Shamia e shpifur

Mbulimi i kokës dhe fytyrës së femrës myslimane nuk ka të bëjë asgjë me fenë islame. Nihilistët e traditës islame të shqiptarëve dhe militantët e vahabizmit synojnë të nxisin konflikt mes shtresave të shoqërisë kosovare dhe ta shndërrojnë Kosovën në një xhamahiri. Deri më tani politikanët edhe ashtu mendjefyell të Kosovës kanë qëndruar duarkryq përballë ideologëve të vahabizmit. Tani është koha e veprimit. Aleatë të politikanëve mund të jenë shumë teologë të islamit, të cilët besojnë në barazinë dhe emancipimin e femrës

Enver Robelli

Gra e vajza të mbuluara me shamia, burra me mjekra si tufë kallamboqi dhe me pantallona mbi zogun e këmbës pushtuan para disa ditësh qendrën e Prishtinës dhe kërkuan nga institucionet e vendit të lejojnë femrat që të maskuara me shami të vijojnë mësimet në institucionet shkollore. Shkak i protestës ishte një udhëzim administrativ i Ministrisë së Arsimit për ndalimin e bartjes së shamisë nëpër shkolla. Ministri Enver Hoxhaj e ka marrë këtë vendim duke u mbështetur në Kushtetutën e Republikës së Kosovës, e cila e definon shtetin e dizajnuar nga Martti Ahtisaari si laik, shekullar. Është një vendim i bazuar në vlerat e iluminizmit dhe të demokracisë perëndimore, të cilën e synon – së paku deklarativisht – edhe Kosova. Pas protestës së të ashtuquajturve „myslimanë të vërtetë“ në Prishtinë, e cila si lajtmotiv kishte një kërkesë antikushtetuese, asnjë nga politikanët e rangut të lartë nuk u prononcua as pro, as kundër bartjes së shamisë në shkolla. Heshtja e presidentit dhe e kryeministrit për këtë çështje që prek ligjin themeltar të shtetit nuk paraqet ndonjë befasi. Presidenti edhe vetë është shkelës i Kushtetutës dhe për këtë deri më sot nuk ka pësuar asnjë pasojë. Kryeministri dhe disa ministra të tij nuk merren me problemet reale dhe të rënda të vendit, por me organizimin e keqqeverisjes dhe me kurdisjen dhe manipulimin e tenderëve një- dhe shumëburimorë, të cilët miletit e dovletit i prezantohen si zhvillim ekonomik.

Hiçi i depersonalizuar

I gjendur vetëm dhe pa mbështetje për udhëzimin administrativ për ndalimin e bartjes së shamisë ministri Hoxhaj u bëri thirrje krerëve të shtetit që të deklarohen për këtë çështje. Derisa heshtja e politikanëve vazhdon, kreu i Bashkësisë Islame të Kosovës Naim Tërnava në stilin e një zëdhënësi të militantëve islamistë u kërcënua se çështjen e ndalimit të shamisë do ta çojë deri në Gjykatën e të Drejtave të Njeriut në Strasburg – thua se Kosova nuk paskësh punë të tjera më jetike. Tërnava dhe bashkëmendimtarët e tij, por edhe ata protestuesit me mjekra, nëse e kanë lexuar Kuranin pa syze ideologjike dhe nëse e kanë kuptuar, atëherë ndoshta e kanë të qartë se mbulimi i kokës dhe fytyrës së femrës myslimane nuk ka të bëjë asgjë me fenë islame. Nihilistët e traditës islame të shqiptarëve dhe militantët e vahabizmit synojnë të nxisin konflikt mes shtresave të shoqërisë kosovare dhe ta shndërrojnë Kosovën në një xhamahiri evropiane. Kërkesa për lejimin e shamisë është vetëm fillimi. Nëse vahabistët (apo selafistët, siç preferojnë ta quajnë veten disa) arrijnë ta gjunjëzojnë shtetin e Kosovës në çështjen e shamisë, atëherë do të pasojnë kërkesa të tjera: futja e lëndës fetare në shkollat fillore dhe të mesme (në vend të etikës, ku nxënësit do të mësonin për të gjitha fetë dhe kulturat, siç veprohet në disa vende evropiane), mbulimi i tërësishëm i femrave (sikur nën regjimin e talibanëve në Afganistan), ndalimi i përdorimit të parfumit dhe dëgjimit të muzikës, mbytja me gurë e grave, të cilat tradhtojnë burrat etj. Në Kuran me asnjë fjalë nuk përmendet shprehimisht shamia apo obligimi për të mbuluar kokën. Në Suren 24 thuhet vetëm se femrat duhet t’i mbulojnë pjesët joshëse të trupit, konkretisht gjoksin. Aty po ashtu apelohet që pjesët joshëse gruaja duhet t’ia tregojë vetëm bashkëshortit. Kurani jep edhe një arsyetim pse femrat duhet t’i mbulojnë pjesët joshëse: „Kështu ato nuk ngacmohen“. Ky definim atëbotë, para gati 1500 vitesh, është bërë me qëllim që femrat të mbrohen nga ngacmimi dhe nga dhuna seksuale e meshkujve. Nëse mashkulli mysliman nuk është zhvilluar për 15 shekuj dhe ende e sheh femrën vetëm si objekt seksual, atëherë problemi nuk qëndron te femrat, por te meshkujt! Te meshkujt sikur ata mjekroshët mllefqarë dhe gjoja „myslimanë të vërtetë“, të cilët protestuan para disa ditësh në Prishtinë. Ata duan ta mbështjellin femrën në atë mënyrë që kur ajo të ec nëpër qytet të mos e dimë a është njeri apo pinguin. Duan ta shndërrojnë femrën në një hiç të depersonalizuar. Kërkesa të tilla vijnë si pasojë e leximit ideologjik dhe politik të Kuranit dhe jo si interpretim i saktë i Librit të Shenjtë dhe i rrethanave të kohës. Historikisht meshkujt vështirë janë pajtuar me emancipimin e femrës. Kjo nuk ka të bëjë vetëm me botën islame, por edhe me atë perëndimore. Zvicra tek në fillim të viteve 70-të u ka dhënë femrave të drejtën e votës. Para tamam 110 vjetësh mjeku gjerman Paul Julius Möbius në veprën e tij „Mbi budallallëkun fiziologjik të femrës“ (botuar në Leipzig) shkruante se është e pavërtetë që femrat e arsimuara i edukojnë më mirë fëmijët e tyre se sa „femrat e natyrshme“. Möbius kërkonte mbylljen e shkollave për vajza, largimin e grave nga puna, sepse, siç thoshte ai, „çfarë është lodhje masive për kokën e burrit për kokën e femrës është stërmundim“. Këto konstatime përfunduan në bërllokun e historisë dhe nuk u morën seriozisht nga shoqëria gjermane.

