. Dhe kjo ne kete rast jo per faj te tyre, por te sjelljes qe sikur vinte nga disa qindra shekuj larg. E per ta mbyllur kete panorame kufiri, nje grua shqiptare rreth 35 vjece, bashkeshorte e nje shtetasi grek, kacafytet me nje vajze te brishte, serish per radhen para sportelit grek. Jo pa qellim i solla keto copeza jete shqiptaresh me konfliktet e tyre, per te nisur reflektimin per sjelljen e nje kombi, qe duket se eshte ne nje faze gati te pashembullt mentale. Kete here duket se as politika, as ligji, as shteti, as poetet, asgje nuk mund te ndale kete katrahure qe banoret e ketij vendi te vogel ne mes te Evropes e mberthejne fort pas vetes si per ta patur nje menyre te tyre identifikimi. Disa vjet me pare ne vendet ku shqiptaret emigronin si Itali, Greqi apo gjetke, identifikoheshin fare thjesht nga policite perkatese. Ishin te keqveshur por jo te kequshqyer, pa higjiene personale por mbi te gjitha me nje sjellje te nje shoqerie bizantine.

Ngjarjet me shqiptare marrin nje tjeter kuptim jashte kufijve tane territoriale, nderkohe qe ne Shqiperi na duken gjera kaq te zakonshme grindjet me fqinjet ne pallat, grindja me punonjesin e policise tek dera e komisariatit, sherri me zyrtarin ne bashki, fyerjet ndaj kryekomunarit, fyerjet ndaj shtetit, per te vazhduar me fyerjen ndaj bashkeshorteve, prinderve, deri dhe njerezve qe i duam me shume. Gjithcka shkon si nje varg te mbyllur te hermetizuar por qe bredh sa ne njerin kah ne tjetrin duke share, fyer, goditur, pastaj dhe vrare. Po, po. Edhe vrasjet ne vendin tim jane bere mjaft normale. Nuk na tronditin me, madje nuk kemi me deshire t'i degjojme, se jane bere aq shume dhe kane ardhur nga nje konflikt banal, nga ndonje ndodhi si e zonjes ne kufi qe gati u permbyt nga vala e burrave te forte. Mund te kishte ndodhur edhe keshtu, por duket se dicka i ndali, ndoshta fakti qe ishin ne kufi dhe kishin perballe punonjes policie te nje shteti te huaj. Qyteterimi evropian s'na ka hyre ne pune. Shqiptaret duan te jene ne qender te konfliktit, pasi ata nuk dine te kene respekt. Respekt per veten, punen e tyre, per djersen e derdhur, respekt per dashurine, shoqerine, per shtetin, per ligjin, policin, respekt per gjithkend me te cilin perballemi, respekt per ligjvenesin qe perpiqet te vendose rregullin e munguar, qe nis nga ne qe e urrejme dhe e zbythim cdo dite ate.

Ky eshte absurdi yne qe te vret brenda atdheut tend dhe jashte tij te cmend. Dhe ka me keq akoma se keto te dyja, te izolon.

Koha Jonë, Nga Albana Cakshiri

Skandali i dhurimit të detit, shpërblehet “arkitekti”...

Shteti shqiptar shpërbleu dje arkitektin e marrëveshjes së dhurimit të ujërave territoriale në favor të Greqisë. Komandanti i Flotës Detare, Kristaq Gërveni, me dekret të Presidentit të Republikës, Bamir Topi, u emërua dje me propozim të ministrit të Mbrojtjes, në pozicionin e zv/shefit të Shtabit të Përgjithshëm.

Ngritja në detyrë e personit që mban përgjegjësi direkte për dhurimin e rreth 225 km2 sipërfaqe ujore në favor të Athinës zyrtare, është skandali i radhës që shoqëron këtë marrëveshje të dyshimtë. Vetëm dy muaj më parë “Gazeta Shqiptare” në dhjetëra numra radhazi ka faktuar përgjegjësinë direkte të Gërvenit lidhur me këtë çështje. Në numrin e datës 1 maj 2009, GSH referuar Ministrisë së Mbrojtjes greke bëri të ditur se marrëveshja për dhurimin e ujërave territoriale të shtetit shqiptar në favor të Greqisë është projektuar në Korfuz. Negociatat sekrete janë zhvilluar ndërmjet Komandantit të Flotës Detare shqiptare, Kristaq Gërveni dhe homologut të tij grek, Jorgos Karamanliki. Ministria greke e Mbrojtjes bënte të ditur në faqen e saj zyrtare në internet, se vizita zyrtare e Gërvenit në ishullin e Korfuzit ka zgjatur tri ditë, respektivisht në datat 26, 27 dhe 28 nëntor 2008.

Pra çështja e dhurimit të rreth 225 km2 sipërfaqe ujore në favor të Athinës zyrtare është mbyllur ditën e Pavarësisë së Shqipërisë.

Ndërkohë, “Gazeta Shqiptare” ka mundur të sigurojë ekskluzivisht fotot nga ky takim, ku të dy autoritetet e larta ushtarake shfaqen të gëzuar për rezultatet e marrëveshjes dypalëshe të arritur. Fakti se përcaktimi i vijës së re kufitare mes dy shteteve është vendosur në Greqi, sqaronte edhe shkakun pse Komandanti i Flotës Detare shqiptare përpiqej të hidhte poshtë skandalin e zbuluar nga “Gazeta Shqiptare”, duke marrë në referencë një hartë ushtarake të shkruar në greqisht. Në 4 konferenca radhazi, “Gazeta Shqiptare” i ka kërkuar publikisht Gërvenit të bëjë publike hartat dhe distancat konkrete që Shqipëria dhe Greqia kanë nga 150 pikat e vijës së re të kufirit detar që është përcaktuar në marrëveshjen mes qeverive respektive. Përgjigja e tij ka qenë e njëjtë: “Nuk ka se ç’të duhen ty distancat e hartat. Ne garantojmë baraslargësinë nga të dy brigjet”. Madje në datën 30 prill, Gërveni i kontaktuar drejtpërdrejt nga GSH lidhur me këtë çështje është shprehur se, “eja pimë një kafe miqësore dhe ta bisedojmë shtruar këtë çështje, se po bëhet zhurmë e madhe. Nëse pranon të bisedojmë në kafe, unë do t’i jap hartat, nëse jo, s’ke për t’i marrë”, - ka qenë përgjigja e tij. Pra është “dispozicioni” i munguar i Gërvenit, arsyeja pse kjo marrëveshje e harta respektive nuk bëhet transparente dhe mbahet e fshehtë për publikun shqiptar edhe sot, 6 muaj nga nënshkrimi i saj.

Dhurimi

Qeveria shqiptare i ka dhuruar Greqisë rreth 225 km2 sipërfaqe ujore. Me ndihmën e një eksperti topograf, “Gazeta Shqiptare” ka arritur të zbardhë në muajin prill ‘09 faktin tronditës që fshihet në marrëveshjen shqiptaro-greke “Për delimitimin e zonave përkatëse të shelfit kontinental dhe zonave të tjera detare që përkasin në bazë të së drejtës ndërkombëtare”. Vija e re kufitare që ndan ujërat territoriale të dy shteteve, e që përbëhet nga 150 pika, rezulton sipas ekspertit topograf se ka prirjen për t’u futur në drejtim të Karaburunit, pra në dëm të Shqipërisë, me afërsisht 11 km. “Trekëndëshi” i dhuruar palës greke fillon nga pika 120 e vijës kufitare. Sipas matjeve të kryera rezulton se pika e fundme e vijës kufitare të ujërave territoriale me numër 150 është spostuar në drejtim të ujërave shqiptare me rreth 30 km më tej ose e kthyer në milje detare, me rreth 16 milje. Marrëveshja e kontestuar ndodhet momentalisht e depozituar në Kuvend.

