Zgjodha buzët, nuk më zhgënjyen !

Shumë fjalë dua të them
për buzët e tua,
të plota, të nxehta,
të etura per mua.

Për takimin përqafues,
për hyjnoren heshtje
të buzëve të tua
për ngjyrat që shpirtin imitojnë
apo shpirti pasqyron në mua.

Ato që puthjet lindin
e plajmi që i ndjell
arma më paqësore,
kafshatë që jep oksigjen,
të urta në debat
të pamposhtura në beteja përrallore.

Buzët e tua tradhëtojnë
qoftë kur ujin pijnë
dua ti kem në zgjim
ti fsheh tek një përqafim.

Ato janë betuar për mua
shumë biseda kemi këmbyer
akoma më shumë kemi të themi
natën më zgjojnë...
që në ëndërr të vazhdojmë të jemi.

Buzët e tua janë zjarr
pas një buzeqeshjeje të ftohtë
a është vallë rastësi
që sytë mbyllen si në ëndrra
kur buzët afron TI ???

Era ndalet mbi lulet
që dielli sapo ngrohu
bota të kthehet në shok
skllevër kthehen gishtat e mi,
lëndinë shndërrohet gremina
...kur buzët afron ti.

Një përpjekje e dështuar
të përpiqesh të rezistosh
buzë mbi buzë
duke mos dashur as të triumfosh.

Buzë që përqafojnë buzë
mbi një urë,
dy trupa tani bëjnë një
pas buzësh që urdhërojne sy e veshë
buzë që si lëkurë dua të vesh..

Jam mbret mes buzëve të tua
janë kaq ftuese, I DUA !


Shkroi: Stop Injorancës http://www.facebook.com/NdalPaditurise2

“Roli Pellazgo-Ilir në Krijimin e Kombeve dhe Gjuhëve Evropiane”

Elena Kocaqi në librin e saj të dytë “Roli pellazgo-ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve evropiane” përqëndrohet, veç të tjerash, në faktet gjuhësore, për të argumentuar kontributin pellazgo-ilir në krijimin e kombeve evropiane.

Duke ndjekur lëvizjen e popujve në antikitet dhe në mesjetë, asaj i lind e drejta të konkludojë se pikërisht këta popuj, bashkë me kulturën, dërguan në vendet ku u vendosën edhe gjuhën e tyre. Ajo gjen fjalë të shqipes si tek greqishtja dhe latinishtja. “Por ajo që është edhe më e madhja nga të gjitha – thotë autorja – shqipja i shpjegon kuptimin e këtyre fjalëve që tregon qartë se ato janë gjuhë derivative të shqipes.

Shqipja jo vetëm ka qënë krijuar këtu, por është ajo që lindi këto gjuhë.” f.14. Gjuhët e vjetra greke dhe latine autorja e librit i quan gjuhë artificiale të krijuara nga dijetarët për t’i patur si gjuhë të arsimit.
“Kjo gjuhë e stisur, – thotë autorja, u bë edhe gjuha e administratës dhe e njerëzve të kulturuar që më pas u mësua nga populli që banonte në polis, pasi populli i fshatit nuk mund ta ketë mësuar dot” f.36.

Gjuha e sotme greke thotë autorja nuk e përkthen gjuhën e tre dialekteve të greqisë antike, si jonishtja, eolishtja dhe dorishtja.
Për të parë ndryshimin e gjuhës së vjetër greke dhe asaj të re, autorja sjell, në librin e saj, gjuhën Homerike dhe bën krahasimet

Shqip – Greqishtja Homerike – Greqishtja sot
 nëm – nëm– katara anda;- ënda – andha
– efkaristis arë– arura – horafi
bashkë – vask – porevume
deti – theti – thalasa dhe;
dheu – dhor,dha – ji
dru – dris – ksilo edhe;
dhe – idhe – qe

Po jap vetëm pak fjalë, pasi në libër ka një listë të tërë, për të kuptuar se realisht në përmbajtje gjuha Homerike afron me gjuhën shqipe dhe jo me greqishten e sotme.

Po çfarë i bashkon gjuhën Homerike me atë greke të sotme?
Mendimi im është se i bashkojnë vetëm gërmat, që sot quhen greke, por që në kohën kur u krijuan përbënin alfabetin e kohës, që sot quhet grek, që u përpunua për të shkruar gjuhën e kohës, që nuk ka qenë greke por pellazge, ose shqipja arkaike.

Me këtë alfabet fiset egjiptiane që zbritën në tokat pellazge shkruan më pas gjuhën e tyre, që sot quhet gjuha greke.
Është për këtë arsye se përse Faik Konica ngulte këmbë që gjuha shqipe të shkruhej edhe me germat e alfabetit grek sepse, thoshte ai, nuk ka përse grekët të përvetësojnë këtë alfabet që është krijuar për të shkruar gjuhën me të cilën ka folur Pirro i Epirit.

Po përse ky alfabet është i tillë nga kush është shkruar, a ka ngjashmëri me alfabetin e Thotit që shkruhej në formë hieroglifesh. Kur thuhet që Aleksandri i madh drejtoi shkrimin e veprave të Homerit në Egjipt, a mund të thuhet se ky alfabet, që sot njihet si grek, është shkruar në Egjipt? A mund të themi se edhe Egjipti i kohës shkruante me këtë alfabet? Atëherë përse ky quhet grek? A ishte popullsia e Egjiptit greke?
Kur u quajt ai si alfabet grek. Këto janë pyetje që më lindin mua nga libri i autores. Sepse autorja thotë që kjo gjuhë ishte artificiale dhe ishte gjuhë e administratës dhe më pas e mësoi edhe populli, por jo populli i fshatit. Pra a mund ta quajmë këtë si një gjuhë të huaj për këtë popull, që autorja e quan pellazg, apo si një gjuhë letrare e shkruar, që gjithsesi ka vështirësi për popullin e thjeshtë, apo dhe vetë fshatin, sikurse mund të ketë sot gjuha letrare shqipe për gegët p.sh., por që është shqip dhe jo gjuhë e huaj. Nëse do të pranojmë që kjo gjuhë artificiale nuk ishte e huaj ajo ishte shqipja e kohës, pasi populli rezulton që ishte i tëri pellazg. Gjithsesi mua më lind mendimi se alfabeti grek (apo pellazg) që është disi si hieroglife ka një lidhje me alfabetin e Thotit, të popullsisë së bardhë që jetonte në Egjipt. Po e jap të plotë përshkrimin që i bën autorja këtij problemi.

“Zhyzepe Katapano një filolog i shquar italian, në librin e tij “Tot parlava Albanese”, jep disa të dhëna shumë të rëndësishme për zonën e Afrikës së Veriut.

Ai ashtu si dhe të dhënat e shkrimeve të mësipërme tregon se dinastitë e vjetra të Egjiptit, ishin me origjinë nga raca pellazgo-ilire. Katapano, thotë se shqipja është folur rreth 1200 vjet më parë. Thoti, perëndia egjiptiane e zbulimit të Heroglifeve, mësimit, shkathtësisë, matës i kohës dhe zbulues i numrave, përshkruhej si një qënie me trup njeriu dhe kokë shqipeje. Katapano, thotë se Thoti e përpiloi alfabetin e vjetër Egjiptian mbi bazën e gjuhës shqipe të cilën ai e fliste, nga i cili u formuan më pas të gjitha alfabetet e botës. Emri thot sipas tij, është shqip dhe tregon po të njëjtin kuptim që ka fjala thot, pra që tregon dhe mëson që ishte edhe virtyti kryesor i Thotit.Atlantidën, ai e përkthen me fjalën shqip At-lasht, pasi ata ishin banorët e parë dhe të lashtë të atij vendi. Në shkrimet e vjetra egjiptiane, ajo njihej me emrin shqip Borea, pra e bardhë.
Po paraqesim disa nga gërmat e alfabetit të lashtë të Thotit që ka nxjerrë Katapano.

A është shkronja e parë dhe aty ka një shqipe me një fjalë Ain. Kjo tregon vet Thotin ai, pra i pari pasi ndryshe ai quhej edhe shqiponjë.
B jepet me një heroglif ku paraqet një këmbë dhe fjalën brof, pra brofa u ngrita në këmbë.
D u shoqërua me punë dore që e mbante në dorë pra nga fjala dorë.
G paraqiste me një gardh pra pengesë, ndalesë.
F quajti nepërkën që edhe sot në gegërisht quhet fjerë.
H jepet një heroglif që paraqet gërshet dhe kjo nga fjala hjet që përdorin dhe sot arbëreshët për gërshetin.
K paraqet me simbolin e kovës dhe u quajt Kuf nga fjala kov e shqipes.
Gj quajti një heroglif që paraqeste gjirin N e paraqet me ujin nga n’uj si thuhet në gegrisht.
U quajti hieroglifen me një figurë si të njeriut dhe që u quajt unë.
P quajti një copë dheu si tull nga fjala plis.
Q quajti një copë baltë që në shqip është qull para pa form.
S përdori dy hiroglife që i quajti stol stoli që edhe sot në shqip përdoren si stoli për t’u ulur.
Z paraqitet nga një zvarranik dhe që ai e quajti zvarranik.
Sh quajti një heroglife që paraqiste liqen pra ujin e shiut. Kjo shkronjë në hebraisht dhe arabisht quhet shin. Ai dhe fjalën me të cilën quhen hebrenjët e përkthen me shqipen Jehve nga je-veç.

Zotin amon ai e lidh me fjalën shqip am pra nëna. Po të krahasosh me Etruskishten atje perëndia primare quhej UN si në shqip, unë që tregon vetën e parë njëjës, një person. Mendoj se fjala am-un, do të thotë am-un pra zoti ndryshe. Dhe vet në bibël Zoti kur flet për veten thotë se Unë jam ai që jam. Kjo fjalë amon amin përdoret edhe sot pasi lutesh dhe e ka prejardhjen nga amoni i Egjiptit.

Perëndia osiris cilësinë e saj personale, kishte faktin se shikonte çdo gjë të njeriut. Ajo ka për bazë fjalën si apo sy që tregon organin që shikon. pra o-siris, është-siri apo syri.
Ra e egjiptit është diell, nga raza apo reze që tregon rrezet e diellit.
Faraonë është quajtur mbreti në Egjipt, që shumë studiues e shpjegojnë nga shqipja me fjalët fara-on apo jon.

Pra të dhënat tregojnë se ka pasur një prezencë të popullsisë pellazgo-ilire në territoret e Afrikës së Veriut, e cila ka pasur pushtetin atje. Kjo nuk është për t’u çuditur pasi fiset e vjetra shqiptare ashtu si dhe shqiptarët në kohën e sotme e kanë pasur për shekuj nën sundimin e tyre Egjiptin.” f.79-81.

