Barsaleta e 100-vjetorit të Pavarësisë

Në një dasëm në Fier ngrihet i zoti i shtëpisë dhe flet në mikrofon:
- Kush është nga Tirana?
Ngrihen 16 veta në këmbë.
- Dilni jashtë,- u thotë.
- E pse të dalim jashtë? - pyesin ata të habitur.
- Se tani është momenti i tortës!
( NgaDonjet Sinani)

Ju lutem mos e shikoni më për këtë vit, këtë video, që të shpëtojmë botën!

Kështu kohëve të fundit në internet qarkullon një histori që thotë se kënga “Gangam Style” hiti i këngëtarit korean PSY është një shenjë e sigurt për fundin e

botës.
Njëra nga profecitë e famshme të Nostradamus thotë: “Një mëngjes të qetë, do të vij fundi, kur në një kalë që kërcet numri i raundeve do të jetë nëntë”.
Për ta shpjeguar parashikimin e Nostradamus është gjithmonë e ndërlikuar, por përpjekja nuk është e keqe.
Pse?
Korea e Jugut është e njohur si vendi i “paqes në mëngjes”, PSY në video ka kalin që kërcet, ndërsa videoklipi i tij në Youtube me shumë mundësi do të arrij tek numri me nëntë rrathë (zero), afërsisht 1 miliard shikime.
Sidoqoftë, flitet se videoklipi këtë shifër do ta arrij fiks më 21.12.2012, duke u bazuar në parashikimet e sektit Maya dhe kalendarit të tyre, që këtë datë e parashohin si ditën e fundit të botës. (Shqipmedia)

Çfarë e ushqen frikën?

Pushohet nga puna kamerierja, pështynte në supën e deputetëve prej 4 vitesh

Si punonjëse ajo është pushuar nga punga ka kafetaria e Parlamentit të Ukrainës pasi pështynte në ushqimet që i servirte deputetëve. Yulia Borshchenko ka pranuar se e ka bërë një gjë të tillë si hakmarrje personale për shkak të rrënimit të vendit.

Skandali ka plasur pasi një deputet i Partisë Komuniste zbuloi se dikush i kishte pështyrë në supë, raportojnë mediet ukrainase. Pas hetimeve rezultoi se veprimi ishte kryer nga kamerierja, Borshchenko.

Ajo është shprehur se nuk penduar për veprimin e saj pasi sjellja e saj është demonstrim i pozicionit të saj politik.

“Mendoni se kemi rroga të mira në kafetari? Jo dhe aq, marr 390 dollarë në muaj – kjo nuk është asgjë nëse jeton në kryeqytetin e Ukrainës. Kam punuar për katër vjet për shkak se më dhanë mundësinë për të marrë hak ndaj parlamentarëve për atë që i kanë bërë vendit dhe popullit. Nëse dikush mendon se jam penduar për atë që kam bërë, e ka gabim”, u tha medieve kamerierja.

Borshchenko ka shtuar se ka pështyrë në ushqimet e deputetëve disa herë. Ajo thotë se nuk do të kërkojë më punë si kameriere por do të nisë karrierë si shkrimtare. (Shekulli)

Mbi fenë

“Kur erdhën misionarët për herë të parë në tokën tonë, ata kishin Biblën dhe ne tokën. Ata na mësuam si të lutemi duke mbyllur sytë tanë. Kur ne i hapëm sytë 50 vite më pas, pamë që ne kishim Biblën dhe ata tokën.”


Jomo Kenyatta, president i parë kenian pas pavarësisë.
Omar Khayyam
208
Në qoftë se Parajsa jote s'qas
Veçse ata që lodhen me namas
Dhe s'duan Ver' e Vajza, pa dyshim
Asnjë njeri s'të hyn në atë kafaz.
224
Besnikëve në Kisha dhe Xhamia
U çthurret zemr' e shpirt më çqetësira;
Po sa Sekretin e natyrës studiuan
S'i trëmp dot Qiell e Ferr me kotësira
226
Xhami e Kish' e Tempull: robëri!
Këmban' e Minare: një patërdi!
Dervish e Prift e Hoxh' e Kryq e Hënë:
Pengime që të gjitha për Liri.
228
Fe kundër Fesh pa funt luftojnë,
Rrobat e çjerra gjithënjë arrnojnë;
I hodha që të gjitha tej e tutje,
Se Perëndinë s'e përfaqësojnë.
229
"Allahu ësht' i math!" çirren, këlthasin,
Nga gjëm' e tyre tunden e kërcasin
Për ditë pesë herë Minaretë:
Ay s'dëgjon. Vajtimet kot buçasin.

Në luftë na ranë 28 mijë dëshmorë, ja dokumentet

Janë apo nuk janë 28 mijë dëshmorë, aq sa udhëheqësi komunist i Shqipërisë, Enver Hoxha deklaroi në Konferencën e Paqes në Paris, në gushtin e vitit 1946? Debati i hapur vite më parë, nuk ka pasur asnjëherë një përgjigje të saktë dhe shifra është lëkundur midis 6, 8 e 12 mijë të rënëve. Por, Dalan Buxheli, Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës Kombëtare të Familjeve të Dëshmorëve, gjatë një interviste për “Shekullin” thotë se gjatë viteve të luftës në Shqipëri janë vrarë, pushkatuar e zhdukur, jo pak por 28,110 persona. Dhe gjithçka, sipas tij, është e mbështetur në fakte e dokumente të shumë arkivore.