Heshtja përballë rrezikut

Barazia mes mashkullit dhe femrës, e drejta e zhvillimit personal duhet të jetë premisë edhe e shtetit të Kosovës. Debati duhet të jetë gjithëpërfshirës dhe i ashpër, por kompromis sa i përket kërkesave agresive dhe antikushtetuese të grupeve vahabiste/selafiste të financuara nga shoqata të ashtuquajtura humanitare nga vendet e Gjirit Persik nuk duhet të bëjë asnjë qeveri e Kosovës, as kjo e tanishmja, e cila, për fat të keq të vendit, nuk i ka shërbyer shoqërisë, por xhepit personal, familjar, klanor, pra nuk ka qenë dhe nuk është e interesuar të demokratizojë dhe emancipojë shoqërinë. Edhe më keq: tashmë disa vite politikanët e Kosovës qëndrojnë duarkryq përballë fushatave indoktrinuese të grupeve fundamentaliste. Shoqëria kosovare ka heshtur kur nga „persona të panjohur“ u rrah teologu Xhabir Hamiti, i cili me kohë ka paralajmëruar mbi rrezikun që vjen nga vahabistët/selafistët. Jo vetëm Qeveria e Hashim Thaçit, por edhe të tjerat me vite e kanë duruar një të ashtuquajtur hoxhë të ardhur nga Shqipëria, i cili në emër të organizimit të ndihmave humanitare është marrë më tepër me shpëlarjen e trurit të banorëve të Drenicës dhe indoktrinimin e tyre fetar. Vetëm pas presionit të mediave dhe të ambasadave perëndimore në Prishtinë autoritetet e Kosovës e dëbuan në Shqipëri hoxhën militant. Prej vitesh Hashim Thaçi – mbase nga naiviteti apo në përpjekje për të siguruar mbështetjen e besimtarëve myslimanë në zgjedhje – mban afër vetes disa pseudopublicistë me biografi të diskredituara, të cilët publikisht propagandojnë versionin vahabist/selafist të islamit politik. Në Universitetin e Prishtinës lirisht dhe publikisht veprojnë si agjitprop të brigadave të profetit Muhamed disa të ashtuquajtur profesorë; nëpër kabinetet e tyre, të cilat i kanë shndërruar në faltore, dominojnë citatet arabe dhe jo ndonjë citat iluminist, i cili do t’i shkonte për shtati çdo institucioni shkollor. Në Prishtinë funksionojnë disa konvikte private të themeluara me para të organizatave arabe, ku studentët mund të banojnë dhe ushqehen falas. Askush nuk flet për këtë. Nuk dihet kush ua ka dhënë lejen të punojnë këto konvikte.

Bashkësia Islame e Kosovës (BIK) është tejet e ngathët në mbrojtjen e fesë islame, të cilën shqiptarët e kanë përqafuar gjatë sundimit osman.Tani dalin teologë agresivë dhe e hedhin poshtë besimin e dhjetëra gjeneratave të shqiptarëve. Kjo është njëra ndër fyerjet më të rënda që vahabistët/selafistët dhe mercenarët e tjerë religjiozë ua bëjnë paraardhësve tanë, të cilët, sipas tyre, nuk paskëshin jetuar si myslimanë të vërtetë. Bashkësia Islame e Kosovës po ashtu nuk është treguar e kujdesshme që në postet e imamëve të emërojë hoxhallarë mendjehapur. Në përgjithësi nëpër xhamitë e Kosovës dominojnë hoxhallarë të izoluar në botën e tyre patriarkale. Nëse vazhdohet kështu Bashkësia Islame do të devijojë tërësisht dhe do të drejtohet nga militantë, të cilët nesër mund të kërkojnë që kritikëve të ideologjisë vahabiste/selafiste t’u shkurtohen gishtat.

Traditë paraislamike

Këtë ideologji disa vende arabe e luftojnë. Njëri prej teologëve më të njohur të Egjiptit Muhamed Saxhid Tantavi (1928-2010) kishte thënë se nikabi (shamia që mbulon fytyrën dhe kokën) nuk është simbol religjioz, por një traditë paraislamike. Një vajze që synonte të ndiqte ligjëratat në Universitet me shami, Tantavi i kishte thënë: „Besomë, unë di më shumë për fenë se sa ti dhe prindërit e tu“. Duke qenë njëri prej teologëve me autoritet në mesin e myslimanëve sunitë Tantavi i ka quajtur „armiq të islamit“ aktivistët vetëvrasës, ai ka thënë se gratë e dhunuara guxojnë të abortojnë dhe ka kritikuar deformimin e gjenitaleve të vajzave në zonat rurale të Egjiptit. Tantavi ishte i vetëdijshëm për izolimin e botës arabe, prandaj deri në vdekje u angazhua për hapjen e shoqërisë. Ky shembull e ilustron më së miri izolimin e shteteve arabe: Sipas një raporti të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB) në gjithë botën arabe brenda një viti nga gjuhët e huaja përkthehen po aq libra sa në Portugali, një ndër vendet më të vogla të Bashkimit Evropian. Nëse Kosova synon të jetë pjesë e Evropës demokratike, atëherë ky vend duhet të shkëputet nga ideologët politikë të islamizmit beduin dhe të ruajë islamin e praktikuar në viset shqiptare me shekuj.  

Tani është koha e veprimit. Aleatë të politikanëve mund të jenë shumë teologë të islamit në Kosovë, të cilët besojnë në barazinë dhe emancipimin e femrës. Zëri i tyre duhet të dëgjohet. Ideologët vahabistë/selafistë, të cilët keqpërdorin islamin për qëllime politike duhet të refuzohen me vendosmëri.

Copyright: E.R. & "Koha Ditore", Prishtinë

Ku kullot Z. Bollano(s)?

Në një intervistë televizive Donkishoti me nënshtetësi shqiptare dhe me kushedi se çfarë kombësie të papërcaktuar, Zoti Vasil(is) Bollano(s) ka deklaruar se i ashtuquajturi Vorio Epir mund të kërkojë pavarësinë njësoj si Kosova.

Nuk eshte ndonje gje e re kjo deklarate e Bollanos(it) sepse ky i fundit sa here qe merr orientime nga qarqe te caktuara te ortodoksise ultranacionaliste Greko-Serbo-Ruse (ne asnje menyre keto qarqe nuk perfaqesojne teresine e popujve te siperpermendur) del ne televizione dhe shtypin e shkruar per te thene brockullen e rradhes.

Une deshiroj t’i dergoj nje mesazh ketij zoterie duke qene se kam kaluar gjithe rinine time ne keto vise te mrekullueshme te jugut te Shqiperise. Kam kryefjalen e bagazhit tim poetiko-kulturor dy personalitetet me te spikatura te kesaj krahine, dy bilbila te poezise dhe prozes shqipe.

Dy shqiptare te thekur, dy mbrojtes te shquar te folklorit, traditave dhe gjithe atyre virtytetve qe perfaqeson kombi im. Nuk do te lodhem duke denuar deklaraten e Bollanos(it) sepse ky i fundit ka denuar vetveten qe ne momentin qe (do te thoshte gjyshja ime) kur ka marre rrugen e shejtanit. Sigurisht qe keto deklarata dhe qendrime te komanduara jane nje perpjekje e deshperuar per te bere paralelizma te pabazuara dhe te deshtuara qysh ne gjeneze. Zoti Bollano(s) jo vetem qe perpiqet te fitoje “politikisht” ne syte e shefave te tij ultranacionaliste, kudo qofshan ata, por ndikon drejtepersedrejti dhe ne marredheniet greko-shqiptare.

Nuk e di nese i ka rastisur zotit Bollano(s) te udhetoje pergjate bregut te mrekullueshem shqiptar.

Nuk e di nese ky zoteri e sheh realitetin dhe bukurine magjepese te ketyre trojeve shqiptare me syte e tij a me syte e dikujt tjeter. Himara eshte nje treve e jashtezakonshme e Shqiperise dhe kultures se saj nga pikepamja gjeografike, trashegimia historike dhe ajo kulturore. I nderuar Zoti Bollano(s): Duke qene se ju po me detyroni dhe nuk e njihni sa duhet vendlindjen tuaj, po me detyroni t’ju jap disa informacione te cilat do t’ju hapin syte dhe do t’ju pasurojne tmerresisht. Kjo eshte nje nje gje shume e mire, sepse perfundimisht ju do t’ju duhet te ndani “mitet” tuaja me realitetin shqiptar. Keto informacione nuk jane hamendesuar nga ana ime, por jane te verteta historike, te nenvizuara nga shkenctare shqiptare, europiane bile dhe greke.