Tedi Blushi G.SH

Pa Besën kemi mbetur të pabesë

Gjithnjë kam dashur të kuptoj konceptin prapa institucionit të “Besës”. Dikur, për mungesë informacioni dhe mitizim të konceptit nga shteti komunist, kjo ishte e pamundur, sepse Besa siç na e përshkruanin librat nuk kishte më funksionin e saj natyral dhe kish mbetur thjesht një legjendë.

Në lëndinat e Dragobisë Enver Hoxha i kërkonte Besën malësorëve dhe mjaftonte një foto për të dyllosur gjithçka. Besa, dikur Besa e Zotit, u transformua në Besën e Burrit apo të Shqiptarit. Ato pak parime mbi të cilat mbështetej u zhveshën nga trupi i konceptit dhe pa shumë mundim u krijua një legjendë romantike, e mbështetur mbi parimin themelor të materializmit: E reja mohon të vjetrën duke marrë prej saj më të mirat!

Besa u largua nga individi dhe mund të jepej apo të kërkohej edhe nga entitete abstrakte, siç ishte Partia, shkolla, ushtria, apo deri edhe shtetet. Boshllëku i krijuar nga zbrazja e konceptit u mbush pak nga pak me diktaturën e ligjit, i cili ishte i pandjeshëm ndaj efektit moral, psikologjik dhe fizik, sepse nuk mund të jepte apo të kërkonte Besë. Për pasojë shohim paradoksin ku Enver Hoxha mund t’i kërkonte Besën apo t’ia jepte një malësori, por kjo nuk garantonte paprekshmërinë e atij individi, sepse ligji nuk mund të jepte apo merrte besë dhe për pasojë mund të shkelte mbi çdo marrëveshje që dikush kish bërë me dikë, qoftë ky dhe vetë ligjbërësi.
Ky parim i hoqi Besës të drejtën për kundërveprim të sanksionuar nga e Drejta Kanunore. Thyerja e zinxhirit logjik që e kish mbajtur gjallë institucionin e Besës për shekuj solli dhe devijimin e saj në diçka naive, thuajse fëminore, që pas ndalimit të klerit në Shqipëri, humbi çdo bazë mbështetëse zakonore në përgjithësi.
Pastaj erdhën poetët që e mitizuan në ekstrem konceptin, duke e kthyer pak nga pak në një legjendë që nuk kishte më asnjë vlerë përdorimi. Besa u kthye në një fjalë që merrej për bazë vetëm kur thuhej nga goja e personazhit pozitiv, e heroit. Koncepti devijoji deri në atë pikë sa që një malësor akuzohej për diçka shpesh etiketohej me: Ka thyer besën e Partisë.
Në të kundërt të kësaj dolën figura mitike si Besniku i Partisë (Hysni Kapo). Zbulimi i kësaj metodologjie psikopërpunuese u përdor gjerësisht në frontet e vështira të punëve dhe sidomos në ruajtjen e kufirit. Emri Besnik u përhap shumë, sepse në sytë e drejtuesve partiakë nënkuptonte “besnik ndaj Partisë”.
“Të jap Besën” devijoi deri në një zëvendësim banal për “të jap fjalën”. Pa krismat e pushkës dhe pellgjet e gjakut Besa nuk kish më asnjë vlerë.
Një institucion i mbi 500-vjeçar u katandis në një shprehje fletërrufesh për më pak se 30 vjet.
Besa vdiq!
Por çfarë është, apo më mirë të themi ishte, Besa?

Në Kanunin e Lekë Dukagjinit thuhet:
“Besa âsht nji vade lirije e sigurimi, qi shpija e të vramit i ep dorërasit e shpijarvet të tij, tuj
mos i ndjekë per gjak perkohsîsht e mjé në vade të caktueme”.

“Besa është një kohë lirie e sigurimi (për të mos vrarë), që shtëpia e të vrarit ja jep dorërasit (vrasësit) dhe pjesëtarëve të familjes së tij, duke mos i ndjekur për gjakmarrje përkohësisht, deri në një kohë (datë) të caktuar”.

Ky është përcaktimi kanunor i Besës. Detajet e tjera janë teknikalitete relative që kanë të bëjnë me kohën hapësirën, të drejtat dhe detyrimet. Thelbi i Besës është pezullimi i përkohshëm i vdekjes.
Nuk dua të futem në shpjegime të tjera se si merret apo jepet Besa, sepse kjo që po shkruaj nuk është një ese mbi ligjin dhe të drejtën, por një tentativë për të zbuluar një të vërtetë mbi ne si popull. Mbi psikologjinë dhe traditën, mbi tempullin tonë shpirtëror.
Si fillim buhet thënë se Besa nuk ka asnjë mbështetje tek e drejta Biblike, ku mbështetet krishterimi, të cilin historianët tanë përpiqen ta proklamojnë si fenë e vërtetë të shqiptarëve, përkundrazi është një karshillëk i plotë ndaj tij. Paganizmi i Besës bie në sy që nga vetë struktura e saj. Paraqitet si materializim i shërbëtorit të një perëndie të përgjakshme, që gjakun e lan me gjak! Një rreth vicioz që mban gjallë vetveten duke kërkuar sakrifica njerëzore në mënyrë sistematike, të përhershme, të padiskutueshme dhe të pashmangshme.
Shtrohet pyetja pse u ndërtua institucioni i Besës. Sigurisht që nuk doli nga hiçi. Si çdo ligj tjetër në botë është shkruar për të kontrolluar shkeljen e vetvetes. Duke u mbështetur në parimin se “ligji është shkelur para se të shkruhet”, është e logjikshme të kërkojmë të imagjinojmë se si mund të ketë qenë situata para se shqiptarët t’i impononin vetes Besën.
Për të imagjinuar se si mund të kemi qenë para se të ngrihej me urtësi institucioni i Besës dua të sjell një shembull jashtë Shqipërisë, te një popull i lavdishëm për historinë e tij, te gjermanët.
Një popull që ka mundur të krijojë kryeveprat më të mëdha në art, letërsi, arkitekturë, industri e kudo kanë punuar, është gjithashtu përgjegjës për Hollokaustin dhe për shumicën e 72 milion të vdekurve gjatë luftës së dytë botërore. Është thuajse e paimagjinueshme që një gjerman mund të ishte i aftë të vriste pa diskriminim gjithkënd që do i dilte para. Pse i ndodhi kjo një populli kaq të madh? Ndodhi sepse nazistët thyen institucionet më të rëndësishme të popullit gjerman. Këto institucione ishin Përpikëria dhe Rregullit, Zbatimi i Ligjit dhe Respektimi i të Drejtës, Vlerësimi i Vlerës së Krijuar dhe jo i Krijuesit per se. Mungesa e këtyre institucioneve zbuluan anën më të errët të një populli të madh, që pa rregullat e tij mundi të kthehej në një përbindësh po aq të madh. Kjo çmenduri kolektive e bëri popullin më të lavdishëm të botës të paaftë për të korrigjuar vetveten. Aq tronditës është ky fakt për gjermanët edhe sot, saqë edhe bisedat për Luftën e II-të Botërore janë akoma të bezdisshme.
Kjo strukturë e frikshme është e aplikueshme dhe në rastin e shqiptarëve, por në një aspekt tjetër.
Nuk dua të shkoj në lashtësi për të gjetur se pse krijuam Besën shekuj më parë. Po qëndroj në këto 20 vitet e fundit, kur dhe gjakmarrja është rizgjuar me një fuqi të tmerrshme e të pakontrollueshme.
Nuk di të them se sa janë viktimat e gjakmarrjes të këtyre 18 viteve të fundit por me siguri do të jenë disafish i epokave më të errëta të kombit tonë.
Pse u kthye gjakmarrja dhe pse nuk po ruan të njëjtin ritual të mëparshëm? Thjesht, nuk është më institucion, është kasaphanë, barbari. Vrasja dikur ishte një ritual i mbështetur mbi rregulla kanunore të padiskutueshme, thyerja e të cilave kishte pasoja të rënda jo vetëm për vrasësin por dhe familjen e tij. Tani është thjesht vrasje, një barbari për të kënaqur mllefin dhe kërkesat psiko-sociologjike të personit që e kryen. Është një pasqyrim i asaj që kemi qenë para se të vendosnim me mençuri institucionin e Besës, pa të cilin nuk arrijmë të vetëkorrigjohemi.
Mund të shtrohet pyetja: pse bashkë me gjakmarrjen nuk u kthye dhe Besa në përdorim? Arsyeja është e thjeshtë. Karakteri i nxehtë i shqiptarin dhe tiparet e tij luftarake nuk janë gjëra të reja, por aftësi gjenetike të projektuara dhe inkorporuara te secili nga ne dhe që me përmbushjen e kushteve të caktuara ambientale e sociologjike, nxjerrin në pah prirjet dhe tendencat. Besa nga ana tjetër ishte një institucion i vendosur për të kontrolluar këtë karakter. Jemi të gjithë vrasës që në lindje atëherë? Sigurisht që jo, por me një shqiptar mund të vritesh më lehtë se me një grek apo italian. Të paktën këtë na ka treguar historia.
Megjithatë, kjo nuk mund të justifikojë atë që ka ndodhur në këto vite.
Sigurisht që jo, por nëse marrim parasysh apriori këtë tipar gjenetik agresiv e individualist, të vërtetuar plotësisht nga historia jonë dhe e përziejmë me një kulturë pagane, ku e mira dhe e keqja janë relative, vendosur në një ambient dhe kohë ku mungon ligji, konkluzioni është i qartë.
Kaos!
Siç e thashë, i vetmi instrument që në shekuj rregullonte mënyrën se si shqiptarët vrisnin njëri-tjetrin dhe mbante nën kontroll gjakun tonë të nxehtë nuk është më.
Sistemi komunist u përpoq të fshinte këto tipare gjenetike nga trupi i kombit duke proklamuar njeriun e ri, por vetëm sa i ndrydhi, nuk mund t’i zhdukte. Përpjekja nuk ishte një gabim në vetvete, sepse të gjithë duam që një mëngjes mos ketë më gjakmarrje, por shkatërrimi i institucioneve që na kishin mbajtur në vetëkontroll për shekuj, është gabimi më i pafajshëm që mund të bëhej.