Në bazë të dokumenteve, sa të rënë ka Lufta Nacionalçlirimtare?
Sipas të gjitha dokumenteve të bazuara në arkivat shqiptare dhe ato të vendeve të tjera, gjatë luftës Antifashiste, janë vrarë, pushkatuar e zhdukur 28, 110 persona. Kjo shifër u bë publike nga Enver Hoxha në Konferencën e Paqes në Paris në vitin 1946.
Si u mundësua një shifër kaq e saktë brenda një kohe të shkurtër nga mbarimi i luftës?
Në fakt për t’u përgatitur për në konferencën e Paqes në Paris u ngrit një grup pune me specialistë, të cilët për muaj të tërë u morën me verifikimin e gjithçkaje. Ata morën të dhëna nga formacionet partizane, qarqet, komandat e vendit dhe Pushteti Vendor. Shifra që dha Enver Hoxha në këtë Konferencë, nuk ishte kot, ajo ishte e mbështetur në shumë fakte e burime arkivore që e vërtetonin një gjë të tillë.
Përveç jetëve njerëzore, çfarë dëmesh të tjera solli Lufta e Dytë Botërore në Shqipëri?
Pushtuesit dhe bashkëpunëtorët e tyre i shkaktuan këtij vendi dëme shumë të mëdha që u pasqyruan për një kohë të gjatë në jetën e qyteteve e fshatrave të Shqipërisë. Trupat pushtuese gjatë operacioneve ushtarake që ndërmorën kundër forcave partizane, dogjën e shkatërruan fshatra e qytete të tëra. Nga 2500 fshatra e qytete që kishte Shqipëria u dogjën e u shkatërruan 1850 prej tyre. U dogjën gjithashtu sasi të mëdha drithi e prodhimi bujqësor, u grabitën dhe u therën bagëti të imta e të trasha që për zona të ndryshme arrinin gati 50-70 për qind e tyre. Me qindra qenë burrat e gratë në lulëzim të moshës për punë që u arrestuan u burgosën dhe u dërguan në kampet e përqendrimit brenda ose jashtë vendit. Të gjitha këto ndikuan në pakësimin në një masë shumë të madhe të veprimtarisë ekonomike në mbarë vendin.
A ka një vlerë të përafërt të këtyre dëmeve?
Sipas llogaritjeve të specialistëve, pushtimi ushtarak i shkaktoi Shqipërisë një dëm të përgjithshëm me vlerë mbi 3 miliardë dollarë amerikanë me vlerën e vitit 1938. Shqipëria ishte një ndër vendet e para në botë për humbjet e dëmet, për frymë dhe të mirave materiale gjatë Luftës së Dytë Botërore
Çfarë u fitua nga Lufta?
Në fillim u fitua liria. Në saj të luftës së vendosuri e pa kompromis, heroizmit e vetëmohimit, guximi i popullit, Shqipëria u rreshtua në koalicionin e madh antifashist. Pra me fituesit. Marrja e armëve ishte një akt plotësisht i ndërgjegjshëm. Si asnjëherë tjetër ai i kishte të qarta dhe të përcaktuara qëllimet ndaj u tregua i gatshëm për çdo heroizëm e sakrificë për të arritur fitoren. Në zjarrin e luftës çlirimtare masat treguan iniciativa. U shfaqën me tërë thellësinë zgjuarsinë në të gjitha fushat e u organizuan me armë në dorë. Heroizmi i luftëtarëve i veprimtarëve të frontit çlirimtar të reparteve e njësive partizane u ngjasin legjendave. Nga radhët e masave dolën dhe drejtuesit e kuadrot udhëheqëse, komandantët e komisarët e njësive. Ndërsa në nderim të Dëshmorëve të Atdheut dhe Çlirimit, 5 maji dhe 29 nëntori i ccdo viti festohen me solemnitet në mbarë vendin nga Organizata Kombëtare për Dëshmorët e LANÇ-it dhe dëshmorët e tjerë të Atdheut. Vetë organizata ka orientuar të gjitha strukturat e saj në rrethe që këtë ditë ta përkujtojnë me krenari të ligjshme sepse kjo ditë përfaqëson njerëzit e mëdhenj që me gjakun e tyre çliruan atdheun dhe e radhitën vendin tonë me vendet fituese të Luftës së Dytë Botërore, si anëtare aktive e koalicionit të madh antifashist e që sot vendi ynë u pranua në NATO.
Kriminelët e Luftës në Nuremberg
Në Shqipëri u varën katër femra, e paprecedent
Dëshmorët nga njëra anë, po me tradhëtarët si u veprua pas lufte? Dalan Buxheli, thotë: “Lista me emrat e kriminelëve të LANÇ-it i është dërguar Gjyqit të Nurembergut që në atë kohë. Siç dihet ndër katër anëtarë të regjencës kuislinge dy prej tyre Lef Nosi dhe Fiqëri Dibra, ishin nga radhët e Ballit Kombëtar. Përfaqësues të kësaj organizate morën pjesë si ministra dhe në Qeverinë “Mitrovica”, siç ishin: Bahri Omari, Kol Tromara dhe Koço Muka, të cilët ishin pjesëmarrës në operacionet ushtarake kundër forcave partizane në ballë të të cilave ishin Mit’hat Frashëri, Ali Këlcyra, Abaz Ermenji, Kadri Cakrani, Safet Butka, e shumë të tjerë. Në kontinentin tonë, gjatë Luftës së Dytë janë varur në litar 5 femra, një në Rusi dhe katër të tjera në Shqipëri, siç janë Bule Naipi, Persefoni Kokëdhima, Ganimet Trebeshi dhe Liri Gero. Dhe këto janë bërë nga  pushtuesit në bashkëpunim me tradhtarët shqiptarë. Falsifikatorët e historisë sipas tyre, ballistë, zogistë vlerësohen si çlirimtarë. Këta zotërinj harrojnë se në kohën e pushtimit fashist, Shqipëria ishte vetëm një milion banorë dhe 70 mijë partizanë përbënin afro 20% të pjesës së aftë për luftë. Ata shkuan në luftë pa dallim feje, krahine e ideje. Harrojnë se 28 mijë partizanë dhanë jetën në çdo kilometër katror ka rënë 1 partizan që i bie afërsisht 10% e njerëzve të aftë për luftë, harrojnë vështirësitë e mëdha që hasi Shqipëria për t’i dalë në të vërtetë zot vatanit dhe jo për të bashkëpunuar me pushtuesit, sipas mendimit kapitullues se Italinë nuk e përballojmë dot. Prandaj të presim kur t’i vijë koha e përshtatshme. U harrua se në ç’kushte të varfërisë së tejskajshme u zhvillua kjo luftë dhe se çfarë sakrificash të jashtëzakonshme kaluan bijtë e bijat e këtij populli për çlirimin e vendit”.
DËSHMIA
28.110 dëshmorët e Shqipërisë
Dalan Buxheli thotë: “Në përgjigje të atyre që e mohojnë 28 mijë dëshmorët e luftës NAÇl, dëshmojnë të dhënat që janë marrë nga arkivat e ndryshme dhe që vijonë si më poshtë”:
Dëshmorë të shpallur sipas dokumenteve ligjore janë.…….........................................9470
Shtetas antifashistë shqiptarë të pushkatuar nga nazifashistët e bashkëpunëtorët janë 6436
Të asgjësuar në 23 kampet gjermane (pa varre) për të cilët paguan shpërblim shteti gjerman janë................................................................................................................11.200
Të asgjësuar në kampet në Greqi (pa varre) janë...............................................................50
Të asgjësuar në kampet në Itali (pa varre) janë.................................................................70
Të asgjësuar në kampin e Mathauzenit (pa varre) janë....................................................351
Të asgjësuar në kampin e Aushvicit në Poloni (pa varre) janë .........................................32
Të asgjësuar në kampin e Prishtinës (pa varre) janë........................................................168
Të asgjësuar në kampin e Zemunit në Jugosllavi (pa varre) janë.............................. .....162
Të asgjësuar në kampin e Bitolës në Maqedoni (pa varre) janë......................................144
Të asgjësuar në kampin e Strugës në Maqedoni (pa varre) janë.......................................27
Shuma e përgjithshme është.......................................................................................28.110 

Flet Dalan Buxheli, Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës Kombëtare të Familjeve të DëshmorëveLeonard Veizi - Shekulli

Një kokërr vezë për prapësi

Gjatë ditëve në vigjilje të festës së 100-vjetorit të pavarësisë si dhe ditën e festës, të gjitha mediat e Shqipërisë, pa përjashtim, ato të shkruarat dhe ato elektronike, e vunë në dukje dhe e përsëritën faktin se Presidenti i Maqedonisë, Shkëlqesia e tij Gjorge Ivanov, kishte anuluar vizitën e tij në Tiranë për të marrë pjesë në kremtimet e shekullit të parë të pavarësisë së shtetit tonë. Arsyet e këtij anulimi në çastin e fundit, gjithnjë sipas mediave shqiptare, të cilat u referoheshin mediave maqedonase, lidhen me një apo dy vezë, që një grup të rinjsh, pjesëtarë të shoqërisë civile, kanë hedhur mbi veturën e Kryeministrit të Maqedonisë Gruevski gjatë vizitës së tij zyrtare në Tiranë para pak ditësh.
Goditja me vezë e veturës së një vizitori të një niveli të tillë nga një apo disa qytetarë shqiptarë, ndërkohë që ai është bujtës i Kryeministrit tonë, është pa dyshim një gjest i pahijshëm, me të cilin unë vetë nuk pajtohem. Por ky është një incident krejtësisht i papërfillshëm për t’u marrë në konsideratë nga një kryetar shteti, aq sa ai të gjejë aty një arsye të mjaftueshme për të anuluar një vizitë protokollare për një rast të papërsëritshëm gëzimi te një vend fqinj dhe mik, siç ishte festa jonë e kësaj here. Në qoftë se do të nisej nga kritere të tilla vlerësimi, Presidenti i SHBA nuk do të dilte kurrë jashtë Uashingtonit. E vërteta është se çdo President amerikan, qoftë edhe gjatë një mandati të vetëm, ka parë të hidhen mbi veturën e tij aq shumë vezë, domate të kalbura e sende të këtij lloji, të cilat nuk shkaktojnë lëndime fizike, sa po të mblidheshin e të ruheshin diku, në krye të katër vjetëve do të nevojiteshin kamionë të tërë për t’i transportuar. Kjo i ndodh atij deri në qytetet e Europës Perëndimore dhe kryhet përtej masave të jashtëzakonshme të sigurisë, që shoqërojnë, siç dihet botërisht, lëvizjet e njeriut më të pushtetshëm të botës.
Përmenda përvojën e Presidentit amerikan thjesht sepse është më e dukshme, domethënë më e lehtë për t’u kuptuar se si ky burrë, i cili drejton shtetin më të fuqishëm të botës, nuk ndikohet aspak nga ca vezë apo ca kokrra domate që hidhen mbi veturën e tij kur është fjala për të përgjithësuar ndjenjat që ushqejnë popujt e tjerë ndaj popullit të tij. Sepse veprimi i Presidentit të Maqedonisë kësaj here, ngado që ta shohësh, nuk mban erë miqësie ndaj Republikës së Shqipërisë dhe shqiptarëve në përgjithësi, përfshirë këtu edhe një të tretën e qytetarëve të Republikës që ai udhëheq e që janë etnikisht shqiptarë. Nga ana tjetër, na mbetet të besojmë se ai është ndjerë sinqerisht i fyer nga kokrra e vezës së hedhur mbi veturën e kryetarit të qeverisë së vendit te tij. Kaq është në të drejtën e tij njerëzore, politike dhe diplomatike. Më tej, përgjithësimi nga ana e tij, aq sa të shtyhet të anulojë pjesëmarrjen në festimet e shqiptarëve në Tiranë, tregon, gjithsesi, një cektësi gjykimi që nuk i bën nder personalitetit të tij dhe as institucionit të tij presidencial.
E përsëris: veza e hedhur mbi veturën e një bujtësi të tillë, siç është kryetari i qeverisë së një vendi fqinj dhe mik, është një gjest i pahijshëm. Por nuk do harruar se një gjest i tillë – i pahijshëm – ndodh vetëm në një vend të lirë dhe mund të kryhet vetëm nga njerëz që ndjehen të lirë për ta shprehur pakënaqësinë apo edhe zemërimin. Shqipëria është një vend i tillë, ashtu siç është edhe Maqedonia e lirë. Reagimi nervoz e radikal i Presidentit Ivanov në këtë rast nxjerr në pah një deficit të pakëndshëm në konceptet e tij për demokracinë. Kryeministri Gruevski, me aq sa u pa në media, pati një vizitë të suksesshme në Shqipëri. Do të thosha madje se në një rast, gjatë konferencës së përbashkët të shtypit me Kryeministrin Berisha, ai dëshmoi një vetëpërmbajtje prej burri shteti. Kryeministri Berisha tha përpara gazetarëve se integrimin europian të Maqedonisë e pengon Greqia, kurse integrimin europian të Shqipërisë e pengon Edi Rama, domethënë opozita. E përkthyer qartë e thjeshtë, kjo ishte: Maqedonisë po ia prish të ardhmen europiane armiku i jashtëm e Shqipërisë armiku i brendshëm, një mënyrë arsyetimi kjo thelbësisht e vjetër, e kapërcyer me kohë në realitetet socio-politike si të Shqipërisë edhe të Maqedonisë. Rrjedhimisht, është një e folur krejt pa kuptim për gjuhën me të cilën shprehet Brukseli. Kryeministri Gruevski nuk e ndoqi mikpritësin e tij në këtë retorikë të pavend dhe vazhdoi të përqendrohet te problematika e denjë për një dalje të tillë në publik dhe që përputhej me çfarë pritej nga të dy kryetarët e qeverive.
Më e pakta: Presidenti maqedonas duhej ta shpërfillte atë vezë, që la gjurmë me të bardhën e të kuqen e vet mbi xhamin e veturës së Kryeministrit Gruevski. Sepse është një gjurmë që pastrohet me ujë. Më e mira: Presidentit maqedonas i takonte t’u kushtonte një moment reflektim arsyeve që e shtynë një të ri shqiptar të gjuante me vezë Kryeministrin Gruevski gjatë vizitës së tij në Tiranë. Dhe do t’i jepte kështu rast vetes të kuptonte më mirë se çfarë ndodh brenda kufijve të Republikës që ai vetë udhëheq. Sepse zemërimi i vezëhedhësit nuk ka të bëjë aspak me ndonjë përgjegjësi të Kryeministrit Gruevski brenda territorit të Republikës së Shqipërisë. Dhe, duke kuptuar më mirë çfarë ndodh brenda Republikës që ai udhëheq, Presidenti Ivanov, me pak më shumë vullnet të mirë, do të mund të bëhej edhe më i dobishëm për kohezionin e shoqërisë multietnike maqedonase, që do të thotë se do të mund ta kryente më mirë misionin për të cilin është zgjedhur demokratikisht.
Nuk e bëri. Sa keq për të në radhë të parë! Ne e kryem festën tonë.
Besnik Mustafaj - Panorama
Këtu mund të shikoni çastet kur është goditur automjeti i kryeministrit maqedon:http://youtu.be/nFZVyrVoz5Q
Taulant Capa rrëfen arsyet e këtij veprimi. Ai thotë se qëlluan me vezë makinën e kryeministrit maqedonas për "hir të diskriminim të shqiptarëve në Maqedoni". Sipas tij, edhe pse është vitit 2012 ende nuk zbatohet “marrëveshja e Ohrit” e vitit 2001.