Qe gjerat te jene te qarta po e filloj qe me emrin e Himares.

Nuk e di nese e keni lexuar gjekundi, por emri i Himares permendet nga Homeri, te pakten qe nga shekulli i XIII para Jezu Krishtit. Marin barleti (sa per kujtese, ky i fundit ka shkruar Historine e Skenderbeut) citon ne veprat e tij Homerin kur ai shkruan se atje eshte vendlindja e Odiseut. Mos u cudisni Zoti Bollano, nuk eshte e thene qe Odiseu te jete domosdoshmerisht grek. Barleti shkruan duke cituar: "Vend malor kundrejt Korkyres me popull te pamposhtur, luftarak". Himara eshte nje nga perlat e Kaonise ilire dhe banoret e saj jane quajtur fisi i Kerauneve .

Kete emer keraunasit e kane trasheguar prej brezash fale malit te famshem te Akrokerauneve, ose e thene me shkoqur ne menyre qe ju ta kuptoni, Mali i Vetetimave. I nderuar Zoti Bollano(s), thone qe ne keto male ka lindur miti i famshem i Perendise Zeus, per t’u zhvendosur me vone ne Olimp te Greqise. E ne rast se historianet dhe kronikanet e lashte nuk gabohen, i bie qe Zeusi i Kerauneve (bijve te Malit te Vtetimave) te jete me i lashte se ai i mitoligjise Greke.

Zoti Bollanos, nese Himara eshte sic e thoni ju greke deshiroj t’ju drejtoj nje pyetje tjeter: Per Himaren dhe Kaonine kane folur Herodoti, Tukiditi, Skymni, Livi, Virgjili e shume te tjere. Si eshte e mundur qe asnje prej tyre nuk ka theksuar faktin se Himara i perket Greqise? Po le t’i leme keto thashethemnaja te vjetra te cilat jane shume te komplikuara per personin tuaj.

Le te vijme ne kohen e Ali Pashe Tepelenes dhe Konsullit francez te asaj kohe prane oborrit te tij. Konsulli Pukevil, i mrekulluar dhe i hutuar nga madheshtia, bukuria, trimeria, mikpritja dhe ngrohtesia e viseve dhe banoreve te tyre ka bere nje krahasim per “Iliaden” e famshme greke te Homerit. Sipas Konsullit Pukevil, "nese Homeri do te kishte zgjedhur malet e Himares per skenen e "Iliades", gjerat do te kishin marre rrjedhe tjeter. Sot une mund te bertas me shume se kurre se nese Shqiperia mund te mburret, ajo mund te mburret vertet me Himaren. Ne Himare nuk ka asgje qe i perket dikujt tjeter. As historia, as realiteti, as njerezit as malet.

A dini ju zoteri i nderuar se ne Palase perpara shume vitesh eshte zbuluar nje perkrenare tipike Ilire, e cila i perket shekullit V para Jezu Krishtit?!Guret e themelit te kalase se Himares jane te lashte te pakten para shekullit te V para Krishtit, pra kjo do te thote se jeta aty eshte shume me evjeter dhe me “Ilire”. Kalaja e famshme pellazgjike do te rindertohej me vone nga Justiani i Madh, Perandori Ilir i Bizantit.

Zoti Bollano(s), per informacionin tuaj deshiroj t’ju tregoj nje histori qe vertitet si legjende rreth e rrotull malit te Akrokerauneve. Me 1537 ne Himare erdhi nje nga sulltanet me te medhenj te te gjithe koherave, Sulejman Kanunliu. Kronikanet osmane thone se nje djale himariot, i quajtur Damian, u hodh nga nje vend i fshehur per t'a vrare Sulltanin, ndersa ai pushonte. Rojat e Sulltanit e copetuan me jatagan Damianin, por s'munden te copetonin dhe te vdisnin imazhin kujtesor te ketij Muc Shavola arber. Duket se figura e Damianit fluturon si nje binjak ajror, e prej enderre i te njejtit fat tragjik te shqiptarit Milosh Kopiliqi ne Fushen e Mellenjave, ne Kosove me 1389, ku pasi vrau Sulltan Muratin, u masakrua edhe vete.

Nuk e di nese keni degjuar ju per himariotin Anton Linerosa, sipas Barletit mori pjese ne Kuvendin e Lezhes dhe u vra ne betejen e Torviollit me 40 trima te tij me 1444. Me 31 gusht 1431, i biri i Gjergj Kastriot Skenderbeut, Gjoni zbret nga Italia ne Himare dhe cliron tere zonen dhe keshtjellen e Borshit. Madje u kap rob dhe komandanti osman Sulejman Pashe Eunuku, qe Gjon Kastrioti ja dhuroi mbretit te Napolit. Asnjehere nuk kane reshtur kryegritjet e himarioteve, asnjehere nuk kane rreshtur lidhjet dhe marredheniet e tyre me Europen.

Zoti Bollano(s), me korrik 1577 pleqte e Himares dergojne nje leter per Papen, te cilen e derguan ne Rome Gjik Kola me Gjergj Katasin. Ne kete leter ata i thone Papes se jane arber, se krenohen me Skenderbeun dhe se kerkojne qe Europa t'u jape arme per te luftuar kunder pushtuesve. Nje leter e dyte i eshte derguar Papes me 1581, ku i thone se jane gati 50.000 luftetare shqiptare te ngrihen ne kryengritje. Papati i Romes beri dicka te jashtezakonshme: nisi misionare katolike gjate shekujve XVI-XVIII. Per dy shekuj me rradhe keta misionare te ditur, pjesa me e madhe me origjine shqiptare, bene te mundur qe te gjallerohej shqiptaresia, te levrohej gjuha shqipe. Kjo pune nuk mbaron me kaq.

Une nuk e di nese keto informacione kane mberritur me pare tek ju apo tek shefat tuaj i nderuar Zoteri, por me thene te drejten druaj se jo. Druaj se juve mendoni krejt te kunderten, druaj se juve mendoni se ne nuk e njohim historine tone. Per nje gje keni te drejte, keni te drejte se historianet e Shqiperise, nuk bertasin sa duhet per kete histori brilante te Himares dhe rrethinave te saj. Per kete aresye une deshiroj te risjell dhe nje tjeter argument.

Ne shek. XVIII himariotet derguan ne Rusi Pango Bixhilin dhe Hil Kristoforin tek Caresha e Rusise Elisabeta Petrovna. Ne letren qe iu dergua caresesh shkruhej: "Flasim shqip, ate gjuhe qe flitet ne tere Shqiperine deri ne Bosnje". Me vone jane po himariotet, qe i dergojne leter mbret Ferdinandit te IV ne Itali. A e dini ju qe e motra e heroit te revolucionit grek, suliotit shqiptar Marko Bocari, qe martuar ne Dhermi te Himares dhe lindi Jan Kocanin, komandant gjithashtu i shquar?A keni degjuar ju per Merkur Bue Shpaten dhe Kostandin Kasnecin? Njeri gjeneral i pathyeshem deri ne Spanje dhe tjetri gjeneral i shquar i Austro-Hungarise?! A e dini ju se i famshmi gjeneral napolitan Dhimiter Leka ishte shqiptar nga Himara dhe se Jeronim De Rada i Kushtoi ketij te fundit vepren “Kenget e Milosaos”?!

