Tuesday, June 17, 2014
Wednesday, June 4, 2014
Bashkë
Ai çift që kishin shkëmbyer bashkë qindra mijëra mesazhe, orëve të vona.
Ai çift që puthej pa u shkëputur për orë të tëra dhe që nuk linte rast ti shpëtonte pa i bërë çmendurirat edhe mes natyrës, në banjo shkollash e tavolina lokalesh. Ai çift që nuk humbiste rastin të shfrytëzonte një shtëpi bosh, apo që edhe 2 herë në javë shtrëngonte shpenzimet për të zbardhur netët hoteleve, ku zente gjithmonë dhomën me vaskë.
Ai çift që ecnin gjithmonë përdore dhe dushin e bënin përherë bashkë.
Po, po.
Ky është çifti që nëse nesër do nisin të jetojnë në të njëjtën çati duke ndarë të njëjtin shtrat, s'do të ndajnë më të njëjtat ëndrra.
S'do të zgjohen më duke u puthur dhe puthjet gjithmonë e më shumë do t'ua lënë vendin fjalëve. Do të zihen, shahen e do të mbajnë edhe mëri gjatë.
Mbi dashurinë, që i solli në ngritjen e folesë së përbashkët, do ti kushtohet rëndësi gjendjes së tyre financiare. Se e tillë është jeta me vështirësitë e saj.
Dhe ky është një cikël, që sido dhe sado herë që ta nisësh, do arrish përsëri në të njëjtin rezultat. Se emocionet kanë grafikët e tyre, me një pikënisje, një pikë kulminante dhe duke vazhduar me luhatje në një rënie konstante. Ashtu si edhe ne, kemi grafikët tanë të predispozitës për të provuar këtë lloj emocioni.
Me këdo të jeni në krahë e sado të dashuruar marrëzisht pas njëri-tjetrit të jeni, do të kaloni në të njëjtën rrugë dhe nuk është mjaftueshmërisht e arsyeshme të ndaheni, në çastin kur duhet të ndani përgjegjësitë.
Nëse do jeni me fat, dalëngadalë do të ndjeheni si vëlla e motër. E nëse nuk do arrini ta krijojni atë fat, si dy shokë trazovaçë..
Po ç'rëndësi ka?!
Natyra e ka bërë gjithçka të konsumueshme dhe ne na mbetet të kryejmë një përjashtim; respektin ndaj njëri-tjetrin.
Për respekt të asaj dashurisë së zjarrtë, për respekt të folesë së ngritur dhe sfidave të përballuara. Për respekt të ngritjes së një familjeje si qelizë e shoqërisë dhe edukimin e pjestarëve, si një pjesë integrale e saj.
Njeriu nga natyra është një poligam i lindur dhe implementimi me sukses i një monogamie, me të gjitha kundërshtitë e saj, është patjetër një sukses.
Jeto, rritu e plaku, bashkë!
Ai çift që puthej pa u shkëputur për orë të tëra dhe që nuk linte rast ti shpëtonte pa i bërë çmendurirat edhe mes natyrës, në banjo shkollash e tavolina lokalesh. Ai çift që nuk humbiste rastin të shfrytëzonte një shtëpi bosh, apo që edhe 2 herë në javë shtrëngonte shpenzimet për të zbardhur netët hoteleve, ku zente gjithmonë dhomën me vaskë.
Ai çift që ecnin gjithmonë përdore dhe dushin e bënin përherë bashkë.
Po, po.
Ky është çifti që nëse nesër do nisin të jetojnë në të njëjtën çati duke ndarë të njëjtin shtrat, s'do të ndajnë më të njëjtat ëndrra.
S'do të zgjohen më duke u puthur dhe puthjet gjithmonë e më shumë do t'ua lënë vendin fjalëve. Do të zihen, shahen e do të mbajnë edhe mëri gjatë.
Mbi dashurinë, që i solli në ngritjen e folesë së përbashkët, do ti kushtohet rëndësi gjendjes së tyre financiare. Se e tillë është jeta me vështirësitë e saj.
Dhe ky është një cikël, që sido dhe sado herë që ta nisësh, do arrish përsëri në të njëjtin rezultat. Se emocionet kanë grafikët e tyre, me një pikënisje, një pikë kulminante dhe duke vazhduar me luhatje në një rënie konstante. Ashtu si edhe ne, kemi grafikët tanë të predispozitës për të provuar këtë lloj emocioni.
Me këdo të jeni në krahë e sado të dashuruar marrëzisht pas njëri-tjetrit të jeni, do të kaloni në të njëjtën rrugë dhe nuk është mjaftueshmërisht e arsyeshme të ndaheni, në çastin kur duhet të ndani përgjegjësitë.
Nëse do jeni me fat, dalëngadalë do të ndjeheni si vëlla e motër. E nëse nuk do arrini ta krijojni atë fat, si dy shokë trazovaçë..
Po ç'rëndësi ka?!
Natyra e ka bërë gjithçka të konsumueshme dhe ne na mbetet të kryejmë një përjashtim; respektin ndaj njëri-tjetrin.
Për respekt të asaj dashurisë së zjarrtë, për respekt të folesë së ngritur dhe sfidave të përballuara. Për respekt të ngritjes së një familjeje si qelizë e shoqërisë dhe edukimin e pjestarëve, si një pjesë integrale e saj.
Njeriu nga natyra është një poligam i lindur dhe implementimi me sukses i një monogamie, me të gjitha kundërshtitë e saj, është patjetër një sukses.
Jeto, rritu e plaku, bashkë!
Shkroi: Stop Injorancës !
Friday, March 28, 2014
Sipas teje, deri kur?!
Sipas moshës, ata ishin të dy shumë të rinj.
Sipas të dhënave djali ishte 24 vjeç dhe vajza diçka më pak.
Sipas vajzës, ai ishte çun mamaje që dëgjonte prindërit.
Sipas djalit, ajo nuk i donte prindërit e tij.
Sipas prindërve të djalit, ajo duhet të zgjidhte të jetonte me prindërit e djalit, ose të rikthehej të jetonte me prindërit e saj.
Sipas babait të vajzës, krushqit për prishjen e martesës meritonin të rriheshin.
Sipas nënës së vajzës, ata meritonin edhe plumbat e kallashit.
Dhe sipas gjasave kështu ndodhi.
Sipas hetimeve të Policisë, një divorc 2 javë para dasmës, përfundoi me vrasjen e krushkut si dhe plagosjen e dhëndrit dhe të një kalimtareje të rastit.
Sipas qytetarëve, kjo është kafshëri.
Sipas kafshëve, këto janë punë njerëzish.
Sipas shqiptaro-fobëve, këto janë vepra shqiptarësh.
Sipas gazetave, këto janë ngjarje interesante.
Sipas politikanëve, këto janë fajet e kundërshtarit.
Sipas ushtarakëve, këto janë pasojat e pajisjes së qytetarëve me armë, pas rënies së shtetit në vitin 1997.
Sipas sociologëve këto tregojnë dramën e familjes shqiptare.
Sipas ekonomistëve, këto janë efektet e krizës ekonomike.
Sipas arsimtarëve, këto janë efektet e mungesës së dijes e kulturës.
Sipas kohës, dramat e tragjeditë shqiptare përbëjnë ngjarje të rëndomta.
Sipas teje, deri kur?!
Shkroi: Stop Injorancës !
Sipas të dhënave djali ishte 24 vjeç dhe vajza diçka më pak.
Sipas vajzës, ai ishte çun mamaje që dëgjonte prindërit.
Sipas djalit, ajo nuk i donte prindërit e tij.
Sipas prindërve të djalit, ajo duhet të zgjidhte të jetonte me prindërit e djalit, ose të rikthehej të jetonte me prindërit e saj.
Sipas babait të vajzës, krushqit për prishjen e martesës meritonin të rriheshin.
Sipas nënës së vajzës, ata meritonin edhe plumbat e kallashit.
Dhe sipas gjasave kështu ndodhi.Sipas hetimeve të Policisë, një divorc 2 javë para dasmës, përfundoi me vrasjen e krushkut si dhe plagosjen e dhëndrit dhe të një kalimtareje të rastit.
Sipas qytetarëve, kjo është kafshëri.
Sipas kafshëve, këto janë punë njerëzish.
Sipas shqiptaro-fobëve, këto janë vepra shqiptarësh.
Sipas gazetave, këto janë ngjarje interesante.
Sipas politikanëve, këto janë fajet e kundërshtarit.
Sipas ushtarakëve, këto janë pasojat e pajisjes së qytetarëve me armë, pas rënies së shtetit në vitin 1997.
Sipas sociologëve këto tregojnë dramën e familjes shqiptare.
Sipas ekonomistëve, këto janë efektet e krizës ekonomike.
Sipas arsimtarëve, këto janë efektet e mungesës së dijes e kulturës.
Sipas kohës, dramat e tragjeditë shqiptare përbëjnë ngjarje të rëndomta.
Sipas teje, deri kur?!
Shkroi: Stop Injorancës !
Filloi?
Eshtë një konflikt që nuk ka qenë kurrë traditë e shqiptarit, të cilit nuk i është dashur feja për ta dalluar prej të tjerëve.
Nuk është traditë e shqiptarit që gjithmonë e ka përdorur fenë si gunë për t'u mbrojtur, apo siç thotë në kujtim e saj Edit Durham pasi viziton Ballkanin e mbërrin në Shqipëri: "Më në fund shpëtova nga njerëzit Zotkrijues".
Kështu ia arriti shqiptari, i cili për hir të së vërtetës nuk shquhet për tolerancë, të jetë shembulli botëror i tolerancës fetare, pikërisht duke mos qenë fetar, duke mos e trajtuar fenë më seriozisht sesa një festë më tepër.
Dhe kjo është arsyeja pse aq lehtë shqiptari hiqte dorë nga feja e tij, sepse pragmatizmit të shqiptarit, ajo nuk i vlente asgjë.
Kështu hoqi dorë nga Krishtërimi, kështu hoqi dorë edhe nga islami.
Sepse kurrë feja nuk ka arritur të depërtojë në botëkuptimin e pasur e të lashtë të shqiptarit.
Kështu madje shqiptari nuk e kishte fare problem që të ndalonte edhe vetë fenë, siç nuk na ndodhur në asnjë vend në botë. Shqiptari ka besuar në Zot, apo në shumë Zota, por jo në përfaqësuesit e tij të vetëshpallur këtu në tokë.
Kjo ndikuar edhe prej faktit se dogmat fetare kanë ardhur tek shqiptari për ti tjetërsuar gjuhën, traditat, ritet, zakonet, emrat, folklorin.
Pasuri të cilat shqiptari i ka trashëguar shumë më të pasura e të vyera nga e kaluara e tij.
Por fill pas viteve 90' në Shqipëri vërshuan qindra e qindra misione të ndryshme fetare, që shqiptari i varfër e mikpritës, ua hapi krahët dhe i pranoi me bujari.
E kështu dalëngadalë, shtyrë nga urrejta për sistemin e kaluar, ndihmuar nga mungesa e shtetit, nxitur nga varfëria, nga indiferenca apo në disa raste edhe padija, shqiptari i pas viteve 90' filloi një indoktrinim masiv.
Shqipëria Ateiste e pas viteve 90' ishte një tokë e virgjër, për plot 245 grupe organizatash dhe fondacionesh fetare (34 organizata islamike dhe 189 organizata protestante) të cilët të etur e vaditën tej për tej.
Dhe sot pas 2 dekadash kanë nisur të lulëzojnë frutat e para, për të sjellë atë që kemi parë se ekziston në të gjithë botën, urrejtjen fetare, ndarjen, përçarjen, sulmet e dhunshme, terrorizmin.
Dhe fajtorë për këtë situatë janë fillimisht politikanët, që duke ngritur plot hipokrizi Kupën e Tolerancës, lejuan një indoktrinim të dhunshëm të shoqërisë shqiptare.
Janë mediat që kurrë nuk guxuan ta ngrenë si shqetësim që po preken figurat kombëtare, që po përbalten rilindasit, që po indoktrinohen fëmijët, që po abuzohet në emër të ndihmës edhe pse plot dëshirë televizionet e radoit jepnin papushim dokumentarë propogandues, që binin plotësisht ndesh me dijen që marrin fëmijët në shkolla.
Fajtorë janë gjithashtu ata besimtarë tradicionalë (nuk ekziston si term, por nënkupton besimtarin shqiptar për sy e faqe), të cilët kanë justifikuar në emrin e besimit në Zot, çdo ekstremizëm e devijim të shfaqur, apo edhe më keq, zgjidhnin të heshtnin.
Nesër, ditën e premte të 14 Marsit, të një feste pagane tashme të ringjallur si traditë e zyrtarizuar në të gjithë Shqipërinë, në Ditën E Verës (Rilindjes së Natyrës) disa qindra apo dhe mijëra qytetarë shqiptarë që mallkojnë Qeverinë shqiptare dhe nuk ua bën syri tërr as për Policinë, janë të gatshëm e të motivuar për të dalë në Protestë kundra arrestimit të një imami, i cili akuzohet që ka dërguar mbi 50 shqiptarë të luftojnë në Siri dhe ka bërë thirrje për një Shtet Islamik dhe Ligjin e Sharias.
Urojmë që edhe kësaj here pragmatizmi shqiptar të fitojë, por mjaft me indiferencë. Një ditë mund të jetë vërtetë vonë.
Shkroi: Stop Injorancës !
Pse shqiptarët po e festojnë kaq masivisht e bashkarisht "Ditën e Verës?
Ai nuk i kërkon flijime, nuk i imponon një tjetër gjuhë, të tjerë emra, një tjetër veshje e të tjera tradita, shkurt nuk kërkon ti përçajë, por ti bashkojë shqiptarët.
Akoma më pak, Dielli jo vetëm nuk kërcënon askënd me ferr në jetën e përtejme, por i fton të gjithë të rizgjohen prej dimrit të plogësht për të shijuar të gjitha mirësitë, që vetëm Ai di t'ia falë natyrës.
Shkroi: Stop Injorancës !
Të gjithë ata që nuk u ndëshkuan për Gërdecin
Në vitin e gjashtë janë të gjithë të lirë. Ata që gabuan për arsye teknike, i ka nxjerr gjykata, ata që firmosën për arsye politike, nuk u dënuan kurrë, ndërsa ata që e nisën biznesin në emër të pushtetit të Familjes, ende nuk janë pyetur.
Historia e tragjedisë së Gërdecit është nga ato ngjarje që ndajnë në dy pjesë historinë e një shoqërie dhe një pushteti. Ngjarje të tilla fiksojnë kufirin mes pushtetit të krimit në politikë dhe shoqërive të lira, por ndajnë dhe kufirin mes lirisë dhe dinjitetit brenda një grupi politik dhe nënshtrimit para autoritarizimit dhe duarve të përgjakuara të një familje në pushtet.
1. Sali Berisha
Historia e fshehjes së këtij krimi ka nisur pak minuta pas tragjedisë në zyrën e kryeministrit Sali Berisha. I njoftuar për tragjedinë, ai ka nisur me kujdes fshehjen e provës së parë dhe më të rëndë kundër tij, praninë e baxhanakut të vet, tashmë si viktimë në këtë tragjedi. Komunikata e parë për shtyp e tij përmendte emrin e baxhanakut, por të ndryshuar, nga Muhamet Hoxha në Mehmet Hoxha. Në pamjen filmike të transmetuar publikisht dhe të lexuar me zërin e tij, vërehet një pauzë para se të përmendë emrin dhe me qetësi e lexon Mehmet në vend të emrit Muhamet.
“Deri tani janë identifikuar emrat e 3 viktimave: Rajmonda Tudi, 40 vjeç, Mehmet Hoxha, 59 vjeç, Jetmir Kolloshi, 19 vjeç, ndërsa dy nga viktimat janë ende të paidentifikuara. 4 prej tyre janë gjendur në vendin e shpërthimit dhe një tjetër më tutje”.