A e ka alfabeti grek prejardhjen nga Thoti? A ishte kjo gjuhë që shkruhej dhe në Egjipt?
Nëse gjuha që shkruhej në Egjipt ishte si ajo greke, në Egjipt ishte një popullsi jogreke por e racës pellazge. Përse u shkruan veprat e Homerit në Aleksandri dhe jo në Athinë, madje dhe Dhiata e re u shkrua në Aleksandri me këtë alfabet grek. Meqë u shkruan në Egjipt pse nuk u shkruan me gjuhën e vendit?  
Atëherë përse ky u quajt alfabet grek? Kur u përdor ky term? A duhet të mendojmë se historia e kohëve moderne ka shkruar historinë e antikitetit?
Atëherë, kur u krijua shteti grek 1821, filloi të shkruhej historia e lashtësisë dhe çdo gjë u quajt greke dhe paragreke sikurse dhe alfabeti grek. Sepse realisht ka një fakt domethënës që gjuha e sotme greke vetëm gërmat ka të ngjashme me atë të lashtën dhe as që e spjegon dot atë.

“Le të përkthejë – thotë autorja – ndonjë studies gjuhën e tre dialekteve të greqisë antike. Pse nuk e ka bërë kush deri më sot?

Janë përpjekur dhe asnjë rezultat nuk kanë dhënë. Deri sa nuk e kanë bërë, të pushojnë së gënjyeri për etnicitetin real të grekëve të vjetër dhe të rishkruajnë historinë ashtu siç është realisht Të marrin njëherë shqipen e sotme dhe ta provojnë, se nuk i dihet se çfarë surprize mund të marrin. Nëse nuk e bëjnë një gjë të tillë dhe do vazhdojnë t’i trajtojnë dialektet antike pellazge jashtë gjuhës pellazge dhe shqipe, asnjëherë nuk kanë për të marrë vesh ndonjë gjë.” f.36

F.R. Adrados thotë se “Jonishtja që Herodoti përhapi në të gjithë botën Greke nuk ishte gjuhë greke dhe as dialekti i greqishtes ashtu siç trillohet, por ishte një gjuhë e panjohur edhe jo greke që do të thotë se gjatë viteve 500-400 p.k. nuk flitej greqisht në Athinë”.
Autorja vë në dukje se që nga shekulli VI deri në shekullin XI-XII, për Greqinë, ashtu dhe për të gjithë Ballkanin, nuk dihet asnjë gjë. Faktet tregojnë se në shekullin e XII ai territor, kur del nga kronikat historike, nuk flet greqisht, por deri në shekullin e XIX flitet vetëm shqip.
Kur flitet në mesjetë dhe në kohët tona shqip, si është e mundur që është folur greqisht në antikitet, thotë autorja. Kjo tregon qartë se ata në antikitet kanë folur shqip dhe kanë qënë të gjithë pellazgë.

Nëse ka patur realisht grekë në antikitet ku shkuan ata?
Evropianët e shekullit të XIX preokupoheshin se ku kishin shkuar grekët dhe ngritën teorira se ata janë asimiluar nga sllavët apo dhe kanë ikur. Për këtë arësye për të përjetësuar kulturën e Greqisë së Lashtë, Anglia ndihmoi në krijimin e shtetit grek, pas revolucionit grek, që realisht edhe atë e bënë shqiptarët.
Dhe kështu ata ndihmuan popullin e gabuar për të trashëguar këtë kulturë dhe këtë emër. Fiset e ardhura nga Egjipti, që mbetën të tilla të papërziera me fiset e bardha shqiptare, pasi shqiptarët janë konservatorë në racën e tyre, mbetën të tillë edhe në Greqi dhe sot ato kanë të drejtë të trashëgojnë kulturën e racës së bardhë pellazgo-ilire, duke ua mohuar këtë të drejtë atyre që realisht u takonte, popullit shqiptar.
Në qoftë se jugun e Shqipërisë, autorja e quan popullsi pellazge, veriun ajo e quan popullsi Ilire. Ndonëse në antikitet ato janë përzier ndërmjet tyre. Fakt domethënës është lëvizja e popullsisë pas luftës së Trojës. Këtë e dëshmon edhe Herodoti kur thotë për popullsinë e Atikës, me prejardhje pellazge, që harroi të folurën e saj duke u kthyer në helene, që edhe ata ishin pellazgë. Autorja gjen kontradiktë në trajtimin që i bën Herodoti, duke i quajtur të dy popullsitë pellazge, dhe Atikasit që harruan gjuhën e tyre dhe morën atë Helene. Unë do të kisha tjetër mendim. Herodoti nuk është kontradiktor. Ai vetëm përdor termin e gabuar. Në vend që të thoshte ndërruan gjuhën, duhet të thoshte ndërruan dialektin. Pasi realisht kur flitet për helenët dhe atikasit bëhet fjalë për fise të të njëjtit etnicitet, por që flisnin dialekte të ndryshme.
Nga historia kemi mësuar se helenët janë populli dardan i ardhur në Epir, që e morën emrin nga Heleni djali i Priamit, prijësit të Trojës, që u suall rrob në Epir nga Pirro (djali i Akilit) së bashku me Andromakën (të venë e Hektorit, heroit trojan). Pas vdekjes së Pirros ata trashëguan fronin dhe gjithë Epirin, i cili u sundua nga pasardhësit e tyre. Pra ata nuk ishin grek, por pellazg dhe që flisnin dialektin geg. Duke trajtuar historinë sipas variantit të trajtuar nga grekët, që i quajnë helenët grekë, duket sikur Herodoti është kontradiktor kur i quan ata pellazgë. Pra realisht helenët e antikitetit nuk ishin grekët e sotëm, ato ishin pjesë e popullsisë pellazgo-ilire të kohës, që flisnin dialekt të ndryshëm të së njëjtës gjuhë. Ata u shkrinë me popullsinë vendase të Epirit, dhe ishin ndër fiset që u shquan në histori, pasardhësit e tyre morën emrin molos nga djali i tyre, Molosi, dhe që jetonin në trojet e arvanitasve të sotëm.
Po këta dardanë u shpërngulën në Lat. Atje ata bashkë me qytetërimin çuan edhe gjuhën e tyre.

Çfarë lidhje shikon autorja midis latinishten dhe shqipes?

“Një nga faktet më të forta që latinët kanë trashëguar nga ilirët, është gjuha. Gjuha e tyre ka ngjashmëri të madhe me shqipen. Shumë fjalë të saj përdoren edhe në shqip, por ajo që është me interesantja, është fakti se shqipja shpjegon kuptimin e mijra fjalëve të latinishtes që flitet sot.” f.105

“Prania e latinishtes në shqip është paraqitur nga gjuhëtarët si një huazim që ka bërë shqipja. Kjo nuk është e vërtetë, shqipja mund të ketë huazuar, por siç do e shohim më poshtë shumë fjalë, kuptimin e kanë në shqip. Kjo tregon se nuk është se latinishtja ka huazuar nga shqipja por se latinishtja ka pasur bazë shqipen.
Këto fjalë janë në latinisht nga substrakti ilir dhe shqipja ka çelësin e kuptimit pasi është gjuhë që është më afër ilirishtes, se ajo arriti ta ruajë atë dhe së bashku me të edhe kuptimin e vërtetë të gjuhës që flasin popujt me rrënjë ilire.” f.105-106
Po sjell disa fjalë që autorja ka sjellë në librin e saj.
Shkruhet – Lexohet – Përkthehet
aletta – a-leto – penda
Quhet e let pasi dhe një nga vetitë e pendës është fakti se ajo është e let apo lehtë dhe këtë emërtim për të treguar po këtë kuptim sot e ka shqipja, por jo italishtja apo gjuhët e tjera.

allargare – a-largare – zgjeruar dhe larguar
Fjala larg në kuptimin e saj ndodhet në shqip po me fjalën larg që tregon largësinë si në spanjisht. Nga ana tjetër ajo ka edhe kuptimin e gjërë dhe sërish ky kuptim jepet qartë nga fjala larg, pra që është i gjërë apo i madh.

allentare – a-lentare – e liruar
Kjo fjalë shpjegohet me shqipen a-len, pra është lën është liruar, i cili është edhe kuptimi i fjalës. Diçka lirohet duke e lën pra të lirë të iki. Madje fjala merr edhe formën e shqipes e lënë në kohën e shkuar e cila përdoret për dikë që është dhe në këtë formë ndodhet aktualisht në shqip.

amico amiko mik
Fjala mik sigurisht që është në shqip dhe përdoret kështu në të gjitha dialektet. Kjo fjalë kaq e rëndësishme për shqiptarin, ku mikpritjen e ka pasur dhe e ka një nga traditat më të mira, nuk mund të jetë e huazuar. Mund të huazohet një fjalë, për të cilën nuk ka një përkthim, por jo gjithçka. Sot edhe mund të huazohet se ka media, por në atë kohë në mes malesh të izoluar ku kanë jetuar pjesa më e madhe e shqip-folësve nuk mund të kenë patur mundësi për të huazuar.

angustia – a-ngustia – ngushtësia
Rrjedh nga fjala shqip ngusht që është rrënja dhe kuptimi i kësaj fjale. Shqipja sot e ruan fjalën ngusht në gjuhën e përditshme për të treguar ngushtësinë fizike, por edhe atë shpirtërore.

apparente – a-parente – i dukshëm Një fjalë që shpjegohet nga shqipja me foljen shikoj, që në kohën e shkuar bën parë. Pra dhe kuptimi i dukjes është ndryshe pamja apo ajo që kamë parë. Folja shikoj që në të shkuarën bën, parë, nuk ndodhet në asnjë gjuhë sot përveç shqipes pasi latnishtja nuk ka folje parë dhe që të tregojë pamjen apo dukjen. Këtu tregohet qartë që ajo ka pasur bazë shqipen dhe ka marrë një nga foljet që shqipja e përdor sot dhe që është në kohën e shkuar për të treguar dukjen.
Këtë metodë analizuese ka përdorur autorja. Fjalët e thjeshta kam, jam, kap etj., i gjen të përdorura në fjalët e bashkuara apo të prejardhura. Madje shumë fjalë të latinishtes autorja i gjen si fjalë që kanë ruajtur më mirë kuptimin e tyre dhe se vetë shqipja e sotme. P.sh. tek fjala

confesso – rrëfehet, autorja gjen fjalët shqip kan (kon në gegërisht) fe. Fjala fe në këtë rast tregon besimin. Sigurisht, që tek ai që rrëfehet ke besim apo fe se ndryshe nuk mund t’ia tregosh sekretet e tua pasi ato i merr vesh bota, nëse personit nuk i ke fe. Pra i rrëfehesh dikujt se kam fe tek ai dhe ka dalë fjala kan-fe.
Një mori fjalësh autorja i zbërthen në këtë mënyrë duke treguar realisht se gjuha latine është gjuha letrare e kohës që kuptohej fare mirë edhe nga ilirët, që e kishin gjuhën që shkruanin dhe lexonin. Prandaj ne fare mirë mund të themi se shqipja në atë kohë shkruhej me gjuhën latine. Natyrshëm që edhe shqipja pati zhvillimin dhe ndryshimet e saj që sot janë të materializuara në gjuhën letrare shqipe dhe që shkruhen me alfabetin latin të vendosur sipas Kongresit të Manastirit.
Ajo që konkludohet në këtë libër është se gjuha shqipe është mëma e gjuhëve latine. Unë do të shtoja se shqipja e sotme është mëma dhe deridiku dhe simotra e tyre, pasi vetë shqipja pati evolucionin e saj dhe është shumë larg shqipes arkaike me të cilën flisnin edhe vetë ilirët apo sivëllezërit e tyre që emigruan në Perëndim.
Albert Dymont, shkruan për shqiptarët se: “… nuk ka në Evropë racë më të lashtë se e shqiptarëve. Asnjë dëshmi klasike nuk flet për ardhjen e tyre në Ballkan… Populli që ka qënë i panjohur, i ruan imazhin më të plotë të asaj se çfarë kanë qënë të parët e racës greke e latine dhe ata do të meritojnë gjithmonë vëmendjen e historianit, ata do të mbeten si dëshmitari i gjallë i një të kaluare për të cilën besohet se është zhdukur”
Pra me një fjalë të gjitha gjuhët etnike evropiane, janë nga substrakti i përbashkët pellazgo-ilir apo dhe jafetik sipas biblës. Padyshim që shqiptarët sot ruajnë pjesën më të madhe të gjuhës që ka folur Jafeti i biri i Nohut dhe që mbahet si babai i racës së bardhë.”