E kote t’ju flas per Petro Markon dhe Stefan Dunin, te dy keta trima shqiptare nga Himara morren pjese ne luften e Spanjes. Eshte e tepert t’ju kujtoj se nga ishte djaloshi bregdetas qe qelloi mbi Viktor Emanuelin II, gjate pushtimit fashist te Shqiperise. Ju sot kerkoni pavaresi te ashtuquajturit Vorio Epir! Ju thoni se himariotet jane grek. Ne e dimi se cilat jane orekset e qarqeve te caktuara per Himaren.

Ne e dime se ne nje moment te caktuar te historise keta ngaterrestare dhe injorante te semure deklaruan autonomine e Himares. Por i nderuar Zoteri keto gjera i perkasin te kaluares, i perkasin vorbullave ndershkuese te historise kundrejt shqiptareve. Une nuk jam aspak kunder perdorimit te greqishtes nga minoritaret ne Himare, por nuk do te lejoj askend, as juve dhe as shefat tuaj te zhdukin gjuhen e Akrokerauneve. “Prifti” i Himarioteve e ka emrin Petro Marko dhe ky i fundit do te ligjeroje ne Himare vetem ne gjuhen e bekuar te Malit te Vetetimave, ne gjuhen Shqipe.

Mepastaj, Zoti Bollano(s) duhet te dini se vargjet e Lefter Cipes nuk mund te tingellojne kurre me bukur se ne gjuhen e Akrokerauneve. Nuk ka gjuhe tjeter ne bote qe mund te percjelle ato emocione dhe dritherima kur i kendohet jetes, trimerise apo dashurise. Duke qene se ju i perkisni besimit te krishtere nuk po lodhem t’ju shpjegoj historine e katolicizmit ne Himare, por po ju lexoj disa vargje te me te madhit poet popullor te jugut te Shqiperise, te bilbilit te shqiptarise Zoti Lefter Cipa:

Vito erdhe si pellumbi

Erdhe me zgjove nga gjumi

Cben keshtu Vito te thashe

Pse me zgjove une sa rashe

Vito, Voti pellumbesha Ne krahet e tua vdeksha.

Ose vargje te tjera te magjishme kushtuar po dashurise, ndjenjes me te bukur te Himares djaloshare, te Himares shqiptare :

Ate nate naten e pashkes 

I thashe te mos mbaroje nates 

I thashe te behet e gjate sa netet e vitit bashke

Une dhe ti moj mes keputur putheshim s’kishim te ngopur

Bobo c’nate kishim gjetur Ishte pashke e s’kish te fjetur! 

I nderuar Zoteri, koha ka bere mrekulline e saj te rradhes. Sot me shume se kurre bota eshte e lire, bota eshte e hapur dhe ne horizontet e saj valeviten dy rryma. E para eshte rryma vrastare e mendjeve te semura, te johumaneve dhe kasapeve te fshehte, te cilet nuk i ze gjumi pa shpikur ngaterresen e radhes. Jane keto mendje te cilat kane krijuar organizata dhe organizime terroriste, politiko-shkaterruese qe mbjellin cdo dite ndarje dhe meri mes popujve.

Por jane dhe te tjeret, ata qe nuk deshirojne deformimin e lirise se askujt, ata qe me shume se cdo gje tjeter cmojne dashurine dhe respektin per veten e per kombin, per njerezit dhe per kombet. Ne Himare askush nuk duhet te perpiqet te deformoje historine, te drejten, jeten dhe lirine e askujt. As te atyre qe flasin shqip, as te atyre qe flasin greqisht. Ne Himare dhe ne rrethinat e saj gjenden disa shtepi teper te vecanta.

Ne gjuhen e shkencave te arkeologjise ato quhen te stilit dalmato-venecian. Per dijenine tuaj nje lagje me shtepi te tilla gjendet ne Ulqin, qytetin shqiptar te Malit te zi. Thone qe ka te tilla dhe ne Tivar e Durres. Duke perfunduar kete leter te hapur ne vemendjen tuaj Zoti Vasil(is) Bollano(s), do te me duhet te kthej ne proze vargjet e fashme te “Vajzes se Valeve”. Besoj se te famshmit Neço Muko nuk do t’i mbetet qejfi atje lart ne parajse kur ta marre vesh se perse po e bej nje “krim” te tille. Kete perle te kenges Himariote ai e incizoi ne Paris ne vitin 1924. Kam patur fatin e madh ta shoh nga afer pllaken e gramafonit kur shkova dhe i bera nje vizite Lefter Cipes ne vitin 2006 me djalin e tij Aleksander Cipen.Nuk pata kurajo ta prekja ate pllake. Mu duk vetja shume i privilegjuar, shume i rendesishem. Endesha ne thellesite e detit si ne enderr, shihja perpara meje “Vajzen e Valeve”, kete kryeveper te kultures shqiptare.

O Vajze e Valeve, vajze permbi vale, ylli i bukurise Himariote, ylli i bukurise Shqiptare. O Vajze e Valeve per mbi vale, lart atje permbi sterkale! Je vajze apo je zane? Vajza e valeve do te jete gjithnje permbi sterkalat e detit Jon. Ajo do te qesh e qaje neper det duke e perqafuar ate gjithnje e me shume, me gaz, me lot, me kenge, me vaj.

Ajo vajzë e kaltër deti me syte blu te thelle ne kenget e himariotit do te mbetet kurdohere nje perle.

Do te mbetet shqiptare ashtu sic ka qene nder shekuj sa here qe himariotet tja marrin kenges mbi shkembin sterrall qe therrmohet nga dallget mbi shkume dhe mbi vale.

Genti Metaj

Fjala, pesha dhe mesazhi i saj.

Fjala është një tregues i qartë i gjendjes psiko-emotive të individit në një shoqëri. Kur këto fjalë/shprehje fitojnë të drejtën e ekzistencën e përhapen si modele në pjesën më të madhe të një shoqërie, ne atëherë përmes tyre, fare lehtë mund të kuptojmë psikologjinë dhe gjendjen e të gjithë individëve të shoqërisë.

-Kur bëjmë dashuri, zhvishemi në maksimum nga komplekset tona, i jepemi instiktit dhe shkrihemi me vetë çastin që përjetojmë duke e shpalosur veten lakuriq në të gjitha kuptimet e mundshme. Atëherë marrim si shembull disa nga fjalët që na burojnë apo që na adresohen, kur ne bëjmë aktin më sublim.

"Më shkatërrove, më vdiqe, më çmënde, mbarova, më dogje, më more frymën, më tërbove, o kafshë, o egërsirë etj.

Kur shohim një femër bukuroshe, e quajmë bishë, kur kalojmë bukur e quajmë hata, një vend të mrekullueshëm e quajmë llahtar!!!

A do të ishte më bukur dhe më frytdhënëse që në vend të thonim/dëgjonim shprehje si "më shkatërrove", të përdorej shprehja "më dhe jetë", në vend të "më çmende", "jam në qiellin e shtatë", në vend të "më çmende o kafshë", "je mrekullia vetë o ëngjëll, në vend të "egërisërës" bukurinë etj, etj.

Gjithashtu kur duam të shfaqim cilësi të individëve të veçantë, kur duam ti lavdërojmë për meritat e tyre, përdorim pikërisht ato fjalë me të cilat edhe ofendojmë.