Përpjekja e tij që në momentet e para të tragjedisë për ta devijuar të vërtetën larg tij dhe familjes se tij, ishte dhe mbeti linja politike qe po varros ketë të vërtetë.
Këtë “ngatërresë të qëllimshme emri”, Berisha e përdori dhe dy ditë më pas në sallën e parlamentit të Shqipërisë. Edhe pse familja e tij ishte familjarizuar me tragjedinë, edhe pse gruaja e tij Liri Berisha dhe dy fëmijët e tij ishin në ceremoninë e varrimit të baxhanakut të tij, ai vazhdonte të sillej sikur nuk e njihte Muhametin.
Berisha, një bashkëshort shembullor dhe i dhënë pas lidhjeve familjare të gruas së tij deri në detaje, po përpiqej të paraqitej para shqiptarëve ashtu siç nuk është, si një njeri që nuk njeh baxhanakun e vet.
2. Liri Berisha
Përpjekjet për ta mbajtur larg familjes së tij këtë histori, i zbulon pa dashje gruaja e tij në intervistat e saj publike. Liri Berisha bëri tentativën e parë për ta rrëfyer gabim këtë histori.
Në një intervistë dhënë gazetës “Panorama”, në datën 15.04.2008, zonja Berisha thotë se ajo dhe i biri i saj nuk ia kishin treguar Sali Berishës faktin që ai kishte një baxhanak, që punonte në Gërdec dhe që ishte nga të vrarët mes viktimave.
Ja si e përshkruan ajo momentin kur është ndjerë keq që Berisha nuk dinte gjë për baxhanakun. “Problemi ishte se ai nuk pati rast ta takonte asnjëherë. Ata (motra me të shoqin), kishin vetëm tre muaj që kishin ardhur. Saliu lexonte emrin aty dhe unë thosha: “E zeza, si nuk ia kemi thënë!” Ato kohë kishim trevjetorin e vdekjes së mamasë dhe kishim menduar që ta linim për më vonë prezantimin familjar me njerëzit e familjes. Isha unë ajo që ia caktova si detyrë tim biri t’ia shpjegonte situatën” (“Panorama”, 15 prill 2008).
Shpjegimi i zonjës Berisha ka disa mangësi thelbësore. Mangësia e pare ka të bëjë me vetë imazhin e familjes Berisha dhe marrëdhëniet perfekte që ata kanë si çift. Çifti Berisha shquhet për raporte shumë të sinqerta me njëri-tjetrin dhe marrëdhënie shumë të mira. Në një raport të tillë familjar, që kurrsesi s’mund të besojmë se është hipokrit, nuk mund të ndodhë që zonja Berisha të mos i ketë folur asnjëherë burrit të saj për baxhanakun, i cili po punonte në një punë që e kishte rekomanduar djali i tyre. Por hijet e dyshimit rriten më poshtë, kur zonja Liri Berisha tregon se si ka mësuar që kunati i saj po punonte në Gërdec. “Kur një ditë shkojmë në varreza te prindërit, e pyes motrën nëse i shoqi kishte filluar punë dhe ajo më tregoi se po punonte diku afër Marikajt. Kur e pyes se çfarë bën, ajo mu përgjigj: “Mban ca arka municionesh”. Është i kënaqur me punën? – e pyeta. “Jo dhe aq, mban ca arka, por do të rrijë veç pak, sa të gjejë një punë tjetër më të mirë”. Në kohën që vdiq, kishte marrë vetëm dy rroga”. (“Panorama”, 15 prill 2008).
Kjo deklaratë e zonjës Liri Berisha bie ndesh me deklaratat e motrës së saj, Vjollca Hoxha, (Rama) e veja e Muhamet Hoxhës vrarë në Gërdec. Zonja Hoxha, e cila duket se ka qenë në periferi të përfitimeve nga pushteti i kunatit të saj, e tregon ndryshe historinë. Në një intervistë në “Gazeta Shqiptare” më 15 qershor 2008 ajo thotë se burri i saj ishte kthyer në Shqipëri që në muajin nëntor, kurse ajo vetë që në fillim të vitit 2007, dhe jo siç thotë Liri Berisha, “ata (motra me të shoqin) kishin vetëm tre muaj që kishin ardhur”. Vjollca Hoxha (Rama), motra e Liri Berishës, në një intervistë ekskluzive për “Gazeta Shqiptare”, rrëfen se ishte kthyer në Shqipëri në qershor të 2007 për të vizituar familjarët, dhe se në Shqipëri e mbante një operacion që duhej të kryente, pasi kishte këputur meniskun. Më pas kishte ftuar dhe Muhametin të kthehej në Shqipëri, derisa të përfundonte operacioni.
Nga ana tjetër, të dy motrat nuk bien dakord për faktin se a kishin dijeni ato për punën që bënte i ndjeri Muhamet Hoxha. Vjollca tregon se nuk e dinte që bashkëshorti i saj punonte në një fabrikë demontimi të armëve: “Po si mendoni ju, që po ta kisha ditur, do lejoja që im shoq të punonte aty? Unë me të vërtetë s’jam e pasur, kam punuar si gjithë shqiptarët e tjerë nëpër Evropë, tri punë në ditë, nga kuzhiniere te pastruese, por nuk isha duke vdekur nga uria që të lejoja që im shoq të punonte aty, në mes të rrezikut”, thotë gjatë intervistës së saj Vjollca Hoxha (Rama). (“Gazeta Shqiptare”, 15 qershor 2008).
Ndryshe nga kjo, zonja Liri Berisha në intervistën e saj thotë: “Kur e pyes (motrën) se çfarë bën (burri), ajo m’u përgjigj: “Mban ca arka municionesh””. (Gazeta “Panorama”, 15 prill 208). Këto lajthitje të zonjës Berisha në intervistën e saj publike për Gërdecin dëshmojnë se ajo, ose nuk është e sinqertë me opinionin publik, ose nuk ka qenë e sinqertë me motrën e saj dhe bashkëshortin e saj, Sali Berisha.
Motra e saj provon se ka qenë me burrin në Shqipëri prej vitit 2007 dhe se nuk e ka ditur se burri i saj punonte mbajtës arkash municionesh. Dëshmitë rreth Gërdecit dhe hetimet e bëra nga prokuroria provojnë në të vërtetë që Muhamet Hoxha nuk mbante arka, por numëronte arka dhe ishte një lloj përgjegjësi në këtë punë.
3. Shkëlzen Berisha
Ndërkohë që Berisha gënjente publikisht për emrin e baxhanakut të tij, duke shpresuar se shqiptarët nuk do ta mësonin këtë të vërtetë, i biri i tij, Shkëlzen Berisha, fliste në telefon me Mihal Delijorgjin. Tabulati i zbardhur prej Prokurorisë provon se Shkëlzen Berisha ka folur në orën 12:48 minuta në telefon me Mihal Delijorgjin. Biles nëse i hedh një sy tabulateve të Mihal Delijorgjit, shikon se njerëzit më të afërt me të cilët ai ka ndarë shqetësimin për tragjedinë që ndodhi në 30 minutat e para, janë gruaja e tij, kunati dhe Shkëlzen Berisha
Pra. siç shihet, që në orët e para të tragjedisë kemi patur një përfshirje direkt të familjes së kryeministrit për të fshehur rrethanat që kjo histori i lidh me ta.
4. Fatmir Mediu
Po si është përfshirë djali i kryeministrit në këtë histori? Është e vështirë ta ndash ku mbaron të qenit e tij si pronar real i këtij biznesi dhe ku ka qenë thjesht ndërmjetës. Ata që e njohin nga afër para shpërthimit, dëshmojnë se ai fliste hapur për këtë biznes, biles shpesh i shqetësuar që administrata e babait të tij nuk e ndihmonte sa duhet të bënte dokumentacionin gati.Shoqëria e tij me Fatmir Mediun në ato muaj ka qenë publike. Ata ishin bashkë në zyrë, në Sheraton, në makinë, në restorant. Sipas dëshmive që dalin nga blloku i sekretares së Ministrit, rezulton që Shkëlzen Berisha për një periudhë të shkurtër të ketë qenë aty mbi 50 herë.
Këto blloqe autentike argumentojnë çdo kundërshtim që mund të vije në vazhdim në lidhje me përfshirjen tashmë të provuar të zotit Berisha në aferën e Gërdecit. Këto dy blloqe kanë të dokumentuara dhe të faktuara të gjitha vizitat “për kafe” që ka bërë në zyrën e Ministrit të Mbrojtjes Fatmir Mediu, të Shkëlzen Berishës. Të gjitha takimet kanë të shënuara datat përkatëse dhe personat përkatës.
Nga marsi 2007 deri në mars 2008 zoti Shkëlzen Berisha de facto ka pasur një zyrë të tijën në institucionin e Ministrisë së Mbrojtjes. Pesë nga shume bisedat që janë bërë mes zotit Shkëlzen Berisha dhe drejtuesve te tjerë të Ministrisë duke përfshirë dhe Ministrin e Mbrojtjes janë incizuar me gadget regjistrues nga dy prej të pandehurve, njeri prej të cilëve ndodhet në gjendje arresti, por këto materiale janë zhdukur dhe nuk i janë dorëzuar prokurorisë.
5. Aldo Bumçi
Lobimi
i tij në këtë heshtje shihet qartë edhe tek mënyra se si ka raportuar
Ministri i Drejtësisë, Aldo Bumçi, në adresë të tij për komentet e
vendimit të qeverisë që do t’i hapte rrugë demontimit. Ky është dhe
fakti më komprometues që lidh direkt djalin e Kryeministrit me këtë
biznes, ku ministrat janë thjesht ushtarë raportues të tij.Nga faksi i Ministrisë së Drejtësisë në adresë të Ministrisë së Mbrojtjes, Bumçi ka nisur komentet e vendimit në një kopje për Shkëlzen Berishën. Edhe pse tri dite më parë e kishte nisur shkresën zyrtarisht, një fotokopje të saj ka bërë kujdes t’ia nis në një zyre të asaj ministrie ku Shkëlzen Berisha ishte bërë familjar, me faks. Edhe pse Bumçi e Berisha u përpoqën ta përgënjeshtrojnë faktin, sekretarja e Bumçit e konfirmoi atë në prokurori.
6. Rrahman Selmanllari
Një tjetër dëshmi e fortë që Shkëlzen Berisha ishte pronari real këtij biznesi, ishte Rrahman Selmanllari, një mik i vjetër i tij, i cili e përdorte shpesh si mbulesë e veprimeve të tij si sekser.
I thirrur nga prokuroria, Rrahman Selmanllari pranon se ka miqësi me Shkëlzen Berishën, por mohon të ketë lidhje me Gërdecin.
Dëshmia e tij është e rreme, por ai nuk është marrë i pandehur për këtë. Së pari kemi dëshminë e kunatit të tij që punonte në atë që quhej “Grupi hije” në Gërdec dhe që ishte një grup special që nuk i jepte llogari askujt.
Pra dëshmia e Selmanllarit që nuk ka lidhje me Gërdecin, dhe që nuk njeh askënd që punon aty, hidhet poshtë nga dëshmitë e njerëzve të tij që e pranojnë se janë punësuar aty për shkak të tij. Ekziston një dokument që provon se Rrahman Selmanllari ishte i autorizuar i kompanisë amerikane SAC që po instalonte fabrikën e demontimit.
Njeriu i Shkëlzen Berishës ishte personi kyç që drejtonte gjithë punën në Gërdec dhe ende sot nuk është thirrur nga gjykata për dëshmi të rreme. Po ashtu nuk është thirrur as nga prokuroria, as nga gjykata Shkëlzen Berisha.
Nuk janë thirrur në prokurori as pronaret e firmës Trans Digging Construction, që është firma e cila ka kryer punimet për ndërtimin e fabrikës së Gërdecit.
Pronarë të kësaj firme janë Delijorgji, vajza e Fahri Balliut dhe dy vëllezër me mbiemër Mata.
Kjo kompani ka vepruar veç të tjerash pa leje ndërtimi dhe me arrogancë në prishjen e ndërtesave ushtarake çfarë tregon se ka pas mbrapa mbështetje të fortë politike. Aksionerët e saj nuk u thirrën asnjëherë nën hetim, duke u injoruar kështu zanafilla e këtij projekti politik.
Mero Baze - Gazeta Tema
Paso Nderin
Më
kapi syri një makinë, e cila kishte disa minuta që priste t'ia hapte
rrugën ndokush, saqë edhe pse isha me vonesë, i dhashë përparësi të
futej në rrugën kryesore.
Pak metra më tutje, më kapi syri se e njëjta makinë, i hapi rrugën një motorçiklete "Alla albaneze" nga këto me kosh përpara dhe fill pas kësaj, motoçikleta i hapi rrugën një tjetër automjeti.
Funksionoi "Paso Nderin" fillova të mendoj me vete. Idenë ma përfocoi akoma edhe më shumë kur automjeti në fjalë ia hapi rrugën një gruaje me karrocë tek vijat e bardha dhe kjo e fundit iu hapi rrugën një tjetër automjeti që xhiroi gomat.
Afrohem tek gruaja i entuziasmuar dhe hap xhamin për ti thënë me shaka "Funksionoi, Paso Nderin funksionoi vërtetë", por në buzët e saj lexova: "Idioti, hapi rrugë idiotit".
Shkroi: Stop Injorancës !
Pak metra më tutje, më kapi syri se e njëjta makinë, i hapi rrugën një motorçiklete "Alla albaneze" nga këto me kosh përpara dhe fill pas kësaj, motoçikleta i hapi rrugën një tjetër automjeti.
Funksionoi "Paso Nderin" fillova të mendoj me vete. Idenë ma përfocoi akoma edhe më shumë kur automjeti në fjalë ia hapi rrugën një gruaje me karrocë tek vijat e bardha dhe kjo e fundit iu hapi rrugën një tjetër automjeti që xhiroi gomat.
Afrohem tek gruaja i entuziasmuar dhe hap xhamin për ti thënë me shaka "Funksionoi, Paso Nderin funksionoi vërtetë", por në buzët e saj lexova: "Idioti, hapi rrugë idiotit".
Shkroi: Stop Injorancës !
Shqiptarija!
▓▓▓▓▓▓▓▓
Shqiptarija!
▓▓▓▓▓▓▓▓
"Ne Shqiperi nuk ka "turmë", por as edhe masë të pa anshme (apo të pa interesuar)" thote Dr. Herbert Louis; "Ata jane mbinjeriu i Niçes, keta shqiptar primitiv - dicka ndermjet mbreterve dhe tigrave", thote studiuesi tjeter Henry Noel Brailsford, kurse Herodoti per thraket thoshte se ne qoftë se do te kishin qenë nën sundimin e një personi të vetëm ose të bashkuar me njeri-tjetrin, per mendimin tim, do te ishin te pathyeshem, por kjo ishte e pamundur"... (1)
Shqiptarija eshte nje bote e vogel ne vete ku diversiteti eshte ne maksimum i theksuar dhe individualiteti eshte ne kulminacion. Te besh bashke te gjithe shqiptaret ne nje mendje eshte e pamundur. T'i besh shqiptaret te sillen te gjithe njesoj eshte e pamundur. Kjo veti ka shume pasoja negative per unitetin kombetar, aq shume te nevojshem per momentumin politik qe e jetojme, por nese e shikojme ne kendveshtrim global, individualiteti eshte vlere. Sic duket shqiptaret do te kene probleme te vazhdueshme shume te theksuara nder veti, deri sa te zhduken interesat kombetare neper bote dhe te sundoj globalizimi i mirefillte, apo deri atehere kur do te ekzistoj vetem interesi individual, pra, atehere kur vetem individualiteti do te vij ne shprehje. Jo rastesisht perandorite qe na kane sunduar, i kane bere shqiptaret perandor, apo vezir te tyre. Ata e kane verejte dhe shfrytezuar individualitetin apo vetine vetem per te udhehequr te shqiptareve.