Shënim: Dy fjalë për autoren.

Elena Kocaqi ka përfunduar studimet në fakultetin e Histori-Filologjisë në Tiranë për histori me Medalje të Artë. Ajo ka studiuar Drejtësi pranë Fakultetit të Drejtësisë në Tiranë. Ka kryer studime pas-universitare, Mastër për Studime Historike dhe Mastër për Shkenca-Politike. Ajo zotëron disa gjuhë të huaja. Ka botuar librin “Albanët me famë në mijëvjeçar” që flet për shqiptarët me famë botërore, të cilët kanë themeluar dhe udhëhequr dinasti dhe shtete të famshme gjatë gjithë historisë së njerëzimit. Libri “Roli Pellazgo-Ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve Evropiane” është libri i dytë i autores. Ai flet për kontributin Pellazgo-Ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve Evropiane antike dhe moderne.

abcshqip.com

"Dhe ne që iu mësojmë fëmijëve tanë frëngjisht..."

Personalisht ndihem shumë i fyer që pikërisht Franca është kundër liberalizimit të vizave me Shqipërinë.

Lexova editorialin tuaj dhe jam plotësisht dakord. Por, do t'i shtoja edhe diçka: Pikërisht kur fliste sekretari francez për votën kundër Shqipërisë, unë isha duke ndihmuar djalin tim 9-vjeçar me mësimet. Dhe një nga librat, mbi të cilin po djersinim ishte...frëngjishtja. Ai është në klasë të tretë dhe këtë vit kanë marrë gjuhë të huaj frëngjishten.

Ne iu mësojmë fëmijëve tanë frëngjisht, kurse Franca nuk na do në dyert e saj?
Kjo nuk është fort e hijshme. Është përçmuese për ne. Unë prapë nuk fajësoj Francën, por burrat dhe gratë që kemi zgjedhur të marrin vendimet për ne.


Ata i thonë vetes politikanë, por për mua janë hajvanë dhe hajdutë të rëndomtë. Haram t'i kenë paratë e vjedhura dhe të mos shesin shumë mend me vizat. Është njësoj si të mburresh se ke dalë i treti në një garë me tre vetë.  rustemaj33@yahoo.com, G. Shekulli

Nëse shqiptarët do të mbijetojnë deri në mijëvjeçarin e dytë, ata do ta shndërrojnë botën, ashtu siç dijnë ata - Michel De Notredame


ZANAFILLA E GREQISË MODERNE ËSHTË SHQIPTARE

Substanca jo’greke e grekëve dhe Greqisë

Obsesioni i sëmurë i Greqisë për të përvetësuar jo vetëm të tashmen por edhe të kaluarën e moçme është qesëndisur nga gazeta si New York Times (1994) e cila i referohej pozicionit të Greqisë si ‘histeri mbi historinë’. Kurse një diplomat i panjohur perëndimor i cituar në New York Times (1995) e përshkruante pozicionin e Greqisë si “tërësisht iracional”.

Klithjet histerike të togës së marincave grek që përçarteshin se “grek lindesh, grek nuk bëhesh” jo që janë qesharake por edhe janë tregues se ideologjia e sotme greke s’e ka haberin e domethënësisë së termit “grek” në lashtësi dhe sot, që për hir të së vërtetës nuk duhen ngatërruar në asnjë mënyrë. Mantra e ligjërimit etnonacional në Greqi ka të bëjë me sajimin e mitit modern të së ashtuquajturës “vazhdimësi e pakëputur” historike e kulturore nga ku grekët e sotëm s’janë gjë tjetër pos pasardhës vijëdrejtë të Perikliut, Platonit e Solonit. Derisa sot në Greqinë bizantine kanibalizohet e heretizohet verbalisht me të qenurin shqiptar, para një shekulli nuk ishte kështu.

Harta e Shqipërisë ku askund nuk figuron emri Greqi!

‘The Atlantic Monthly’ shkruante: “Tani nuk ka emra më të fismë e më të nderuar në Athinë, nuk ka familje më me ndikim në qarqet politike, sesa ato të prijësve shqiptarë në luftën e 1821, Tombazisi, Miauli dhe Kundurioti” (1882:31). Në të vërtetë zanafilla e Greqisë moderne është kryekëput shqiptare. Çdo shkrimtar, kronikan apo historian i shekullit të nëntëmbëdhjetë rregullisht ravijëzon fytyrën shqiptare të asaj që sot quhet Greqi. C. M. Woodhouse shprehet: ‘Të habit fakti që prijësit e mbrojtjes së lirisë greke në atë kohë ishin shumica jo-grek’.

Sipas antropologut Roger Just, shumica e ‘grekëve’ të shekullit të nëntëmbëdhjetë, jo vetëm që nuk e quanin vetën helenë (këtë etiketim e mësuan më vonë prej intelektualëve nacionalist); madje ata s’flisnin me qejf as greqishten, por më shumë dialektet shqiptare, sllave apo vllahe. Misha Glenny, një studiues i mbrehtë amerikan për Ballkanin vë në pah se filohelenët e Amerikës, Britanisë dhe Europës perëndimore thirreshin për një shtet të lirë grek, përpjekje kjo pasionante romantike për të sjellë në jetë kulturën helene të së kaluarës. Pak prej tyre ishin në dijeni të ndryshimeve të skajshme që kishin zënë vend në tokën e qytet-shteteve të dikurshme greke. Shumica e tyre qenë zhgënjyer keqazi nga mungesa e ngjashmërisë fizike me helenët e parafytyrimit të tyre klasik.

Ilirikumi shtrihet edhe në Greqinë e sotme, të krijuar nga Fuqitë e Mëdha!

David Holden, autor i librit ‘Greece without Columns: the making of the modern Greeks’ pohon: ‘Për mua, filohelenizmi është një çështje dashurie me një ëndërr që e parafytyron ‘Greqinë’ dhe ‘Grekët’ jo si një vend aktual ose popull i vërtetë por si simbole të një përkryerje të imagjinuar’ (1972:12). Më tej Holden vazhdon: ‘Shteti-komb grek ishte sajesë e ndërhyrjes politike perëndimore - ‘ideja fatale’ siç e quante dikur Arnold Toynbee, ekskluzivisht një nacionalizëm perëndimor që godiste mbi traditat multi-nacionale të botës lindore. Duke u rritur, prandaj, në njëfarë shkalle teorike, ishte një fëmijë i Rilindjes dhe racionalizmit perëndimor’.


Por cila është kjo shumicë jo-greke që vazhdimisht pikaset nga po këta perëndimor që e bënë Greqinë shtet?

George Finlay, një nga historianët më të flaktë filohelenik që morri pjesë me armë në dorë në luftën kryengritëse të vitit 1821-31 jep një pasqyrë të shqiptarësisë së asaj që më vonë u quajt Greqi: ‘Maratona, Platsea, Leuktra, Salamisi, Mantinea, Ira dhe Olimpia, tani popullohen nga shqiptarët dhe jo grekët. Bile edhe në rrugët e Athinës, që ndonëse për më shumë se çerek shekulli kryqytet i Mbretërisë greke, gjuha shqipe dëgjohet ende midis fëmijëve që luajnë në rrugët në afërsi të tempullit të Tezeut’ (Historia e Revolucionit Grek: 1861).
Autorë të tjerë vënë në spikamë ngjyrën shqiptare të shumicës së popullatës nëpër qytetet më të mëdha të Greqisë së asaj kohe. Edmond About me 1855 shkruan: ‘Athina, njëzet e pesë vjet më parë, ishte veçse një fshat shqiptar. Shqiptarët përbënin, dhe ende përbëjnë, thuajse tërë popullsinë e Atikës; dhe brenda tri kategorive të kryqytetit, gjenden fshatra ku greqishtja mezi kuptohet’. Edhe francezi Pukëvill pajtohet me ngjyrat shqiptare të shumicës së popullsisë së Atikës. Edhe ‘Elefisi, gati në mes të rrugës midis Megarës dhe Athinës…është një fshat i mjeruar i banuar nga shqiptarët’ - shkruan Henry A. Dearborn me 1819. Me një fjalë, duke u mbështetur në përshkrimet e G. Finlay dhe F. Martin shqiptarët popullonin tërë Atikën dhe Meseninë, pjesën më të madhe të Beotisë, krejt Salamisin, Korinthin, Argolisin dhe treva të tjera të brendshme të Moresë (Peleponezit).

Shqiptarët luftuan, ndërsa Greqinë e krijuan Fuqitë e Mëdha!