Për një njeri që bën humor, psh i themi legen, pis, dikujt që është i shkathët i themi 99, matrapaz, ujk etj. Dhe këto sinonime janë nga më banalet dhe nga më të larmishmet, saqë për etikë po e shmangin përdorimin e tyre si shembuj në artikull, por çdokush e ka të lehtë ti nxjerrë këto shembuj vetë.

Çfarë morali duhet të nxjerrim nga përdorimi i ekstremit negativ të fjalëve, për të shprehur një ndjesi pozitive?

Mungesë apo pasuri fjalësh?

Çfarë ndikimi ushtron kjo formë e të folurës në mirëqenien tonë? Na çliron, apo na ndrydh? Na e qetëson ndërgjegjen, apo na e bën më konfuze?

Shkroi: Stop Injorancës

http://www.facebook.com/NdalPaditurise2

Ngjarja në Himarë, reagon Janullatos. Arrestohen 7 persona

UPDATE- Policia ka arrestuar 7 persona të akuzuar për ngjarjen ne Himare, ku 36-vjeçari Aristotel Guma u gjet i vdekur ne rruge i perplasur nga nje makine.

Ngjarje që u pasua me rebelim të banorëve të zonës dhe bllokim për 13 orë të rrugës Vlorë-Himarë. Sipas burimeve policore janë shoqëruar shtetasit; Bledar Memia 22 vjeç, Aleksander Gjokaj, 21 vjec; Andi Kotorri, 25 vjec; Dijon Bushi, 19 vjec; Fabjon Jahaj 21 vjec; Endrit Salataj 22 vjec, të gjithë nga Vlora dhe shtetasi Juxhin Mustafaraj nga Tirana.

Për ngjarjen ka reaguar kryepeshkopi Anastas Janullatos, i cili bashkë me ngushëllimet për familjarët e viktimës ka bërë apel për gjakftohtësi. "Ngushëlloj me gjithë shpirt familjen e tij, dhe lutem që Perëndia të preh në paqe shpirtin e tij.

Veprime të tilla dhune të paargumentuar, të dënueshme pa asnjë ekuivok nga çdo person me arsye, përbëjnë kërcënim për cenimin e klimës së bashkekzistencës paqësore, për të cilën të gjithë qytetarët e përgjegjshëm të Shqipërisë kanë bërë vazhdimisht përpjekje"- thuhet në deklaratën e Janullatosit.

Sipas deklaratës, në këtë moment kritik prej çdokujt kërkohet përgjegjshmëri dhe gjakftohtësi, shmangie të akteve të hakmarrjes, investigim për të vërtetën dhe imponim të drejtësisë. "Për më tepër është e domosdoshme që të intensifikohen përpjekjet që të sigurohen liritë e çdo qytetari dhe në përgjithësi të të drejtave të njeriut",- përfundon deklarata. 12.30 Disa protestues të Himarës sulmojnë me thikë një operator dhe një gazetare të një mediaje vizive që po filmonin momentet e zhbllokimit të aksit Vlorë-Sarandë.

Rreth orës 12:00 operatori Erand Haruni ka qenë duke filmuar ndërkohë që dy persona i kanë kërkuar kamerën. Megjithëse i rrethuar nga policët, personat kanë mundur që ta arrijnë duke e qëlluar me thikë dhe duke I shkaktuar fatmirësisht plagë të lehta. "U sulën dy vetë", rrëfen operatori. "Ishim të rrethuar me policë, por policet thjesht ngushtuan rrethin në mënyrë që banorët të mos afroheshin. Por ata nuk u ndalën dhe arritën të thyenin kamerën dhe mikrofonin. Më pas, një nga policët mori kamerën në mënyrë që banorët të shkonin drejt tij e për t'I shmangur ndaj meje. Duhet të isha larguar më parë, por mendova që do të ishte mirë ta filmoja situatën deri në fund", rrëfeu operatori Haruni. Personat që sulmuan janë emigrantë në shtetin grek që kthehen gjatë verës. Sipas dëshmive, ata u kanë thënë policëve se kërkojnë mbrojtje nga policia greke dhe jo ajo shqiptare. Ndërkaq aksi rrugor ka mundur të zhbllokohet vetëm për pak kohë, ndërsa banorët e kanë bllokuar sërish atë.

E gjithë kjo situatë është krijuar pasi dje rreth orës 21:00 është gjetur i vdekur shtetasi Aristotel Guma, 36 vjec. Sipas burimeve në vendngjarje mësohet së mbrëmë pesë persona nga Vlora janë grindur me një grup personash nga Himara me të cilëve dhe viktima, për shkaqe ende të panjohura. Pasi grupet janë ndarë, personat ng Vlora kanë hypur në makinën e tyre, ndërsa viktima në motorcikletë. Në këtë moment personat nga Vlora kanë përplasur motocikletën e 36 vjecarit duke e lënë atë të vdekur. Sipas policisë përplasja ka qenë aksidentale, por banorët e Himarës mendojnë se ka qenë e qëllimshme dhe menjëherë pas kësaj ata kanë bllokuar rrugën duke kërkuar zbardhje e plotë të ngjarjes.

ARLINDA GJYPI-Shekulli

Absurdi është i vdekur

Elita kulturore shqiptare ka krijuar një realitet virtual për shqiptarin e keq, të pacivilizuar dhe primitiv.

Fryma që përhapin kalorësit e suksesit publik thotë: "Urre veten" Po kthehet në virtyt paaftësia për të interpretuar dhe kuptuar thelbësisht Shqipërinë Është tragjike kur shikon se sa shumë nuk e kupton shqiptari shqiptarin.

Këtu nuk e kam për elitën politike, mos më keqkuptojë njeri, pasi elita politike historikisht e ka njohur shumë mirë popullin e saj: për të abuzuar mbi të, për ta shtypur, për ta terrorizuar e për më tepër, edhe korruptuar.

Ky është një shkrim për një pjesë tjetër të elitës së një vendi, për atë pjesë e cila, ndonëse nuk ka ndonjë kapital ekonomik të konsiderueshëm, pretendon dhe beson se është mbartëse e një kapitali kulturor. Kudo në vendet moderne, si ky i yni, ka një elitë të tillë e cila vetëvendoset në një pozicion diku, nën atë elitën e madhe ekonomiko-politike, por që luan rolin e ndërmjetësit dhe katalizatorit midis popullit, të ashtuquajtur të thjeshtë, dhe shtresave të larta.

Për ta thënë më troç, kjo është ajo pjesë e shoqërisë e cila mbart atë kapitalin e caktuar kulturor, por në tërësinë e saj, për mbijetesë, është e varur drejtpërdrejt nga elita e madhe e fuqishme, dhe të dyja bashkë, në negociatë të vazhdueshme dhe flirtim më njëra-tjetrën, thënë shqip, "bëjnë ligjin".

Është e dhimbshme dhe bezdisëse kur shikon këtë pjesë të shoqërisë e cila në vetvete duhet të luante rolin e lokomotivës së alternativave, të ketë marrë rolin e një vetëfshikullueseje, këtë radhë jo më si murgjit mesjetarë për mëkatet e veta, pasi nuk ia kërkon njeri këtë, por për ato që shihen, anatemohen dhe përqeshen, si defektet e të tjerëve, që në ketë rast është populli ynë i varfër.