Nderkohe, masa shqiptare sillet ndryshe ndaj te huajve dhe ndryshe ndaj vetes. Ndaj te huajve cuditerisht ka unitet te ndare ne polarizim dual, kurse ndaj vetevetes eshte skajshmerisht kryenece. Le te fokusohemi te shkaqet kulturo-antropologjike, se perse ndodhe kjo.
Antropologjia
Çdo shkence perqendrohet te shkaqet, per te kuptuar pasojat. Por per te kuptuar vet shkaqet, patjeter e kemi te kthehemi te burimi ku fillojne te ndahen pasojat. Pasojat qe sot i perjetojme, kane nje zinxhire arsyesh se perse ndodhin dhe shkaqet i kemi te renditura me radhe deri ne pafundesi prapa nesh. Ne edhe sot prodhojme shkaqe per pasojat e se nesermes. Te gjithe ne, jemi rezultat i historise. Cdo njeri ne bote mban mbi supe historine e njerezimit qe nga krijimi i tij dhe sot ne jemi hallka e fundit e zinxhirit evolutiv qe ka filluar dhe eshte mbushur ne vazhdimesi ne te kaluaren. Nderkohe, shkenca na qarteson se ADN-ja jone, mbane te dhena te theksuara te pakten 6.000 vjet, qe dmth nese para 6.000 viteve te paret tane kane perjetuar nje x kalitje kulturore, kjo nuk zhduket nga ADN-ja jone te pakten edhe 6.000 vitet e ardheshme. Nese individi vlereson se duhet t'i qendroj besnik tradites apo kultures se trasheguar, keto elemente kulturore vazhdojne te regjistrohen edhe per 6.000 vitet e ardheshme te brezat e ri. Rrethanat e ngjajshme të një populli regjistrohen ne kodin gjenetik të tyre. Në bazë të studiuesve në këtë lëmij, nga analizat e ADN DR, DQ dhe haplotipet karakteristike HLA (antigjenet në ruzat e bardha të gjakut), shqiptarët kanë një idenditet gjenetik në vete, i cili cilësohet si më i vjetri në Mesdhe dhe shumë homogjen (veçanërisht para ardhjes së indo-europianëve si popull heterogjen, para viteve 2.000 p.e.s) per nga vitete e lashtesise dhe pandryshueshmerise, por shume heterogjen ne llojin e tyre ne formim.
Këto janë disa nga haplogrupet e shqiptarëve:
Y-chromosome (Y-DNA)
E1b1b1a; E1b1b1a2; E3b; E3b1a (E-M78); E-V13; I; I1; I1b2 (M-26); I2; I2a; I2a1; I2b; J2; J2a; J2b (J-M12); J2e (M-102); J1; R1a; R1b; G; G2a...
Mitochondrial DNA (mtDNA):
H; (H1+H3); V; J; T; U; (U4); (U5); K; I; W ...
Shqiptaret kane shume haplotipe te ngjajshme me popujt perreth gjithe Mesdheut dhe Europes. Ne qofte se nje individ qe i perkete ndonjerit nga keto haplotipe dhe nuk eshte sot kulturalisht shqiptar, do te kthehej natyrshem te evoluimi i drejteperdrejte i kultures se perbashket pellazgjike qe sot e gjejme te shqiptaret, ky kthim nuk do te quheshte asimilim, por rilindje kulturore drejte nje globalizimi te mirefillte, sic ishte periudha pellazgjike, kur te gjithe popujt ishin nje. Nese nje shqiptar vendosen te mos e trashegoj kete kulture te evoluar drejteperdrejte te shqiptaret, atehere ky akt do te quhej asimilim. Modifikimi, modernizimi i kultures pellazgjike eshte i drejte, por braktisja e saj eshte asimilim. Shqiptaret nuk kane komb tjeter te asimiluar brenda tyre (edhe pse vet jane asimiluar vazhdimisht ne kombet e reja qe jane formesuar), por shqiptaret ngjajne antropologjikisht me te gjithe popujt e Mesdheut dhe Europes. Ne fakt shqiptaret jane pasqyra origjinale e ketyre popujve qe ne origjine. Ne nje shkrim tjeter do te jap te dhena ne detaje per llojet e haplogrupeve qe shqiptaret u perkasin dhe vjetersine maramendese te tyre. (2)
Rrenjet ne histori (Pellazget)
Nese
ekziston ndonje popull autokton ne bote, nuk mund te jene tjeter pervec
shqiptareve (3). Emri me i vjeter qe identifikon kulturen apo popullin
autokton ku mbijetojne sot shqiptaret, eshte emri pellazg, te cilet
karakteizoheshin me nje gjuhe dhe bashkesi kulturore te perbashket (4,
5, 6... 7), qe jetonte ne pjesen me te madhe te botes qe atehere
njiheshte dhe ndertonin struktura te jashtezakonshme (klutura
megalithike (8), koha e tyre ka nje
vazhdimesi nga parahistoria deri ne histori. Pas zhvillimit dhe
ferkimeve ndermjet tyre, filluan carjet e theksuara kulturore deri te
lufterat ndermjet fiseve pellazge. Shqiptaret jane perzierja me e vjeter
e shume fiseve pellazge qe u terhoqen instiktivisht ne malet e
gadshillut ilirik, si pasoj e ketyre lufterave, qe filluan pas ndarjeve
te para kulturore, ndarjes se gjuheve, qe rrjedhimisht coji deri te
ndarja e kombeve. Terheqje te ngjajshme te pellazgeve pati edhe ne disa
skaje tjera perreth tre kontinenteve qe e rrethojne Mesdheun, dhe
zakonisht ky popull quhej alban (sepse ata kryesisht mbijetonin ne male
(30). 
Te
albanet e Ballkanit, u struken brenda tyre fiset tjera ilire, thrake,
etruske, pra pellazge, ende te pandryshuara, kurse albanet e skajeve
tjera te botes u asimiluan me heret nga te ndryshmit perreth. Albanet e
Ballkanit sot jane te vetmit ne bote qe kane mbijetuar nga ajo kohe,
perderisa fiset tjera pellazge evoluan dhe u perzien me kultura tjera te
krijuara nderkohe, duke formesuar keshtu kombe tjera me te reja. Te
albanet e Ballkanit dhe fiseve tjera nga i njejti popull qe kishte
mbijetuar pa u asimiluar, pati edhe nje tkurrje tjeter, kjo ishte
tkurrja e fiseve tjera ilire, thrake, etruske, qe te shtypur nga
invazionet e vazhdueshme (kryesisht nga lindja, veri-lindja dhe
jug-lindja) u terhoqen ne malet e ketij rajoni dhe u mbeshteten per
detin Adriatik si kufirin e fundit te tyre. Nga cdo fis pati te
mbijetuar nen emrin e mevonshem si shqiptar, por pati edhe te asimiluar
dhe shkrire ne kombet e tjera qe na invadonin. Prandaj sot, gjenetikisht
kemi shume sllav, grek, italian, turq, gjerman, kelt, me te njejten ADN
si te shqiptareve, por kulturalisht keto individ jane te asimiluar ne
nje komb tjeter dhe nuk kane arritur ta ruajne origjinalitetin e
kultures se tyre me te lashte. Po ta benin kete, ata sot do te
identifikoheshin si te ngjajshem me shqiptaret dhe do te flisnin gjuhen e
tyre te perbashket qe e kishin ne antikitet, gjuhen e perbashket
pellazgjike, sot me e perafert me kete gjuhe eshte shqipja. 
Edhe nga perfundimet qe dalin nga analizimi i teksteve fetare, shohim se pellazget jane populli para profetit Nuh, qe u nda ne periudhen e kulles se fameshme te Babelit, dhe nje pjese e vogel e tyre qe mbijetoji si origjinale qe nga jo kohe, vazhdimisht eshte tkurrur perreth maleve te Mesdheut. Berthama e tyre mbeti e strukur perfundimisht ne malet e gadishullit Ilirik. (7)
Gjeografia
Pasi e permendem diversitetin nga ku u krijua berthama shqiptare, eshte ndoshta ironik fakti se edhe gjeografikisht vendi ku jeton ky popull eshte tejet unik. Ne nje territor relativisht te vogel jane te strukur edhe malet, edhe fushat, edhe lumejt, edhe deterat. Perreth Mesdheut, eshte nder vendet e pakta qe ofron nje afersi te theksuar te malit me detin, poashtu klima eshte e ndare ne ate mesdhetare, tropikale dhe subtropikale, shqiptaret ballafaqohen me nje dimer te forte dhe nje vere te forte poashtu. I perjetojne te gjitha ekstremitetet e klimes. Kemi nje vere si ne jug-lindje te botes dhe nje dimer si ne veri-perendim te botes. Lageshtia e ajrit eshte me e larte se ne lindje, prandaj temperaturat e veres edhe pse jane pak me te uleta se ato te lindjes, perjetohen me rend, poashtu edhe dimri eshte i acart dhe i rend si ne veri-perendim. Klima ndikon jashtezakonisht shume ne kalitjen multidimenzionale te karakteristikave kryesore te races se njeriut dhe ky diversistet ne klime, ashtu si ne gjeografi dhe histori, padyshim se e ka ndikimin e vet ne formesimin e shqiptarit.
Kultura
Gjuha (7), simbolet (9), (7), veshja (10), (7), vallet (10), (11), (7), kenget (12), (13) dhe te gjitha elementet kryesore te kultures qe e krijojne identitetin tone kombetar, jane ne ekuiliber te plote me faktoret tjere te permendur deri me tani, pra, jane me elemente te theksuara diversiteti ne formim (piknisje) dhe paraqesin nje mozaik mahnites per boten e globalizuar.
T'i marrim nje nga nje. Eshte mahnitese se si ne gjuhen shqipe perfshihen te gjitha melodite e mundeshme qe formon fonetika e gjuheve ne bote.
Madje
edhe ne aksiomen indo-europiane per gjuhen, shqipja nuk mund te ndahet
as ne deget perendimore, as ne ato lindore, por qendron ne mes te tyre,
sepse i ka elementet e krijimit te te dy ketyre degezimeve (14), (7).
Qindra nendialektet e shqipes ne nje territor relativisht te vogel,
tregon nje vecanti qe flet per historine e tkurrjes qe kane patur te
paret e shqiptareve, qe fiset e tyre kane jetuar ne nje largesi te madhe
njeri me tjetren, aq sa kane filluar edhe ta evoluojne gjuhen e tyre te
perbashket ne drejtime te ndryshme, por invazionet e njepasnjeshme kane
detyruar autoktonet e vjeter te terhiqen e te mblidhen ne malet me te
aferta (15). 
Te simbolet kemi ruajtje te mrekullueshme brenda identitetin kulturore shqiptar, te simboleve me te vjetra te njerezimit. Duke filluar qe nga simbolet neolotike qe vizatohen ne forme tatuazhezh ne malesi, piktogramet ne gur dhe veshje, mithraizmi, pastaj simbolet e kulturave antike qe u formesuan nga te paret e shqiptareve,
e deri sot te simbolet identifikuese kombetare qe bijne me shume ne sy.
Pra, edhe ketu shume kultura te vjetra, qofte edhe te zhdukura tani me,
qe nga skajet me te thella te botes, mund te shohin ngjajshmeri me
simbolet qe jane perdorur ne vazhdimesi nder shqiptar.
Edhe
te veshja verehet multidimenzionaliteti i kultures shqiptare. Ne
veshjen e shqiptarit shohim ruajtjen e elementeve me te hershem te
kulturave te vjetra qe jane krijuar nga i njejti popull pellazgjik
perreth Mesdheut. Xhubleta eshte nje mrekulli ne vete. Plisi poashtu.
Fustanella dhe tirqit kane lashtesine dhe bukurine e tyre. Ngjyrat jane kryesisht bazike (bardhe, zi, kuq).
Por ashtu si te elementet tjera kulturore, shqiptaret kane perfshire te
gjithe mozaikun e tendenvace tjera te para kulturore, ne brendesi te
tyre, pra ne mvaresi te dallimeve fisnore kemi edhe te kaften, apo te
verdhen ne konbinim. Ngjyrat tjera vijne ne relacion me rastet e
vecanta, sic jane ritet, festat dhe pasuria, p.sh. qendisja me ar u
takon ketyre te fundit. Por pjesa lindore e shqiptareve edhe çamet
poashtu, zakonisht perdorin me shume ngjyra ne veshjet e tyre. Poashtu
edhe arbereshet e Italise. Veshja eshte e lidhur shume ngusht edhe me
simbolet.
Vallet e shqiptareve me kujtojne katat e kung-fu ne Azi, por te shqiptaret me shume vihet ne dukje madheshtija, ne krahasim me levizjet akrobatike te aziatikeve. Edhe vallet, ashtu si te gjitha elementet tjera te kultures shqiptare, vijne deri ne ditet tona qe nga koherat me te hershme historike. Simbolika, gjendja emocionale dhe ekspozimi, apo shfaqja e kultures ne pergjithesi, jane karakteristikat e valleve te shqiptareve.
Kenget
poashtu tregojne rolin ekuilibrues te shqiptareve, ne mes lindjes dhe
perendimit. Te kenget e shqiptareve verehen elemente lindore dhe
perendimore njekohesisht. Ne kenget popullore shqiptare perdoren shume
instrumente muzikore dhe sa me shume instrumente muzikore te perdoren ne
to, habitshem,
aq me shqiptare tingellojne keto kenge! Jo rastesisht veshi i
shqiptarit te sotshem nuk e perjashton as muziken qe vijne nga lindja,
as edhe ate nga perendimi. Madje edhe ne krijim te muzikes, perdoren
elemente te te dy ketyre poleve te ndryshme (pa marr parasysh shkallen
profesionale gjate krjimit te ketyre kengeve). Eshte me interes te
permendim se qe ne fillet e para te muzikes boterore ne pergjithesi,
duke bere tinguj me materiale te natyres (gur, gjethe, dru, fryme...), e
deri te perdorimi i sa me shume instrumenteve muzikore moderne, muzika
shqiptare mbetet po e atille, duke ruajtur unikalitetin e saj, qe
perfshijne mozaikun e te gjithe atyre qe sot bejne muzike dhe kulture
ndaras (lindja dhe perendimi).
Trashegimia e kesaj kulture, eshte ajo pjesa me e shenjte qe e dallon fisnikerine e kultures shqiptare, me ata qe e mesojne apo e indoktrinonje nje kulture neper institucione. Trashegimia nuk lene vend per fallcivitete, kurse indoktrinimi pseudo-institucional po.
Feja
Kultura
shqiptare, qe vijne e kalitur si e tille qe nga parahistoria, ka brenda
vetes edhe periudhat kur njerezit kane krijuar apo edhe ndryshuar fete e
tyre. Vet Kanuni, apo be-ja (feja (29) e trasheguar dhe e pa shkruar e
kultures shqiptare, eshte nje pjese e mbijetuar e kultures se vjeter
antike (16),
nga ku dolen edhe permbledhjet e librave fetare, qe u saktesuan nga
zinxhiri i profeteve qe njeh njerezimi. Edhe monoteizmi para kristian
edhe paganizmi para grek, jane te nderthurura brenda kultures shqiptare
(17). Feja e shqiptareve sot, pervec periudhes se krijimit, eshte e
ndikuar edhe nga periudhat e mevonshme te zhvillimit te saj edhe nga
kulturat perreth, por gjithnje eshte e harmonizuar me ate qe quhet
fundamentale, pra, me kulturen e perbashket qe ne antikitet.
Kryenecesijte e mevonshme te kombet e reja, qe kane si burim versionet e
tyre fetare qe ata i besojne, te shqiptaret keto dukuri eliminohen nga
vet hapesira e gjere e kultures shqiptare qe perfshijne ne vete te
gjitha diversitetet historike, dhe vet mbijetesa e kesaj kulture ka
harmonizuar vetevetiu brenda saj zenkat e atyre qe kapen pas degeve.