John Hobhouse (1809), bashkohanik i Bajronit, duke folur për përmasat e shtrirjes tokësore të zotërimeve të Pashallëkut të Ali Pashë Janinës thotë se në jug përfshinin një pjesë të Tebës, tërë Negroponten (Eubenë), trevën e Livadisë, Atikën, viset rreth Gjirit të Lepantos (Korinthit) dhe së fundmi edhe Morenë (Peleponezin), e cila i takonte njërit prej djemve të tij. Sami Frashëri në enciklopedinë e tij shumëvëllimëshe ‘Kamus Al-alam’ ku sipërfaq elemente biografikë të shqiptarëve me nam, përmend në zërat përkatës se djemtë e Ali Pashë Tepelenës, përkatësisht Muhtar Pasha dhe Veli Pasha ishin në detyrat e mytesarrifëve të Athinës (Muhtari) dhe të Moresë (Veliu). Kjo do të thotë se dhjetë vite para se të formohej Mbretëria rioshe e Greqisë, ajo quhej Shqipëri jo vetëm nga aspekti politik por veçanarisht nga ai etno-linguistik. Në mbështetje të këtij përfundimi vijnë një shumësi e panumërt dokumentimesh etnografike të kohës, të cilat vënë në dukje karakterin shqiptar të hapësirave në fjalë. Jakob Philipp Fallmerayer i cili udhëtoi mespërmes Greqisë hasi në Atikë, Beoti, dhe në pjesën më të madhe të Peleponezit një numër të madh shqiptarësh të vendosur, të cilat nganjëherë nuk kuptonin madje as greqisht. Nëse dikush e quan këtë vend Shqipëri e Re, shkruan i njejti autor, jep emrin e saj të vërtetë. Për të, këto provinca të Mbretërisë Greke janë të lidhura me helenizmin aq sa janë malësitë skoceze me trevat afgane të Kandaharit dhe Kabulit. ‘Megjithëse teoria e Fallmerayerit si tërësi është përjashtuar, edhe në ditët tona është e vërtetë se një numër i madh, shumë nga ishujt e Arçipelagut dhe thuajse e tërë Atika gjer në Athinë janë shqiptare’ shkruan A. Vasiliev, autor i volumeve të tëra për Perandorinë Bizantine. Pikërisht, kjo popullsi luftarake shqiptare (për të cilën flasin me admirim të gjithë europianët e kohës) do të jetë avangardja e kryengritjes së ardhshme e cila do të kurorizojë një Greqi të mëvetësishme. ‘Kunduriotët - shkruan Misha Glenny familja më e fuqishme lundërtare e ishullit të Hidrës, që i priu një grupi domethënës gjatë luftës për pavarësi, ishin me prejardhje shqiptare’. Woodhouse veçon edhe prijësin e qëndresës në veri të Gjirit të Korinthit i cili ishte ‘sulioti Marko Boçari, pasuesit e të cilit ishin shumica shqiptarë’. Edhe Lord Bajroni kur kërkonte ca fakte bashkohore për të dëftuar se shpirti i madh helenik nuk ishte zhdukur, u drejtua pikërisht tek shqiptarët suliotë. Bile në përceptimin e asokohshëm europian, heleniku i vjetër që iluminoi me qytetërim Europën, shikohej tek shqiptari i asokohe. David Roessel thotë: ‘Kur Disraeli (kryeministri britanik - S.M) e bëri grek heroin shqiptar Skënderbeun në novelën e tij Ngritja e Iskanderit (1831), ai nuk përpiqej të rishkruante historinë ose të shlyente identitetin shqiptar. Ai thjesht nuk i shikonte grekun dhe shqiptarin si terma përjashtues njëri me tjetrin’. Së këndejmi, është për t’u shënuar pohimi i sinqertë dhe i përligjur i profesorit grek Niko Dimous në një intervistë për New York Times: ‘Ne flisnin shqip dhe e quanim vetën rumë, por pastaj Winkelmani, Gëtja, Viktor Hugoja, Delakroiksi, na thanë neve, ‘Jo, ju jeni Helenë, pasardhës të drejtë të Platonit dhe Soktratit,’ dhe këtë e bënë’ (23 qershor, 2009).

Mbreti Otto I me fustanellë shqiptare

Përveç të lartëpërmendurve, në kronikat e luftës për pavarësi të Greqisë, heronjtë, kapetanët dhe ushtarët ishin shqiptar. Në të mirë të këtij përfundimi flet fakti që menjëherë pas pavarësimit, në kohën e mbretit bavarez Otoni I, veshja emblematike shqiptare - Fustanella - u adaptua si veshje zyrtare e Greqisë, e cila përdoret edhe nga Garda e ushtrisë së sotme greke. Prandaj, flamujt e mburrjes së grekëve të sotëm me ‘Ellinikotita’ (grek i vërtetë) janë veçse një tregues i falsitetit të pretendimit të tyre.

Thelbi jo'grek i emrit ‘Grek’ Vetë zanafilla e termit ‘Greqi’ dhe ‘Grek’ është ilire. Shumica e historianëve bashkohorë pohojnë se termi ‘grek’ lidhet padyshim me emrin ‘Graikhos’ (Γραικός) për të cilin i pari kumton Aristoteli (‘Meteorologica’ I. xiv), ndërkaq interepretimi modern kumton se ky emër është përdorur nga ilirët për t’i shënjuar dorët në Epir (për të cilët pranohet në mjedisin historigrafik botëror të kenë pasur pjesërisht karakter ilirik) nga Graii, emër autokton për një popull të Epirit. Irad Malkin (1998), historian në Universitetin e Tel-Avivit thotë se termi ‘Graikoi’ u shpërnda në Italinë jugore nga ilirët dhe mesapët. Henry Welsford (1845) thotë se ishin Pellazgët ata që e sollën emrin ‘Graikoi’ (Γραικοὶ) në Itali ndërkaq Wilhelm Ihne (1871) mendon se këtë e bënë Epirotët. Në këtë rast, njejtësia etnike pellazgo-iliro-epirote bëhet e pamohueshme pikërisht falë faktit të konfondimit të vazhdueshëm të Pellazgëve, Ilirëve dhe Epirotëve nga ana e studiuesve. George Grote në Historia e Greqisë, thotë se ‘Graikoi’ ishin një popull ilir, emri i të cilëve nënkuptonte ‘malësorë’.

Karikatura që satirizon Fuqitë e Mëdha (policët) dhe shteti i ri grek (fëmiju shqiptar me fustanellë)


Osborne William Tancock (1874) thotë së Graeci ishin një fis i vogël i vendosur në bregdetin ilir. Më vonë romakët do t’i quajnë tërë helenët e vjetër me emrin e përgjithshëm grek ose ‘Graeci’ më konkretisht.
Leonard Robert Palmer (1988) është i prerë në atë se emri ‘Graeci’ është emër ilir kurse Eric Partridge (1977) e quan emër me ‘origjinë pellazge’. Malte Brun (1829) gjatë elaborimeve të tij për të dëshmuar ‘strukturën helenike’ të shqipes thotë se ‘Graia’ (Γραία) shpjegohet përmes fjalës shqipe ‘Grua’. Edhe profesori i letërsisë greke në Universitetin e Palermos, Xhyzepe Krispi (1831) mbështet zbërthimin e propozuar nga Malte Brun: ‘Dhe pikërisht Γραία do të thotë grua plakë, madje mund të merret fare mirë për zonjë shtëpie, në kuptimin e gruas me përvojë. Sido që të jetë, grua është një fjalë shumë e vjetër’. Nicholas C. Eliopoulos (2002) pohon se në perceptimin romak përmes ‘Graeci’ identifikohej identiteti matriarkal i tyre. Kjo përforcohet edhe nga dëshmitë e bollëkta të autorëve greko-romak ku në botën iliro-epirote kishte një nderim të madh për gjininë femërore, veçanarisht për gruan.

William Ridgeway, historian britanik thotë se Aristoteli duhet të ketë pasur në mendje Ilirët kur thotë se popujt luftarak dhe ushtarak, me përjashtim të keltëve, kanë qenë nën kontrollin e grave. Ilirët kanë qenë nën gineokraci (sundimi i grave) në shekullin e tretë p.l.k ndaj nuk duhet parë si befasi fakti që monarku më i rëndësishëm ilir ishte femër. Kjo ishte Teuta, mbretëreshë ilire e cila me 228 p.e.s. vrau të dërguarit e Romës. Edhe në ‘Encyclopaedia Britannica’ (1911) pohohet e njejta: ‘Duket që gratë në Iliri kanë pasur një pozitë të lartë në shoqëri dhe madje të kenë ushtruar fuqi politike’. Dëshmia e Pseudo-Skylaksit në ‘Periplus’ (21) se liburnët i nënshtrohen pushtetit të grave interpretohet nga një sërë studiuesish bashkohor si një lloj matriarkati. Kurse, Stipçeviq (1974) beson se kemi të bëjmë me ‘mbeturinat e një institucioni të stërlashtë, rrënjët e të cilit duhet kërkuar në periudhën paranindoevropiane’. Straboni në kumtin e tij (7.7.12) bën fjalë për kastën priftërore të Dodonës pellazgjike në të cilën profetizonin tri gra
(ὕστερον δ' ἀπεδείχθησαν τρεῖς γραῖαι, ἐπειδὴ καὶ σύνναος τῷ ∆ιὶ προσαπεδείχθη καὶ ἡ ∆ιώνη.)

Edhe brenda kuadrit të legjendave lashtësore pellazgjike, veçmas në legjenden e Perseut përmenden tri hyjneshat e quajtura GRAIAI të cilat në përfytyrimin mitologjik paraqiteshin si plaka të vjetra, madje edhe të lindura të plakura. Për t’i dhënë përligjje shkencore etimologjisë së mësipërme ku ‘graia’ barazohet me ‘grua’ në shqip, na shërben mjaftueshëm kumtimi i Strabonit (VII, 2) se në gjuhën e molosëve dhe thesprotëve plakat quheshin ‘γραίας πελίας’ (graias pelias). Me fjalë të tjera, zbërthimi përfundimtar i emrit Grek - ‘Graikoi’ lidhet me fjalën iliro-shqipe ‘gra plaka’ si referencë e drejtëpërdrejtë ndaj kultit të nënës dhe gruas në botën e lashtë pellazgo-ilire. Në llojshmërinë dialektore të shqipes gjejmë përkatëse për γραίας si p.sh gra (në shumës), graria, granimi, etj. Edhe më vonë, etnonimi ‘grek’ ose ‘graeci’ ka nënkuptuar substancialisht shqiptarin.

Vendbanimi ‘Piana del Greci’ në trevën e Palermos në Sicili është banuar vijimësisht prej shqiptarëve të ritit ortodoks. Më vonë gjatë viteve të 30’ta të shekullit të kaluar emërtimi i vendbanimit ndryshon në Piana degli Albanesi (Hora e Arbëreshëvet).


Prishtinë, më 11 Gusht 2010, Shkruan: Salih Mehmeti

"Ambasada Pink", streha e homoseksualëve shqiptarë

E kanë quajtur "Ambasada Pink".

Sipas ideatorëve, mes të cilëve spikat ambasadori danez në Tiranë, ky do të jetë një vend ku komuniteti LGBT në Shqipëri "do të gjejë siguri dhe mbrojtje". Streha e homoseksualëve shqiptarë u prezantua dje nga Ambasadori i Mbretërisë së Vendeve të Ulëta në Tiranë, Hendrik Van Den Dool.

"Para 20 vitesh shqiptarët hynë në ambasada për të siguruar lirinë e tyre, tashmë na vjen keq që duhet të hapim një ambasadë tjetër për të mbrojtur këtë komunitet nga diskriminimi", - theksoi z. Van Den Dool.