Në Francë do hapet xhamia e parë për … homoseksualët

Një homoseksual franko- algjerian ka në plan që të hapë në Francë xhaminë e parë për homoseksualë. Madje ai pretendon se aty mund të realizojë edhe martesa myslimane mes çifteve të të njëjtit seks.

Mohammed Ludovic Lutfi Zahed, një algjerian që jeton në Paris, i martuar me partnerin e tij gej, shpreson që brenda muajit të hapë dyert e xhamisë.

Po ashtu ai thotë se xhamia do të thyejë edhe një tabu tjetër myslimane, atë të ndarjes mes burrave e grave në xhami.

“Është një xhami normale, gratë nuk kanë pse mbulohen dhe pse të ulen në fund. Meshkujt homoseksualë po ashtu nuk kanë pse të kenë frikë nga dhuna verbale dhe fizike. Pasi isha në haxhillëk, e kuptova se ishte e nevojshme një xhami për homoseksualët,” thotë ai.

Zahed është i martuar me Qiyam al- Din, një person nga Afrika e Jugut. Ata janë martuar në Afrikën e Jugut ku lejohen martesat e të njëjtit seks. Martesa e tyre ka marrë miratimin e një imami, por qeveria franceze e ka kundërshtuar.

Çështja e martesave të homoseksualëve ka ndarë thellësisht Francën.

Zahid është diagnostikuar me AIDS, që solli edhe zgjimin e tij shpirtëror. Ai thotë se merr rregullisht e-maile urrejtje nga myslimanët kudo në botë, por nuk shqetësohet. (G.Tema)

Klean, vajza që çuditi botën e shahut

• Ishte tre vjeç kur filloi t’i pëlqente gurët e shahut dhe lojën e parë e ka zhvilluar pa mbushur pesë vjeç me babanë e saj

   

Luela Myftari
-Klean nuk i ka mbushur akoma shtatë vjeç dhe rezultatet e saj në shah janë të jashtëzakonshme për një fëmijë në këtë moshë. Ka pak që është kthyer nga Kampionati Botëror i Shahut të të Rinjve që u zhvillua në Maribor, Slloveni, në javën e dytë të nëntorit. Klean ishte më e vogla jo vetëm në grupin ku konkurronte, por në të gjithë Kampionatin Botëror. Të gjithë konkurrentët ishin mbi tetë vjeç, ndërkohë që Klean nuk i ka bërë shtatë. Megjithatë, ajo korri katër fitore dhe tre barazime në njëmbëdhjetë ndeshje, ose siç i quan ajo ndryshe në njëmbëdhjetë ture.
Asaj i shkëlqejnë sytë kur na thotë se ka përjetuar momente shumë të bukura në këtë kampionat. Klean thotë, me një zë të hollë e të qartë, se nuk do ta harrojë asnjëherë fitoren me kampionen e Italisë, dhe barazimin me një vajzë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Na tregon se ka filluar të luajë shah që kur ishte pesë vjeçe dhe i ka pëlqyer gjithmonë kjo lojë. “Në fillim luaja me kompjuter, pastaj me babin”, thotë ajo për “Trup dhe Shpirt”. Babai i saj na tregon se Klena ka filluar ta pëlqejë shahun që kur ishte tre vjeç, veçse ajo nuk e mban mend këtë gjë ose kërkon që të mos e konsiderojë më si lojë qesharake me të cilën mund të kalojë kohën një fëmijë. Kur e sheh me moshatarët, përpara se të fillojë turi i shahut, ajo është një fëmijë, por kur luan Klean duket si një e rritur e përgjegjshme, si dikush që mendohet mirë përpara se të hedhë hapin e radhës.
Me të mbushur gjashtë vjeç, Klean u dallua në Akademinë e Shahut ku edhe stërvitet nga profesorë profesionistë. Menjëherë, shfaqi një dëshirë të madhe që të konkurronte, por për të nuk kishte konkurse dhe kampionate shahu. Ishte shumë e vogël për të marrë pjesë në konkurse të tilla. Në mars të këtij viti, u regjistrua në “Kampionatin e Shahut midis shkollave 9-vjeçare të Tiranës” edhe pse ishte në kopsht. U regjistrua si konkurrente e klasës së parë. “Kisha shumë dëshirë të garoja në këtë kampionat dhe bëra shumë mirë që u regjistrova sepse në fund fitova një dhuratë të bukur”, thotë Klean kur e pyesim pse nuk duroi që të rritej edhe pak.
Na tregon se është më mirë në Matematikë sesa në Abetare, por ajo do t’i mësojë të gjitha sepse prindërit e saj mësues ia thonë këtë çdo ditë.
Po si është një ditë e Kleanës? Ajo shkon çdo mëngjes në shkollë dhe kthehet prej andej rreth orës 14.00. Pasi mbaron drekën ajo shkon të stërvitet për aktivitetet e tjera që do të bëhen për shahun. Stërvitet rreth dy orë në ditë. Pasdite çlodhet pak dhe fillon të lexojë diçka, tani së fundmi Abetaren. “Dita e diel më pëlqen shumë sepse dal me prindërit nga Liqeni. Me babin bëjmë ushtrime të ndryshme”, na thotë ajo duke shtuar më pas se babin e ka gjithmonë pranë. Babain loja e shahut me të bijën e bën të ndihet i gjallë. “Nuk ka momente më të bukura se sa të luash me fëmijën tënd dhe çdo moment ndryshon nga tjetri. Sigurisht, që edhe fitoret më pëlqejnë shumë”, thotë ai për “Shekullin” krenar, shumë krenar për të bijën. Kur e pyesim se sa i kushton atij një stërvitje si kjo që bën vajza, ai na thotë se Akademia e Shahut nuk ka kërkuar para për Klean, por ndjen nevojën për t’u mbështetur financiarisht në kampionatet që zhvillohen jashtë kufijve të shtetit shqiptar. “Klean duhet përkrahur në kampionatet ndërkombëtare sepse nuk e di sa i aftë do të jem unë të financoj udhëtimet dhe qëndrimin në një vend tjetër me standarde më të larta. Dhe Klean nuk është një fëmijë mosmirënjohës, por është një fëmijë që i mban mend të gjitha lëvizjet e veta, madje edhe ato të të tjerëve”, kështu thotë Arteni, babai i Kleanës së vogël. Dhe ajo është vërtet një vajzë mirënjohëse. Nuk harron të na thotë disa herë “Faleminderit!” gjatë bisedës.
Kur e sheh me moshatarët përpara se të fillojë turi i shahut, ajo është një fëmijë, por kur luan Klean duket si një e rritur e përgjegjshme, si dikush që mendohet mirë përpara se të hedhë hapin e radhës
Bio:
Emri: Klean Shuqja
Datëlindja: 17.01.2006
Vendlindja: Tiranë
Vendbanimi: Tiranë
Arsimi: Nxënëse e klasës së parë, në shkollën “Protagonistët”.
Aktivitete:
Klean është vetëm gjashtë vjeçe dhe ka konkurruar në disa kampionate shahu. Vetëm përpara një muaji ajo erdhi nga Sllovenia, nga Kampionati Botëror i Shahut për të Rinj, me kokën lart. Nga i gjithë grupi i shqiptarëve Klean grumbulloi më shumë pikë nga të gjithë. Ajo ka marrë pjesë edhe në aktivitete të tjera si në “Kampionatin e Shahut midis shkollave 9-vjeçare të Tiranës” në mars të vitit 2012, ku edhe pse nuk ishte e ende në shkollë konkurroi duke u regjistruar si e tillë. Kaloi deri në turin e pestë, nga shtatë ture të mundshmet. Në “Kampionatin e 44 Kombëtar” në maj ajo u përmend si vajza më premtuese në fushën e shahut.