“Vrasja” apo shkatërrimi i Besës, na la të Pabesë.
“Vrasja” apo shkatërrimi i Zotit na la pa një shtyllë morale të qartë.

Kur njeriu nuk dallon dot më të mirën nga e keqja, ka bërë hapa prapa në evolucionin e tij shpirtëror dhe pa parime, qartësi logjike, rregulla dhe frikë, nuk është gjë tjetër veçse një përbindësh inteligjent që askush nuk e do pranë.
Pas gjithë këtyre mendimeve, nëse dikush do më pyeste nëse preferoj më mirë gjakmarrjen apo ligjin, do i përgjigjesha se sot nuk kemi më gjakmarrje por gjakderdhje pa diskriminim. Sa për ligj, pa mbështetje morale çdo ligj i shkruar dhe nga parlamenti më i mirë i botës nuk ka asnjë vlerë.
Ajo që ne nuk arrijmë të kuptojmë sot është se Besa arrinte të na kontrollonte jo sepse ishte ligj, por sepse ishte parim moral. Pa të nuk jemi veçse...

“Me çue gjind per besë âsht kanû, me dhânë besë âsht detyrë e burrni.”
“Të çosh dikë për të kërkuar Besë është ligj, ta japësh është detyrë dhe burrëri.”

Ligj, Detyrë dhe Burrëri! Sa larg tingëllojnë këto fjalë sot!

Dritan KIÇI pasioni.net

Shqiptarët, duhanpirësit më të mëdhenj në Europë !

Duhani: Vetëm një rrugë të çon për tek mushkëritë dhe ajo duhet asfaltuar...

Kurba e numrit të duhanpirësve në vendin tonë ka bërë që të shënohet edhe piku i epidemise së duhanpirjes. Nga të dhënat më të fundit të Institutit të Shëndetit Publik mësohet se sot Shqipëria krahasohet me vende të botës së tretë për sa i takon këtij fenomeni.
Specialistet e shendetit publik i bejne thirrje te gjithe qytetareve qe te kritikojne pirjen e duhanit ne ambiente publike, gje e cila ndalohet me ligj. Per kete qellim dje eshte realizuar dita e pare e rihapjes se fushates se madhe, duke u shperndare prane piramides fletushka ne lidhje me demet qe sjell duhani dhe informacione mbi ligjin antiduhan. Por zbatimi i ligjit nuk do te mbetet ketu, pasi hartuesit e tij kane bere gati propozimet per te rritur shkallen e penaliteteve per shkelesit e ligjit antiduhan. Ky i fundit hyri ne fuqi ne shtator te vitit te kaluar. Vetem nje vit me pas, Ministria e Shendetesise deklaroi se kishte deshtuar ne zbatimin e tij, pasi gjobat e vena nga inspektoret e shendetit publik nuk vileshin. Per kete arsye, ata firmosen edhe nje marreveshje bashkepunimi me struktura te tjera pergjegjese, te cilat duhet te garantojne sipas ligjit zbatimin e tij.Koha Jone

Pse pijnë njerëzit duhan ?

Një hulumtim i ri i realizuar në Britani të Madhe ka treguar se vetëm gjysma e duhanpirësve e pinë duhanin si pasojë e ‘vartësisë’ dhe mënyrës më të mirë të kontrollimit të stresit.
Kompania britanike për hulumtimet e kancerit “Cancer research UK” ka bërë anketimin e 2.100 duhanpirësve, ndërsa rezultatet kanë treguar se edhe meshkujt edhe femrat e pinë duhanin për arsye të ndryshme.
Arsyet më të shpeshta pse femrat e pinë duhanin janë për ta përballuar stresin dhe peshën trupore, ndërsa arsyeja më e shpeshtë pse meshkujt e pinë duhanin është kënaqësia që u ofron cigarja duhanpirësve.
Edhe pleqtë e konsiderojnë kënaqësinë si arsye kryesore, ndërsa të rinjtë e pinë më shumë duhanin për shkak të shoqërisë dhe më lehtë e përballojnë stresin. Telegrafi

Duhani do te vrasë 6 milion persona ne vitin 2010, duke shkaktuar kancer,probleme kardiake,semundje te pulmoneve dhe te tjera.
Studimi eshte bere nga nje shoqate amerikane sipas te cilave duhani i shkakton ekonomise 500 miliard dollare ne vit per shpenzime mjeksore, deme per produktivitetin dhe mjedisin.
Shkencetaret shtojne se nese ky raport do te ruhet, atehere ne vitin 2010 viktimat e duhani do te shkojne ne 7 milion persona.
Nje tjeter lajm i keq per te gjithe ata qe tymosin shume cigare gjate nje dite.
Sipas nje studimi te koheve te fundit, personat qe pijne me shume se 5 cigare ne 24 ore, mund te pesojne migrene. Ky studim eshte kryer nga nje grup shkencetaresh spanjolle dhe eshte publikuar ne revisten “Journal of Headache and Pain”.
Duhani eshte nje nga shkaktaret kryesore te dhimbjes se kokes dhe ne vecanti shkaktar i migrenes. Pervec njerezve qe e kane te lindur kete semundje, duhanpiresit jane shume te ekspozuar dhe nese semundja shfaqet, atehere ata nuk kane mundesi ta kurojne per gjithe jeten e tyre.
Femrat qe kerkojne te lindin nje femije te mire dhe te urte, duhet te evitojne cdo kontakt me duhanin.