Nuk do shumë të kuptosh e të shohësh këtë mori përbuzjeje, përbaltjeje dhe gjykimi që kjo elitë kulturore konfuze i bën popullit të saj përditë, kudo, në media të shkruara, në televizione, apo gjithnjë e më tepër nëpër blogje të panumërta interneti. Një elitë e kthyer në xhelat morali dhe etike, duke vërshuar pareshtur me një frenetizëm titanik për t'u mbivendosur mbi këtë popull, duke anatemuar çdo bëmë të tijën, çdo shije të tijën, qoftë kjo edhe mënyrën e tij për të pushuar, për të vdekur, për të festuar apo për të bërë pazarin e përditshëm tek tregu i perimeve.

Është normale dhe që elita të caktuara, ose aspirantë të ngjitjes se shkallëve të vështira sociale, të përpiqen që të distancohen dhe diferencohen nga "populli poshtë", por në vendin tonë kjo rendje për diferencim ka marrë përmasa qesharake dhe deri diku poshtëruese.

Është një luftë e përditshme vetëmohimi, fyerjesh dhe gjykimi që këta myftinj, zaimë, hoxhallarë apo priftërinj të rinj të këtij rendi shumë të sofistikuar strategjish mbijetese, i bëjnë realitetit duke e shpallur dhe shpartalluar atë si absurd, të pakuptueshëm, të pacivilizuar, idiot apo thjesht dhe saktë: shqiptar.

Kjo fjalë është sjellë në diskursin e përditshëm të kumbojë në mënyrën më të keqe të mundshme nga këta Nastradinë me aureole perëndimore, të mirëpërshtatur estetikisht, pa kuptuar se janë duke bartur në vete atë rrjedhë nga lart poshtë që në vazhdimësi kontaminon dhe infekton gjithë shoqërinë e këtij vendi.

Në anën tjetër kemi ata, të tjetërsuarit brenda tokës së tyre, ata që historikisht e gjejnë veten poshtë e në mundim të vazhdueshëm marrin dhe imitojnë atributet e pjesës dhe shtresave të mësipërme. Këta përthithin dhe shpërndajnë më tej trende dhe idioma të cilat vijnë dhe perceptohen si atribute të pandara të elitave përkatëse.

Ka një konstatimin retorik që përkufizohet në disa shprehje të cilat i dëgjon nga të gjithë tek shprehen në kor, duke filluar nga lypësi i rrugës, fatorinoja i autobusit, polici i trafikut e deri tek njerëzit më të kualifikuar të mundshëm: "Nuk bëhet ky vend", "Ça të bësh, jetojmë në Shqipëri". Ose më lakonikë akoma: "Si në Shqipëri".

Nëse vë në pikëpyetje diçka, të përgjigjen: "Po ti, nuk jeton në Shqipëri?", çka nënkupton "nuk ka zgjidhje kjo punë". Ndërsa për të epitomizuar gjithë të zezat e botës ndaj dikujt, mjafton të thuhet: "Shqiptar hesapi". Të gjitha këto bashkohen në një idiomë të vetme, të kthyer në himn kombëtar: "Shqipëria është absurde! Nuk ka zot që ta kuptojë këtë vend!". Ky është momenti më sublim kolektiv që ndajmë në stadin e këtij realiteti të ri: distancimi ndaj budallallëkut të të tjerëve (!), i cili mbetet vazhdimisht i paartikuluar por i nënkuptuar.

A është vërtet ky realitet kaq budalla dhe i padashur nga kalorësit e suksesit publik? E gjithë kjo vorbull, ky vorteks pakënaqësie kolektive me diçka dhe gjithçka eluzive, është shndërruar në një mantra për shqiptarin e gjunjëzuar nën rrotën historike që i ka zënë "bishtin" e vënë në radhë të parë nga elita e tij: Urre veten!

Rrjedha e këtij vetpërçmimi nga lart poshtë, ka një origjinë që buron nga vullneti i pashtershëm i elitës kulturore për t'u distancuar nga unë, nga ti, nga vetja; nga ajo që në perceptimin e saj është pjesa e shëmtuar e qenies shqiptare: shqiptari vetë, pra, ky njeri i paqytetëruar.

Luhet kështu një lojë kukullash me identitetin, lojë e vjetër dhe e njohur për të gjithë ata që synojnë të ngjisin shkallët e hierarkisë shoqërore. Në këtë frymë të kthyer në proces poshtërimi, në këtë mësymje për "lart", krijohet kjo farsë identitetesh me apoteozë një legenosje totale. Në këto zig-zage na përplaset në fytyrë një histori tjetërsimi që funksionon në bërjen dhe zhbërjen e njëri-tjetrit. Këtu shqiptari arrin të zhvishet nga identiteti i tij human duke u shndërruar në turmë, në masë apo thjesht, në popull.

Duket sikur elita kulturore ka marrë iniciativën për të vendosur virtualisht një kufi ndarës mes popullit të saj, pra mes vetes dhe atij tjetri fiktiv, prej të cilit kërkon të distancohet. Po të lemë elitën kulturore një moment, tek populli i thjeshtë, atje poshtë, dhe i poshtëruar, do të shohim se ai e përshtat në mënyrën e tij këtë ndjesi dhe performancë të sjellë nga njerëzit e sipërm si një instrument diferencimi ndaj mjedisit human që e rrethon.

Sa më shumë t'i mëshosh kësaj vale, aq më të forta janë shanset për t'u pranuar në këtë vëllazëri snobësh të cilët mendojnë se ushqehen duke pështyrë mbi popullin e tyre. Me sa duket nuk ka rrugë tjetër. Pasi kjo performancë është historike dhe ky virtualitet tepër i pranishëm, bën të mundur këtë diferencim jetik për elitën tonë kulturore dhe mbijetesën e saj. Kulmin këtu, për mendimin tim, e arrin momenti kur këta njerëz nisin e tallen me popullin e tyre dhe aq më keq, me mënyrën sesi këta të tjerë mundohen të realizojnë dëshirat e veta.

Këta njerëzit e thjeshtë, i bie që edhe ëndrrat t'i kenë jo aq të pranueshme dhe përgjithësisht gabim! U kujtoj se sa më virtuale të bëhen rendet shoqërore dhe sa më të kontrolluara të jenë ato, armiku më i madh mbeten ëndrrat e të tjerëve. Nuk ka gjë më destabilizuese për një rend virtual sesa aspiratat që njerëzit kanë për jetët e tyre dhe mënyra më mirë për t'i kontrolluar është të tallesh me to.

Ëndrrat e popullit bëhen shqetësuese. Ato befas interferojnë me një realitet simulakre dhe simulimi në një rend shoqëror që bëhet gjithnjë e më i mbyllur. Çdo tentativë e shqiptarit për të realizuar një ëndërr të tijën kthehet në irritim për elitën kulturore. Ajo del me peticione, ajo rreshtohet në neveri. Kjo sa vjen e bëhet më e modës.

Mendimtarë të kualifikuar, shpeshherë me diploma të bukura dhe me CV të pasura në xhep, i japin të drejtë vetes të mos u pëlqejë mënyra si shqiptarët luftojnë për jetën dhe familjet e tyre. Këtyre tipave nuk u pëlqen mënyra si shqiptarët ndërtojnë shtëpitë, me sa kate i ndërtojnë, çfarë ngjyre i lyejnë, nga i kthejnë dritaret, si i ngrejnë ballkonet. Këtyre nuk u pëlqen si i mbajnë flokët njerëzit, si vishen vajzat, si rrinë ulur burrat apo si zbukurohen gratë.