Kali i Trojës, 70 vitet e agjenturës greke në Shqipëri (IV)

2011-06-29

Marin Mema (

• Kali i Trojës, 70 vitet e agjenturës greke në Shqipëri

DOSSIER

Arrestimi i dytë i Vasil Pertalit, agjentit Papastrati, Angjelo dhe Petro Bollano, kërcënimi i Enver Hoxhës, roli i Peshkopit Sebastianos

Tensioni, kërcënimet, përplasjet diplomatike dhe ato me armë, arrestimet e shumta dhe zbardhja e rrjeteve agjenturore ishin kthyer në një shoqërues normal të marrëdhënieve të ndezura Shqipëri – Greqi.
Nga agjentët Vasil Shahini e Jani Diamanti të zhdukur nga komunistët, te listat e gjata të pjesëtarëve të silogjeve vorio-epirote, te themelimi i Mavit, te masakra ndaj çamëve, te përplasjet ushtarake të gushtit ‘49 dhe ato diplomatike në Konferencën e Paqes në Paris, nga plani Pippinelis tek ai Dragumis. Vit pas viti asgjë nuk ndryshon në aksin Tiranë – Athinë në një marrëdhënie që gjatë gjithë kohës lëkundet në fije të perit.
Më 16 shtator 1959 nga Sigurimi i Shtetit i rivihen prangat Vasil Pertalit një ndër krerët e agjenturës greke pas vrasjes së Vasil Shahinit. Më 1946, Pertali ishte dënuar me 10 vjet heqje lirie nën akuzën e tradhtisë së lartë ndaj atdheut, propagandë greke dhe organizim të silogjeve vorio-epirote në Leshnicë, Sarandë, Gjirokastër e më tej. Edhe në këtë arrestim të dytë mbi Vasil Pertalin rëndojnë të njëjtat akuza. Gjatë seancave të pyetjeve përballë hetuesve, ai pranon lidhjet e hershme me agjenturën greke që kishin filluar diku rreth viteve 1932, kohë kur nisi të punonte për konsullatën greke në Sarandë. Pertali merrte para në konsullatë dhe duhet t’ua shpërndante mësuesve grekofonë që punonin në zona të ndryshme në jug të vendit. Gjithçka duhet të kryhej në fshehtësi të plotë, pasi mësuesit nuk duhet të diktoheshin nga xhandarmëria e kohës së Zogut. Ai pranon se kryente një rol ndërlidhës mes drejtuesve të konsullatës dhe njerëzve të fshehtë që punonin për të. Pas largimit të konsullatës greke nga Saranda, Pertali pranon takimet në vende të fshehta pranë kufirit grek me diversantin Thoma Mello nga i cili merrte edhe detyrat përkatëse.
Hetuesi: Cilat ishin detyrat që ju ngarkonte agjenti Thoma Mello?
Pertali: Si detyrë mua Thoma Mello më ngarkoi që përsëri të isha si ndërlidhës duke marrë letra dhe udhëzime të ndryshme nga zbulimi grek dhe t’ua shpërndaja personave të ndryshëm që punonin kundër pushtetit siç ishte Sotir Shqevi dhe Nasho Pando. Më pas u arrestova dhe më liruan në 1952.
Hetuesi: Na tregoni i pandehur si quhej konsulli me të cilin mbanit lidhje?
Pertali: Unë kam mbajtur lidhje me shumë konsuj grekë, sepse ka pasur shumë raste që ata janë nderuar. Konsulli i parë që unë mbaja lidhje ka qenë Skarpas, i dyti Kalelis, i treti Hristodhullas dhe i katërti Trandafillakos. Me këta unë vazhdimisht rekomandohesha me anën e sekretarit të konsullatës Jorgo Koçobinja mbasi ai derisa u largua fare konsullata nuk u ndërrua asnjëherë.
Hetuesi: Dëshmitarët ndër të cilët Katina Lango na kanë thënë se familjarë tuajt kanë padur takime me diversantë edhe gjatë kohës kur ju keni qenë në burg. Gruaja juaj, Qirana Pertali, është takuar me diversantin Thoma Diamanati. Si i shpjegoni këto takime?
Pertali: Ka mundësi që diversantët të kenë ardhur dhe të kenë takuar gruan time, por ajo kur dola nga burgu nuk më ka treguar nga frika se mos e shaja.
Hetuesi: Si i shpjegoni deklarimet e Katina Langos?
Pertali: Për sa u përket deklarimeve të Katina Langos, unë mendoj se ato duhet të jenë të vërteta, pasi Katina diversantin Thoma Diamanti e ka kushëri të parë. Kështu që gruaja ime duke e ditur këtë kur është takuar me Thoma Diamantin ia ka treguar Katina Langos, por mua jo, nuk më ka treguar asgjë.
Hetuesi: Me cilët persona keni pasur lidhje pas daljes nga burgu në 1952?
Pertali: Pas vitit 1952 kam pasur këtë rreth shoqëror: Spiro Kashara, Jani Zisi, Ligor Lezo, Sevasti Melo, Varvara Muka, Vasil Melo, Jorgji Mako, Stefan Zisi, Miçi Lito, nga Leshnica. Por kam njohur edhe të arratisurit Vasil Llajo, Thoma Melo etj.
Hetuesi: Kur vinin diversantët ku i bënit takimet?
Pertali: Në kohën kur më erdhën diversantët kisha dy dhoma, takimin me ta e bëra në dhomën e zjarrit. Për t’u dalluar shtoj se tani kam dy shtëpi, por takimet i bëja në shtëpinë e vjetër.
Hetuesi: Na tregoni i pandehur se çfarë konditash duhet të plotësojë për të studiuar në shkollën e Vellasit ose të Voshtinës?
Pertali: Agjentët arsimtarë që ishin në shërbim të fshehtë me konsullatën greke në mes të detyrave të tjera kishin edhe atë të zgjidhnin nxënësit më të mirë që kishin këto karakteristika, të ishin me trup dhe shëndet të mirë, të zgjuar, dhe kryesorja filogrekë. Konsullata greke e Sarandës dhe ajo e Gjirokastrës për çdo vit duhet të dërgonin në shkollën e Voshtinës nga 6 djem secila, të cilët do të mësonin në shkollë, e më vonë do bëheshin kuadro. Të gjithë studentët që zgjidheshin nga ana e mësuesve për të vazhduar mësimet në shkollën e Voshtinës, atje përgatiteshin gjoja për mësues, ndërsa në fakt mësonin se si të punonin për interesat e Greqisë duke u vënë në shërbim të tyre. Këto fakte unë i di mirë, sepse shumica e arsimtarëve që unë kisha ndërlidhje kishin dalë nga shkolla e Voshtinës. Kishte dhe nga shkolla e Vellasit.
Hetuesi: Si është vepruar për rekrutim agjentësh të personave që na keni treguar si të tillë?
Pertali: Me përjashtim të Harallamb Papait, Lezos dhe Aristotel Papait të tjerët ua kam rekomanduar unë konsullatës greke si elementë të përshtatshëm. Për këtë konsulli më kishte ngarkuar detyrë që unë të zgjidhja, të studioja dhe pastaj t’i rekomandoja konsullatës elementë që plotësonin kushtet e kërkuara. Të ishin grekofilë, konspirativë, mundësisht të kishin fëmijë që studionin në shkolla në Greqi në Vellas, Korfuz, e Voshtinë, mbasi po të mos ishin në rregull me punën sekrete grekët do të merrnin masa kundrejt fëmijëve të tyre.