Ndërkohë, Kristi Pinderi, drejtor i "LGBT PRO Shqipëri" tha se

"ambasada pink" do të merret me situatën e këtij komuniteti në Shqipëri, duke lobuar pranë institucioneve dhe duke u bërë zëri publik i LGBT-së. "Duam që vetë komuniteti të formulojë kërkesat dhe shqetësimet e tij dhe t'i adresojë ato pranë organizmave përkatëse", - tha Pinderi. Shekulli

Anës Europës "të paparë", pranë Europës "të panxënë"

Pas disa muajsh avionët që zbresin pasagjerët e ardhur nga Shqipëria, atje tej në Europën e rëndë nuk do të sjellin më heqjen në zemër të kontrollorëve, policëve, punonjësve të sigurisë, etj.: “Ah erdhën”. Pas disa muajsh nuk do të na plasin në cepin më të largët të aeroportit, duke na vonuar pa fund me qëllim “përgatitjen” e terrenit. Do të jemi vërtet si ai zogu i cliruar nga kafazi dhe ditën-natë e aviona pa fund për të na larguar bojën, duke i bërë naftën këtij vendi.

Pavarësisht se vetëm për 90 ditë.

Të dalim një herë matanë, pa le të bëhet c’të bëhet, trendy. Aman ore se na u plas buza dhe na u dogj xhani për pak Europë. Dhe ajo rri atje larg. Rri rëndë ashtu sic është mësuar të rrijë. Kushedi c’i pjellë mendja. Boll pjellore e ka patur me ne shqiptarët ndër vite, sa na katandisi 8 milionë pjesëtim për 4, (shtete d.m.th.), Se di se ç’farë, po mendoj të presim. E pra ne do të jemi të fundit që hymë në Europë pa viza. Po ëmbëlsira në fund lihet besa, anipse boll e pritëm dhe e lutëm të vijë kjo ditë.

Kush përfiton?
Më mirë për pensionistët, që do t’u hipin atyre avionëve me bastunin tak-tak nëpër shkallë për të takuar nipërit, fëmijët, pasardhësit, anipse ata do ti thonë: “benvenuto nonno”.
Jeta do t’u shtohet, madje atyre që bënë sevap për këta të vuajtur nëpër fabrika, ara, kantiere, zoti u dhëntë ymër. Më shumë për të parë fëmijët dhe të gëzohen me ta, qoftë edhe për 90 ditë, mendoj se nuk janë pak për ta dhe bijtë e tyre. Shumë ndoshta për nuset apo dhëndurët, namuzët thuaj, atje tej në Europë.
Por edhe për ata që vuajnë nga padituria se nga çfarë sëmundje vuajnë, dhe nuk u dha dum në këtë vendin tonë me shëndetësi bërnut, sa s’ka më keq. Stresi nga ankthi, është armiku më i madh që vjen nga paaftësia e mjekëve ta paspecializuar, veçanërisht në rrethe apo në fshat andej nga ku vjen pjesa dërrmuese e të sëmurëve. Pa le nga këto spitalet e lodhura private që janë të specializuar këto kohët e fundit më shumë në marrjet e jetëve të njerëzve. Kjo po që do të ishte pjesa shumë e rëndësishme dhe pikante e këtij procesi. Të shpëtosh jetën me një pasaportë pa vizë në xhep.
Një kategori tjetër që do të përfitojë mendoj se janë edhe studentët.

Boll radhë nëpër ambasada dhe sidomos shqetësime, kaluan këto vite bashkë me paditurinë e tyre se ku është Milano, Pavia, Sorbona, Berlini, Varshava, Praga, etj. Tashmë do të kenë mundësinë e rikonjiconit të terrenit më parë dhe nënat e tyre do të flenë më të qeta nga ankthi. Punësimet sezonale janë një tjetër kategori që do të përfitojnë veçanërisht për faktin që dihet se sa punëtorë dhe të zotë jemi ne shqiptarët në disa fusha si ndërtimi, bujqësia apo ndonjë tjetër. Kjo vjen edhe me pozicionimin e mirë dhe me korrektësi që shumë shqiptarë madje prej vitesh, kanë gjetur në Europë. Biznesi po kështu do të jetë më afër ofertës ekonomike më të mirë, natyrisht edhe kualitetit më të mirë. Pjesën më të lodhshme me miratimin në kohë apo jo të vizës, do ta zëvendësojë studimi i tregut dhe dërgimi i mallrave në kohë në vend sipas kërkesës dhe interesit të klientëve. Dhe pjesa e fundit mbeten turistët shqiptarë që shkojnë në vendet e BE-së për pushime. Ata vërtet mund të jenë pak, por janë ata të cilët privohen qoftë edhe për të harxhuar para në ato vende ku aplikojnë për vizë. Pak gazmore por edhe jo pa shkak.

A jemi ne shqiptarët të përgatitur për këtë proces të liberalizimit të vizave?
Pak a shumë do të mendoni, që s’ka gjë që ka të bëjë me Europën dhe nuk na u imponua dhe nuk u mësua. Mendoj se në çdo pikë kufitare, policia e shtetit duhet të informojë qytetarët për atë se ç’ka i pret, nëse nuk respektojnë ditët e qëndrimit në vendet e BE-së. Kaq për këtë pjesë dhe mendoj se do të kalohet pa problem. Nuk jemi aq hajvanë sa të mos i mendojmë detyrimet që dalin nga ky proces, në favorin tonë.

Por a kemi ne staf të mjaftueshëm në ambasadat tona që na përfaqësojnë në vendet e BE-së?
Shumë pak do të thosha, madje në ndonjë vend shumë qesharak kur ambasadori është edhe shofer edhe sekretar i vetvetes. Pra atij hallexhiut që bie fjala i humbet pasaporta, do të jetë e rëndë të mos i shkojë askush për ndihmë nga shteti i vet. Apo në ndonjë aksident qoftë larg, apo në rrethana të tjera pasi shqiptarë do të këtë pa fund duke lëvizur, pasi jo më kot quhet liberalizim. E pra, shteti duhet të marrë masa duke shtuar numrin e personelit, qoftë edhe me studentë part-time që studiojnë në këto vende, si dhe më shumë numra telefoni, dhe të përgjigjet dikush dreqi e morri se nuk është fundi i botës t’i përgjigjesh qytetarëve të tu, taksa-paguesve më shkoqur.
Një tjetër element negativ është mos-zgjidhja e problemit të monedhës vendase Lek, që dreqi e di përse nuk ndodhi ta zëvendësonim me kohë e me vakte me Euro-n. Kjo mund të kishte ndodhur që atëherë që na u dha mundësia kur Euro u hodh në treg dhe kur dërgesat e emigrantëve zinin një përqindje të madhe të GDP-së. Më e lehtë kjo për kosovarët, të cilët e kanë hedhur pas shpine këtë handikap. Një kërkesë për blerje në sasi të madhe në Euro, nisur kjo edhe nga lëvizja e lirë e shqiptarëve për në vendet e BE-së, do të sillte zhvlerësim të menjëhershëm të Lek-ut. Rënia e interesit për përdorimin e tij, pra vetëm në tregun e brendshëm mund të sjellë edhe destabilitet të politikës monetare në vendin tonë. Po kështu mund të përmendim edhe regjimet doganore, për të cilat nuk jam ende i sigurt nëse janë ato në nivelet e duhura. Lëvizja e lirë e tregtarëve të vegjël dhe të mesëm, deri tani të privuar nga vizat dhe si rrjedhojë nga lëvizja në Europë, do të jetë më e madhe, dhe gama e artikujve të importit do të jetë më e gjerë.

A ka staf të mjaftueshëm në dogana dhe a ka kontrollorë të cilësisë së mallrave që priten të vijnë, sidomos ato ushqimore?
Si pasojë e krizës në vendet e BE-së, raportet tregojnë se ka një rritje të stokut dhe gjendjes së mallrave në magazina nga grosistët e mëdhenj dhe prodhuesit. Nuk është çudi që etja e tregtarëve tanë, deri tani të pamësuar me këtë lloj tregtie, të na sjellë ushqime të skaduara kur dihet që ende nuk kemi qoftë edhe një laborator, i cili provon cilësinë e vërtetë të ushqimit që konsumojmë të gjithë ne. Zoti na ndihmoftë edhe për këtë?!
Ministria e Trasporteve ende nuk ka zgjidhur problemin e përdorimit të patentave, pasi vetëm shteti italian i njeh ato, edhe pse tashmë këto janë sipas standardeve europiane. Mos do të na duhet të shkojmë sërish me patenta sa një fletë A4 në Europë, dhe jo me dinjitetin e një patentë që e paguajmë jo po për këto standarde.
Këtu mund të shtohen edhe elementë të tjerë akoma jo të plotësuara por që mendova se këto ishin më themeloret. Analizë ekonomike mbi elementë plotësues të këtij procesi. Nga ato që do të preken më shumë nga liberalizimi i vizave, mund të përmendim investimet në spitalet private kur dihet që shqiptarët të zhgënjyer nga shërbimi i tyre spitalor, do të përpiqen të udhëtojnë jashtë për t’u kuruar. Kjo vjen sidomos nga diletantizmi që po shoqëron disa prej këtyre strukturave spitalore private të sapo ngritura, çmimet mjaft të kripura si dhe klientelizmi i fëlliqur i cili po merr edhe jetët e njerëzve në këto spitale.

Një tjetër pikë kyçe e procesit është edhe ajo universitare, pra arsimi i lartë.
Familjet të cilat nga mos-njohja nga mos-pasja e një vize, besoi në universitetet jo-publike pra private në vendin tonë, tashmë do të ndërrojnë kurs duke i dërguar fëmijët në vendet e BE-së. Këtu duhet përmendur fakti, që vetëm dy-tre prej tyre janë sipas standardeve dhe të profilizuar, për atë pjesë të shoqërisë sonë që nuk aspiron vetëm për një fletë diplome. Kjo e fundit më e dhimbshmja që po ndodh kohët e fundit. Nga ana tjetër një bum të ardhurash do të shënonte industria e udhëtimit ose ndryshe agjensitë të cilat do të kenë mundësi të shtojnë linja fluturimesh nga kërkesa për bileta udhëtimi. Pra thënë më shkoqur, hapja e një biznesi të tillë në këto momente do të ishte mjaft fitimprurëse. Rreth kësaj vishen dhe adoptohen edhe një seri shërbimesh të tjera si ato taksi, agjencitë e shpërndarjes të letrave apo zarfeve, si dhe pikat e këmbimit monetar, ex-change.  
Këto mund të ishin disa nga elementët sadopak iluminues apo informues të gjithë këtij procesi, me qëllimin për të mos e parë dhe kuptuar me ngjyrat e ylberit qiellin blu me 27 yje të Europës, pa viza.


Eno Cacaj, T. Observer

11 ministrat “mëkatarë” të qeverisë “Berisha”

Nga 3 shtatori 2005 e deri në shtator 2010, arsyet pse janë sulmuar nga opozita.