Deget mund te perplasen njera me tjetren, por ato i bashkon rrenja.
Kultura shqiptare ka rrenje shume te thella. I gjithe predikimi i
zinxhirit te profeteve monoteist, bashke me paganizmin ne anen tjeter,
jane te mberthyera ne harmoni ne kulturen shqiptare. Te gjitha
ekstremitetet kulturore perfshihen brenda saj, prandaj ne qofte se kjo
kulture ka mbijetuar deri me sot, atehere mund te praqitet si model per
zgjidhjen e shume problemeve shoqerore neper bote. Filozofia e
rilindasve tane se feja e shqiptarit eshte shqiptaria, ngerthen ne vete
per mrekulli fene/fete e njerezimit, cila do qofte emri i saj.
Sepse vet formimi dhe zhvillimi i ciles do fe qe nga krijimi i
njerezimit, eshte ekuivalent me vet formimin e shqiptarit (ne formesimin
e kombit tone, nuk ka luajtur rol vetem nje fe, nje ideologji, apo
interes gjeostrategjik), i cili nuk njeh nje pikenisje, apo pikendarje
nga trungu i perbashket pellazgjik, por eshte evoluim i drejteperdrejte
racor dhe kulturore, bashke me vet njerezimin, dhe ruan natyrshem
vecantite multidimenzionale te brumit te perbashket. Cila do fe e vjeter
qe ekziston sot te njerezimi dhe i ka rrenjet qe nga koha e perbashket
pellazgjike, apo eshte vazhdimesi e asaj tradite, automatikisht eshte
edhe fe e shqiptarit.
Jo rastesisht Lady Mary Wortley Montagu shprehet ne kete menyre per kete ceshtje: "Besoj se nuk ka asnjë racë tjetër të njerëzimit që të ketë një mendim kaq modest për aftësinë e vet" (18), duke shtuar ketu Stephen Schwartz (19), drejtor i qendres se pluralizmit Islamik, qe e jep modelin shqiptar si zgjidhje te problemeve nderfetare per boten e civilizuar, apo edhe kryeministrin kanadez Stefen Harpe (20). qe e paraqet shqiptarijne si model per boten, nderkohe Dr Scarlett Epstein (21), qe kerkon nga e gjithe bota te adoptoj be-n (fene) e shqiptarit. Vlene te shtojme ketu edhe keto referenca 22, 23, 24.
Organizimi shoqeror dhe politik
a)
Kufijte e shtetit (25), apo formave tjera te organizimit shoqerore te shqiptareve, gjithnje jane percaktuar dhe vazhdojne te percaktohen nga te huajt, apo ne mvarshmeri te limitit deri ku dhe kur ka mundur te qendroj rezistenca e shqiptareve. Hapesira shqiptare eshte zone restrikcioni, si pasoj e ekspansionit te vazhdueshem. Organizimi shoqerore dhe politik i shqiptareve ka qene gjithnje i ndryshueshem apo variabil ne mvaresi te rethanave, duke filluar qe nga qytet shtetet e koherave antike (nje tregues tjeter i kryenecesise me njeri-tjetrin), deri te tendenca e sotme per te krijuar shtetin e perbashket kombetar (qe ka ngelur ne nivel tendence). Emerues i perbashket i te gjitha ketyre periudhave eshte veshtiresia e shqiptareve per te krijuar unitet politik. Arsyjet jane nga me te ndryshmet, disa prej te cilave i kemi permend edhe me larte.
Ashtu si cdo gje qe shkon drejte ndarjes, hapjes, zhvillimit, qofte nga kendveshtrimi makro, apo edhe mikro, ashtu si universi qe kishte nje pike te perbashket, qe nga Big Bang-u ai shkon drejte hapjes dhe ndarjes, ashtu edhe ne kendveshtrimin më mikro, njerezimi shkon drejte hapjes, ndarjes se metutjeshme. Megjithate, ndarja e shkakton "të ndryshmin", i ndryshmi e shkakton diversitetin dhe diversiteti shpesh shkakton edhe konflikte, prandaj njerezimi ka shpikur vazhdueshem ideologji qe te bashkoj njerezit dhe t'i homogjenizoj ato. Keto ideologji nuk jane sinkornizuar natyrshem me vet natyren e njeriut dhe keshtu edhe ato kane deshtuar. Perandorite, kalifatet, ideologjite e vjetra, apo keto te reja qe i perjetojme sot, te gjitha kane deshtuar, apo jane ne proces te deshtimit.
Rasti i shqiptareve eshte shume specifik, sepse ata jane krijuar si bashkim i fiseve me te vjetra te rajonit, te detyruar nga invazionet e njepasnjeshme te kulturave tjera qe ishin ndare nga i njejti trung i perbashket. Ky bashkim i detyruar per mbijetese, si pasoj e rethanave historike, i atyre fiseve te vjetra te trungut te perbashket pellazgjik, e qe jetonin ne nje largesi te madhe ndaj njeri-tjetrit, ka formesuar nje mozaik dhe heterogjenitet ekstrem, brenda homogjenitetit kombetar te shqiptareve. Koha e gjate qe ata jetojne se bashku ne njeren ane, dhe natyraliteti i njeriut per tu ndare, per te evoluar, per tu vecuar, ka sjelle deri te individualiteti ekstrem i shoqerise shqiptare. Tani me nuk kemi tendence per ndarje fisesh dhe formimi te kombeve te reja, sic ishte ne antikitet, por fenomeni ka depertuar deri te "atomizimi" i ceshtjes, apo deri te individi. Ata shqiptar qe tentojne te ndahen apo te vecohen, hasin ne fise, kultura apo kombe te huaja, qe koha e gjate i ka shendruar shume te huaj per ta, dhe atyre nuk u ngelet kompromis tjeter vec se te asimilohen brenda tyre, nese duan te evoluojne. Por, ata qe i bejne balle ketij kompromisi vetmohues te kombinuar me forcen e natyrshme e njeriut (ne kete rast te shqiptarit) per t'i ndejtur besnik tradites, ka krijuar anomali gjate proceseve te takimit me kulturat, fiset, apo kombet e huaja. Tendeca e natyrshme per tu ndare nga trungu, ne njeren ane, me tendencen tjeter te natyrshme per t'i qendruar besnik tradites, te kombinuar me dallimin ekstrem qe has ai ne mes vetes dhe kultures, fisit, apo kombit te ri qe e takon, ka bere qe nje pjese e shqiptareve, megjithate, kane vendosur t'i qendrojne besnik identitetit kombetar, dhe te kthehen e te jetojne ne berthamen e tyre te mbetur qe nga parahistoria. Ky fenomen, ka sjelle deri te vazhdimi i ndarjes brenda llojit te vet, duke formesuar keshtu shoqerine me individualiste brenda nje kulture (ne sens te gjere te fjales), qe ekziston ne bote. Ky rezultat ka pasoja katastrofike per unifikim kombetar, poashtu krijon tension brenda llojit, por eshte shume interesant dhe terheqes per kulturen globale, ku individi vihet ne qender te vemendjes. Individualitetin e shqiptareve e kane vene re te gjithe pushtuesit, te cilet gjate periudhes se administrimit, kane shfrytezuar vetine udheheqese, qe vijne si rezultat i individualitetit. Kjo eshte shfrytezuar ne vecanti nga Perandoria Romake dhe ajo Osmane. Shpresojme se kjo veti do te vihet re edhe pas humbjes se pseudo-nacionalizmave global dhe krijimit te nje sistemi funksional nderkombetar (njerezor).
b)
"Te barabarte ne mes te barabarteve". Kjo ishte formula me te cilen Skenderbeu arriti te bej bashke nje pjese te madhe te shqiptareve (26). Ligji i krijuar nga nje njeri apo elite dhe kerkon vet te sundoj mbi njerezit tjere, nuk mund te perfillet vullnetshem nga shqiptari, por ligji qe e ngre, e rrit, apo e bene te ndjehet mire moralisht dhe
shpirterisht
shqiptarin, ate ligj ai vetevetiu e respekton. Kanuni qe i pashkruar,
por ligjet e tij diheshin dhe ndjeheshin apriori nga shqiptaret, sepse
ato ligje mund te gjinden thelle ne moralin e cdo njeriu qe kerkone
ngritje, rend ne shoqeri dhe barazi (16). Komunizmi per shembull, eshte
nje kopje e keqe e kesaj barazije, sepse perseri ne piedestal eshte nje
njeri, apo nje grup njerezisht, qe per shqiptarin eshte irrituese dhe
nencmuese. Shteti demokratik krijon ndarje klasore te bazuar nga te
ardhurat ekonomike. Ky eshte nje problem i madh per ligjet morale te
shqiptarit, i cili asnjehere ne histori nuk ka qene lypsar, madje as per
buke, por sot kemi gjithnje e me shume shqiptar qe e thejne cdo kod
moral te tyre te trasheguar dhe dalin me koken ulur per lemoshe, sepse
sistemi i ketille politike i'a ka pamundesuar qe te punoj edhe token e
vet per nje kafshate buke. Ne anen tjeter, kemi shqiptaret militant, qe
thejne kodet e tij per te perkarhur nje individ apo grup njerezish,
vetem e vetem qe te mos vij ne nje gjendje te rende ekonomike, ai
detyrohet t'i thej vazhdimisht kodet e tij morale te trasheguara..
Militanti i bazuar ne interes ekonomik, e thenë rende traditen dhe
identitetin e trasheguar te shqiptarit. Politika qe kanalizon shqiptaret
drejte nje skeme te ketille te veprimit, duhet te ndryshohet sa me
shpejt qe eshte e mundur, sepse shkateron traditen, kulturen, dhe vet
prirjen kulturore te shqiptarit. Ky sistem, thjeshte e asgjeson
shqiptarin dhe e ben ate te zbrazet nga cdo element kulturore te
trasheguar.
Shqiptari duhet te krijoj vet nje model te tij te funksionimit te shoqerise, sepse kopja e nje modeli te huaj nuk korespondon me vecantite e tij kulturore. Ne fakt, shqiptari duhet te modeloj nje forme te tille te modelit politik, ku duhet te perfshije elemente nga format me te suksesshme te funksionimit politik nga e gjithe bota e diteve tona, por qe perseri te jene te nderlidhura ngusht me kodin moral brenda se cilit shqiptari ndjehet më shqiptar. Politike autoktone duhet te krijohet edhe per ceshtjet sociale, ekonomike, ato te turizmit, edukativo-arsimore, etj. Fillimisht duhet te selektohen vecantite te cilat mund te shfrytezohen per te miren e vet shoqerise dhe padyshim keto vecori nuk mund te jene te ngjajshme me ato qe mund t'i kete nje komb tjeter, prandaj kopjimi krijon kaos. Vecoria me e theksuar e shqiptarve eshte trashegimia kulturore dhe materiale, per te cilen duhet te krijohen politika adeukuate per t'u shfaqur dhe ruajtur institucionalisht. Jo cdo gje e vjeter eshte e mire, ashtu sic nuk eshte e mire cdo gje moderne, prandaj shqiptari duhet te dalloj te miren qe e ka trasheguar dhe ta modifikoj ate ne nje forme moderne, qe te ruhet nga te keqijat e koherave moderne dhe t'i shfaq me sukses vecantite e tij ne te ardhmen.
Nacionalizmi
Ky nocion qe identifikohet nepermjet identitetit kombetar, eshte evoluim i natyrshem i organizimit shoqerore qe nga antikiteti, me njerezit e ngjajshem qe ne lindje, qe identifikohen me gjuhe dhe kulture, simbole, histori të përbashkët (27), qe i homogjenizon njerezit deri në atë masë sa që ata e perceptojnë vetveten si një popull, madje dhe interesat momentale (qoftë ato edhe në perspektivë), i kanë të ngjajshme. Këto interesa, apo tendenca për të vendosur për gjendjen e tyre sociale, ekonomike, politike, janë thellë të ngulitura në qenien e tyre, e cila është kalitur përgjatë një procesi shumëvjeçarë në mënyrë të ngjajshme me njëri-tjetrin. Kështu formësohet një civilizim, kështu formësohet një kulturë, kështu formësohet një komb me veçantit e tij dhe rjedhimisht kështu formësohet edhe nocioni i nacionalizmit.
Pika ekstreme e nacionalizmit shpije te dukuri tjera kryesisht negative per shoqerine e globaliluar, sic eshte racizmi, superkombi, apo superioriteti mbi popujt tjere, por nacionalizmi identifikues, mbrojtes, qe shfaq vyrtite dhe nuk anathemon kombe, kultura apo racat e tjereve, quhet nacionalizem pozitiv. Ne vazhden e ketij mendimi do te theksoj edhe thenien e Kadares sone te madh: "Pa qene nacionalist i mirefillte, nuk mund te jesh as edhe kozmopolit i mirefillte".
Pasi qe nacionalizmi fillet e tij i ka ne tribalizem (27), ashtu si familja qe rrenjet i ka ne fis e fare, grumbullimi i shume fiseve te ngjajshme qe flitnin te njejten gjuhe (kujtojme ketu primordializmin), e formesojne kombin, por ne rastin e shqiptareve ky formesim eshte me specifik dhe ka nje histori pak me te ndryshme se ne rastet e formesimit te kombeve tjera, te cilet per vec gjuhes se formesuar, kane edhe pikenisje apo pikeformime me baze fetare, simbolike, ekonomike, politike, etj. Te shqiptaret nuk ekziston nje piknisje prej ku fillon formesimi i ketij kombi, shqiptaret jane vazhdimesi kulturore e tre racave, te asaj dinarike, alpike (qe shpesh konsiderohet si pjese e asaj dinarike) dhe mesdhetare, qe kane jetuar dhe levizur perreth gjithe Mesdheut ne tre kontinente, qe nga parahistoria. Keto raca jane pjese perberese e te gjitha kombeve te ketyre kontinenteve, por ne malet e gadishullit ilirik u ruajt vazhdimesia kulturore qe nga formesimi i tyre. Pas ndarjes se vazhdueshme te kulturave/gjuheve, formesoheshin kombe te reja te cilat largoheshin dhe ndryshonin vazhdimisht nga berthama e tyre pellazgjike. Ky proces ka vazhduar pa nderprere dhe akoma vazhdon, nderkohe, pjesa e berthames se pandryshuar te mbetur perreth mesdheut, si pasoj e ekspansinonit te vazhdueshem te kulturave dhe popujve tani me te ndryshem, shkaktoji restrikcionin e vazhdueshem me epiqendren ne malet e gadishullit ilirik.
Gjithe keto pjese fisesh qe kishin mbijetuar pa u asimiluar dhe qe jetonin aq larg njera-tjetres (qe nga "Shtyllat e Herkulit" ne perendim, deri ne Kaukaz ne lindje dhe qe nga deti Baltik ne veri dhe deri ne Egjypt ne jug - 15, 28), me raca te ndryshme, por me nje kulture te ngjajshme, padyshim se ofrimi i tyre shkakton nje ferkim centrifugal nga diversiteti lokal, por edhe nje afrim centripetal drejte njeri-tjetrit nga rreziku i asimilimit dhe shfarrosjes totale ne anen tjeter.
“Nacionalizmi shqiptar” (që në vetvete, nuk është as më shumë e as më pak se vetëdijesim kombëtar), në krahasim me atë të popujve tjerë, për veç se nuk është gllabërues, apo i rezikshëm, ai është aq unik dhe njëkohësisht shumë kontraditkorë, sa që nuk mund të definohet qartë se si etnocentrizmi shqiptar, në vetvete do të thotë multikulturalizëm (globalizëm/khalifat), që reflektohet në të gjitha komponentat e kulturës shoqërore, deri tek feja. Kjo dukuri, padyshim se ka të bëjë me qenien shqiptare, si ekstrakti më i vjetër qe vijne drejperdrejte nga berthama e perbashket e kombeve dhe thellë në nënvetëdijen tonë, të gjithë njerëzimin mund ta perceptojmë si një ‘komb’ i vetëm, apo ‘bashkombas’.