Si pasojë e fakteve të reja të zbuluara gjatë marrjes në pyetje të të pandehurit për periudhën e para vitit 1946, të cilat nuk ishin zbuluar gjatë hetimit të parë, hetuesi i Sigurimit të Shtetit, Vangjel Kote, vendos të shtojë edhe akuza të tjera në dosjen Pertali. Tashmë hetimi përfshin periudhën 1932-1946 dhe 1952-1959.
Hetuesi: I pandehur na tregoni ku e keni takuar ish-konsullin Trandafillakon në Greqi?
Pertali: Trandafillakon e kam takuar në Greqi atje ai më dha një leje qarkullimi, e cila ishte e nënshkruar nga ish-komandanti i Korofillaqisë, Kristo Kotrullo. Trandafillakoja nuk punonte gjëkundi ai rinte në shtëpi, s’di si ma rregulloi autorizimin që më dha.
Hetuesi: Çfarë përmbajtjeje kishte dokumenti?
Pertali: Dokumenti kishte këtë përmbajtje: Vasil Pertali është i lirë të qarkullojë kudo në Greqi e t’i jepet ndihmë nga autoritetet ushtarake e civile
Hetuesi: Ju po gënjeni i pandehur. Si mundet që Trandafillako nuk punonte në asnjë vend, por siguroi një leje të tillë dhe jepte mijëra dhrami për t’ju shpërblyer ju grekofilëve?
Pertali: Këto të holla, siç më ka thënë Trandafillako, vinin nga një silog i Amerikës. Bile mbaj mend se shuma ishte 1 milion dhrami të cilat duhet t’u shpërndaheshin vorio-epirotëve si unë.

Hetuesia për çështjen “Pertali” merr në seanca të gjata pyetjesh një numër të madh personash të cilët pohojnë se i pandehuri ishte agjent grek dhe kishte ngritur një rrjet të gjerë bashkëpunëtorësh në jug të Shqipërisë. Dëshmitarët zbulojnë një sërë aksionesh ilegale që ishin kryer nga njerëzit e lidhur me Pertalin dhe po ashtu pagesat që vinin nga silogjet vorio-epirote për ta. Në seancat e gjata nuk munguan as ballafaqimet mes palëve. Hetimi mbi Vasil Pertalin zgjati më shumë se një vit, por në dosjen e arkivit të Ministrisë së Brendshme mungon vendimi që është marrë mbi të. Në moshën 69-vjeçare supozohet se Vasil Pertali mund të ketë vdekur nga shkaqe natyrore gjatë periudhës së gjatë hetimore ose është ekzekutuar në fshehtësi të plotë nga Shërbimi Sekret Shqiptar.
12 Korriku 1958 shënoi arrestimin e himarjotit Petro Bollano. Ai akuzohej për tentativë të përsëritur për arratisje qoftë nga qyteti i Shkodrës ku ishte ushtar, qoftë nga Saranda më pas. Bollano zhvilloi takime edhe me qytetarët Meno Dhimojani dhe Spiro Skura të cilët nuk pranuan t’i bashkoheshin duke e këshilluar të tërhiqet në tentativën e tij. Gjatë kohës që Petro Bollano u arrestua ai i dërgonte disa letra këtyre dy qytetarëve, duke i porositur që të mos tregojnë asgjë mbi veprimtarinë e tij armiqësore.
Vendim nr. 141
Këshilli gjyqësor i Kolegjit Ushtarak të Gjykatës së Lartë i formuar nën kryesimin e N/Kolonel Mustafa Qilimit, anëtarit Sotir Spiro dhe Hilmi Telegrafit merr vendimin për të lënë në fuqi dënimin e Petro Bollanos me 12 vjet burgim dhe me konfiskim të pasurisë sipas nenit 28 të Kodit Penal, dhe humbjen e të drejtës elektorale për 3 vjet kohë.