Këtyre nuk u pëlqen si bëhet politika, si luhet muzika, çfarë dëgjon shoferi i fugonit, çfarë filmash shohin gratë shtëpiake, çfarë shfaqjesh kanë më shumë publik në teatër, sa herë lahen njerëzit në ditë apo në javë, për kë votojnë shqiptarët, si bëjnë njerëzit tifozllëk në stadium, si njerëzia shkollohet, si njerëzit duan të çojnë fëmijët në shkolla jashtë apo brenda, pse njerëzit zgjedhin filan profesion dhe jo një tjetër.

Këtyre nuk u pëlqejnë veçanërisht dialektet e të tjerëve, dhe aversion special kanë me emrin ekzotik që dikujt i kanë vënë prindët. Njerëzit tanë të iluminuar nuk i zë gjumi natën nga pakënaqësia, dhe të acaruar nuk mund të rrijnë pa e shprehur. Sejcilit mjafton t'i japësh një mikrofon dhe nuk nguron një sekondë të shprehë shqetësimin shumë qytetar për gjithë mënyrën se si jeton shqiptari i zakonshëm. Hapësira publike mediatike është e hipertrofizuar me këtë lament të përgjithshëm prej fletërrufesh imanente ku sejcili elitar kulturor i afirmuar apo thjesht aspirues, është një Zeus i vogël në majë të kullës së fildishtë ku ka pozicionuar veten apo edhe shoqërinë e tij të ngushtë, natyrisht shumë të zgjedhur.

Është kthyer në shaka praktike fakti që mjafton t'i japësh dikujt 15 minutat e tij të famës dhe nis menjëherë këngën e vuajtjes për zgjedhjet dhe zgjidhjet e gabuara që bëjnë gjithmonë ata, të tjerët, që kemi fatkeqësinë t'i kemi kaq pranë.

Shqiptarët shpallen vazhdimisht në mënyrë konkrete dhe të detajuar si primitivë, tuhafë, pisanjosë, të trashë, kriminelë, kokëpalarë, imorale dhe imoralë e të tjera bukurira si këto.

Ata më të guximshmit dhe më të papërmbajtshmit, arrijnë edhe ta reduktojnë popullin e tyre, fare thjesht,në kafshë. Në këtë dehumanizim të hapësirës publike të gjithë ndjehen Nietzsche të veckël, superiorë, supernjerëz, njerëz të veçantë. Neveria me realitetin shqiptar arrin kulmin kur ajka e njerëzve të kulturuar nuk denjon të ndyjë duart duke marrë pjesë në zgjedhje, e aq më keq pastaj të shprehë, larg qoftë, ndonjë simpati politike në publik.

Kjo është ajo paanshmëria e intelektualëve të shquar që kopjohet sa vjen e zbret më poshtë në hierarkinë e aspirantëve të intelektit. Të qëndrosh mbi realitetin është punë mode. Këtu, në këtë rezervat, ndodh një barazim reduktiv i gjithkujt në një hiç. Një mohim total i çdo përpjekjeje të çdokujt, për çfarëdolloj gjëje qoftë ajo mbi dhé.

Kemi të bëjmë pra, me një proces post-moderno kripto-fashist i cili tjetërson çdo korrelacion social. Rrezikshmëria e këtij fenomeni tipik të një elite kulturore provinciale është se po ndikon në një shkërmoqje tragjike të organizimit të alternativave dhe bashkërendimit të veprimit në realitetin shoqëror. Është katastrofale për kohezionin e një shoqërie përhapja masive e një fryme mosbesimi, intrigash dhe konspiracionesh të cilat sjellin dekurajim të çdo ëndrre të mbetur pezull pa një nismë apo angazhim shoqëror real të vërtetë. Nga njëra anë kemi frymën e shpalljes së gjithçkaje, të çdokujt dhe çdo gjëje si të marrë fund, nga ana tjetër përsëritjen se realiteti ynë është përfundimisht absurd që nuk ka zot ta kuptojë.

Kjo përmbytje zhgënjimi, në radhë të parë, buron nga disa njerëz shumë të mirë që gëzojnë prestigj e respekt, dhe me këtë jetojnë, të nisur nga dëshira e mirë, sigurisht, duke thënë vetëm gjysmë të vërteta.

E këta miq tanët ndjehen gjithmonë të zhgënjyer nga realiteti. A thua realiteti iu kishte një borxh që nuk ua ka kthyer kurrë. Psikologjia e të parit të vendit si një territor që i ka vetëm borxhe këtij supermenit postmodern, është një nga gjeneratorët e një fryme mosbesimi ndaj gjithkujt tjetër që paralizon të ardhmen e vendit përgjithmonë. Kush ka mbetur pa rrëmbyer diçka, krijon një tym atmosfere të pashpresë që këta mercenarë mediatikë tashmë kanë instaluar.

Dhe vjen e bëhet evidente në shtresa më të gjera sociale, ku mbizotëron pavetëdija për mënyrën se si funksionon një shoqëri moderne, përfshi këtu sidomos elementet më jetike dhe bazat e koordinimit të aksionit social. Këto fenomene kanë një dozë pafajësie brenda, por sido që të jenë, në thelb, dua të theksoj, se janë pjellë e këtij procesi të tejzgjatur vetëpërçmimi, proces i cili dëshmon për një papërgjegjshmëri të plotë historike të elitës së sotme kulturore. Një papërgjegjshmëri që ia kalon njëqindfish asaj të elitës politike në përgjithësi. Pa e kuptuar as vetë, dhe për këtë jam i bindur, kjo elitë kulturore po kontribuon, duke vendosur gozhdët e fundit në asgjësimin e mundësive të ndryshimit të kësaj shoqërie.

Ju siguroj, të gjithë në thelb janë shumë të kënaqur. Por sidoqoftë, këtu nuk jemi vetëm. Këto janë procese karakteristike për elitat kulturore të vendeve në zhvillim, ose thënë ndryshe të botës së tretë, të cilat e kanë vendosur veten në balona virtuale lundruese në ajër, mbi kokat e popujve të stërmunduar dhe të lodhur.

Rrugë të mbare miqtë e mi!

Por përpara se të ndahemi dua të shtroj këto pyetje: Si ka mundësi që kjo elitë kulturore e kupton kaq pak popullin e saj? Si ka mundësi që në vazhdimësi, vit pas viti, kuptohet kaq keq dhe me kaq vonesë konteksti ku ndodhet populli ynë?

Si ka mundësi që këta njerëz të vetëkënaqur dhe të verbër nuk e kuptojnë se me sjelljen e tyre janë thjesht një mekanizëm i lirë në dorën e një sistemi të cilin e krijojmë vetë, dhe është në dorën tonë ta ngremë e ta drejtojmë si të duam? Kjo shtresë shoqërore, mund të mos e kishte braktisur popullin e saj, por mundej edhe të merrte në ndërgjegje dhe në duar hartat dhe alternativat e mundshme dhe të hapura për këtë vend, të cilat kurrë nuk janë artikuluar.

Por në të kundërt, realiteti shoqëror është braktisur, dhe mbetet pas një tym paaftësie për të prodhuar qoftë edhe një ide të lidhur me kontekstin tonë lokal dhe global. Situata ku ndodhemi dhe kjo elitë kulturore pubertale që kemi, po mbjell një sistem hipokrizie dhe paditurie publike, i cili mund të sjellë vrulle të pallogaritshme energjish destruktive në të ardhmen nga poshtë lart. Kjo sepse gradualisht, përveç kafepirjes së pafund, po kthehet në virtyt paaftësia për të interpretuar dhe kuptuar thelbësisht Shqipërinë.