Shqiptari i sotëm, në parim (duke marr parasysh se ai është injorant në relacion me njohjen e vetëvetes, që vijnë si pasoj e rethanave të jashtëzakonshme që ka kaluar kjo pjesë e njerëzimit, që nga krijimi i tij), e percepton çdo gjë shqiptare me skepticizëm e përbuzje, dhe e admiron gjithnjë ‘të huajin’ si qenie e zhvilluar në liri më të madhe në relacion me të dhe më i përparuar se sa ai. Shembull e kemi indeksin e eurocentrizmit apo multikulturalizmit tek shqiptarët, më të skajshëm se vet europianët, apo amerikanët dhe vetekspozimin ndaj interesave të polit lindor gjeostrategjik njëkohësisht.
Të qenurit shqiptar, nuk është vetëm mënyrë e të menduarit, e sjelljes, kulturës, prirjes psiokologjike e sociologjike, por për ti siguruar këto, duhet të lindësh si i tillë, pra, të kesh të regjistuar në ADN të gjithë trashëgimin e vaçant të këtij populli të mbijetuar në rethana të jashtëzakonshme që nga krijimi i njerëzimit. Njerëzit janë kudo të njëjtë, rethanat historike janë ato që i diferencojnë edhe gjenetikisht. Të preukupohesh vetëm me problemet e të tashmes, do të thotë se je duke u rrotulluar vetëm brenda kuadratit të pasojave që ke trashëguar. Pra, njerëzit instiktivisht janë të prirur ti harrojnë shkaqet, por shkenca jo!
___________
Diversiteti ne mendime eshte pasuri, homogjeniteti ne kete rast do te krijonte nje kope, apo turme njerezish servil te njeri-tjetrit dhe ne e dijme se te pakten ne kete pike dallohemi per kryenecesi te theksuar.
Pa marr parasysh pasojat e kesaj vecorije, ne mosfunksionimin e shume sistemeve te importuara, ne duhet te dijme te shfrytezojme kete prirje kulturore per te mire. Cdo shqiptar eshte model per kete diversitet ne mendime, nuk eshte me rendesi se a kane apo jo te drejte ne ate cka mendojne dhe pa marr parasysh nivelin e intelektit te tyre qe e kane shfrytezuar, apo informatave qe posedojne, me rendesi eshte qasja per te kundershtuar, duke e vecuar veten individualisht ne ate cka mendon. Mungesa e njohurive intelektuale nuk ka te bej me kapacitetin. Nderkohe antropologet nga kendveshtrimi i tyre shkencore flasin per kapacitet te theksuar te races shqiptare dhe lloj-lloj "produktesh" qe hasim per cdo dite e qe jane te shquar per injorancen e tyre, nuk duhet te perzihen me kapacitetit e po atyre, qe mund te jete komplet i pashfrytezuar, si pasoj e shume rrethaneve te vecanta qe e kane krijuar si te tille.
__________
Prandaj mos i detyroni shqiptaret te sillen njesoj (komunizmi), sepse beni krim anti-njerezor, ata nuk jane te kalitur per nje sistem te atille, por as mos i ndani ata na klasa, ku morali nuk do te ishte pesha qe do te matej, por paraja (sistemi demokratik).
Prandaj mos prisni qe aty ku ka nje grumbull shqiptaret, qe ato te sillen te gjithe njesoj. Pa marr parasysh natyren e veprimit (sasine e budallallekut, apo sjelljes "se mire"), nje grup shqiptaresh asnjeher nuk do te veproj njesoj, edhe pse njeri prej tyre do te tregohet shume i talentuar, ai budallai do ta kundershtoj me vetebesim te plote, apo e kunderta.
Prandaj mos prisni qe te gjithe shqiptaret te hane torte ne nje menyre te njejte, padyshim se do te kete prej atyre qe do ta prishin "kopen";
Prandaj mos prisni qe ne nje "party" te organizuar nga ju ne nje kafiteri te qytetit, nuk do te kete "party breaker-a", nese keni ftuar nje grumbull shqiptaresh, padyshim se do te kete ekstremitete ne sjellje.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te luftojne armiqet ne unitet te plote, padyshim se do te kete tradhetar te medhenj, apo prej atyre qe do te gjejne miliona arsyje tjera per te marr nje qendrim ekstrem, por te ndryshem nga njeri-tjetri.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te duan te bashkohen ne nje shtet, padyshim se do te kete prej atyre qe do te krijojne nje ekstremitet tjeter per ta ndjekur...
Shqiptaret jane nje kopje e vogel e kultures boterore ne pergjithesi. Me cdo problem qe do te ballafqohet bota deri ne skajet me te thella te saj, probleme te ngjajshme do te mund t'i gjesh edhe te shqiptaret. Kjo vlene edhe per perparesite. Shqiptari barte me vete ekstremet e te dy aneve te medaljes.
Besir Bajrami
19.2.2014
Basra - Irak
________
Referenca (ne brendesi te lidhjeve te meposhtme, i keni edhe emrat e autoreve):
1. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/305316846182758
2. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=152265138154597&l=53a0cd559a
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=114605051920606&l=5804042641
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=127310447316733&l=bb02a77da5
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255175455592&l=e429b9df59
3. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254672122309&l=97642b4734
4. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/282121355152962
5. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279260385455071&l=5b3ea1da0f
6. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254522122324&l=4a45adeddf
7. https://www.facebook.com/notes/besir-bajrami/all-in-one/249209335121598
8. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
9. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=139418649439246&l=3bb0952a76
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&l=94dad76c96 (me radhe...)
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=1434876&offset=0&total_comments=26
10. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.214339561947154.48697.100001133356751&type=3
11. http://www.youtube.com/playlist?list=PL87BD7CD207E9FF5D (videos)
12. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.251090514938725.56111.100001133356751&type=3
13. http://www.youtube.com/playlist?list=PL6065AC9B75911C99 (videos)
14. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=376867249027717&l=4f7317278f
15. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=128442420536869&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=742970&offset=0&total_comments=19
16. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/265846666796443
17. http://www.uvm.edu/~bsaylor/classics/hdt.2.50.html
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=168285296552581&l=f9efe504bd (+ Robert D'Angely - Enigma, faqe 149-151)
http://books.google.co.uk/books?id=71I9AAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Die+alten+Pelasger+und+ihren+mysterien&source=bl&ots=VV6iX2JwvI&sig=vk3WoAyKXJJa2vlaW2k26YYJHCQ&hl=sq&ei=wxi_TMOPGIzGswbygsW1DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=Die%20alten%20Pelasger%20und%20ihren%20mysterien&f=false
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=166728296708281&l=4caab9b623
http://books.google.com/books?id=Y1cXAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=Symbolik+und+Mythologie+der+alten+Völker%2C+besonders+der+Griechen&source=bl&ots=tP64RK_p7w&sig=ndLOcVEcTQADkCodcKYrdS4QALc&hl=sq&ei=Acm_TJmJLcGfOoyu2fwL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CA8Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.227738487273928.50700.100001133356751&type=3&l=16a1ad75fe
http://infoarkiva.com/lajme/artikull/iden/1046934133/titulli/Pipa-ne-diksionerin-francez-Mitologjia-shqiptare-me-zana-e-djaj-por-pa-zota
18. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258822121894&l=f8ed2c0b1c
19. http://www.huffingtonpost.com/stephen-schwartz/how-albanias-religious-mix-offers-an-example-for-the-rest-of-the-world_b_2199921.html
20. http://www.balkanweb.com/m/shqiperi/holokausti-kryeministri-kanadez-shqiptaret-i-dhane--bese--hebrejve-88045.html
21. http://www.youtube.com/watch?v=Z1ny8z9YuJs&app=desktop (video)
22. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279259635455146&l=33d7bcf860
23. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258785455231&l=70202c2c0c
24. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=196375257076918&l=b8aec0dc79
25. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/436019189779189?comment_id=4457219&offset=0&total_comments=8
26. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/241429945952525
27. http://books.google.co.uk/books?id=B661BPLxImMC&lpg=PA595&ots=-mjOEO6Ejl&pg=PA595#v=onepage&q=O%20ju%20njer%C3%ABz%2C%20v%C3%ABrtet%20Ne%20ju%20krijuam%20juve%20prej%20nj%C3%AB%20mashkulli%20dhe%20nj%C3%AB%20femre%2C&f=false
28. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
29. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=328946973819745&l=0a9563fce8
30. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=372627486118360&l=bdf5330b24
Shqiptarija!
▓▓▓▓▓▓▓▓
"Ne Shqiperi nuk ka "turmë", por as edhe masë të pa anshme (apo të pa interesuar)" thote Dr. Herbert Louis; "Ata jane mbinjeriu i Niçes, keta shqiptar primitiv - dicka ndermjet mbreterve dhe tigrave", thote studiuesi tjeter Henry Noel Brailsford, kurse Herodoti per thraket thoshte se ne qoftë se do te kishin qenë nën sundimin e një personi të vetëm ose të bashkuar me njeri-tjetrin, per mendimin tim, do te ishin te pathyeshem, por kjo ishte e pamundur"... (1)
Shqiptarija eshte nje bote e vogel ne vete ku diversiteti eshte ne maksimum i theksuar dhe individualiteti eshte ne kulminacion. Te besh bashke te gjithe shqiptaret ne nje mendje eshte e pamundur. T'i besh shqiptaret te sillen te gjithe njesoj eshte e pamundur. Kjo veti ka shume pasoja negative per unitetin kombetar, aq shume te nevojshem per momentumin politik qe e jetojme, por nese e shikojme ne kendveshtrim global, individualiteti eshte vlere. Sic duket shqiptaret do te kene probleme te vazhdueshme shume te theksuara nder veti, deri sa te zhduken interesat kombetare neper bote dhe te sundoj globalizimi i mirefillte, apo deri atehere kur do te ekzistoj vetem interesi individual, pra, atehere kur vetem individualiteti do te vij ne shprehje. Jo rastesisht perandorite qe na kane sunduar, i kane bere shqiptaret perandor, apo vezir te tyre. Ata e kane verejte dhe shfrytezuar individualitetin apo vetine vetem per te udhehequr te shqiptareve.
Nderkohe, masa shqiptare sillet ndryshe ndaj te huajve dhe ndryshe ndaj vetes. Ndaj te huajve cuditerisht ka unitet te ndare ne polarizim dual, kurse ndaj vetevetes eshte skajshmerisht kryenece. Le te fokusohemi te shkaqet kulturo-antropologjike, se perse ndodhe kjo.
Antropologjia
Çdo shkence perqendrohet te shkaqet, per te kuptuar pasojat. Por per te kuptuar vet shkaqet, patjeter e kemi te kthehemi te burimi ku fillojne te ndahen pasojat. Pasojat qe sot i perjetojme, kane nje zinxhire arsyesh se perse ndodhin dhe shkaqet i kemi te renditura me radhe deri ne pafundesi prapa nesh. Ne edhe sot prodhojme shkaqe per pasojat e se nesermes. Te gjithe ne, jemi rezultat i historise. Cdo njeri ne bote mban mbi supe historine e njerezimit qe nga krijimi i tij dhe sot ne jemi hallka e fundit e zinxhirit evolutiv qe ka filluar dhe eshte mbushur ne vazhdimesi ne te kaluaren. Nderkohe, shkenca na qarteson se ADN-ja jone, mbane te dhena te theksuara te pakten 6.000 vjet, qe dmth nese para 6.000 viteve te paret tane kane perjetuar nje x kalitje kulturore, kjo nuk zhduket nga ADN-ja jone te pakten edhe 6.000 vitet e ardheshme. Nese individi vlereson se duhet t'i qendroj besnik tradites apo kultures se trasheguar, keto elemente kulturore vazhdojne te regjistrohen edhe per 6.000 vitet e ardheshme te brezat e ri. Rrethanat e ngjajshme të një populli regjistrohen ne kodin gjenetik të tyre. Në bazë të studiuesve në këtë lëmij, nga analizat e ADN DR, DQ dhe haplotipet karakteristike HLA (antigjenet në ruzat e bardha të gjakut), shqiptarët kanë një idenditet gjenetik në vete, i cili cilësohet si më i vjetri në Mesdhe dhe shumë homogjen (veçanërisht para ardhjes së indo-europianëve si popull heterogjen, para viteve 2.000 p.e.s) per nga vitete e lashtesise dhe pandryshueshmerise, por shume heterogjen ne llojin e tyre ne formim.
Këto janë disa nga haplogrupet e shqiptarëve:
Y-chromosome (Y-DNA)
E1b1b1a; E1b1b1a2; E3b; E3b1a (E-M78); E-V13; I; I1; I1b2 (M-26); I2; I2a; I2a1; I2b; J2; J2a; J2b (J-M12); J2e (M-102); J1; R1a; R1b; G; G2a...
Mitochondrial DNA (mtDNA):
H; (H1+H3); V; J; T; U; (U4); (U5); K; I; W ...