Pavarësisht kërkesës së avokatit mbrojtës, Niko Zoto, kjo gjykatë la në fuqi vendimin e mëparshëm të gjykatës ushtarake të qytetit të Gjirokastrës. Gjatë viteve 1958 - 1961 Këshilli Gjyqësor i Kolegjit Ushtarak të Gjykatës së Lartë dënon nën akuzën e agjitacionit dhe propagandës kundër pushtetit popullor me 15 vjet heqje lirie edhe himarjotin Angjelo Bollano
Pikërisht në këtë moment të vështirë për Shqipërinë, shteti italian në maj të 1960-s i dërgon një raport të hollësishëm komandës së NATO-s, i cili nënvizonte faktin së Çamëria ishte një krahinë shqiptare, nënvizonte ligjin e luftës mes dy vendeve dhe pretendimet greke për Vorio Epirin. Qeveria greke reagoi në mënyrë të ashpër, të njëjtin qëndrim pati dhe opozita e majtë, duke e cilësuar raportin italian si vepër të fashistëve. E vënë në qendër të presionit grek, shteti italian tërhoqi dokumentin. Menjëherë në këtë kohë erdhi mbështetja e shtetit turk dhe faktorit shqiptar në emigracion, por udhëheqja komuniste u tregua skeptike dhe e ftohtë duke iu frikësuar një prapavije dhe një aleance turko-amerikane për rrëzimin e regjimit komunist.
Nga krahu tjetër, zëvendëskryeministri dhe ministri i Jashtëm, Venizelos, gjatë një takimi me liderin sovjetik, Nikita Hrushov, në 1960 bën publik një propozim të ri të grekëve për Epirin e Veriut, i cili u hodh në lojë si kusht për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike me Shqipërinë dhe shfuqizimin e ligjit të luftës. Në projektin e ri kërkohej vetëqeverisja e Vorio Epirit nga minoriteti grek, por brenda kufijve shqiptarë. Siç u bë e ditur më pas, detajet e zbuluara dhanë të kuptohej se Hrushovi të paktën parimisht nuk ishte shprehur kundër kësaj skeme. Ai i pati premtuar Venizelosit ta diskutonte këtë çështje me Enver Hoxhën në një kongres që do të zhvillohej pas pak kohësh në Bukuresht të Rumanisë. Sipas Venizelos, Hrushovi pati shprehur qëndrimin se çdo minoritet duhet të ketë autonominë e tij, për të zhvilluar gjuhën dhe kulturën sipas dëshirave. Kaq mjaftoi për të shpërthyer zemërimin e Partisë Komuniste Shqiptare. Enver Hoxha thërret ambasadorin rus të akredituar në Tiranë, Ivanov, të cilit i shpreh prerazi qëndrimin kundër thelbit të bisedimeve mes Venizelos e Hrushovit. Në librin “Dy Popuj Miq”, Enver Hoxha shprehet se Shqipëria nuk e njeh Sofokli Venizelosin, por babanë e tij, Elefter Venizelos po, i cili ka djegur me dhjetëra fshatra shqiptarë e ka ngritur banda që punonin si agjentë për autonomi të Vorio Epirit. Në përfundim të komentit të tij, Hoxha thekson se Shqipëria nuk do të lejojë askënd të diskutojë për kufijtë e saj, qoftë ky edhe Hrushovi.
Krisja me Bashkimin Sovjetik në mbledhjen e 81 partive dhe më pas prishja e marrëdhënieve rindezi shpresat greke për Vorio Epirin. Tërheqja e nëndetëseve nga baza ushtarake e Pashalimanit në Vlorë rriti presionin grek që mendoi se tashmë Shqipëria ishte thuajse e izoluar dhe pa mbështetje të fuqishme. Në të njëjtën kohë, Partia Komuniste Shqiptare prishi marrëdhëniet edhe me homologen e saj greke. Në Kongresin e Tretë të Partisë së Punës delegati i Partisë Komuniste Greke nuk u lejua të flasë, duke u akuzuar nga udhëheqja shqiptare si spiun i qeverisë së Karamanlisit. Kjo çarje erdhi si pasojë e qëndrimeve jo të qarta që edhe të majtët grekë mbanin për çështjen e Vorio Epirit. Në të njëjtën kohë udhëheqja shqiptare mori informacion se qeveria e Athinës po mblidhte opinione se cili do të ishte reagimi i disa vendeve në rast se Greqia do të sulmonte ushtarakisht Shqipërinë. Nga krahu tjetër, organizatat vorio-epirote intensifikuan punën e tyre duke nisur mbledhjen e vullnetarëve për të kryer sulme të armatosura ndaj Shqipërisë.
Por oreksit të fqinjëve iu tregua shpejt vendi, pasi partnerët e saj të mëdhenj në NATO, veçanërisht Shtetet e Bashkuara u shprehën me forcë kundër një sulmi ushtarak të Greqisë ndaj Shqipërisë. Nga krahu tjetër, shteti grek nisi të frikësohej pas prishjes së Tiranës me Moskën, pasi mendonin se Bashkimi Sovjetik do të ndikonte në rrëzimin e Hoxhës për të vendosur në vend të tij një lider tjetër edhe me të fortë. Kjo situatë e mundshme do ta vendoste Greqinë në një pozicion të rrezikshëm mes satelitëve komunistë në Ballkan.
Shqipëria vijon të izolohet kur nuk merr pjesë edhe në një mbledhje për mirëkuptim ballkanik të organizuar në Athinë. Grekët nuk pajisin me viza delegacionin shqiptar duke e lënë në këtë mënyrë jashtë këtij takimi të rëndësishëm ku merrnin pjesë edhe përfaqësues jugosllavë, rumunë e bullgarë. Kaq mjafton që Enver Hoxha të shpërthejë në akuza ndaj të gjithë vendeve pjesëmarrëse. E megjithatë, politika shqiptare lëkundej në dy qëndrime të kundërta, teksa akuzat ndaj Greqisë vijonin të ishin të forta, Partia Komuniste ndiqte një vijë të kujdesshme me zonat dhe minoritarët brenda vendit, të cilëve Hoxha u dërgonte mesazhe bashkëpunimi, vlerësimi dhe përparimi.
Në vitin 1968 Enver Hoxha në njërën prej mbledhjeve të Frontit Demokratik lëshon një deklaratë të fortë paralajmëruese ndaj fqinjëve greke, duke kërcënuar se nëse ushtria fqinje do të tentojë të sulmojë, atëherë Forcat e Armatosura Shqiptare do t’i shkatërrojnë plotësisht. Një deklaratë sa kërcënuese edhe ironizuese ndaj fqinjëve.
Enver Hoxha
“Shqipëria socialiste është një vend paqedashës, që nuk kërkon të kërcënojë ose të frikësojë njeri me politikën e saj të jashtme të drejtë dhe korrekte. Republika Popullore e Shqipërisë ka synuar kurdoherë që me të tre fqinjët e saj që ka rreth e rrotull të rrojë në fqinjësi normale. Në qoftë se ndonjërës prej tyre nuk i pëlqyeka kjo fqinjësi normale dhe korrekte atëherë aq punë na prish. Monarkofashistët grekë kanë gati 25 vjet që deklarojnë se janë në gjendje lufte më Shqipërinë për arsyen bindëse se Italia fashiste që sulmoi me armë dhe pushtoi Shqipërinë në 1939, sulmoi dhe Greqinë. Duhet një logjikë fashisti grek që të gargariset 25 vjet me radhë me këtë ide gjeniale dhe unikale. Por ne u themi fashistëve grekë, nuk e shikoni, iu prish gjiza Republikës Popullore të Shqipërisë se ju deklaroni se jeni në gjendje lufte.
Por ne e kemi për detyrë t’i paralajmërojmë:- Uleni bishtin, se në rast se do të hyni në aventura do t’ju ndëshkojmë rëndë, në qoftë se ju do të godisni kufijtë tanë ne do t’ju kthejmë në kërma, në qoftë se mendoni se jeni eprorë në njerëz dhe në armatime dhe Shqipërinë Socialiste do ta gëlltisni shpejt e shpejt, provojeni sa ju vlen lëkura. Në qoftë se ju mendoni të sillni zjarrin në kufijtë tanë ne ju themi se zjarri që ju ndizni do të përvëlojë vatrat tuaja dhe atëherë do të qërohen mirë hesapet”.