Pervec demeve qe femija ne bark te nenes mund te pesoje gjate periudhes se shtatezanise, duhani u shkakton te miturve edhe ndryshime te medha ne sjelljen e tyre. Femrat qe pijne duhan gjate shtatezanise rrezikojne qe te lindin nje femije me tipare agresive.
Sipas nje studimi te kryer kohet e fundit, agresiviteti konsiston ne sjelljet e dhunshme si psh; goditja me shkelma ose grushta, kafshimi dhe te qenit prepotente. Ky studim eshte bere nga kerkuesit kanadeze e holandeze dhe eshte publikuar ne “Journal Development and Psychopathology”Burimi:TCH

Si mund të lësh duhanin pa shtuar në peshë?

Perse eshte e veshtire te lesh duhanin dhe te mos shtosh ne peshe?

Normalisht njerezit qe heqin dore nga duhani shtojne menjehere ne kile sipas studiuesve . Shtimi ne peshe pas lenies se duhanit ka dy shkaqe kryesore.

* Shkaku i pare eshte se thjesht hani me shume. Ne qofte se nuk pini duhan jeni mesuar duke patur dicka ne goje, dhe cigarja zevendesohet me ushqim. Meqenese pas lenies se duhanit shqisat e nuhatjes dhe te shijes jane me te ndjeshme, beheni me te lidhur pas ushqimeve te embla.
* Arsyeja e dyte eshte metabolizmi. Nikotina rrit nivelin e metabolizmit te trupit. Kur lini duhanin metabolizmi ngadalesohet.

Cila eshte keshilla me e mire per te mos shtuar ne peshe pas lenies se duhanit?

Filloni ushtrimet, stervitjen. Pasi lini duhanin mund te merrni fryme me mire, mund te ecni me mire mund te vraponi me mire. Shtrytezojeni kete avantash per te shtuar aktivitetin fizik dhe per te krijuar nje rutine te shendeteshme.
Stervitja gjithashtu heq ate ndjenjen e irritimit qe personat qe lene duhanin ndjejne. Sipas studimeve keni dy here me shume shance per te lene duhanin dhe per te mos shtuar ne peshe ne qofte se shoqeroni me ushtrime fizike.
Pervec ngrenies se nje diete te pershtatshme qe eshte shume e rendesishme tek ruajtja e peshes me poshte jane edhe disa keshilla te tjera per tju ndihmuar:

* Planifikoni qe me pare dhe nisni ushtrimet dhe aktivitetet para se te lini duhanin. Ne kete menyre keni me pak gjera per tu marre, dhe me pak veshtriresi kur lini duhanin.
* Mbani dicka tjeter ne goje si karamele ose cimcakiz pa sheqer. Mbani Tic Tac ne makine ne cante ne xhepa qe te mund ti gjeni ne cdo moment per te hutuar veten. Hani nje karrote kur keni nevoje per te pire cigare, ju mban te zene per disa minuta pa shtuar asnje kalori.
* Shenoni heret qe ju shkon mendja per te pire cigare dhe planifikoni nje aktivitet alternativ te shendetshem , si ecje vrap apo duke luajtur nje Video Loje
* Pine nje sasi te kosiderueshme uji. Uji shpejton metabolizmin dhe ne te njejten kohe mund te luftoje deshiren per te pire duhan. Mbani gjithmone nje shishe uji ne gadishmeri.SHO
Hidhe atë cigare!

Në qoftë se e lë duhanin, largon infarktin dhe iktusin, mbron mushkëritë, rrit aktivitetin seksual, ke më pak rrudha. Në qoftë se nuk ia del dot vetë, lexoji më poshtë metodat më efikase. Në pritje të ilaçeve te reja dhe të një vaksine antinikotine.
Pos nikotinës dhe katranit, një një cigare gjenden madje edhe 4000 kimikalie të ndryshme, nga të cilat 200 sosh kanë cilësi toksike, kurse 43 kanë cilësi kancerogjene, ndërkaq të gjitha këto nëpërmjet pirjes së duhanit hyjnë në secilën qelizë të organizmit.
Sipas disa hulumtimeve, pos nikotinës, katranit, hekurit, aluminit dhe zinkut, nëpërmjet pirjes së duhanit në organizmin e njeriut hyjnë kimikaliet të cilat mund t'i gjejmë në mjetet për pastrimin e dyshemeve, bakterieve, në karburante të anijeve kozmike (metan), në helm për minj (arsen), në gaz për shkrepsa (butan), dioksid të karbonit, e madje edhe disa elemente të gazit që shfrytëzohen në komorat për ekzekutim.
Substanca kryesore psikoaktive e duhanit është nikotina, alkaloid i cili ngrit tensionin e gjakut dhe shpejton punën e zemrës, andaj shkakton varësi të rëndë fizike. Gjysmëkoha e matabolizimit të nikotinës është dy orë, pas së cilës kohë sasia e nikotinës në gjak bjen dhe paraqitet nevoja për ndezjen e cigares tjetër.
Disa nga sëmundjet e mundshme janë ndezja e traktit të frymëmarrjes, bronkitisi kronik, emfizema, kanceri në mushkëri, infarkti, çrregullimet e qarkullimit të gjakut, sëmundjet e dhëmbëve, pika në tru, keqësimi i të pamit dhe të të dëgjuarit, madje edhe verbimi te personat e moshës 65 vjeç.
Cigaret mund të zvogëlojnë efektin e barnave dhe fuqinë seksuale, mund të keqësojnë tretjen e ushqimit dhe të shpejtojnë plakjen, ndërkaq prija e duhanit lidhet edhe me gërhitjen, vështirësimin e frymëmarrjes gjatë gjumit, pastaj ndikon edhe në shtimin e qimeve të trupit te femrat.
"Nuk kam pasur ndonjë herë kaq kollë sa tani që e kam lënë duhanin", është kjo ankesa tipike e ish-duhanxhinjve, të bindur se ishin më mirë kur pinin një paketë cigare në ditë. Në fakt kolla dhe gëlbaza shfaqen shpesh dhe në mënyrë insistuese tek ata që e kanë lënë duhanin. Por kjo është një shenjë e mirë, sepse vjen ngaqë pushi që vesh pjesën e brendshme të bronkeve fillon të funksionojë, ndërkohë që më parë ishte paralizuar nga duhani dhe në këtë moment nxjerrin gëlbazen e depozituar në bronke.
Femrat, sipas disa studimeve, posaçërisht rrezikohen nga pirja e duhanit - më lehtë sëmuren nga kanceri në mushkëri, ndërsa më së vështiri mund ta braktisin duhanin.
Pirja e duhanit gjatë shtatzënësisë mund të jetë shumë e rrezikshme për shëndetin e fëmijës sesa konsumimi i kokainës; mund të paraqiten çrregullime të ndryshme, shtohet rreziku i sëmundjes nga astma si edhe zvogëlimi i peshës së fëmijës. Vetë shtatzënat që pijnë duhan shtojnë rrezikun e sëmundjes nga kanceri në mitër dhe nga gjakderdhja vagjinale.

Studimet më të reja tregojnë se duhani shkakton edhe rrudhat. Nikotina krijon probleme me këmbët, që me kalimin e kohës mund të bëhen kronike.
Sipas disa studimeve, nikotina në sasi të mëdha vepron në mënyrë stimulative dhe euforike sikurse kokaina dhe amfetamina.

Hulumtimet e ndryshme flasin për një sërë efektesh pozitive të nikotinës, si p.sh. përmirësimi i koncentrimit dhe të mbamendjes, ndërkaq ekzistojnë edhe aktivistët të cilat tentojnë të dëshmojnë sesi të gjitha tregimet negative për duhanin janë produkt i padijes dhe i paranojës, sesi asnjë efekt negativ në të vërtetë nuk është dëshmuar andaj pirja e duhanit madje zgjat jetën(!)
Pos terapisë grupore, ekzistojnë edhe disa metoda të tjera për braktisje të duhanit: flasterët dhe çamçakëzët (përmbajnë nikotinë dhe ndihmojnë në përballimin e krizës së abstinencës), hipnoza, joga, akupunktura dhe psikoterapia, ndërkaq këtu bëjnë pjesë edhe spreji nikotinë për hundë, tableta në bazë të bupropionës (antidepresivët) dhe injeksionet të cilat do të nxirren në tregun botëror.Të gjitha dobitë për ata që e lënë duhanin
T'i thuash lamtumirë cigares, është pa dyshim e vështirë. Sepse nikotina është një substancë që krijon varësi, me tepër se drogat dhe shkakton simptoma abstinence edhe të forta: vështirësi përqendrimi, irritueshmëri, depresion, ankth, pagjumësi.