Shqiptaret kane shume haplotipe te ngjajshme me popujt perreth gjithe Mesdheut dhe Europes. Ne qofte se nje individ qe i perkete ndonjerit nga keto haplotipe dhe nuk eshte sot kulturalisht shqiptar, do te kthehej natyrshem te evoluimi i drejteperdrejte i kultures se perbashket pellazgjike qe sot e gjejme te shqiptaret, ky kthim nuk do te quheshte asimilim, por rilindje kulturore drejte nje globalizimi te mirefillte, sic ishte periudha pellazgjike, kur te gjithe popujt ishin nje. Nese nje shqiptar vendosen te mos e trashegoj kete kulture te evoluar drejteperdrejte te shqiptaret, atehere ky akt do te quhej asimilim. Modifikimi, modernizimi i kultures pellazgjike eshte i drejte, por braktisja e saj eshte asimilim. Shqiptaret nuk kane komb tjeter te asimiluar brenda tyre (edhe pse vet jane asimiluar vazhdimisht ne kombet e reja qe jane formesuar), por shqiptaret ngjajne antropologjikisht me te gjithe popujt e Mesdheut dhe Europes. Ne fakt shqiptaret jane pasqyra origjinale e ketyre popujve qe ne origjine. Ne nje shkrim tjeter do te jap te dhena ne detaje per llojet e haplogrupeve qe shqiptaret u perkasin dhe vjetersine maramendese te tyre. (2)
Rrenjet ne histori (Pellazget)
Nese
ekziston ndonje popull autokton ne bote, nuk mund te jene tjeter pervec
shqiptareve (3). Emri me i vjeter qe identifikon kulturen apo popullin
autokton ku mbijetojne sot shqiptaret, eshte emri pellazg, te cilet
karakteizoheshin me nje gjuhe dhe bashkesi kulturore te perbashket (4,
5, 6... 7), qe jetonte ne pjesen me te madhe te botes qe atehere
njiheshte dhe ndertonin struktura te jashtezakonshme (klutura
megalithike (8), koha e tyre ka nje
vazhdimesi nga parahistoria deri ne histori. Pas zhvillimit dhe
ferkimeve ndermjet tyre, filluan carjet e theksuara kulturore deri te
lufterat ndermjet fiseve pellazge. Shqiptaret jane perzierja me e vjeter
e shume fiseve pellazge qe u terhoqen instiktivisht ne malet e
gadshillut ilirik, si pasoj e ketyre lufterave, qe filluan pas ndarjeve
te para kulturore, ndarjes se gjuheve, qe rrjedhimisht coji deri te
ndarja e kombeve. Terheqje te ngjajshme te pellazgeve pati edhe ne disa
skaje tjera perreth tre kontinenteve qe e rrethojne Mesdheun, dhe
zakonisht ky popull quhej alban (sepse ata kryesisht mbijetonin ne male
(30). Te
albanet e Ballkanit, u struken brenda tyre fiset tjera ilire, thrake,
etruske, pra pellazge, ende te pandryshuara, kurse albanet e skajeve
tjera te botes u asimiluan me heret nga te ndryshmit perreth. Albanet e
Ballkanit sot jane te vetmit ne bote qe kane mbijetuar nga ajo kohe,
perderisa fiset tjera pellazge evoluan dhe u perzien me kultura tjera te
krijuara nderkohe, duke formesuar keshtu kombe tjera me te reja. Te
albanet e Ballkanit dhe fiseve tjera nga i njejti popull qe kishte
mbijetuar pa u asimiluar, pati edhe nje tkurrje tjeter, kjo ishte
tkurrja e fiseve tjera ilire, thrake, etruske, qe te shtypur nga
invazionet e vazhdueshme (kryesisht nga lindja, veri-lindja dhe
jug-lindja) u terhoqen ne malet e ketij rajoni dhe u mbeshteten per
detin Adriatik si kufirin e fundit te tyre. Nga cdo fis pati te
mbijetuar nen emrin e mevonshem si shqiptar, por pati edhe te asimiluar
dhe shkrire ne kombet e tjera qe na invadonin. Prandaj sot, gjenetikisht
kemi shume sllav, grek, italian, turq, gjerman, kelt, me te njejten ADN
si te shqiptareve, por kulturalisht keto individ jane te asimiluar ne
nje komb tjeter dhe nuk kane arritur ta ruajne origjinalitetin e
kultures se tyre me te lashte. Po ta benin kete, ata sot do te
identifikoheshin si te ngjajshem me shqiptaret dhe do te flisnin gjuhen e
tyre te perbashket qe e kishin ne antikitet, gjuhen e perbashket
pellazgjike, sot me e perafert me kete gjuhe eshte shqipja. Edhe nga perfundimet qe dalin nga analizimi i teksteve fetare, shohim se pellazget jane populli para profetit Nuh, qe u nda ne periudhen e kulles se fameshme te Babelit, dhe nje pjese e vogel e tyre qe mbijetoji si origjinale qe nga jo kohe, vazhdimisht eshte tkurrur perreth maleve te Mesdheut. Berthama e tyre mbeti e strukur perfundimisht ne malet e gadishullit Ilirik. (7)
Gjeografia
Pasi e permendem diversitetin nga ku u krijua berthama shqiptare, eshte ndoshta ironik fakti se edhe gjeografikisht vendi ku jeton ky popull eshte tejet unik. Ne nje territor relativisht te vogel jane te strukur edhe malet, edhe fushat, edhe lumejt, edhe deterat. Perreth Mesdheut, eshte nder vendet e pakta qe ofron nje afersi te theksuar te malit me detin, poashtu klima eshte e ndare ne ate mesdhetare, tropikale dhe subtropikale, shqiptaret ballafaqohen me nje dimer te forte dhe nje vere te forte poashtu. I perjetojne te gjitha ekstremitetet e klimes. Kemi nje vere si ne jug-lindje te botes dhe nje dimer si ne veri-perendim te botes. Lageshtia e ajrit eshte me e larte se ne lindje, prandaj temperaturat e veres edhe pse jane pak me te uleta se ato te lindjes, perjetohen me rend, poashtu edhe dimri eshte i acart dhe i rend si ne veri-perendim. Klima ndikon jashtezakonisht shume ne kalitjen multidimenzionale te karakteristikave kryesore te races se njeriut dhe ky diversistet ne klime, ashtu si ne gjeografi dhe histori, padyshim se e ka ndikimin e vet ne formesimin e shqiptarit.
Kultura
Gjuha (7), simbolet (9), (7), veshja (10), (7), vallet (10), (11), (7), kenget (12), (13) dhe te gjitha elementet kryesore te kultures qe e krijojne identitetin tone kombetar, jane ne ekuiliber te plote me faktoret tjere te permendur deri me tani, pra, jane me elemente te theksuara diversiteti ne formim (piknisje) dhe paraqesin nje mozaik mahnites per boten e globalizuar.
T'i marrim nje nga nje. Eshte mahnitese se si ne gjuhen shqipe perfshihen te gjitha melodite e mundeshme qe formon fonetika e gjuheve ne bote.
Madje
edhe ne aksiomen indo-europiane per gjuhen, shqipja nuk mund te ndahet
as ne deget perendimore, as ne ato lindore, por qendron ne mes te tyre,
sepse i ka elementet e krijimit te te dy ketyre degezimeve (14), (7).
Qindra nendialektet e shqipes ne nje territor relativisht te vogel,
tregon nje vecanti qe flet per historine e tkurrjes qe kane patur te
paret e shqiptareve, qe fiset e tyre kane jetuar ne nje largesi te madhe
njeri me tjetren, aq sa kane filluar edhe ta evoluojne gjuhen e tyre te
perbashket ne drejtime te ndryshme, por invazionet e njepasnjeshme kane
detyruar autoktonet e vjeter te terhiqen e te mblidhen ne malet me te
aferta (15). Te simbolet kemi ruajtje te mrekullueshme brenda identitetin kulturore shqiptar, te simboleve me te vjetra te njerezimit. Duke filluar qe nga simbolet neolotike qe vizatohen ne forme tatuazhezh ne malesi, piktogramet ne gur dhe veshje, mithraizmi, pastaj simbolet e kulturave antike qe u formesuan nga te paret e shqiptareve,
e deri sot te simbolet identifikuese kombetare qe bijne me shume ne sy.
Pra, edhe ketu shume kultura te vjetra, qofte edhe te zhdukura tani me,
qe nga skajet me te thella te botes, mund te shohin ngjajshmeri me
simbolet qe jane perdorur ne vazhdimesi nder shqiptar.Edhe
te veshja verehet multidimenzionaliteti i kultures shqiptare. Ne
veshjen e shqiptarit shohim ruajtjen e elementeve me te hershem te
kulturave te vjetra qe jane krijuar nga i njejti popull pellazgjik
perreth Mesdheut. Xhubleta eshte nje mrekulli ne vete. Plisi poashtu.
Fustanella dhe tirqit kane lashtesine dhe bukurine e tyre. Ngjyrat jane kryesisht bazike (bardhe, zi, kuq).
Por ashtu si te elementet tjera kulturore, shqiptaret kane perfshire te
gjithe mozaikun e tendenvace tjera te para kulturore, ne brendesi te
tyre, pra ne mvaresi te dallimeve fisnore kemi edhe te kaften, apo te
verdhen ne konbinim. Ngjyrat tjera vijne ne relacion me rastet e
vecanta, sic jane ritet, festat dhe pasuria, p.sh. qendisja me ar u
takon ketyre te fundit. Por pjesa lindore e shqiptareve edhe çamet
poashtu, zakonisht perdorin me shume ngjyra ne veshjet e tyre. Poashtu
edhe arbereshet e Italise. Veshja eshte e lidhur shume ngusht edhe me
simbolet.Vallet e shqiptareve me kujtojne katat e kung-fu ne Azi, por te shqiptaret me shume vihet ne dukje madheshtija, ne krahasim me levizjet akrobatike te aziatikeve. Edhe vallet, ashtu si te gjitha elementet tjera te kultures shqiptare, vijne deri ne ditet tona qe nga koherat me te hershme historike. Simbolika, gjendja emocionale dhe ekspozimi, apo shfaqja e kultures ne pergjithesi, jane karakteristikat e valleve te shqiptareve.
Kenget
poashtu tregojne rolin ekuilibrues te shqiptareve, ne mes lindjes dhe
perendimit. Te kenget e shqiptareve verehen elemente lindore dhe
perendimore njekohesisht. Ne kenget popullore shqiptare perdoren shume
instrumente muzikore dhe sa me shume instrumente muzikore te perdoren ne
to, habitshem,
aq me shqiptare tingellojne keto kenge! Jo rastesisht veshi i
shqiptarit te sotshem nuk e perjashton as muziken qe vijne nga lindja,
as edhe ate nga perendimi. Madje edhe ne krijim te muzikes, perdoren
elemente te te dy ketyre poleve te ndryshme (pa marr parasysh shkallen
profesionale gjate krjimit te ketyre kengeve). Eshte me interes te
permendim se qe ne fillet e para te muzikes boterore ne pergjithesi,
duke bere tinguj me materiale te natyres (gur, gjethe, dru, fryme...), e
deri te perdorimi i sa me shume instrumenteve muzikore moderne, muzika
shqiptare mbetet po e atille, duke ruajtur unikalitetin e saj, qe
perfshijne mozaikun e te gjithe atyre qe sot bejne muzike dhe kulture
ndaras (lindja dhe perendimi).Trashegimia e kesaj kulture, eshte ajo pjesa me e shenjte qe e dallon fisnikerine e kultures shqiptare, me ata qe e mesojne apo e indoktrinonje nje kulture neper institucione. Trashegimia nuk lene vend per fallcivitete, kurse indoktrinimi pseudo-institucional po.
Feja
Kultura
shqiptare, qe vijne e kalitur si e tille qe nga parahistoria, ka brenda
vetes edhe periudhat kur njerezit kane krijuar apo edhe ndryshuar fete e
tyre. Vet Kanuni, apo be-ja (feja (29) e trasheguar dhe e pa shkruar e
kultures shqiptare, eshte nje pjese e mbijetuar e kultures se vjeter
antike (16),
nga ku dolen edhe permbledhjet e librave fetare, qe u saktesuan nga
zinxhiri i profeteve qe njeh njerezimi. Edhe monoteizmi para kristian
edhe paganizmi para grek, jane te nderthurura brenda kultures shqiptare
(17). Feja e shqiptareve sot, pervec periudhes se krijimit, eshte e
ndikuar edhe nga periudhat e mevonshme te zhvillimit te saj edhe nga
kulturat perreth, por gjithnje eshte e harmonizuar me ate qe quhet
fundamentale, pra, me kulturen e perbashket qe ne antikitet.
Kryenecesijte e mevonshme te kombet e reja, qe kane si burim versionet e
tyre fetare qe ata i besojne, te shqiptaret keto dukuri eliminohen nga
vet hapesira e gjere e kultures shqiptare qe perfshijne ne vete te
gjitha diversitetet historike, dhe vet mbijetesa e kesaj kulture ka
harmonizuar vetevetiu brenda saj zenkat e atyre qe kapen pas degeve.
Deget mund te perplasen njera me tjetren, por ato i bashkon rrenja.
Kultura shqiptare ka rrenje shume te thella. I gjithe predikimi i
zinxhirit te profeteve monoteist, bashke me paganizmin ne anen tjeter,
jane te mberthyera ne harmoni ne kulturen shqiptare. Te gjitha
ekstremitetet kulturore perfshihen brenda saj, prandaj ne qofte se kjo
kulture ka mbijetuar deri me sot, atehere mund te praqitet si model per
zgjidhjen e shume problemeve shoqerore neper bote. Filozofia e
rilindasve tane se feja e shqiptarit eshte shqiptaria, ngerthen ne vete
per mrekulli fene/fete e njerezimit, cila do qofte emri i saj.
Sepse vet formimi dhe zhvillimi i ciles do fe qe nga krijimi i
njerezimit, eshte ekuivalent me vet formimin e shqiptarit (ne formesimin
e kombit tone, nuk ka luajtur rol vetem nje fe, nje ideologji, apo
interes gjeostrategjik), i cili nuk njeh nje pikenisje, apo pikendarje
nga trungu i perbashket pellazgjik, por eshte evoluim i drejteperdrejte
racor dhe kulturore, bashke me vet njerezimin, dhe ruan natyrshem
vecantite multidimenzionale te brumit te perbashket. Cila do fe e vjeter
qe ekziston sot te njerezimi dhe i ka rrenjet qe nga koha e perbashket
pellazgjike, apo eshte vazhdimesi e asaj tradite, automatikisht eshte
edhe fe e shqiptarit.Jo rastesisht Lady Mary Wortley Montagu shprehet ne kete menyre per kete ceshtje: "Besoj se nuk ka asnjë racë tjetër të njerëzimit që të ketë një mendim kaq modest për aftësinë e vet" (18), duke shtuar ketu Stephen Schwartz (19), drejtor i qendres se pluralizmit Islamik, qe e jep modelin shqiptar si zgjidhje te problemeve nderfetare per boten e civilizuar, apo edhe kryeministrin kanadez Stefen Harpe (20). qe e paraqet shqiptarijne si model per boten, nderkohe Dr Scarlett Epstein (21), qe kerkon nga e gjithe bota te adoptoj be-n (fene) e shqiptarit. Vlene te shtojme ketu edhe keto referenca 22, 23, 24.
Organizimi shoqeror dhe politik
a)
Kufijte e shtetit (25), apo formave tjera te organizimit shoqerore te shqiptareve, gjithnje jane percaktuar dhe vazhdojne te percaktohen nga te huajt, apo ne mvarshmeri te limitit deri ku dhe kur ka mundur te qendroj rezistenca e shqiptareve. Hapesira shqiptare eshte zone restrikcioni, si pasoj e ekspansionit te vazhdueshem. Organizimi shoqerore dhe politik i shqiptareve ka qene gjithnje i ndryshueshem apo variabil ne mvaresi te rethanave, duke filluar qe nga qytet shtetet e koherave antike (nje tregues tjeter i kryenecesise me njeri-tjetrin), deri te tendenca e sotme per te krijuar shtetin e perbashket kombetar (qe ka ngelur ne nivel tendence). Emerues i perbashket i te gjitha ketyre periudhave eshte veshtiresia e shqiptareve per te krijuar unitet politik. Arsyjet jane nga me te ndryshmet, disa prej te cilave i kemi permend edhe me larte.
Ashtu si cdo gje qe shkon drejte ndarjes, hapjes, zhvillimit, qofte nga kendveshtrimi makro, apo edhe mikro, ashtu si universi qe kishte nje pike te perbashket, qe nga Big Bang-u ai shkon drejte hapjes dhe ndarjes, ashtu edhe ne kendveshtrimin më mikro, njerezimi shkon drejte hapjes, ndarjes se metutjeshme. Megjithate, ndarja e shkakton "të ndryshmin", i ndryshmi e shkakton diversitetin dhe diversiteti shpesh shkakton edhe konflikte, prandaj njerezimi ka shpikur vazhdueshem ideologji qe te bashkoj njerezit dhe t'i homogjenizoj ato. Keto ideologji nuk jane sinkornizuar natyrshem me vet natyren e njeriut dhe keshtu edhe ato kane deshtuar. Perandorite, kalifatet, ideologjite e vjetra, apo keto te reja qe i perjetojme sot, te gjitha kane deshtuar, apo jane ne proces te deshtimit.