Ndoshta është numri më i madh i ministrave të akuzuar ndonjëherë në një qeveri. Arsyet janë të ndryshme, duke u nisur nga më e përditshmja për korrupsion, abuzim me detyrën e deri tek ngacmimet seksuale.
Qeveria “Berisha” ka plot 11 ministra të cilët janë vënë përballë sulmeve të opozitës që nga mandati i parë i qeverisjes në 2005 e deri tani. Ndërkohë që misioni opozitar ende nuk ka përfunduar, pasi janë paralajmëruar të tjera sulme kundrejt qeverisjes aktuale.  

Mandati I
Pas krijimit të qeverisë në vitin 2005, e kryesuar nga Partia Demokratike, i pari që u bë “kokë turku” ishte ish-ministri i Transporteve, dhe ministri i Brendshëm aktual, Lulzim Basha. Basha akuzohej për shpërdorim të fondeve që u akorduan për ndërtimin e rrugës Durrës-Kukës. Më tej Basha është akuzuar edhe për lidhjet e kunatit të tij me biznesmenin serb, Damir Fazlliç. Pas tij, ishte radha e ish-ministrit të Drejtësisë, Ilir Rusmajli, i cili u akuzua se vëllai i tij tentoi të përfitonte tender në mënyrë të paligjshme, nëpërmjet drejtorit të Burgjeve. Më tej, pakica e bëri ish-ministrin e Mbrojtjes, Fatmir Mediu, përgjegjësin kryesor për tragjedinë e Gërdecit më 15 mars të 2008-ës. Për këtë tragjedi është akuzuar edhe ish-ministri i Drejtësisë në atë kohë, Aldo Bumçi, i cili, i ka dërguar një faks djalit të kryeministrit për fabrikën e demontimit. Ndërkohë, hetimi për këtë tragjedi ende nuk ka përfunduar.  Ish- ministri i Kulturës Ylli Pango ka qenë i fundit që ka mbyllur kapitullin akuzat për mandatin e parë të qeverisjes “Berisha”. Pango është akuzuar për shpërdorim detyre dhe ngacmime seksuale.

Mandati II
Në mandatin e dytë të qeverisjes, ministri i Transporteve, Sokol Olldashi, pas prishjes së tunelit në Kalimash, është akuzuar për ndërtimin jo cilësor të kësaj rruge. Pas tij, opozita ndërmori një sulm të përditshëm kundrejt ish-ministrit të Ekonomisë, Dritan Priftit, i cili për një vit si ministër e kishte shtuar pasurinë me 1.8 milion euro. Prifti u akuzua për përfitim koncesionesh. Pas Priftit, ish-ministri i Ekonomisë, Genc Ruli është akuzuar se ka bërë korrupsion në mënyrën e privatizimit të trojeve ku sot ndodhet ish-ekspozita “Shqipëria Sot”.  Një tjetër ministër që është detyruar t’i japë shpjegime socialistëve është ministri i Financave, Ridvan Bode, i cili akuzohet se po abuzon me çmimin e kasave fiskale. Po ashtu, ministri i Ekonomisë, Ilir Meta është akuzuar nga aleati i tij Dritan Prifti se ka fshehur pasuri, në Skrapar, vila luksoze në bregdet, etj. E fundit në listën e të akuzuarve është ministrja e Integrimit, Majlinda Bregu. Sipas PS-së, motra dhe kunati Bregut kanë lidhje biznesi me mafiozin e arrestuar pak ditë më parë në Vlorë. 

Lulzim Basha, Ministër i Brendshëm 

Partia Socialiste ka akuzuar Lulzim Bashën se ka vjedhur miliona euro nga rruga Durrës-Kukës në kohën kur ka qenë ministër i Transporteve. PS ka paditur këtë të fundit në Prokurori, dhe Parlamenti i ka hequr imunitetin duke i lënë rrugë të lirë hetimeve. Basha është akuzuar gjithashtu edhe për lidhjet e kunatit të tij, Erjon Isufi,  me biznesmenin serb Damir Fazlliç. Sipas fakteve të publikuara nga PS, Isufi ishte ishte pronar i ambienteve ku kishin zyrat e Fazlliçit.

Ilir Rusmajli, Ish-Ministër Drejtësie 

 Telefonatat e vëllait të ish-ministrit të Drejtësisë me drejtorin e Burgjeve për përfitimin e një tenderi, e vunë Ilir Rusmajlin përballë akuzave të herëpashershme të opozitës. I ndjerë në faj për shkak të veprimeve të të vëllait, Rusmajli dha dorëheqjen e parevokueshme nga Ministria e Drejtësisë. Ndërkohë që opozita vazhdoi për një kohë të gjatë akuzat deri sa kjo çështje u harrua.

Fatmir Mediu, Ministër Mjedisi 

Akuza më e rëndë krahasuar me ministrat e tjerë, ka qenë për ish-ministrin e Mbrojtjes, Fatmir Mediu. Ai u akuzua nga pakica si shkaktari kryesor për tragjedinë e ndodhur në Gërdec, ku vdiqën 26 vetë dhe u plagosën dhjetëra të tjerë. Pas tragjedisë, opozita ka deklaruar se Mediu ka qenë në dijeni se ekzistonte një fabrikë për demontimin e armëve dhe nuk ka vepruar. Mediut iu hoq imuniteti dhe u hetua nga Prokuroria, por ai vetë deklaroi se nuk kishte dijeni për asgjë.

Aldo Bumçi, ish-Ministër Drejtësie 

Opozita ka publikuar një faks që implikonte ish-ministrin e Drejtësisë në lidhje të drejtpërdrejtë me tragjedinë e Gërdecit. Përmbajtja e faksit i adresohej djalit të kryeministrit Berisha  ku i kërkohej të koordinonte punën për hartimin e vendimit të Këshillit të Ministrave “Për procedurën e trajtimit të armëve, teknikës dhe pajisjeve të Forcave të Armatosura, të hequra nga armatimi dhe përdorimi”. Pakica deklaroi se vula për këtë fabrikë është vendosur nga ish-ministri i Drejtësisë, Aldo Bumçi. 

Ylli Pango, ish-Ministër i Kulturës

 Mbërtheckat kanë futur në kurth ish- ministrin e Kulturës, Ylli Pango. Ndryshe nga të gjithë ministrat e tjerë që janë akuzuar për korrupsion dhe abuzime me detyrën, Pango është akuzuar se ka shfrytëzuar postin për ngacmime seksuale. Ish-ministrit iu publikua një video, ku tregohej një bisedë me një kandidate për punë, por që nuk zhvillohej në një zyrë, por në shtëpinë e këtij të fundit. Në lidhje më këtë histori, Pango ka dalë i pafajshëm nga Gjykata e Tiranës.

Sokol Olldashi, Ministër Transportesh

 Shembja e tunelit të Kalimashit ka qenë një tjetër arsye që ka ndezur akuzat e PS-së. Po këtë radhë, sulmet e socialistëve nuk janë drejtuar ndaj ish-ministri i Transporteve, Lulzim Basha, por ndaj ministrit aktual Sokol Olldashi. PS ka deklaruar se janë harxhuar miliarda lekë për ndërtimin e rrugës së kombit dhe sipas tyre, për shkak të korrupsionit dhe cilësisë së dobët të punimeve, tuneli është shembur. Sipas PS, rikonstruksioni do t’i kushtojë sërish buxhetit të shtetit.

Dritan Prifti, ish-Ministër Ekonomie 

Një deklaratë pasurie ku thuhej se ish-ministri i Ekonomisë kishte shtuar gjatë një viti një shumë prej 1.8 milion eurosh, ka qenë shkëndija që socialistët të mos i ndalnin asnjë ditë të vetme sulmet ndaj Dritan Priftit. Ky i fundit ka deklaruar se nuk ka bërë asnjë korrupsion, por opozita ditë pas dite ka zbuluar dokumente të cilat përfshinin ish-ministrin. Prifti u shkarkua nga kjo detyrë nga Kryesia e LSI-së.

Genc Ruli, Ministër Bujqësie

Ministri i Bujqësisë është përballur me akuzat e Partia Socialiste, e cila ka faktuar se në kohën kur Ruli ishte ministër Ekonomie ka shitur me një çmim qesharak truallin ku sot ndodhet ish-ekspozita “Shqipëria Sot”. Deputetët e PS kanë kërkuar llogari nga Ruli se për çfarë arsye kjo pronë është shitur tre herë më lirë se vlera e tokës pak metra më tutje. Ndërsa ministri ka sqaruar se prona u është kthyer pronarëve. 

Ilir Meta, ministër Ekonomie

Kur Ilir Meta vendosi të largojë nga qeveria ministrin e Ekonomisë, Dritan Priftin, për të zënë vendin e tij,  reagimi i këtij të fundit nuk ishte aspak miqësor. Ai akuzoi Metën si të korruptuar dhe se do të vendoste për të ardhmen e tij. Prifti deklaroi se do të publikonte të gjitha pasuritë e fshehura të Ilir Metës duke filluar nga guroret në Skrapar, pallatet në  Tiranë, galeritë luksoze në bllok apo tokat e vilat në bregdet.  

Ridvan Bode, Ministër Financash 

Çmimi i lartë i kasave fiskale të cilat janë bërë të detyrueshme për bizneset shqiptare e kanë vënë ministrin e Financave, Ridvan Bode përballë akuzave të njëpasnjëshme të opozitës. Socialistët shprehen se janë vetëm dy kompani që kanë të drejtë të shesin kasat dhe ato janë përzgjedhur në mënyrë abuzive. Ndërkohë, Bode ka sqaruar se procesi i pajisjes së biznese me kasa është tërësisht transparent dhe se tregtarët që i kanë blerë, do të rimbursohen.

Majlinda Bregu, Ministre Integrimi

Pakica ka kërkuar largimin e ministres së Integrimit, Majlinda Bregu, nga ky post për shkak të lidhjeve të familjarëve të saj me mafiozin e arrestuar pak ditë më parë në Vlorë, Albino Prudentino. PS ka nxjerrë fakte se motra e Bregut ka marrëdhënie biznesi me mafiozin në fjalë. Ndërsa vetë ministrja Bregu ka deklaruar dy ditë më parë se nuk mban përgjegjësi për veprimet e familjarëve të saj.

Elisabeta Dosku, T. Observer

MASTER OF PUPPETS

E dini çfarë mund të bëni nëse jeni të mërzitur? Një master!
Është gjëja më në modë, jo dhe aq e lirë, por ama të bën të të duket vetja shumë aktiv e i zoti. Të gjithë po bëjnë master.

Ti pyet dikë, "ç'kemi"?
Përgjigja standard: "ja, po bëj një master.