Pas dy orësh
Nikotina e cigares fillon të eliminohet nga trupi nëpërmjet urinës.
Pas 12 orësh Monoksidi i karbonit zhduket nga organizmi, kështu që gjaku është në gjendje të çojë më me efikasitet oksigjen në inde.
Pas një jave
Të gjitha shqisat, e në mënyrë të veçantë, ajo e shijes, bëhen më të mprehta. Fryma përmirësohet, dhëmbët e flokët janë më të pastër. Edhe lëkura ka një ngjyrë më roze. Zhduken simptomat e abstinencës.
Pas një muaji
Epiteli me push i rrugëve të frymëmarrjes, i dëmtuar nga duhani, riformohet dhe këlbaza hiqet nga bronket. Bie rreziku i infeksionit të rrugëve të frymëmarrjes.
Pas një viti Rreziku i patologjive kardiovaskulare, d.m.th infarktit apo iktusit, bie në mënyrë të ndjeshme.
Pas 6/7 vjetësh
Rreziku i zhvillimit të një tumori në mushkëri nuk rritet dhe pas disa vjetësh mund të arrijë afërsisht në nivelin e një njeriu që nuk ka pirë kurrë duhan . Telegrafi

Një video shokuese se ç'mund ti bëjnë organizmit tonë, 20 cigare në ditë : http://www.youtube.com/watch?v=r--sbKF6iis

Klima, Ban Ki-Moon: Bota po shkon drejt humnerës

Sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Ban Ki-Moon i bëri thirrje komunitetit ndërkombëtar të veprojë menjëherë kundër ndryshimeve të klimës, pasi "situata është e rëndë".

"Po shkojmë me shpejtësi drejt humnerës",

deklaroi Ban Ki-Moon gjatë Konferencës së tretë botërore për klimën në Gjenevë.
Sekretari i Përgjithshëm u bëri thirrje qeverive të botës që të veprojnë sa më parë me politika që përcaktojnë dhe kufizojnë sasinë e emetimeve të dioksidit të karbonit, programe për energjinë e ripërtëritshme, zgjidhje për shpëtimin e pyjeve dhe politika që thjeshtëzojnë transferimin e teknologjisë.
"Kemi shkaktuar pasoja të fuqishme dhe të paparashikueshme, impakti i të cilave është i dukshëm. Këtë e pashë me sytë e mi", shtoi Ban Ki-Moon, duke iu referuar udhëtimit të tij të fundit në Artik, rajoni i cili po ngrohet më shpejtë se çdo vend tjetër në Tokë.

"Fatkeqësisht ende ka ngurrim për të vepruar dhe është shënuar vetëm një progres i vogël. Nuk mund t'ia lejojmë vetes këtë situatë. Kemi nevojë për progres të shpejtë në këtë drejtim", deklaroi Ban Ki-Moon përpara shumë kryetarë shtetesh dhe qeverish nga vende të ndryshme të botës.
Konferenca në Gjenevë nuk trajton tema si reduktimi i gazrave të dëmshëm, apo tema të tjera që do të diskutohen në Kopenhagë, por ka më shumë karakter teknik. (atsh)

Një popull pellazgo-ilir: trojanët

Troja dardane ka një emër shqip pa i hequr asnjë gërmë, që do të thotë Trojë, vënd ku ndërtohen shtëpi banimi, ndërtesa të çdo lloji. Ky emër kështu përdoret edhe sot. Kur kërkon të ndërtosh të duhen troje që të ngresh ndërtesa mbi të. Këtë emër Troja e ka pasur sepse ajo ishte një vënd i ngritur, që ka shërbyer për ndërtimin e banesave.

Një fakt interesant është se trojanët kanë pasur si simbol të tyre shqiponjën, e cila ka qënë simbol i Aleksandrit të Madh, i Pirros, i perandorëve ilirë të Romës, Ptolemenjve, Skënderbeut. Sot populli shqipëtar është i vetmi që shqiponjën e ka në flamurin e kombit dhe veten e quan shqipëtarë.

Një tjetër fakt i rëndësishëm që tregon etnicitetin albanë të Trojanëve dhe aleatëve të tyre, është vetë Iliada. Homeri jep emrat e vendeve, njerëzve dhe perëndive të asaj kohe. Emra që janë shqip. Këto emërtime nuk kanë nevojë për shpjegim, sepse vijnë në një variant të pastër të shqipes së sotme.

Festi, ishte një luftëtar i zoti nga Lidia që i përgjigjet fjalës në shqip fest.

Arna Menesti, nga Beocia, quhej kështu se luftonte me vegla të vjetra që i përgjigjen fjalës shqip arna gjë e vjetës dhe e arnuar.

Alkatos, emër trojan që është përdorur edhe në Epir, përdoret edhe sot tek vajzat dhe djemtë.

Kliti, emër trojan që është përdorur edhe në Iliri e Maqedoni. Këtë emër e ka pasur edhe mbreti ilir që luftoi me Aleksandrin e Madh në Pelion. Ky emër i bukur përdoret edhe sot.

Perifati, është në shqip shumë pastër, pra perri – fati, pra fat të mirë, të bukur si perri. Edhe sot tek ne përdoret në disa krahina, dhe nuk thuhet mirë por bukur, p.sh. bukur mirë që ka kuptimin shumë mirë, por bukur është e njëjta gjë si perri, por kjo e fundit është një shkallë më e lartë se e bukur.

Aise, perëndi që sheh veprimet e njëriut gjatë gjithë ditës, që në shqip do të thotë Ai-se, pra Ai-she. Sheh se çfarë bën njëriu gjithë ditën.

Aretyre, vend i zhvilluar që në shqip i përgjigjet fjalës aretyre që do të thotë arë-tyre, pra ara e tyre.

Erinjet, është perëndi që mbron jetën, që i përgjigjet shqip funksionit të saj. Ajo do të thotë erinjet që është e-rin-jetë, pra e rin, e përtërin jetën.

Hypokanti, që është nga Thaka, në shqip hy-po-kan-ti pra që je si hy i bukur.

Hypodon, është emër trojan që në shqip do të thotë hy-po-don pra të jesh si hy.

Jadet, quhej perëndesha e shirave që është shqipja ja-det pra që është det me ujë.

Menti, nga Qipro që në shqip mendi ose menti pra një person i mençur, që ka mend. Gjithashtu ka emër trojan të tillë si Mentor ka mend, i ditur.

Pra siç shihet këto emra dhe pothuaj se të gjiitha emërtimet që jepen në Iliadë janë shqip.

Pra popullsia që ka banuar në Azinë e Vogël ka qënë e njëjta popullsi nga etniciteti me atë që ka banuar në Iliri, për aq kohë sa fiset trojane quhen trojane dhe ilire në të njëjtën kohë.


E vërteta e fshehur video : http://www.youtube.com/watch?v=AfckdL5_FJ4

Marrë nga libri: "Albanët, pellazgo-iliro-shqiptarët me famë botërore", i autores Elena Kocaqi.

http://eltonvarfishqip.blogspot.com

Virgjëria e morali i shoqërisë

Në pjesën më të madhe të historisë njerëzore, jeta e grave ishte, tamam, në mëshirë të virgjërisë. Një grua që humbiste virgjërinë përpara se të martohej duhej të ndëshkohej : ajo nuk nderohej, familja e saj poshtërohej prej saj, askush nuk dëshironte të martohej me të dhe ajo rrihej madje edhe e vdiste familja. Nuk kishte rëndësi nëse ajo e humbiste virgjërinë me vullnet, ose përdhunohej.