Ai që e bën rend ta zhvat, duke u bërë pjesë e asaj elitës së madhe fare, ndërsa pjesa tjetër, kjo kulturorja shumë e zhvilluar, thjesht bën sikur nuk e sheh. Për këtë shkak ajo është kthyer në bartëse të drejtpërdrejtë dhe efikase të kontributit fatkeq historik të alienimit të çdokujt në vendin e tij. Kjo lloj simulakre intelektuale e paplotësuar dhe e dekontekstualizuar, ka ngritur një rend shoqëror i cili ka tendencën të kryeje një pastrim të ri etnik të trojeve tona nga çdo njeri që ka nevojë jetike të respektojë veten e vet. Pjesa më elegante ekzistenciale e këtij diskursi elitar arrin deri atje sa të artikulojë që pjesa më e madhe e njerëzve në ketë vend jetojnë kot.

E pra kjo kotësi e projektuar mbi të tjerët, mund të jetë tashmë duke instaluar një model humnere dhe hendekësh artificialë. Nuk kisha ndërmend këtu të bëja historinë e popullit tonë të varfër, të bukur, të mirë dhe fatkeqësisht të vuajtur. Kjo nuk më takon, por mbetet, mendoj, pjesë e procesit të brendshëm dhe formimit të sejcilit prej nesh, aq sa vetë e ndjejmë të nevojshme dhe të arsyeshme. Megjithatë, dua ta mbyll duke kujtuar se nuk ka asgjë absurde dhe të pakuptueshme mbi dhé. Ajo çfarë mungon është urtësia, përkushtimi, integriteti, personaliteti dhe vullneti i mirë; si instrumenti i vetëm, por gjithmonë i mundshëm, universal.

Realiteti nuk është absurd, as i yni, as i juaji, as i huaji, dhe pa një reflektim më të gjerë në këto procese identifikimi dhe rivlerësimi të vetes, rrezikojmë të mbetemi përjetësisht një vend qesharak, i ruajtur nga këta Kerberosë të Hadit. Regjisor, antropolog social

Jona Shanaj,G. Shekulli

Të sapodiplomuarit, pesimist për një vend pune

Vëzhgimi/ Një pjesë e madhe e studentëve punojnë në vende që nuk kanë lidhje me arsimimin e tyre

Për "të mbijetuar" të rinjtë punojnë si kamerier, operatorë telefonik, shitës dhe shpërndarës produktesh

Dita e punës edhe për të nis në orën 8 të mëngjesit. Pasi hap qepenin e rëndën të dyqanit në rrugën "Nikolla Tupe", Krisilda nis rutinën e përditshme të shitjes së këpucëve. Në këtë vend pune ajo ka gati një vit.

Pas diplomimit thuajse një vit më parë nisi punë në këtë dyqan të vogël, me shpresën se ndërkohë që punonte këtu do ti dilte një vend pune në profesionin e saj. Krisilda është vetëm 24 vjeç, është diplomuar më 2009-ën në fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, për Gjuhë-Letërsi dhe tani pret të gjej një vend pune si mësuese.

Teksa shfleton një gazetë në tryezën e dyqanit, (shtypin ka nisur ta lexoj që kur ka filluar punë në këtë dyqan), ajo tregon se shpresat për të gjetur një vend pune në një shkollë sa vijnë e shuhen. "Kam dorëzuar qindra cv, kudo në shkolla private, kam dorëzuar edhe dokumentet në drejtorinë arsimore në Tiranë, por askund nuk i kanë dhënë një shpresë, për të nisur punë",- thotë ajo.

Në fakt si Krisilda, në Tiranë ka dhjetëra vajza të reja që paraqiten çdo ditë në sekretaritë e shkollave jo publike apo në drejtorinë arsimore në Tiranë, me një tufë letra në duar në kërkim të një vendi pune.Shumë pak prej tyre arrijnë të gjejnë një punë në profesionin e tyre, pjesa më e madhe ashtu si Krisilda, gjejnë një punë "rezervë", dhe presin një rast tjetër. Të tilla vajza, madje edhe djem në kryeqytet gjen plotë.

Pas përfundimit të studimeve disa kanë zgjedhur të jetojnë "me forcat e tyre" në kryeqytet e të tjerë të nisur nga kushtet jo të mira ekonomike duhet të punojnë një vend çfarëdo për të mbijetuar. Kjo punë e çfarëdoshme mund të jetë shitëse në një dyqan rrobash apo stolish, operator telefonin në kompanitë e huaja, që nuk janë shumë bujare me pagesën e punonjësve, kamerierë apo edhe agjentë marketingu ndryshe shpërndarës produktesh.

Ajo që të bën më shumë përshtypje teksa pyet këta të rinj për shkollimin e tyre, është se një pjesë e mirë kanë përfunduar studimet për degë tepër të lakmuara si ekonomik apo drejtësi. Megjithëse tri vite më parë (ashtu si brezi i këtij viti) edhe këta të rinj janë stresuar mbi libra deri në orët e para të mëngjesit, kanë pritur me ankth rezultatet pranimeve në universitete e vendit, janë gëzuar pa masë kur kanë mësuar se kanë fituar në degët e preferuara, por pas tri vitesh gjithçka duket si një mund i çuar dëm.

Pak prej ish shokëve të klasës kanë zënë një vend pune në bankë, janë bërë avokatë apo mësues, pjesa tjetër është ende në pritje. Por deri kur? Të rinjtë e pyetur nga "Shekulli", përballë kësaj pyetje ngrenë supet. "Kam aplikuar në shumë shkolla për një vend pune, por nuk kam arritur të gjej një punë si mësuese.

Tani punoj si operatore në një kompani të huaj telefonash, por kjo nuk është puna që kam ëndërruar",- thotë Matilda 25 vjeç, diplomuar dy vite më parë për mësuesi. Një tjetër shembull është Miri 24 vjeç i cili ka përfunduar studimet për gjeografi, por ka zgjedhur të punojë si magazinier në një nga supermarketet e mëdha të kryeqytetit, pasi dështimeve në gjetjen e punës si mësues.

Alternativa tjetër për të ishte puna në një agjenci turistike, "Por pagesa ishte aq qesharake sa nuk ja vlente mundmi" thotë ai. Të tillë të rinj në Tiranë ka me dyzina, dhe mund të sillen me qindra shembuj por dukuria mbetet e njëjta. Të diplomuar pa një vend pune. Të rinjtë e pyetur nga gazeta, janë të ndryshëm por përgjigja që merr nga ata është thuajse e njëjta, askush nuk beson se do të gjejë një punë sipas arsimit, që ka kryer.

Ata fajësojnë shtetin i cili nuk ka politika të qarta për thithjen e të diplomuarve në tregun e punës. Gati në çdo mbledhje qeveria, apo rast ku mund të flitet për studentët ligjvënësit premtojnë e premtojnë pa masë.

Jo më larg se muajin e kaluar vetë kryeministri Sali Berisha, deklaroi se këtë vit do të rriteshin pranimet në universitet, me 9 %, se të gjithë maturantët do të fitonin të drejtën e studimit. Më konkretisht, vetëm për vitin akademik 2010-2011 do të ulen në auditorët e universiteteve publike (pa llogaritur universitet private) plotë 23534 studentë.

Pas përfundimit të ciklit të parë të studimeve re vjeçare, mund të diplomohen të paktën gjysma e këtyre studentëve, rreth 11 mijë studentë, të cilët njësoj si paraardhësit e tyre do të përpëliten në punë të ndryshme, me shpresën se një ditë në mos qeveria të paktën tregu do të gjejë mekanizmin e duhur për rregullimin e situatës.

Y.Lezo:Shekulli