Rasti i shqiptareve eshte shume specifik, sepse ata jane krijuar si bashkim i fiseve me te vjetra te rajonit, te detyruar nga invazionet e njepasnjeshme te kulturave tjera qe ishin ndare nga i njejti trung i perbashket. Ky bashkim i detyruar per mbijetese, si pasoj e rethanave historike, i atyre fiseve te vjetra te trungut te perbashket pellazgjik, e qe jetonin ne nje largesi te madhe ndaj njeri-tjetrit, ka formesuar nje mozaik dhe heterogjenitet ekstrem, brenda homogjenitetit kombetar te shqiptareve. Koha e gjate qe ata jetojne se bashku ne njeren ane, dhe natyraliteti i njeriut per tu ndare, per te evoluar, per tu vecuar, ka sjelle deri te individualiteti ekstrem i shoqerise shqiptare. Tani me nuk kemi tendence per ndarje fisesh dhe formimi te kombeve te reja, sic ishte ne antikitet, por fenomeni ka depertuar deri te "atomizimi" i ceshtjes, apo deri te individi. Ata shqiptar qe tentojne te ndahen apo te vecohen, hasin ne fise, kultura apo kombe te huaja, qe koha e gjate i ka shendruar shume te huaj per ta, dhe atyre nuk u ngelet kompromis tjeter vec se te asimilohen brenda tyre, nese duan te evoluojne. Por, ata qe i bejne balle ketij kompromisi vetmohues te kombinuar me forcen e natyrshme e njeriut (ne kete rast te shqiptarit) per t'i ndejtur besnik tradites, ka krijuar anomali gjate proceseve te takimit me kulturat, fiset, apo kombet e huaja. Tendeca e natyrshme per tu ndare nga trungu, ne njeren ane, me tendencen tjeter te natyrshme per t'i qendruar besnik tradites, te kombinuar me dallimin ekstrem qe has ai ne mes vetes dhe kultures, fisit, apo kombit te ri qe e takon, ka bere qe nje pjese e shqiptareve, megjithate, kane vendosur t'i qendrojne besnik identitetit kombetar, dhe te kthehen e te jetojne ne berthamen e tyre te mbetur qe nga parahistoria. Ky fenomen, ka sjelle deri te vazhdimi i ndarjes brenda llojit te vet, duke formesuar keshtu shoqerine me individualiste brenda nje kulture (ne sens te gjere te fjales), qe ekziston ne bote. Ky rezultat ka pasoja katastrofike per unifikim kombetar, poashtu krijon tension brenda llojit, por eshte shume interesant dhe terheqes per kulturen globale, ku individi vihet ne qender te vemendjes. Individualitetin e shqiptareve e kane vene re te gjithe pushtuesit, te cilet gjate periudhes se administrimit, kane shfrytezuar vetine udheheqese, qe vijne si rezultat i individualitetit. Kjo eshte shfrytezuar ne vecanti nga Perandoria Romake dhe ajo Osmane. Shpresojme se kjo veti do te vihet re edhe pas humbjes se pseudo-nacionalizmave global dhe krijimit te nje sistemi funksional nderkombetar (njerezor).
b)
"Te barabarte ne mes te barabarteve". Kjo ishte formula me te cilen Skenderbeu arriti te bej bashke nje pjese te madhe te shqiptareve (26). Ligji i krijuar nga nje njeri apo elite dhe kerkon vet te sundoj mbi njerezit tjere, nuk mund te perfillet vullnetshem nga shqiptari, por ligji qe e ngre, e rrit, apo e bene te ndjehet mire moralisht dhe
shpirterisht
shqiptarin, ate ligj ai vetevetiu e respekton. Kanuni qe i pashkruar,
por ligjet e tij diheshin dhe ndjeheshin apriori nga shqiptaret, sepse
ato ligje mund te gjinden thelle ne moralin e cdo njeriu qe kerkone
ngritje, rend ne shoqeri dhe barazi (16). Komunizmi per shembull, eshte
nje kopje e keqe e kesaj barazije, sepse perseri ne piedestal eshte nje
njeri, apo nje grup njerezisht, qe per shqiptarin eshte irrituese dhe
nencmuese. Shteti demokratik krijon ndarje klasore te bazuar nga te
ardhurat ekonomike. Ky eshte nje problem i madh per ligjet morale te
shqiptarit, i cili asnjehere ne histori nuk ka qene lypsar, madje as per
buke, por sot kemi gjithnje e me shume shqiptar qe e thejne cdo kod
moral te tyre te trasheguar dhe dalin me koken ulur per lemoshe, sepse
sistemi i ketille politike i'a ka pamundesuar qe te punoj edhe token e
vet per nje kafshate buke. Ne anen tjeter, kemi shqiptaret militant, qe
thejne kodet e tij per te perkarhur nje individ apo grup njerezish,
vetem e vetem qe te mos vij ne nje gjendje te rende ekonomike, ai
detyrohet t'i thej vazhdimisht kodet e tij morale te trasheguara..
Militanti i bazuar ne interes ekonomik, e thenë rende traditen dhe
identitetin e trasheguar te shqiptarit. Politika qe kanalizon shqiptaret
drejte nje skeme te ketille te veprimit, duhet te ndryshohet sa me
shpejt qe eshte e mundur, sepse shkateron traditen, kulturen, dhe vet
prirjen kulturore te shqiptarit. Ky sistem, thjeshte e asgjeson
shqiptarin dhe e ben ate te zbrazet nga cdo element kulturore te
trasheguar.Shqiptari duhet te krijoj vet nje model te tij te funksionimit te shoqerise, sepse kopja e nje modeli te huaj nuk korespondon me vecantite e tij kulturore. Ne fakt, shqiptari duhet te modeloj nje forme te tille te modelit politik, ku duhet te perfshije elemente nga format me te suksesshme te funksionimit politik nga e gjithe bota e diteve tona, por qe perseri te jene te nderlidhura ngusht me kodin moral brenda se cilit shqiptari ndjehet më shqiptar. Politike autoktone duhet te krijohet edhe per ceshtjet sociale, ekonomike, ato te turizmit, edukativo-arsimore, etj. Fillimisht duhet te selektohen vecantite te cilat mund te shfrytezohen per te miren e vet shoqerise dhe padyshim keto vecori nuk mund te jene te ngjajshme me ato qe mund t'i kete nje komb tjeter, prandaj kopjimi krijon kaos. Vecoria me e theksuar e shqiptarve eshte trashegimia kulturore dhe materiale, per te cilen duhet te krijohen politika adeukuate per t'u shfaqur dhe ruajtur institucionalisht. Jo cdo gje e vjeter eshte e mire, ashtu sic nuk eshte e mire cdo gje moderne, prandaj shqiptari duhet te dalloj te miren qe e ka trasheguar dhe ta modifikoj ate ne nje forme moderne, qe te ruhet nga te keqijat e koherave moderne dhe t'i shfaq me sukses vecantite e tij ne te ardhmen.
Nacionalizmi
Ky nocion qe identifikohet nepermjet identitetit kombetar, eshte evoluim i natyrshem i organizimit shoqerore qe nga antikiteti, me njerezit e ngjajshem qe ne lindje, qe identifikohen me gjuhe dhe kulture, simbole, histori të përbashkët (27), qe i homogjenizon njerezit deri në atë masë sa që ata e perceptojnë vetveten si një popull, madje dhe interesat momentale (qoftë ato edhe në perspektivë), i kanë të ngjajshme. Këto interesa, apo tendenca për të vendosur për gjendjen e tyre sociale, ekonomike, politike, janë thellë të ngulitura në qenien e tyre, e cila është kalitur përgjatë një procesi shumëvjeçarë në mënyrë të ngjajshme me njëri-tjetrin. Kështu formësohet një civilizim, kështu formësohet një kulturë, kështu formësohet një komb me veçantit e tij dhe rjedhimisht kështu formësohet edhe nocioni i nacionalizmit.
Pika ekstreme e nacionalizmit shpije te dukuri tjera kryesisht negative per shoqerine e globaliluar, sic eshte racizmi, superkombi, apo superioriteti mbi popujt tjere, por nacionalizmi identifikues, mbrojtes, qe shfaq vyrtite dhe nuk anathemon kombe, kultura apo racat e tjereve, quhet nacionalizem pozitiv. Ne vazhden e ketij mendimi do te theksoj edhe thenien e Kadares sone te madh: "Pa qene nacionalist i mirefillte, nuk mund te jesh as edhe kozmopolit i mirefillte".
Pasi qe nacionalizmi fillet e tij i ka ne tribalizem (27), ashtu si familja qe rrenjet i ka ne fis e fare, grumbullimi i shume fiseve te ngjajshme qe flitnin te njejten gjuhe (kujtojme ketu primordializmin), e formesojne kombin, por ne rastin e shqiptareve ky formesim eshte me specifik dhe ka nje histori pak me te ndryshme se ne rastet e formesimit te kombeve tjera, te cilet per vec gjuhes se formesuar, kane edhe pikenisje apo pikeformime me baze fetare, simbolike, ekonomike, politike, etj. Te shqiptaret nuk ekziston nje piknisje prej ku fillon formesimi i ketij kombi, shqiptaret jane vazhdimesi kulturore e tre racave, te asaj dinarike, alpike (qe shpesh konsiderohet si pjese e asaj dinarike) dhe mesdhetare, qe kane jetuar dhe levizur perreth gjithe Mesdheut ne tre kontinente, qe nga parahistoria. Keto raca jane pjese perberese e te gjitha kombeve te ketyre kontinenteve, por ne malet e gadishullit ilirik u ruajt vazhdimesia kulturore qe nga formesimi i tyre. Pas ndarjes se vazhdueshme te kulturave/gjuheve, formesoheshin kombe te reja te cilat largoheshin dhe ndryshonin vazhdimisht nga berthama e tyre pellazgjike. Ky proces ka vazhduar pa nderprere dhe akoma vazhdon, nderkohe, pjesa e berthames se pandryshuar te mbetur perreth mesdheut, si pasoj e ekspansinonit te vazhdueshem te kulturave dhe popujve tani me te ndryshem, shkaktoji restrikcionin e vazhdueshem me epiqendren ne malet e gadishullit ilirik.
Gjithe keto pjese fisesh qe kishin mbijetuar pa u asimiluar dhe qe jetonin aq larg njera-tjetres (qe nga "Shtyllat e Herkulit" ne perendim, deri ne Kaukaz ne lindje dhe qe nga deti Baltik ne veri dhe deri ne Egjypt ne jug - 15, 28), me raca te ndryshme, por me nje kulture te ngjajshme, padyshim se ofrimi i tyre shkakton nje ferkim centrifugal nga diversiteti lokal, por edhe nje afrim centripetal drejte njeri-tjetrit nga rreziku i asimilimit dhe shfarrosjes totale ne anen tjeter.
“Nacionalizmi shqiptar” (që në vetvete, nuk është as më shumë e as më pak se vetëdijesim kombëtar), në krahasim me atë të popujve tjerë, për veç se nuk është gllabërues, apo i rezikshëm, ai është aq unik dhe njëkohësisht shumë kontraditkorë, sa që nuk mund të definohet qartë se si etnocentrizmi shqiptar, në vetvete do të thotë multikulturalizëm (globalizëm/khalifat), që reflektohet në të gjitha komponentat e kulturës shoqërore, deri tek feja. Kjo dukuri, padyshim se ka të bëjë me qenien shqiptare, si ekstrakti më i vjetër qe vijne drejperdrejte nga berthama e perbashket e kombeve dhe thellë në nënvetëdijen tonë, të gjithë njerëzimin mund ta perceptojmë si një ‘komb’ i vetëm, apo ‘bashkombas’.
Shqiptari i sotëm, në parim (duke marr parasysh se ai është injorant në relacion me njohjen e vetëvetes, që vijnë si pasoj e rethanave të jashtëzakonshme që ka kaluar kjo pjesë e njerëzimit, që nga krijimi i tij), e percepton çdo gjë shqiptare me skepticizëm e përbuzje, dhe e admiron gjithnjë ‘të huajin’ si qenie e zhvilluar në liri më të madhe në relacion me të dhe më i përparuar se sa ai. Shembull e kemi indeksin e eurocentrizmit apo multikulturalizmit tek shqiptarët, më të skajshëm se vet europianët, apo amerikanët dhe vetekspozimin ndaj interesave të polit lindor gjeostrategjik njëkohësisht.
Të qenurit shqiptar, nuk është vetëm mënyrë e të menduarit, e sjelljes, kulturës, prirjes psiokologjike e sociologjike, por për ti siguruar këto, duhet të lindësh si i tillë, pra, të kesh të regjistuar në ADN të gjithë trashëgimin e vaçant të këtij populli të mbijetuar në rethana të jashtëzakonshme që nga krijimi i njerëzimit. Njerëzit janë kudo të njëjtë, rethanat historike janë ato që i diferencojnë edhe gjenetikisht. Të preukupohesh vetëm me problemet e të tashmes, do të thotë se je duke u rrotulluar vetëm brenda kuadratit të pasojave që ke trashëguar. Pra, njerëzit instiktivisht janë të prirur ti harrojnë shkaqet, por shkenca jo!
___________
Diversiteti ne mendime eshte pasuri, homogjeniteti ne kete rast do te krijonte nje kope, apo turme njerezish servil te njeri-tjetrit dhe ne e dijme se te pakten ne kete pike dallohemi per kryenecesi te theksuar.
Pa marr parasysh pasojat e kesaj vecorije, ne mosfunksionimin e shume sistemeve te importuara, ne duhet te dijme te shfrytezojme kete prirje kulturore per te mire. Cdo shqiptar eshte model per kete diversitet ne mendime, nuk eshte me rendesi se a kane apo jo te drejte ne ate cka mendojne dhe pa marr parasysh nivelin e intelektit te tyre qe e kane shfrytezuar, apo informatave qe posedojne, me rendesi eshte qasja per te kundershtuar, duke e vecuar veten individualisht ne ate cka mendon. Mungesa e njohurive intelektuale nuk ka te bej me kapacitetin. Nderkohe antropologet nga kendveshtrimi i tyre shkencore flasin per kapacitet te theksuar te races shqiptare dhe lloj-lloj "produktesh" qe hasim per cdo dite e qe jane te shquar per injorancen e tyre, nuk duhet te perzihen me kapacitetit e po atyre, qe mund te jete komplet i pashfrytezuar, si pasoj e shume rrethaneve te vecanta qe e kane krijuar si te tille.
__________
Prandaj mos i detyroni shqiptaret te sillen njesoj (komunizmi), sepse beni krim anti-njerezor, ata nuk jane te kalitur per nje sistem te atille, por as mos i ndani ata na klasa, ku morali nuk do te ishte pesha qe do te matej, por paraja (sistemi demokratik).
Prandaj mos prisni qe aty ku ka nje grumbull shqiptaret, qe ato te sillen te gjithe njesoj. Pa marr parasysh natyren e veprimit (sasine e budallallekut, apo sjelljes "se mire"), nje grup shqiptaresh asnjeher nuk do te veproj njesoj, edhe pse njeri prej tyre do te tregohet shume i talentuar, ai budallai do ta kundershtoj me vetebesim te plote, apo e kunderta.
Prandaj mos prisni qe te gjithe shqiptaret te hane torte ne nje menyre te njejte, padyshim se do te kete prej atyre qe do ta prishin "kopen";
Prandaj mos prisni qe ne nje "party" te organizuar nga ju ne nje kafiteri te qytetit, nuk do te kete "party breaker-a", nese keni ftuar nje grumbull shqiptaresh, padyshim se do te kete ekstremitete ne sjellje.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te luftojne armiqet ne unitet te plote, padyshim se do te kete tradhetar te medhenj, apo prej atyre qe do te gjejne miliona arsyje tjera per te marr nje qendrim ekstrem, por te ndryshem nga njeri-tjetri.
Prandaj mos prisni se te gjithe shqiptaret do te duan te bashkohen ne nje shtet, padyshim se do te kete prej atyre qe do te krijojne nje ekstremitet tjeter per ta ndjekur...
Shqiptaret jane nje kopje e vogel e kultures boterore ne pergjithesi. Me cdo problem qe do te ballafqohet bota deri ne skajet me te thella te saj, probleme te ngjajshme do te mund t'i gjesh edhe te shqiptaret. Kjo vlene edhe per perparesite. Shqiptari barte me vete ekstremet e te dy aneve te medaljes.
Besir Bajrami
19.2.2014
Basra - Irak
________
Referenca (ne brendesi te lidhjeve te meposhtme, i keni edhe emrat e autoreve):
1. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/305316846182758
2. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=152265138154597&l=53a0cd559a
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=114605051920606&l=5804042641
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=127310447316733&l=bb02a77da5
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=195124187202025&l=5802383c61
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255175455592&l=e429b9df59
3. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254672122309&l=97642b4734
4. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/282121355152962
5. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279260385455071&l=5b3ea1da0f
6. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279254522122324&l=4a45adeddf
7. https://www.facebook.com/notes/besir-bajrami/all-in-one/249209335121598
8. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
9. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=139418649439246&l=3bb0952a76
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&l=94dad76c96 (me radhe...)