Gratë qe e humbitnin virgjërinë kur nuk ishin akoma të martuara, ato humbitnin të drejtën e pasurisë. Kjo i bënte ato pa shtëpi dhe i linte pa asnjë mundësi jetese për veten. Shumë nga këto gra që u mohohej pronësia, përfundonin në prostitucion që të mbanin veten. Ato nuk e donin këtë, por ishin të detyruara sepse nuk kishin ku të shkonin dhe nuk kishin asgjë tjetër të shisnin veç trupit të tyre.

Në Athinën e vjetër, ligji kërkonte që gratë e reja që humbitnin virgjërinë përpara martesës, të shiteshin si skllave. Kjo ishte gjithçka që ato meritonin sapo shkatërronin reputacionin e tyre dhe nderin e familjes së tyre. Ligji Romak i lejonte baballarët t’i vrisnin vajzat e tyre dhe burrat që kanë tërhequr ato, kur vajza e humbte virgjërinë përpara martesës. Po njësoj ka qenë edhe në vende dhe kohë të tjera. Në disa pjesë të botës, akoma dhe sot ekzistojnë “krimet e nderit”. Gratë që humbasin virgjërinë përpara martesës mund të rrihen, mutilohen (shkatërrohen), ose vriten nga familja. Justifikim për këtë është se babai, vëllai ose një i afërt mashkull i saj mendon se ajo ka bërë diçka “jo të ndershme”.

Shkurt: Virgjëria ka qenë, ndonjëherë, çështje jete ose vdekjeje. Herë të tjera ajo ka bërë që jeta e vajzës të ndryshojë nga një jetë mizerabël në varfëri, në një jetë të lumtur, të gëzuar e të begatë. Ajo ka përcaktuar në se do të gjesh dot një partner,ose jo. Por nuk kanë qenë të rralla rastet kur këto gjëra kombinoheshin të gjitha së bashku.

Sot ne Shqiperi a eshte kapercyer kjo tabu? A jemi te gatshem te martohemi me nje vajze jo te virgjer?

Admin ne Shoqeria Blog

VIRGJËRIA/ 12 pyetje përgjigje

Virgjëria, siç dihet, ka qenë një topikë shumë e nxehtë në të gjithë historinë njerëzore dhe vazhdon të jetë e tillë edhe në ditët tona. Është kjo arsyeja, që, në formën e një autointerviste, do të përpiqem t’u jap përgjigje disa prej pyetjeve të panumërta, që vazhdimisht bëhen lidhur me virgjërinë.

Pyetje: Me që jemi në atmosferën e Krishtlindjeve, sa për kuriozitet dhe për arsye se shumë njerëz janë të paqartë, a mund të themi diçka për “Virgjëreshën Mari”, dhe për “koncepcionin immakulat” të saj (ngjizjen e papërlyer)

Përgjigje: Ngjizja e papërlyer (immaculate), në doktrinën katolike ka të bëjë me Virgjëreshën Mari (Virgin Mary)

Kisha katolike na mëson se Maria, falë një mrekullie, mbeti shtatzënë pa bërë seks. Ajo është e çliruar nga mëkati “Origjinal”, të cilin të gjithë të gjallët e mbartin me vete, që nga momenti që lindin. Maria duhej të ishte ndryshe nga të gjitha gratë, që të sillte në jetë Krishtin. Ajo duhej të ishte shpirtërisht dhe moralisht e pastër. Vetëm duke qenë kështu, në mënyrën më të perfeksionuar të mundshme, ajo do të ishte e aftë të sillte djalin e zotit. Virgjëria është vetëm njëra pjesë e pastërtisë së saj të përgjithshme. Sipas doktrinës katolike, në qoftë se Maria do të ishte vetëm virgjëreshë, por që nuk do të bënte një ngjizje immakulare (të papërlyer), ajo nuk do të ishte, aq sa duhet, e pastër për të luajtur rolin që kreu, të sillte në jetë Krishtin. Ajo do të kishte në veten e saj gjurmë të mëkatit origjinal, po të mos ishte edhe e virgjër, edhe e papërlyer.

Shumë është folur dhe akoma vazhdon të flitet për sindromën “Madonë/lavire” tek burrat. Ç’është ky sindrom? Është fakti që burrat, nga njëra anë e idealizojnë gruan “si virgjëreshë, si grua dhe si nënë”, dhe nga ana tjetër shikojnë tek ajo gruan e erotizuar “si lavire, të përdalë dhe lozonjare”. Industria e sotme shumëbilionëshe pornografike, në pjesën më të madhe të saj është e bazuar mbi këtë dikotomi të qëndrimit të burrave ndaj grave. Kjo dikotomi është edhe justifikimi më i mirë për violencën që burrat ushtrojnë ndaj grave.

Pikëpamja se gratë janë tundonjëse, mëkatare, janë djalli vetë, pra qytetare të klasës së dytë, është shumë e vjetër në shoqëritë patriarkale. Në botën perëndimore kjo pikëpamje arriti kulmin dhe u shndërrua në misogyny (urrejtje për gratë) në shekujt e parë të kristianizmit. Me nënën që lindi Krishtin, që ishte një virgjëreshë e përjetshme, u idealizua mëmësia dhe modeli, tek i cili duhet të aspirojë çdo grua kristiane. Një grua supozohettë bëjë fëmijë, por kurrë nuk duhet të njollosë emrin dhe reputacionin e saj me mendime ose kënaqësi seksuale. Ky imazh i pamundur i “nënë-virgjëreshës“, që shkon kundër biologjisë dhe natyrës, solli pasoja që rezonojnë akoma edhe sot lidhur me gruan dhe virgjërinë.

Deri në vitet e vonshme, kisha katolike predikonte se e vetmja arsye që një burrë dhe një grua bëjnë seks, është që të ngjizin një fëmijë. Në vitin 1960, kur gratë në botë dogjën të brendshmet e tyre, të përfshira në revolucionin që u quajt çlirimtar për gratë, Papa Paul VI, iu drejtua një audience me mjekë obstetër dhe gjinekologë në Romë, ku foli për mënyrën se si profesioni i tyre duhet ta shikojë secilën grua:
“Gruaja është një vizion i pastërtisë virgjine, që krijon moralin dhe sentimentet emocionale më të larta të zemrës humane... Ajo është krijesa më e ëmbël, që këndon, lutet dhe dëshiron e përunjur. Ajo duket sikur, natyralisht, konvertohet në një figure unike supreme, immaculate (të papërlyer) dhe të brengosur, siç është gruaja e privilegjuar, më e bekuara midis të gjithave, që ishte e destinuar të bëhej nëna virgjëreshë e Krishtit - Maria.”

Duke deklaruar se çdo grua e gjallë “duhet të konvertohet natyralisht” drejt virgjëreshës immakulate Mary, Papa i mëshoi rolit të pamundur shumëshekullor të grave si virgjëresha dhe gra/nëna, duke iu kundërvënë grave të përdala. Sindromi dikotomik: “Madona /lavire” del në skenë edhe një herë tjetër.

Nëpër vite, kjo dikotomi ndihmoi të lindë dopio standardi midis sekseve.

Për “ngjizjen immakulat” kanë folur dhe vazhdojnë të flasin teologët katolikë. Kjo ka të bëjë fare pak me topikën e virgjërisë, që unë si mjek trajtoj në këtë shkrim, prandaj po e mbyll me kaq.

Pyetje: Himeni: Çfarë është ai në të vërtetë?