Gjatë viteve në vijim marrëdhëniet shqiptaro-greke pësonin ulje dhe ngritje të vazhdueshme. Enver Hoxha në ndryshim me vitet e mëparshme, përpiqej të tregohej i kujdesshëm duke përdorur një politikë në qendër të së cilës ishte vendosja e marrëdhënieve diplomatike me vendin fqinj. Pas një kalvari të gjatë, Shqipëria dhe Greqia do të firmosin bashkëpunimin e tyre në 6 maj 1971. Qeveria shqiptare u tregua e kujdesshme që traktati për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike të mos linte asnjë shteg për keqkuptime apo interpretime që ajo kishte bërë ndonjë lëshim kundrejt grekëve për zonën e Jugut të vendit. Të vetmit që tentuan të pengonin këtë proces të rëndësishëm ishin një grup deputetësh të Janinës. Qeveria greke arriti t’i bënte ballë kundërshtimit të qarqeve nacionaliste greke, për më tepër vendosi se Kongresit Vorio-Epirot nuk do t’i jepej më rëndësia e mëparshme dhe asnjë zyrtar grek nuk do ta përshëndeste këtë aktivitet. Ajo premtoi se çështjen e Vorio Epirit tashmë do ta ndiqte vetëm në rrugë diplomatike.
Pak kohë para rivendosjes së marrëdhënieve zyrtare me Greqinë, Sigurimi i Shtetit mundi të zbulonte aktivitetin e agjentit grek, Papastrati. Për shkak të statusit të tij të veçantë ai u mor në pyetje nga drejtuesit më të lartë të hetuesisë shqiptare. Në dosjen e arkivuar në arkivin e Ministrisë së Brendshme dhe të publikuar në librin “Shërbimi i fshehtë” i Bekim Budos zbulohen detaje të plota të mënyrës sesi kishte funksionuar agjentura greke që në fillim shekull. Pohimet e agjentit Papastrati ishin në fakt një konfirmim i raporteve të shumta që Shërbimi Sekret Shqiptar kishte mundur të siguronte që prej viteve 1920 e deri në çlirimin e vendit nga pushtuesit. Roli i veçantë i Vasil Shahinit, por edhe bashkëpunëtorit të tij të ngushtë, Jani Diamanti, zbulohen edhe nga Papastrati në seancat e gjata të pyetjeve në hetuesi.
Hetuesi: Si nisi bashkëpunimi juaj me agjenturën greke?
Papastrati: Kam qenë anëtar bashkë me dy fshatarë në silogun Vorio Epirot të Athinës. Mbaj mend që në një nga mbledhjet që zhvillonim, kryetari Kristaq Zografo na foli për perspektivën tashmë të hapur me pëlqimin e qeverisë greke dhe Patriarkanës së Stambollit do t’i përvisheshim punës për aneksimin e Vorio Epirit që sipas tij ishin toka greke qysh në lashtësi dhe si e kishim amanet prej të parëve që ëndrrën e bashkimit me Greqinë ta bënim realitet. Dora-dorës unë u bëra një nga përkrahësit kryesorë të Zografos. Në këto aktivitete jam njohur edhe me patriotin tim nga Derviçani, Vasil Shahini, i cili me sa duket më kishte studiuar dhe më rekomandoi te gjenerali grek, Vasil Mellaj, i cili kishte qenë komandant divizioni i trupave greke në Gjirokastër dhe që drejtonte dhe një zyrë të shërbimit të fshehtë të zbulimit ushtarak grek, Alfa Dhio. Gjeneralit i pëlqeva qysh nga fillimi për njohuritë e mia për historinë e kulturën helene, ç’ka më vonë i krijoi një besim të madh tek unë duke pyetur edhe në lidhjet e tij të afërta në Shqipëri dhe Greqi, sidomos Pandelimon Kotokon e Orest Anastasjadhin. Kështu, gjenerali i urdhëroi këta të themelonin organizatën Mavi në kryesinë e së cilës isha dhe unë, Vasil Shahini dhe Jani Diamanti. Një ndër detyrat e para të organizatës ishte të pengonim me çdo kusht që minoriteti të merrte pjesë në Luftën Nacionalçlirimtare, në të njëjtën kohë në strukturat e saj të infiltronim agjentë tanët të cilët duhet të bënin karrierë dhe më pas të na shërbenin në planin tonë për të çliruar njëherë e përgjithmonë Vorio Epirin. Krijuam edhe komitetet vorio-epirote me anëtarë Andon Qirjaqin, Misto Papadhimën, Dhimitër Mestakulin, Lefter Guvelin, Jorgo Zoton, Gligor Labovitin e të tjerë, të cilëve u vumë detyra të qarta të bënin propagandë në tri hallka kryesore kleri, shkolla dhe shtypi. Këto lëvizje do të mbështeteshin fort nga shtypi grek, që kishte për detyrë edhe përçarjen mes myslimanëve dhe ortodoksëve. Dhespoti Spiridhoni duhet të rekrutonte sa më shumë nxënës për të vazhduar shkollën e Vellas, gjë për të cilën kishim marrë nga qeveria fonde të posaçme. Kotoko duhet të punonte me klerikët ortodoksë shqiptarë, pjesa më e madhe e të cilëve ishin rekrutuar nga zbulimi grek, Asfalia.
Hetuesi: Si u riaktivizua agjentura e vjetër dhe si u rekrutuan të tjerët?
Papastrati: Gjenerali Vasil Mellaj na kishte porositur për riaktivizimin e agjenturës së vjetër krahas rekrutimeve të reja që do të bënim sidomos në radhët e studentëve dhe nxënësve shqiptarë që kishin kryer studimet në shkollat greke. Vasil Shahini punonte me disa kategori si tregtarët, mësues grekofonë dhe kryepleq duke riaktivizuar sidomos Gligor Kicatin dhe Jani Foton nga Poliçani, Doktor Ilia Zerin nga Sopiku, Doktor Sokrat Bozhorin nga Terihati, Andon Qirjaqin nga Glina, Tehma Labovitin nga Gjirokastra, Dhimitër Mastakulin nga Kakodhiqi, Jorgo Zerin nga Dhuvjani.
Hetuesi: Cila ishte mbështetja e qeverisë greke për organizatën Mavi dhe për Qevan? Si argumentohej kjo ndihmë?
Papastrati: Në mbledhjet tona ku diskutoheshin probleme të rëndësishme asistonin rregullisht edhe dy deputetë grekë, Trailidhis dhe Villjara, të cilët na përcillnin direktivat kryesore të qeverisë greke për këto probleme. Ata shtronin me forcë nevojën e furnizimit me kontingjente të reja të rinisë greke Metaksa me degë të saj në Shqipërinë e Jugut. Ata insistonin mos të kurseheshin fondet që na ishin vënë në dispozicion, mësuesit e sapoemëruar merrnin 200 franga në muaj dhe organizatorët e rinisë monarkiste Metaksa të shpërbleheshin me honorare. Nga ana tjetër, gjeneral Mellaj porosiste për të kaluar në krijimin e formacioneve ushtarake dhe rolin kryesor do ta luante Qeva e silogjet vorio-epirote duke mënjanuar gabimet e të shkuarës kur si rrjedhojë e kundërsulmit të çetave shqiptare në zonën e Kurveleshit në trevën e Vurgut dhjetëra familje minoritarësh u larguan për në Korfuz dhe gjetkë. Këto detyra ne u përpoqëm t’i realizonim sidomos gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Agjenti Papastrati që prej kohësh punonte edhe në shërbim të shtetit shqiptar zbulon mënyrën e organizimit, funksionimit dhe lidhjet me çetat e armatosura që u ngritën për t’iu kundërvënë partizanëve shqiptarë në jug të vendit. Direktivat që jepeshin nga njerëzit e Napolon Zervës dhe mbështetja e lobit grek në Amerikë. Papastrati pranon se informacionet që u jepte Sigurimit të Shtetit Shqiptar ishin vetëm dizinformacione për të hequr vëmendjen nga lëvizjet e vërteta të silogjeve vorio-epirote.
Hetuesi: Ku qëndronte funksioni juaj si agjent dopio rol?
Papastrati: Jam rekrutuar nga zbulimi shqiptar i cili me sa duket ishte në dijeni të aktivitetit tim të mëparshëm dhe më mbante në lidhje së fundi dhe vetë ish-kryetari i degës së Gjirokastrës nënkoloneli Manol M, gjë që më lehtësoi shumë për kryerjen e detyrave të mia, duke më mundësuar realizimin e takimeve me agjentët kryesorë që kisha në lidhje, që nga Gjirokastra në Vlorë e deri në Durrës. Ishim në periudhën kur aktiviteti ynë po kalonte në fazën e riorganizimit, pra kalimit në rrugë të vogla agjenturore, në çeta dhe formacione luftarake sidomos në qytetet e mëdha në Gjirokastër, Vlorë, Lushnjë e deri në Durrës. Kuadrot kryesore të zbulimit të Zervës na kërkonin me ngulm për të futur në Lëvizjen Nacionalçlirimtare kuadrot tona agjenturore. Nga ana tjetër, drejtuesit kryesorë të partisë greke EDE (Bashkimi Demokrat i oficerëve grekë, kishte filluar të riaktivizonte Partinë arqiomarksiste greke, ku Avjazi, kërkonte me çdo kusht të riafirmonte si forcë kryesore në Epirin e Veriut, i nxitur nga lobi grek në Amerikë, i cili do të krijonte më vonë Konfederatën Panhelenike Greke, e cila sponsorizohej nga milionerët grekë, Patriakana e Stambollit, Kisha Autoqefale Greke e deri tek Onasi miliarderi i flotës tregtare greke. Në këtë vështrim, aktiviteti im ka qenë shumëplanësh dhe dopiorol. Informatat që i raportoja sigurimit shqiptar, në përgjithësi ishin dizinformacione, me qëllim që ata të merreshin me problemet në radhët e tyre dhe të largoheshin sa më shumë nga agjentura jonë, organizimi ynë dhe nga kontingjentet tona. Menjëherë pas Konferencës së Pezës erdhi udhëzimi mbi krijimin e këshillave vorio-epirote, si dhe çetave të armatosura me platformë gjoja për të luftuar pushtuesit italianë dhe më vonë ata gjermanë. Kështu, krijuam çetën e Dhrovjanit me komandant Lefter Guvelin e Jorgo Zoton, çetën e Thimio Lolit e të Kristo Pilos të cilët i hodhëm në luftë kundër batalionit partizan Çamëria, duke bërë një gabim të rëndë, dhe nuk zbatuam porositë e gjeneralit Mellaj. Pas Luftës Nacionalçlirimtare, meqenëse qeveria shqiptare dhe ushtria saj po hynte në punët tona të brendshme ne kishim marrë detyrë të kalonim në veprime më të organizuara grupet e vogla agjenturore do t’i kthenin në rezistenca, duke i dhënë një vend të veçantë kishës ortodokse, e cila do të kishte një rol të rëndësishëm në punën tonë. Këtë veprimtari do ta shtrinim deri në qytetin e Durrësit duke e shoqëruar me propagandë kundër shtetit shqiptar, pamundësinë e tij për të qeverisur vendin, si dhe të dënonim kudo edhe në forumet ndërkombëtare diskriminimin që i bënin ata minoritetit grek dhe në përgjithësi krahinave tona të Vorio Epirit. Detyra kryesore e jona në këtë periudhë ishte që të krijonim një gjendje pasigurie dhe anarshie duke e shoqëruar me provokacione në kufi, me qëllim krijimin e kushteve për një ndërhyrje të armatosur, duke plotësuar kushtet e misionit sekret Front i Hapur i cili do të kombinohej në luftën e grupeve ushtarake që do të futeshin nëpërmjet kufirit, gjë për të cilën ishte marrë edhe pëlqimi i organeve të shërbimeve sekrete italiane, të cilat nga ana e tyre po përgatisnin në Bari të Italisë grupe agjenturore për t’u futur në Shqipëri nëpërmjet kufirit shqiptaro-grek, që drejtoheshin nga koloneli i zbulimit italian De Agostini dhe që quhej Fronti i Mbyllur.