" Si me thënë, "ja dola për Pazar". Mënyra e re, trendy, për të vrarë kohën.
Ka njerëz që mërziten në kafe dhe meqë nuk martohen dot, i fusin ndonjë master. Ka të tjerë që u teprojnë paratë pasi blejnë makinë. Si ti harxhojnë? Për kostum? Nuk dalin. Atëherë, master!
Nuk do habitesha nëse një ditë, edhe shitësi i bukës do më thotë që po bën një master. Fjala "master" ka filluar të luajë rolin e kokainës. Është bërë droga që na ndryshon perceptimin mbi realitetin. E kam fjalën për realitetin e trishtë arsimor/profesional. Por, si të gjitha drogat, vetëm ai që e merr kujton se realiteti ka ndryshuar. Dhe, vetëm për pak orë.

MASTERI SI MODË
Kjo moda e masterit, më kujton pandemitë sociale që kemi kaluar, modën e "kurseve të gjuhëve të huaja" në 91shin apo modën e patentës në 95-n.Në fakt, e thënë trashë, masteri nuk është gjë tjetër pos asaj që dikur quhej thjesht "studime pasuniversitare". Por, tani na ngjan shumë më tepër. Është trendi i ri. Paradoksi qendron se, mënyra sesi sistemi po e promovon, lehtëson dhe stimulon marrjen e masterave nga kushdo, është thjesht masovizëm komunist. Enveri arriti të na fusë me zor deri në klasë të 8-të. Anipse këta 20 vjetët e fundit treguan që ai sistem arsimor nuk na bëri dot njerëz.

MASTERI SI ËNDËRR QË DUHET TË NDALOHET
Në një sistem shkallësh, po nuk ishe i zoti të ngjitesh deri në kat të dytë, nuk mund të ngjitesh në të 15-in. Kjo do duhej të funksiononte edhe këtu. Master s'mund të bëjë kushdo. Një student që mbaron shkollën me 5-a apo dhe me 7-a, NUK MUND të bëjë master. Ai duhet të ndalojë aty ku e lë muskuli i trurit.Një student që ka studiuar 4 vjet veterinari, nuk mund të marrë master për "administrim biznesi". Mund të bëjë një shkollë të re, por nuk mund të kompensojë përmes ca provimesh të dyshimta part-time, atë që të tjerëve u duhen 5 vjet shkollë ta mësojnë.Masteri do duhej të ishte thellim në një fushë të caktuar lidhur me atë që ke studiuar 5 vjet në universitet. Përndryshe, masteri në Biznes duhet tu lejohet dhe atyre që mbarojnë gjimnazin. Fundja, kanë të njëjtin formim matematikor me ata që mbarojnë juridikun!!

MASTERI SI KOSTO
Kostoja e një masteri në UT (Universiteti Shtetëror i Tiranës) është më e lartë se ajo në një universitet shtetëror në Berlin. Sa për cilësinë, s'besoj se ka nevojë për komente krahasuese. Ajo që vërej unë, është që po ngrihet një sistem piramidal i shkollimit universitar. Universiteti është bërë si Pazar dhe nuk ështe çudi që së shpejti të presim dhe oferta: paguaj një e merr dy mastera. Gjithçka është e mundur për sa kohë ka kush paguan dhe ka kush shpenzon kohë... për të mbajtur me pare dhe me punë ata 10 pedagogë që sillen në çdo katedër dhe japin nga 10 orë mësim në ditë.

ZANAFILLA E KRIMIT: FSHIKËZA E KRIMBIT
 Gjithçka fillon aty - në Universitetet tona. Meqë masteri nënkupton një shkallë më lart në arsimim, duhet që edhe të ketë pedagogë që janë një shkallë më lart, ose së paku një shkallë tjetër.

Ç'do mësojë më shumë një student në masterat tanë që behen me përkthime të varfra të dy copë librave të huaj? Ç'do i mësojnë më shumë studentit, ata të njëjtët 10 pedagogë?
Sikur gjithë vëmendjen dhe kohën qe Ministria e Arsimit i kushton stimulimit të masterave ta përdorte për të ndrequr gjendjen e mjerë të fakulteteve në mësimdhënie, do kishim cilësi më të lartë universitare, më pak studentë alla "Partizani i Panjohur", dhe kuadri pedagogjik do të mbushej me pedagogë që dinë ca më shumë se nxënësit e tyre. Sikur... Por, ne jemi tek Uni-pazari, prandaj le të shesim e të blejmë ç'të mundemi. Kush do një master me 20% ulje?

Nga ana tjetër, universitetet janë mbushur me studentë që nuk dinë të shkruajnë mirë as shqipen! Në 3-5 vite jetë universitare nuk lexojnë thuajse asnjë libër, vetëm kapituj të shkëputur, aq sa u pyet zysha në mësim. Po, po. Në universitetet tona ka zysha që të ngrenë të thuash paragrafin e parë të kapitullit pëmendësh. Universitetet tona nuk ndërtojnë profesionistë, ato fabrikojnë vemje arsimore. Atëherë pse të mos ëndërrojnë për master?

MASTERI SI STATUS
"Masterllëku" ka krijuar një status sa absurd, aq edhe problematik. Më mirë të kesh 2 mastera sesa 2 shkolla. Kjo përmbush edhe dëshirën e çdo studenti shqiptar që të marrë diploma pa pritur shumë gjatë e pa prekur libër me dorë. Mjafton të lexojë një pasdite para provimit.
Por, sado i paaftë të jetë studenti, sa më i shkëputur nga librat të jetë njeriu, ai ndjen që një master duhet me patjetër. Shoqëria të ve nën presion. Me master, është dhe moda! Vërtet kam nja 10 vjet pa prekur libra me dorë, po ç'kam unë që mos bëj një master? Filanka bëri master. Ku e bëri? Po ja aty te Qendra e re Tregëtare... Eh, unë s'di ç'të bëj, të bëj një master, apo të shkoj dy javë pushime në Haruba!? Bëj master, se është më kollaj!

MASTERI SI VJEDHJE
 Një master në universitetet e Tiranës, është një vjedhje. Më saktë, disa vjedhje. Të vjedhin kohë, të vjedhin para, të vjedhin ëndrrën, pa të dhënë asgjë më shumë se ç'kishe.Shteti mbledh miliona lekë nga fashionistët e masterit, ndërsa administrata apo zyrat menaxhuese privohen nga njerëz që, po të investonin kohën dhe paratë e tyre në një projekt studimi pasuniversitar më të kuruar e të programuar siç duhet, do ishin më të aftë për punët ku janë.Fatkeqësia është që kur secili të ketë nga një master, kur edhe në autobus fatorinot të të qëllojnë me diplomë masteri nga pas, çfarë do të ndodhë? Do të ndodhë që, ata të aftit, të përkushtuarit, ata që duan e kanë kapacitet vërtet të studiojnë, do duhet të bëjnë diçka tjetër për tu dalluar nga kombi i 3 milion masteraxhinjve. Do u duhet të rishpenzojnë para e kohë, për të fituar kualifikime ekstra, diploma të tjera, për të bërë diferencën. Mjafton të mos quhen "master".

http://stopinjorances.blogspot.com/2009/09/nje-sekret-per-te-gjithe.htmlMASTERI SI KRIM SOCIAL
Politika me masterat është bërë si një rrotë fati që të krijon idenë se kushdo ka të drejtën e një xhiroje. Dhe që në çdo xhiro të rrotës së fatit, paradokset rikarikohen nga vetë sistemi.Ka njerëz që pasi kanë bërë 8 vjet gjuhë të huaja futen për master në Ekonomi! Administrim biznesi. Ku të më dojë qejfi. Kur shteti m'i jep mundësitë...Në Gjermani, nuk të lenë të vazhdosh çfarë të duash. Dikush mund të ketë ëndrra për të kryer një master për "fizikë kuantike" por nëqoftëse ke mbaruar për punë sociale, ky, për të është sport i ndaluar.
Ndërmjet një masteri të marrë në universitetin "ZH" në Tiranë duke "studiuar" në kafene, dhe të atij në Angli, Francë a Suedi që dikush e ka marrë me djersë e stres në biblioteka, nuk bëhet fare dallim. Master është mo'...Shteti i konsideron si qepët. Ke master? 100m lek rrogë më tepër!
Krimi arsimor që deri më sot ka prodhuar studentë që mësojnë vetëm gjatë sezonit dhe vetëm 4 pasdite në sezon, amplifikohet më tej. Për të bërë master mjafton të japësh ca provime për të cilat mjafton të hapësh librin një pasdite, dhe aq. Ikën provimet. Rroftë Masteri! Në Francë duhet të mbrosh temë me 130 faqe. Po s'e bëre, s'e merr masterin. Këtu e merr me ca provime që janë më pak të zorshme se të dalësh shopping për këpucë. Madje, këpucë pas këmbës e shijes, në Tiranë ndodh që edhe nuk gjen. Provimet, s'ka shans!

OBBEY YOUR MASTER
 Ky është një shtet i masterave. Shteti, Lazaratin e ndalon të shesë produktin e vet bio, ndërsa universitetet i lejon, madje i stimulon, që të shesin produktin e tyre OMGJ.

Por, njerëzit e shkolluar kësisoj, nuk do bëjnë gjë tjetër veçse do përpiqen të kompensojnë mangësitë e tyre profesionale duke luftuar me të tëra format ata që janë më të aftë. Do të përpiqen të mbrojnë vendet e tyre të punës, si ndaj atyre që kanë të njëjtin formim me ta, mos më të mirë, po janë një master mangët, or sidomos kundër atyre që vijnë me mastera e studime serioze nga jashtë.
Edukimi me "gjasme" ka bërë që në shoqërinë tonë ka kohë që të aftit mbeten pa punë. 5-anjosët dhe analfabetët çajnë me miqtë e tyre, me egon e tyre aprofesionale, me pseudo-masterat e tyre. 

Por, sado sistemi të punojë për ta, vemjet e vockla arsimore (jo dhe aq për faj të tyre por më shumë për faj të sistemit) nuk do arrijnë kurrë të bëhen flutura. Veçse, do thajnë tokën dhe për të tjerët. Ne ka kohë që nuk jemi më vendi i shqiponjave. Por, s'kemi shans të jemi as i fluturave.

Koloreto Cukali:Shekulli


Voskopoja – “mrekullia” vllehe në Shqipëri

Si çdo mrekulli, edhe te mrekullia vllehe në Shqipëri, që mban emrin Voskopojë ka pak apo aspak gjëra për të besuar. Për të kuptuar se ç'ishte Voskopoja ne shekullin e 18-të ne duhet të shkojmë e të studjojmë se ç'ishte vetë Rumania në atë kohë.


Në shekullin e 18-të, koha kur aromunët bënë çudira në Voskopojë, dhe Voskopoja njohu lavdinë e saj, ishte koha kur rumunët s'kishin parë ende me sy në Rumani një gramatikë të gjuhës rumune. Gramatika e gjuhës rumune e ka parë dritën e diellit për herë të parë më 1787-ën, një vit më vonë se otomanët plaçkitën e shkretuan për herë të parë Voskopojën. Ç'kishte vllehe në Voskopojë për të shkretuar kur aty mungonte ende gramatika e gjuhës vllehe?