Përgjigje: Kur një fetus femër është duke u rritur gjatë shtatzënisë, organet riprodhuese të brendshme dhe vagina e saj, zhvillohen të ndara nga organet e riprodhuese të jashtme (buzët vaginale e tjera). Vagina fillon si një kordon i plotë, që shkon nga muri i përparmë i trupit, deri tek uterusi. Midis muajve të pestë dhe të shtatë të shtatzënisë, ky kordon, gradualisht shndërrohet në një tub me një hapësirë në mes. Ky tub akoma nuk ka një hapje nga ana e jashtme e trupit, ai përfundon i mbyllur në murin e trupit. Më në fund muri i trupit fillon të shkatërrohet në vendin ku vagina takohet me të, dhe formohet një hapje në murin e trupit. Krijohet një orificium (hapje dalëse) e vaginës

Pra, himeni është ajo çfarë mbetet nga muri i trupit që ngjitet me pjesën e brendshme të hapjes vaginale. Është mbeturinë e një flete indore, që shërben për të ndarë gjenitalet e brendshme nga gjenitalet e jashtme, përpara se të formohet hapja vaginale. Vrimat në qendër të himenit janë hyrja për në vaginë.

Më pëlqen ta përfytyroj himenin si një perde të vendosur në një portë, e cila tregon se ku mbarojnë organet e jashtmet dhe ku fillojnë organet e brendshme. Ju nuk mund të përshkoni këtë portë pa përshkruar këtë perde, që është himeni. Ai është pjesë e portës së vaginës. Asgjë nuk hyn ose del nga vagina pa kaluar nëpër të.

Pyetje: A kanë të gjitha gratë himen?

Përgjigje: Shkenca mjekësore mendon se shumica kanë. Kërkuesit kanë gjetur se rreth 0.03% e grave kanë lindur me më pak ind të mbetur në hyrjen vaginale. Ky ind i pakët është vështirë të konsiderohet himen. Kjo tregon se tek këto gra, procesi i formimit të hapjes vaginale është kryer me një shmangie të vogël nga norma.

Pyetje: A kanë himen femrat e kafshëve të tjera?

Përgjigje: Po, kanë. Shumë femra të mamalëve kanë himen, përfshi pelat, guineja pigs (kaviet), shimpanzetë, elefantët, minjtë dhe shumë nga mamalët e detit si, balenat e shumë të tjerë. Kjo ndodh nga që sistemi riprodhues i mamalëve, zhvillohet përafërsisht në mënyrë të ngjashme tek të gjithë. Të gjithë mamalët kanë mjaft struktura të ngjashme.

Pyetje: Përse duhet himeni?

Përgjigje: Ne nuk e dimë se pse gratë kanë himen. Duket sikur ai nuk ka asnjë funksion për ato, si dhe për shumë femra kafshësh të tjera që kanë himen. Në disa kafshë duket sikur himeni ka më shumë funksione: himeni i guinea pig, për shembull, shkrihet në periudhën kur ato janë fertile, që i lejon meshkujt e gunea pig të çiftëzohet me to. Pas çiftëzimit ai rritet prapë dhe e mbyll komplet vagjinën, kur guinea pig femër, nuk është më në afsh. Shkencëtarët nuk janë të sigurt se çfarë të mire ka guinea pig prej kësaj, por, padyshim, ky është një trik i shkëlqyer për takimin seksual. Çdo grua do të dëshironte të ishte virgjëreshë në çdo takim dashurie.

Pyetje: A ka gjëra që duhet të na shqetësojnë lidhur me himenin?

Përgjigje: Zakonisht, jo. Ndonjëherë mund të ketë ndonjë shqetësim. Problemi më i zakonshëm me himenin, që doktorët shohin, është ai që quhet himeni imperforate. Himeni i paperforuar(pa vrima), është muri i trupit, që thamë më sipër, i cili nuk është shkatërruar siç duhej të ndodhte kur fetusi zhvillohet në mitrën e nënës. Në vend që të ketë hapje vaginale, vajza ka lindur pa këtë hapje. Pra, lëkurë e pa prishur në vendin ku duhet të ishte hapja vaginale. Kjo nga doktorët konsiderohet si një defekt lindjeje i vogël, që korrektohet lehtësisht. Shpesh kjo gjendje nuk dallohet më përpara se vajza të ketë arritur pubertetin. Kur vajzës nuk i fillojnë periodat, ashtu siç do të ishte normale për të, dyshohet se vajza ka lindur me himen imperforatus. Mosardhja e zakoneve nuk lidhet me mosfunksionimin normal të ovareve dhe uterusit, por sepse nuk ka rrugë për gjakun menstrual që të dalë jashtë. Gjaku menstrual mbetet brenda në vaginë dhe shkakton atë gjendje që quhet hematocolpos, ose një duq i madh me gjak, po qe se nuk dëshironi të përdorni termin mjekësor. Kjo mund të shkaktojë dhimbje dhe janë këto dhimbje që e detyrojnë vajzën që vuan të shkojnë tek gjinekologu. Doktori sa e shikon, e kupton.

Është e qartë, ajo që i mbetet doktorit të bëjë dhe që vajza të menstruojë normalisht, është të hapë një vrimë në himenin imperforat. Doktori bën atë që “Nënë Natyra” nuk e bëri. Kjo kryhet me një ndërhyrje të vogël e të shpejtë kirurgjikale, që quhet hymenotomia. Duhen vetëm pak minuta për ta kryer dhe kjo është pa shumë dhimbje. Disa herë hymenotomitë kryhen me rreze laser, disa herë me thikë kirurgjikale tradicionale. Pas hymenotomisë, vagina bëhet plotësisht funksionale dhe nuk ka probleme më vonë.

Ka raste kur gratë nuk kanë himen imperforatus, por kanë himen shumë të trashë dhe shumë të paepshëm. Ka aq shumë variacione të tipave të himeneve, sa që është vështirë të merren me mend. Disa janë shumë fragilë, të cilat shkatërrohen në shumë fragmente edhe gjatë vizitës së doktorit, edhe gjatë një ushtrimi gjimnastikor, edhe gjatë hipjes në një pemë, në kalë, në biçikletë, ose ushtrimeve të baletit. Himene të tjerë janë aq të fortë, sa shkaktojnë probleme kur gruaja dëshiron të vendosë një tampon ose të bëjë seks penetrativ.

Himenet e trasha, zakonisht, zgjerohen gradualisht, duke përdorur gishtat, ose duke futur në vaginë objekte të tjera. Në këto raste doktorët rekomandojnë të futen në vaginë vegla që quhen stents, por disa gra nuk i përdorin këto dhe në vend të tyre përdorin penisë të vegjël artificialë. Të dy mënyrat kryejnë të njëjtin funksion. Me kohë, hapja e himenit zgjerohet mjaftueshëm dhe vajza nuk ka më probleme

Kur zgjerimi i himenit nuk ndihmon, ose kur doktori mendon se është më mirë të mos e shqetësojë vajzën me këto përpjekje për zgjerim, ai këshillon hymenotominë për të zmadhuar hapjen. Kjo është një procedurë njësoj si ajo që kryhet për himenin imperforatus.

Nuk ka asgjë për t’u shqetësuar lidhur me këto që sapo thamë.

Pyetje: A duhet të shkatërrohet himeni?

Përgjigje: Jo gjithmonë. Ndonjëherë himeni griset gjatë interkursës, sepse ai duhet të zgjerohet më shumë që të lejojë penisin. Kjo nuk ndodh gjithmonë. Disa himene janë të zgjeruar, ose mund të jenë më elastikë dhe të durueshëm nga të tjerët. Këto tipa himenesh mund të mos kenë probleme me zgjerimin për t’u adaptuar me tamponin, gishtat ose penisin. Vajzat me këto lloj himeni janë të ashtuquajturat virgjëresha të përhershme, himeni i tyre nuk shkatërrohet kurrë. Ato edhe pse kanë bërë shumë marrëdhënie seksuale, prej burrave konsiderohen të virgjëra.

Himene të tjera hapen më pak dhe janë më fragole. Kjo do të thotë që grisen edhe me prekjen më të vogël. Himene të tjera janë variacione në mes të këtyre të dy llojeve.

Një arsye e fortë që himeni nuk duhet të “prishet” është se pavarësisht që ai mund të jetë një himen i imperforuar (shiko më lart), ai tashmë e ka vrimën që ia bëri doktori. Himenet ekzistojnë, sepse formohet hapja vaginale. Asgjë nuk duhet të “prishet” për të krijuar një hapje. Hapja vaginale është atje, madje, përpara se vajza të lindë.