Pas rivendosjes së marrëdhënieve diplomatike, shteti shqiptar u përpoq ta shfrytëzonte të paktën për të kontrolluar në terren gjendjen e minoritetit shqiptar në Greqi në zonën e Çamërisë pas dëbimeve të dhunshme në përfundim të Luftës së Dytë Botërore. Ambasadori shqiptar gjatë vizitës së tij në Çamëri më 5 deri në 9 qershor 1972 konstatoi se në zona të caktuara si ato të Sulit afër Janinës, Prevezëz, Igumenicës, Pargës, Filatit dhe me pak në atë të Artës kishte mbetur një numër i konsiderueshëm banorësh me origjinë shqiptare, të cilët jetonin kryesisht në këto fshatra. Pavarësisht kontrollit në terren, shteti grek nuk pohonte asgjë zyrtarisht duke fshehur dhe mos pranuar praninë e shqiptarëve në tokat e saj. Kryetari i Bashkisë së Igumenicës i cili kishte origjinë shqiptare dhe fliste shqip pohoi se kishte ende fshatra të tëra që flisnin shqip. Madje, ai tha se mund të gjesh shumë plaka që nuk dinë fare greqisht.
Por përmirësimi i marrëdhënieve nuk kishte frenuar dëshirat ekspansioniste të shtetit grek që vijonte aksionet e fshehta me anë të agjenturave të tij. Si rezultat i dështimeve në përplasjen me Sigurimin e Shtetit, ato ishin bërë thjesht më të sofistikuara e më të mbuluara. Që pas 1973 edhe aktiviteti i silogjeve vorio-epirote nisi rigjallërimin në disa ndër qytetet më të mëdha greke, por edhe në vende të tjera të botës ku synohej shfrytëzimi i shoqatave të shqiptarëve.
QEVA ( Komiteti Qendror i Luftës për Vorio Epirin ) dhe silogjet që e rrethonin ruanin pozicionin e fortë dhe mjaft aktiv në propagandën dhe luftën e gjithanshme ndaj Shqipërisë. Sigurisht, kjo organizatë vepronte në kuadër të një bashkëpunimi të ngushtë me struktura të caktuara shtetërore, të cilat jepnin udhëzime për mënyrën e veprimit. Deri në fillim të viteve 1970, QEVA drejtohej nga Pandelejmon Kotoko, një njohje e vjetër ky e organeve të drejtësisë shqiptare. Kotoko ishte së bashku me Vasil Shahinin e vrarë nga komunistët në Gjirokastër në 1943 dhe Jani Diamantin e zhdukur kohë më vonë një ndër themeluesit e organizatës terroriste Mavi, ndryshe e njohur si Fronti për Çlirimin e Vorio Epirit. Pas vdekjes së Kotokos, më 1972, në krye të QEVA-s erdhi Peshkopi i Janinës Serafinos.
Siç shkruhet edhe në librin e Beqir Metes “Shqipëria dhe Greqia, paqja e vështirë”, në vitin 1974 në Greqi u krijua federatë panepirote me qendër në Athinë e cila zhvillonte një propagandë të hapur dhe të fortë kundër shtetit shqiptar. Krijimi i qeverisë së re në Greqi pas rrëzimit të Juntës së Papadhopullosit forcoi pozitat e qarqeve vorio-epirote, të cilat rifilluan aktivitetin e tyre normalisht dhe me intensitet të plotë. Megjithatë, ashtu si qeveria e mëparshme edhe kabineti i ri të paktën zyrtarisht përpiqej të ruante marrëdhënie të mira e të balancuara.
Nga viti në vit, marrëdhëniet shqiptaro-greke lëkundeshin duke u përmirësuar dhe përkeqësuar herë pas here. Mbajta në fuqi e ligjit të luftës ruante një distancë të fortë mes dy vendeve. Nga krahu tjetër qarqet e silogjeve vorio-epirote ushtronin një presion të fortë kundrejt të gjitha qeverive greke që të ruanin qëndrimin e prerë ndaj Shqipërisë. Gjatë viteve 1976 e në vijim emigracioni grek intensifikoi veprimtarinë, shkak u bë një vendim i qeverisë shqiptare për ndërrimin e të gjithë emrave fetarë. Por nga dekreti u acarua edhe qeveria greke, e cila e quajti këtë një sulm të hapur ndaj të drejtave të minoritetit grek në Shqipëri. Siç thuhet edhe në dokumentet e kohës të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe asaj të Brendshme, në Greqi u organizuan protesta të shumta ku morën pjesë mijëra aktivistë të silogjeve vorio-epirote.
Ardhja në pushtet në Greqi e qeverisë së majtë të Papandreut në vitin 1981 përmirësoi disi marrëdhëniet. Gjatë viteve 1984 e në vijim mes Shqipërisë dhe Greqisë u nënshkruan 5 marrëveshje bashkëpunimi në disa sektorë. Në janar të 1985-s u hap edhe pika kufitare e Kakavijës, ndërkohë që filluan bisedimet edhe për  marrëveshje të tjera.
Por ndërkohë, në Greqi krijohet Sfeva, Komiteti Koordinues Studentor i Luftës për Vorio Epirin. Drejtues i kësaj organizate për shumë vite do të ishte pikërisht Peshkopi i Konicës, Sebastianos, i cili më pas do të drejtonte edhe PA-SI-VA (Paneliniu Sindezmu Vorioepiritiko Agonas), Konfederata Panhelenike e Luftës Vorio-Epirote edhe kjo një organizatë radikale e cila punonte për pavarësinë e të ashtuquajturit Vorio Epir. Peshkopi Sebastianos ishte nga ata njerëz që mbronin një tezë edhe më ekstreme për Vorio Epirin, pasi sipas tij, kufijtë që i përkisnin Greqisë shkonin deri në qytetin e Durrësit.
Me një presion në rritje silogjet vorio-epirote, federata panepirote e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kanadasë, por edhe Kisha Ortodokse sponsorizuan dhe mbështetën një seancë dëgjimore në nënkomitetet e të drejtave të njeriut të Kongresit Amerikan në 1983. Të gjithë dëshmitarët ishin elementë grekofonë, të cilët prej vitesh kishin punuar aktivisht në propagandën e tyre kundër shtetit shqiptar. Mes tyre disa minoritarë grekë që ishin arratisur vite më parë nga Shqipëria, Elias Fani, Thomas Karathanos dhe Elias Lekas. Gjatë seancave ata paraqitën dëshmi të forta dhe të rreme duke pretenduar se në Shqipëri ishin të vendosur më shumë se 450 mijë grekë, të cilët persekutoheshin nga shteti shqiptar. Këto deklarata të rreme ndikuan drejtpërdrejt në raportin e departamentit të shtetit ku shkruhej mbi persekutimin që i bëhej minoritetit grek në Shqipëri.
Në 1987 qeveria greke shpalli qëndrimin se i kishte dhënë fund zyrtarisht gjendjes së luftës me Shqipërinë. Ndërkohë, kundër këtij vendimi u organizuan tubime të mëdha të shoqatave epirote në Greqi. Nën drejtimin e mitropolitit të Konicës, Sevastianos, Ilia Bexios njërit prej drejtuesve të Federatës Panepirore në SHBA, Thoma Karathanos, Foti Galicit të gjithë përfaqësues shoqatash nacionaliste iu bë presion qeverisë greke duke kaluar deri në kërcënime të drejtpërdrejta për veprime të dhunshme. Por pavarësisht deklaratave të qeverisë greke, shpejt u kuptua se nga ana e tyre ishte bërë një lëvizje mashtruese, pasi ky ligj nuk u abrogua nga Parlamenti si institucioni i vetëm kushtetues që kishte të drejtë ta bënte këtë. Ligji i luftës mbetej në fuqi.
Gjatë viteve 1987 – 1990 Organizatat e shumta vorio-epirote dhe silogjet vijuan intensivisht aktivitetin e tyre duke përdorur më së shumti organizmat ndërkombëtare, sidomos amerikane ku multimiliarderët grekë kishin një influencë të madhe. Misioni dhjetëra vjeçar i silogjeve, organizatave vorio-epirote, por edhe i shtetit grek që për 45 vjet më së shumti ishte bërë nga jashtë kufijve shqiptarë do të rifillonte aktivitetin pas ndryshimeve politike në Shqipëri që shënuan rënien e regjimit komunist.
Tashmë për faj edhe të politikës, shpeshherë servile shqiptare dhe varfërisë në masë të gjerë, rruga u rihap përsëri duke u kthyer në një autostradë të vërtetë hyrje-daljesh të elementeve që kërkonin hapur shkëputjen e Jugut të Shqipërisë dhe bashkimin e tij me Greqinë.
70 vitet e agjenturës greke janë vetëm një pjesë e historisë së gjatë e cila vazhdon edhe sot, më e rafinuar, më e fshehtë, më e sofistikuar, por gjithsesi, thjeshtësisht e identifikueshme për këdo që ka ndjekur apo që ndjek reagimet, takimet, deklaratat e lëvizjet e një sërë individësh, të cilët sot gjejnë lirinë të bëjnë gjithçka pa asnjë shqetësim në mes të ditës në çdo cep të Jugut të Shqipërisë. Hyjnë e dalin përmes kufijve zyrtarë shpesh të shoqëruar edhe nga burokratë me kostum të qeverive shqiptare, të cilët me një servilizëm në kufijtë e të neveritshmes pranojnë gjithçka edhe kur nën sy u shkelen simbolet kombëtare.
Ky dossier nxori në sipërfaqe përtej emrave të agjentëve e njerëzve të implikuar me silogjet vorio-epirote, tre elementë kryesorë. Ashtu siç rezulton nga të gjitha dokumentet e kohës, agjentura e vendit fqinj synonte që prej 1920 e më parë përhapjen e shkollave greke, meshimin në kishat ortodokse në gjuhën greke dhe pushtimin ekonomik të Jugut të Shqipërisë.
Cilën nga këto nuk ka arritur sot dhe me këtë ritëm nëse e lejojmë çfarë do mund të arrijë nesër?