Tetë vjet më vonë, thonë se paska qenë Ali Pasha që e rrafshoi atë qytet të lavdishëm. Mos vallë dhe Aliu u zemërua se më 1787 në Bukuresht u botua një gramatikë, pa e shkretoi Voskopojën për herë të dytë, më 1788-ën?

Këto janë përralla që u besojnë vetëm vllehët e Shqipërisë për të na u hequr ne shqiptarëve në shtëpinë tonë më me shkollë e për të zënë si gjithmonë kryet e vendit.

Voskopoja s'qe gjë tjetër veçse një projekt i Evropës për t'i shndërruar trojet shqiptare në një Bosnje të dytë, në një popullsi muslimane, kësaj herë jo me gjuhë sllave si boshnjakët, por në një popullsi musulmane me gjuhë vllehe!

Edhe në këtë çështjen të Voskopojës ne duam të ngremë këto pyetje:

- Kur Zoti hartoi gjuhët e njerëzve, ai i hartoi me gramatikë apo pa gramatikë?

6 Dhe Zoti tha: "Ja, ata janë një popull i vetëm dhe kanë të gjithë të njëjtën gjuhë; dhe kjo është ajo që ata filluan të bëjnë; tani asgjë nuk ka për t'i penguar ata të përfundojnë atë që kanë ndërmend të bëjnë. 7 O burra, të zbresim pra atje poshtë dhe të ngatërrojmë gjuhën e tyre, në mënyrë që njëri të mos kuptojë të folurën e tjetrit". Zanafilla 11

Nga këto fjalë të mënçura të Biblës kurrgjë nuk kuptohet. Por, ma do mendja që Zoti gjuhët i bëri me gramatikë, pasi gjithçka ai e bëri të përsosur:

31 Atëherë Perëndia shikoi të gjitha ato që kishte bërë, dhe ja, ishte shumë mirë. Kështu erdhi mbrëmja dhe pastaj erdhi mëngjesi: dita e gjashtë. Zanafilla 1

Atëhere, kur Zoti i bëri të gjitha punët e mira që në mugëtirë të kohëve, përse ai u a la punën e gramatikave dhe etimologjisë njerëzve si Çabeu dhe Demiraj? Përse Ai nuk ia transmetoi në vegimet e tyre katër dishepujve të tij edhe këto dije shkencore, por, këto punë me rëndësi ua la në dorë mëkatarëve?

Kështu u deshën mijrave vjet pasi Zoti bëri gjuhët, që më 1787-ën të dilte një rumun dhe të bënte gramatikën e rumanishtes. Pa mendoni pastaj sesi vajti puna e shqipes.

- Ç'donte Akademia Greke në Voskopojë kur vetë Greqia deri më 1824-ën nuk ka patur vetë një akademi?

- Çfarë literature vllehe mund të lulëzonte në Voskopojë në shekullin e 18-të kur: - Rumanisë i mungonte vetë një literaturë e madhe?
- Kur Bibla e parë e plotë në rumanisht është botuar vetëm më 1688-ën?
- Kur poeti i parë rumun, Alecu Văcărescu, ka lindur më 1769-ën, vit kur otomanët thuhet se kanë plaçkitur Voskopojën?
- Kur shkrimet e para në gjuhën rumune janë histori si të gjitha historitë e fallsifikuara të kombeve të Evropës? -

Çfarë zhgarravitesh në atë kohë në Voskopojë, që ne shqiptarëve na çeli dritaret e dijes?

Çlirim  Xhunga

Gjirokastër, errësira e gurtë mbi qytetin pasuri e UNESKO-s

Atje poshtë, atje lart/ te Urat në Dunavat/ po kur hënë ka kudo/ pse i ndez në "Palorto"...

Dikur banorët e Gjirokastrës e kishin kthyer në këngë-parodi bashkëbisedimin e tyre me kryetarin e bashkisë për përzgjedhjet e tij në lidhje me ndriçimin e njërës apo tjetrës pjesë të qytetit. Vargjet janë të njohura edhe pas kalimit të dekadave. Historia e ndriçimit rrugor në njërin prej qyteteve të parë shqiptarë të elektrifikuar rrjedh pothuajse në të njëjtin shtrat, ku asnjëherë ai nuk u ndriçua njëlloj, deri në ditët e sotme, kur pas mesnatës, pasuria e UNESKO-s zhytet në errësirë.

Histori ndriçimesh

Banorët e Gjirokastrës kanë filluar të rikthejnë tashmë historitë e vjetra që lidhen me qytetin dhe dritën. Mund të quhen shkurt "histori ndriçimesh". Janë sa të ndryshme përsa u përket preferencave, por njëkohësisht thuajse identike për mënyrën dhe politikat e ndjekura prej kryebashkiakëve. Data 28 nëntor e vitit 1937 sjell dritën e parë elektrike në qytetin e Gjirokastrës, një ndër qendrat e para urbane në Shqipëri që u elektrifikuan, një element që sipas studiuesve dhe intelektualëve, tejkaloi periudhën otomane dhe shënoi kthesën drejt kulturës perëndimore.
Ndërtimi i centralit elektrik që vijon të jetë ende funksional përfund qytetit, solli ndezjen e llampës së parë në lagjen "Palorto", ndërsa për herë të parë energjia elektrike është instaluar falas në shtëpinë e Mulla Teki Karabinës, nga shoqëria italiane e kësaj kohe që ndërtoi dhe që ishte edhe pronarja e centralit elektrik. E në fakt historia e ndriçimit në Gjirokastër është sa interesante, aq edhe e lidhur me të zgjedhurit që drejtonin qytetin. Një kryetar bashkie ndriçonte një objekt të caktuar, monumental apo fetar, dikush një lagje apo një zonë, ku sigurisht banonte vetë. Për intelektualët, drita shënoi njëkohësisht historinë moderne të qytetit. "Ku fillon historia moderne e Gjirokastrës? Me daljen e qytetit nga marrëdhëniet e mbyllura feudale në komunikimin e saj me qendrat evropiane, me hyrjen e ideve të revolucionit borgjez francez dhe krijimin e shoqërive kulturore- politike, me hapjen e shkollave dhe kështu mund të rendisim 100 pyetje të tjera. Por, pa asnjë diskutim, lidhja e qytetit me ndriçimin është një histori interesante dhe moderne, që e bëri edhe Gjirokastrën të tillë. Janë të njohura historitë e kryetarëve të bashkisë në Gjirokastër dhe politikave të ndjekura prej tyre në lidhje me ndriçimin e qytetit. Disa ndriçonin kalanë, disa pazarin, disa kishën, disa ndriçonin xhaminë, disa të tjerë shtëpinë apo lagjen e tyre",- shprehet Vladimir Qirjaqi, historian e arkeolog.


Ndriçimi sot

Por, për fat të keq apo të mirë, aktualisht historitë e vjetra të para Luftës së Dytë Botërore që lidhen me ndriçimin, nuk tingëllojnë aspak si të dala jashtë mode apo jashtë realitetit.
Sot Gjirokastra pas mesnatës zhytet në errësirë të plotë, ndërsa në orët e mbrëmjes vetëm një pjesë e lagjeve kanë ndriçim rrugor, në të tjera, në mënyrë të veçantë në pjesën e sipërme është thjesht një shërbim i munguar.

Mungesa e ndriçimit rrugor është e pranishme në të gjitha zonat e qytetit, madje edhe në shumë pjesë të Qendrës Historike të Gjirokastrës, duke bërë që me perëndimin e diellit vlerat e rralla arkitektonike të humbasin, një gjendje që vazhdon të jetë e tillë prej dy vjetësh. Nëse udhëton në rrugën kombëtare Gjirokastër- Kakavijë pas mesnatës, zonat rurale që e rrethojnë Gjirokastrën duken si qytete për shkak të numrit të konsiderueshëm të llampave të ndezura, ndërsa krejt e kundërta ndodh me qytetin, i cili të jep përshtypjen e një fshati me 10- 20 shtëpi. E ndërsa banorët ankohen për këtë shërbim sa të nevojshëm aq edhe të munguar e që paguhet për çdo muaj prej tyre, pavarësisht se në shumë raste nuk e kanë thuajse asnjëherë, intelektualët e cilësojnë atë si një ndërhyrje dhe cenim të jetës së secilit në këtë komunitet dhe kërkojnë ndryshimin e menjëhershëm të këtij realiteti. "Nëse del nga një mjedis festiv apo i ngrohtë dhe përballesh me errësirën e plotë në rrugë, menjëherë të krijohet ndjesia e boshllëkut, që është mbytëse. Imagjino kur të duhet të dalësh natën për një hall familjar apo diçka të rëndë, se çfarë ndjesie negative merr. E përveç kësaj, një nga vlerat më të mëdha të Gjirokastrës është pamja, pas së cilës janë mahnitur jo vetëm studiuesit, shkencëtarët, personalitetet apo udhëtarët, por edhe njerëzit e artit, piktorët, skulptorët, fotografët; në buzëmbrëmje e më tëj edhe atyre u humbasin pamjet", shprehet Llambi Margariti, piktor. "Gërmadhë" mund të cilësohet në leksikun vendas Gjirokastra pas mesit të natës, duke e bërë këtë realitet një fakt mjaft tronditës. Ndriçimi është një pjesë e rëndësishme e teorisë së evidentimit të vlerave të pasurive të UNESKO-s.
Specialistë të fushës, arkitektë, inxhinierë kanë dhënë projektet e ndriçimit, si artistik, ashtu edhe funksional të vlerave të qytetit. Ndërkohë, herë pas here shtëpia e Zekatëve ndriçohet në mënyrë profesionale nga dashamirësit e saj, por ndriçimi është një problem i madh qytetar dhe nuk zgjidhet në mënyrë spontane dhe individuale. Politika në nivelin e përgjegjësisë së ruajtjes dhe ekspozimit të qytetit muze duhet ta ndriçojë atë. Të zgjedhurit lokalë në emër të atyre që kanë thënë duhet të bëjnë detyrimisht rekuperimin e kësaj situate. Në qytete moderne përpjekjet bëhen për të shmangur ndotjet e mjedisit nga dritat dhe zhurmat e forta dhe lufta për orare të reduktuara, ndriçime të reduktuara, zëra të reduktuar, por them me bindje se ajo që ndodh në Gjirokastër është më e rëndë akoma, errësira dhe boshatisja e qytetit pas mesnatës të krijon ankthin e vdekjes", thekson më tej Vladimir Qirjaqi, arkeolog.  

Pasuritë botërore të përmasave si Gjirokastra kanë "të drejtën" të pretendojnë për shumë përkujdesje, interes e vëmendje; qytetit të gurtë i mohohet edhe e drejta e ndriçimit, simbol i zhvillimit, jetës, vazhdimësisë. Ndërkohë, nga ana e kreut të bashkisë për këtë problem vetëm heshtet dhe nuk pranohet të jepet asnjë përgjigje.



Entela Bani, G. Shekulli