Pyetje: Çfarë lidhjeje ka himeni me virgjërinë.

Përgjigje: Kjo lidhje nuk është e domosdoshme. Siç thashë më lart, himenet mund të prishen, ose mund të mos prishen, gjatë aktit seksual.

Njerëzit gjithmonë janë çuditur nga fakti që shumë gra ndjejnë dhimbje, ose kanë hemorragji nga vagina, herën e parë që bëjnë interkursë penetrante vaginale. Ky fakt i ka detyruar të mendojnë se duhet të ketë ndonjë pjesë të vaginës, që me të vërtetë “shkatërrohet” nga penisi, herën e parë që vagina penetrohet.

Për këtë ka disa shpjegime: Doktorët e mesjetës mendonin se atje kish një “nyje” indore mishi brenda vagjinës, që dukej si një bizele dhe kjo shkatërrohej nga penisi në interkursën e herës së parë. Një besim tjetër është se ekzistojnë pesë vaza gjaku, që e lidhin vaginën fort, deri sa këto vaza gjaku të shkatërrohen nga penisi.

Në shekullin e dhjetë, doktori arab, Ibn Sina, ose siç është quajtur në mjekësi, Avicena, thoshte se ka një kreshtë të vogël prej cipe lëkure brenda hapjes vaginale dhe kjo është ajo që shkatërrohet nga penisi gjatë interkursës së parë që shkakton dhimbje dhe gjakosje. Ekzistenca e kësaj cipe lëkure është konfirmuar në vitin 1544 nga anatomisti me famë botërore Andreas Vesalius, që ishte i pari person që e gjeti atë gjatë një diseksioni anatomik.

Ibn Sina ishte gabim dhe në të njëjtën kohë kishte të drejtë: Është një cipë lëkure, ose një palosje lëkure brenda hapjes vaginale, që disa herë dëmtohet gjatë penetrimit, por jo gjithmonë. Kur kjo cipë shkatërrohet, ajo mund të jetë e dhimbshme dhe të shkaktojë gjakderdhje.

Por, Ibn Sina kishte më shumë të drejtë se doktorët para tij. I takon atij merita, sepse ishte ai i pari që i dha përgjigje të drejtë pyetjes se çfarë mund të jetë ky send misterioz brenda vaginës?

Tani, çfarë ka të bëjë himeni me virgjërinë? Ka rreth njëmijë vjet që njerëzit i kanë dhënë himenit reputacionin si pjesa e vaginës që shkatërrohet gjatë interkursës së parë.

Pyetje: Kur ka filluar ideja e virgjërisë?

Përgjigje: Askush nuk e di me të vërtetë se ku dhe kur ka filluar. Antropologët besojnë se qenia njerëzore, është shqetësuar për virgjërinë në atë kohë kur mësuan se si t’i domestifikojnë (kultivojnë) kafshët dhe bimët, pra, gjatë kohës Neolitike.

Pyetje: Si ndryshoi kjo ide gjatë historisë?

Përgjigje: Virgjëria ka luajtur rol shumë të madh në jetën e njerëzve. Disa nga këto role kanë qenë më të rëndësishme në disa momente, kur role të tjerat kanë qenë më të rëndësishme në momente të tjera. Midis të tjerave, virgjëria ka qenë mënyra si respektohej femërorja. Virgjëria ishte shprehje e hyjnores, një burim nderimi për familjen dhe anëtarët e saj, një mënyrë për të kontrolluar sjelljen e grave, një mënyrë për t’i mbajtur gratë nën kontrollin e burrave dhe një nga kontraceptivët më të përgjegjshëm. Arsyet pse disa nga këto kanë qenë më me rëndësi se të tjerat në kohë të ndryshme, janë të komplikuara. Unë do t’u rekomandoja të lexoni libra për këtë. Në këto libra ju do të gjeni më shumë nga sa mund të shpjegohet në një artikull, por gjithmonë, në to do të gjeni respekt për ato vajza që nuk e trajtojnë seksin si aktivitet sportiv.

Pyetje: Kush e përcakton se çfarë është virgjëria?

Përgjigje: Njerëzit që e përdorin dhe e respektojnë konceptin e virgjërisë, kanë arritur në përfundimin se duhet të ketë një definicion për virgjërinë. Ka shumë kualitete abstrakte në këtë përcaktim. Përderisa askush nuk e shikon, nuk e ndjen, nuk e nuhat, ose nuk e peshon virgjërinë në një peshore; standardet për të vendosur çfarë është një virgjëreshë, ose çfarë nuk është ajo, në të vërtetë janë shumë arbitrare. Disa njerëz mendojnë se virgjëria është në radhë të parë një çështje fizike. Të tjerë mendojnë se, në të vërtetë, është një çështje psikologjike dhe spirituale. Në të vërtetë ajo duhet të definohet sikur ka edhe elemente fizikë dhe elemente psikologjike.

Përgjithësisht, ata që kanë dashur të bëjnë një përkufizim për atë se çfarë është virgjëria, kanë qenë njerëz që kanë pasur pushtet mbi jetën e vajzave të reja. Prindërit dhe të afërmit e moshuar të vajzave, të moshuarit e komunitetit dhe veçanërisht, autoritetet religjioze dhe mjekësore, kanë pasur dhe kanë shumë ndikim në përcaktimit e kritereve të virgjërisë në periudha të caktuara të historisë.

Pyetje: Sa rëndësi ka pasur gjatë historisë njerëzore virgjëria për gratë?

Përgjigje: Në pjesën më të madhe të historisë njerëzore, jeta e grave ishte tamam në mëshirë të virgjërisë. Një grua që humbiste virgjërinë përpara se të martohej, duhej të ndëshkohej: ajo nuk nderohej, familja e saj poshtërohej prej saj, askush nuk dëshironte të martohej me të dhe ajo rrihej, madje edhe e vdiste familja. Nuk kishte rëndësi nëse ajo e humbiste virgjërinë me vullnet, ose përdhunohej.

Gratë që e humbitnin virgjërinë kur nuk ishin akoma të martuara, ato humbitnin të drejtën e pasurisë. Kjo i bënte ato pa shtëpi dhe i linte pa asnjë mundësi jetese për veten. Shumë nga këto gra që u mohohej pronësia, përfundonin në prostitucion që të mbanin veten. Ato nuk e donin këtë, por ishin të detyruara, sepse nuk kishin ku të shkonin dhe nuk kishin asgjë tjetër të shisnin veç trupit të tyre.

Në Athinën e vjetër, ligji kërkonte që gratë e reja, që humbitnin virgjërinë përpara martesës, të shiteshin si skllave. Kjo ishte gjithçka që ato meritonin, sapo shkatërronin reputacionin e tyre dhe nderin e familjes së tyre. Ligji Romak i lejonte baballarët t’i vrisnin vajzat e tyre dhe burrat që kanë tërhequr ato, kur vajza e humbte virgjërinë përpara martesës. Po njësoj ka qenë edhe në vende dhe kohë të tjera. Në disa pjesë të botës, akoma dhe sot ekzistojnë “krimet e nderit”. Gratë që humbasin virgjërinë përpara martesës mund të rrihen, mutilohen (shkatërrohen), ose vriten nga familja. Justifikim për këtë është se babai, vëllai ose një i afërt mashkull i saj, mendon se ajo ka bërë diçka “jo të ndershme”.

Shkurt: Virgjëria ka qenë, ndonjëherë, çështje jete ose vdekjeje. Herë të tjera ajo ka bërë që jeta e vajzës të ndryshojë nga një jetë mizerabël në varfëri, në një jetë të lumtur, të gëzuar e të begatë. Ajo ka përcaktuar nëse do të gjesh dot një partner, ose jo. Por, nuk kanë qenë të rralla rastet kur këto gjëra kombinoheshin të gjitha së bashku.

Shekulli