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=110084515705993&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=1434876&offset=0&total_comments=26
10. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.214339561947154.48697.100001133356751&type=3
11. http://www.youtube.com/playlist?list=PL87BD7CD207E9FF5D (videos)
12. https://www.facebook.com/BesirBajramii/media_set?set=a.251090514938725.56111.100001133356751&type=3
13. http://www.youtube.com/playlist?list=PL6065AC9B75911C99 (videos)
14. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=376867249027717&l=4f7317278f
15. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=128442420536869&set=a.110082529039525.4389.100001133356751&type=1&comment_id=742970&offset=0&total_comments=19
16. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/265846666796443
17. http://www.uvm.edu/~bsaylor/classics/hdt.2.50.html
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=168285296552581&l=f9efe504bd (+ Robert D'Angely - Enigma, faqe 149-151)
http://books.google.co.uk/books?id=71I9AAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Die+alten+Pelasger+und+ihren+mysterien&source=bl&ots=VV6iX2JwvI&sig=vk3WoAyKXJJa2vlaW2k26YYJHCQ&hl=sq&ei=wxi_TMOPGIzGswbygsW1DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=Die%20alten%20Pelasger%20und%20ihren%20mysterien&f=false
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=166728296708281&l=4caab9b623
http://books.google.com/books?id=Y1cXAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=Symbolik+und+Mythologie+der+alten+Völker%2C+besonders+der+Griechen&source=bl&ots=tP64RK_p7w&sig=ndLOcVEcTQADkCodcKYrdS4QALc&hl=sq&ei=Acm_TJmJLcGfOoyu2fwL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CA8Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.227738487273928.50700.100001133356751&type=3&l=16a1ad75fe
http://infoarkiva.com/lajme/artikull/iden/1046934133/titulli/Pipa-ne-diksionerin-francez-Mitologjia-shqiptare-me-zana-e-djaj-por-pa-zota
18. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258822121894&l=f8ed2c0b1c
19. http://www.huffingtonpost.com/stephen-schwartz/how-albanias-religious-mix-offers-an-example-for-the-rest-of-the-world_b_2199921.html
20. http://www.balkanweb.com/m/shqiperi/holokausti-kryeministri-kanadez-shqiptaret-i-dhane--bese--hebrejve-88045.html
21. http://www.youtube.com/watch?v=Z1ny8z9YuJs&app=desktop (video)
22. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279259635455146&l=33d7bcf860
23. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279258785455231&l=70202c2c0c
24. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=196375257076918&l=b8aec0dc79
25. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/436019189779189?comment_id=4457219&offset=0&total_comments=8
26. https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/241429945952525
27. http://books.google.co.uk/books?id=B661BPLxImMC&lpg=PA595&ots=-mjOEO6Ejl&pg=PA595#v=onepage&q=O%20ju%20njer%C3%ABz%2C%20v%C3%ABrtet%20Ne%20ju%20krijuam%20juve%20prej%20nj%C3%AB%20mashkulli%20dhe%20nj%C3%AB%20femre%2C&f=false
28. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=279255272122249&l=a6a52ccef8
29. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=328946973819745&l=0a9563fce8
30. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=372627486118360&l=bdf5330b24
Pse themi që Tirana është 400-vjeçare
Për 400-vjetorin e themelimit të Tiranës së sotme, ashtu si për
historinë e saj, nga antikiteti e deri në vitin 1945, kam shkruar mjaft
artikuj, kam dhënë disa intervista dhe kam botuar së fundi një libër.
Mirëpo, vërej se në mënyrë të përsëritur, në mediat vizive dhe të
shkruara, personazhe që s’kanë ndonjë kontribut të përmendur në
qartësimin e historisë së qytetit, pretendojnë se qyteti i Tiranës këtë
vit nuk mbush 400 vjeç, se ai është shumë më i moçëm, se po mohohet
lashtësia, etj.
Po çfarë thonë?
Të gjithë rizbuluesit përmendin mozaikun (d. m.th. mbetjet e Bazilikës që ndodhet në rrugën “Naim Frashëri”), pastaj kalojnë te gjetjet arkeologjike, na kujtojnë dioskurët, kalanë e Dorëzit etj. Më tutje citojnë Barlecin, i cili përmend disa herë Tiranën e madhe dhe të vogël te “Historia e Skënderbeut”, “Memoriet” e Gjon Muzakës, etj. Pra, Tirana, me këto gjetje arkeologjike, me këto “dokumente”, si mund të themelohet nga një “pasha turk”, Sulejman pashë Bargjini, më 1614?
Dhe në përfundim shtrojnë detyra se duhen shkruar libra, etj., se Tirana është kryeqendra e shqiptarëve. Mirëpo, ignoriantia non est argumentum. Dhe kjo ndodh edhe në fusha të tjera të mediave të shkruara dhe elektronike, kur njerëz të ndryshëm marrin përsipër të jenë specialistë për gjithshka. Por, a është Tirana qytet antik, apo qytet 400-vjeçar? Le ta marrim me radhë:
Hartat
Mëtuesit e qytetit të lashtë, pavarësisht se nuk guxojnë të përmendin ekzaktësisht ndonjë shekull të themelimit, (sepse s’dinë gjë dhe flasin me hamendje) së paku, duhet të na tregojnë apo citojnë ndonjë hartë antike, që ka të shënuar Tiranën si qytet, si fshat, apo thjesht si vendbanim. Mirëpo, Tirana nuk figuron as në hartat antike dhe as në hartën e viteve 1431-‘32 të sanxhakut Arvanid, të botuar nga albanologu Halil Inalçik. Tirana figuron e shënuar në hartë për herë të parë, në formën Terrana, në vitin 1669, në hartën e botuar nga Giacomo Cantelli. Pra, vetëm pasi qyteti i sotëm u themelua nga Sulejman pashë Bargjini (Mulleti).
Treva apo qyteti?
Pseudoargumenti tjetër për “lashtësinë” e qytetit të sotëm është: Tirana përmendet më herët se viti 1614 nga Barleci, Muzaka, Biemmi, etj., pra si pasojë ishte qytet prej kohe. Ky pohim s’ka lidhje me logjikën. Asnjë nga autorët e sipërpërmendur (por edhe të tjerë) nuk ka shkruar se Tirana asokohe ishte qytet. Përkundrazi, ambasadori venedikas Lorenco de Bernardo, në vitin 1591 shkroi se “kaluam në fushën e madhe dhe të famshme të Skënderbeut që quhet Tiranë”; por jo në qytetin e Tiranës. Këtu nuk ka asgjë për t’u çuditur: Ky është një rast i përsëritur anekënd botës, kur qyteti duke u themeluar më vonë, merr emrin e trevës.
Por, kur përmendet për herë të parë Tirana, (si territor) në dokumente? Kjo ka ndodhur në vitin 1372 në aktet përpiluara nga noteri Vasallo në Venedik (K. Frashëri, Historia e Tiranës, 2004, f.60). E si qenka atëherë Tirana e sotme qytet 2.000-vjeçar? Po ashtu në regjistrin sanxhakut Arvanid të viteve 1431-32, Tirana nuk është shënuar as si fshat, sepse nuk ekzistonte si vendbanim, (H. Inalçik, Ankara, 1954).
Banorët
Të pretendosh se qyteti i sotëm i Tiranës është njëmijë apo dymijë-vjeçar, kjo duhet dëshmuar, (ndër të tjera), edhe me statistika të popullsisë dhe me banorët, që në raste të tjera nuk mungojnë, qoftë me përafërsi. Kurse për Tiranën nuk ka, sepse vendbanimi nuk ekzistonte. Nga ana tjetër, asnjë familje e vjetër tiranase nuk pretendon më shumë se 400 vjet autoktoni. Vetë mbiemrat Petrela, Kusi, Mëniku, Vaqari, Preza, Farka, etj., etj., tregojnë se këto familje dhe banorë kanë ardhur nga këto qendra të banuara, të cilat janë më të hershme se qyteti i sotëm i Tiranës. Kjo është e provuar njëkohësisht me dokumente dhe me hartat e kohës.
Albanologët dhe historianët
Cilët autorë kanë pretenduar se qyteti i sotëm i Tiranës u themelua në vitin 1614 nga Sulejman pashë Bargjini (Mulleti), kur ky ndërtoi Xhaminë e Vjetër? Këtë e ka shkruar, së pari, konsulli austriak Johann Georg von Hahn, në vitin 1854, në veprën “Studime shqiptare” (Albanesische Studien). Albanologu i shquar me këtë rast na ka treguar se në fushën ku sot ngrihet qyteti kishte vetëm 15 shtëpi (f.86). Këtë fakt e kanë pohuar më pas Hyacinthe Hecquard më 1858 dhe albanologu tjetër francez August Degrand në librin “Suvenirs de la Haute-Albanie”, Paris, 1901, (në botimin shqip: ‘Kujtime nga Shqipëria e epërme’).
Sami Frashëri tek e famshmja Kamus al-alam (Dictionnaire universel d’histoire et de geographie, Constantinople, 1893) bëri për herë të parë saktësisht konvertimin e vitit 1023 hixhri (sipas kalendarit islam) në vitin 1614 (sipas kalendarit Gregorian); vit që lidhet me ndërtimin e Xhamisë së Vjetër nga Sulejman pashë Bargjini (Mulleti). Shumë autorë shqiptarë të paraluftës shkruan afërsisht të njëjtat gjëra, por më i shquari ndër ta ishte Osman Myderizi, i cili më 1937 përgatiti një histori të shkurtër të qytetit. Historiani Kristo Frashëri, në vitin 1964, shkruante një artikull tek revista “Ylli”, “Tirana 350-vjeçare”, pikërisht kur Tirana mbushi 350 vjet. Punime të tjera të Frashërit dhe libri i tij “Historia e Tiranës”, botuar më 2004 thonë të njëjtën gjë.
Gjetjet arkeologjike
Megjithatë, mohuesit e qytetit 400-vjeçar kapen pas Bazilikës, dioskurëve dhe gjetjeve të tjera arkeologjike, kalasë së Dorëzit. Harrojnë të përmendin ose nuk i dinë, 10 kala të tjera që gjenden në trevën e Tiranës, si për shembull kalanë e Persqopit që daton shekujt IV-III para Krishtit, e cila me shumë gjasë ashtu si Dorëzi, kanë qenë qytete ilire. Por, nuk kuptojnë se kalatë, bazilika, kisha e Brrarit dhe gjetjet e tjera arkeologjike nuk kanë lidhje me qytetin e sotëm, se themelimi i qytetit të sotëm është një akt më vete dhe jo vazhdim i ndonjë qyteti të lashtë. Themelimi i qytetit të sotëm ndodhi në një kuadër të caktuar historik, të ringjalljes dhe ripërtëritjes së jetës ekonomike në trevat arbërore, pikërisht në një udhëkryq të rëndësishëm fushor karvanesh nga lindja në perëndim dhe nga veriu në jug, në një kohë që luftërat ndaj osmanëve ishin fashitur.
SULEJMAN PASHA
Një mëri e çuditshme vërehet ndaj legjendës së themelimit të Tiranës së sotme dhe sidomos ndaj themeluesit Sulejman pashë Bargjinit (Mulleti), duke mos munguar epitetet e rastit. Ky i fundit, more zotërinj ka qenë një shqiptar, që në periudhën e errët të sundimit osman, themeloi një qytet dhe kjo njihet si meritë e tij nga të gjithë albanologët e mëdhenj. Natyrisht, formimi i një qyteti është një proces dhe nuk mund të thuhet se me ndërtimin e një xhamie, furre dhe hamami u ndërtua qyteti. Por, e gjitha kjo është njohur dhe është pranuar në kuptimin simbolik. Xhamia Vjetër (apo Xhamia e Sulejman Pashës) ka qenë objekti më i fotografuar dhe më i rëndësishëm i qytetit në Tiranën e paraluftës derisa u rrafshua në vitin 1945.
Legjenda e themelimit të Tiranës është nga më interesantet, që hasim ndër gojëdhënat popullore. Ajo ka pjesën e vërtetë dhe pjesën e sajuar, si çdo legjendë. Pjesa që flet për ndërtimin e Xhamisë së Vjetër, të furrës, të hamamit dhe varrimin e Sulejman Pashës në Tiranë është e vërtetë dhe e dokumentuar. Pjesa që thotë se themeluesi i qytetit i vuri edhe emrin atij nuk është e vërtetë, sepse (siç thamë) emri i trevës përmendet që në vitin 1372. Po, për etimologjinë e emrit të qytetit dhe për historinë e Tiranës, unë kam shkruar gjerësisht në librin “Tirana e Vjetër, Një histori e ilustruar”, botuar në vitin 2013, prandaj nuk po zgjatem.
Në vend të konkluzionit
Të thuash se qyteti i Tiranës është 2.000-vjeçar është po aq absurde (në krah të kundërt), sa të thuash (siç pohonte një gazetar në një media vizive) se deri para 80 vitesh, Tirana ishte fshat. Qyteti i sotëm i Tiranës u themelua më 1614, u njoh si qytet rreth vitit 1661 dhe u bë qyteti tretë nga popullsia në Shqipëri, në kohën që u shpall kryeqytet, më 1920.
Nga: GAZMEND A.BAKIU
Balkanweb
Po çfarë thonë?
Të gjithë rizbuluesit përmendin mozaikun (d. m.th. mbetjet e Bazilikës që ndodhet në rrugën “Naim Frashëri”), pastaj kalojnë te gjetjet arkeologjike, na kujtojnë dioskurët, kalanë e Dorëzit etj. Më tutje citojnë Barlecin, i cili përmend disa herë Tiranën e madhe dhe të vogël te “Historia e Skënderbeut”, “Memoriet” e Gjon Muzakës, etj. Pra, Tirana, me këto gjetje arkeologjike, me këto “dokumente”, si mund të themelohet nga një “pasha turk”, Sulejman pashë Bargjini, më 1614?
Dhe në përfundim shtrojnë detyra se duhen shkruar libra, etj., se Tirana është kryeqendra e shqiptarëve. Mirëpo, ignoriantia non est argumentum. Dhe kjo ndodh edhe në fusha të tjera të mediave të shkruara dhe elektronike, kur njerëz të ndryshëm marrin përsipër të jenë specialistë për gjithshka. Por, a është Tirana qytet antik, apo qytet 400-vjeçar? Le ta marrim me radhë:
Hartat
Mëtuesit e qytetit të lashtë, pavarësisht se nuk guxojnë të përmendin ekzaktësisht ndonjë shekull të themelimit, (sepse s’dinë gjë dhe flasin me hamendje) së paku, duhet të na tregojnë apo citojnë ndonjë hartë antike, që ka të shënuar Tiranën si qytet, si fshat, apo thjesht si vendbanim. Mirëpo, Tirana nuk figuron as në hartat antike dhe as në hartën e viteve 1431-‘32 të sanxhakut Arvanid, të botuar nga albanologu Halil Inalçik. Tirana figuron e shënuar në hartë për herë të parë, në formën Terrana, në vitin 1669, në hartën e botuar nga Giacomo Cantelli. Pra, vetëm pasi qyteti i sotëm u themelua nga Sulejman pashë Bargjini (Mulleti).
Treva apo qyteti?
Pseudoargumenti tjetër për “lashtësinë” e qytetit të sotëm është: Tirana përmendet më herët se viti 1614 nga Barleci, Muzaka, Biemmi, etj., pra si pasojë ishte qytet prej kohe. Ky pohim s’ka lidhje me logjikën. Asnjë nga autorët e sipërpërmendur (por edhe të tjerë) nuk ka shkruar se Tirana asokohe ishte qytet. Përkundrazi, ambasadori venedikas Lorenco de Bernardo, në vitin 1591 shkroi se “kaluam në fushën e madhe dhe të famshme të Skënderbeut që quhet Tiranë”; por jo në qytetin e Tiranës. Këtu nuk ka asgjë për t’u çuditur: Ky është një rast i përsëritur anekënd botës, kur qyteti duke u themeluar më vonë, merr emrin e trevës.
Por, kur përmendet për herë të parë Tirana, (si territor) në dokumente? Kjo ka ndodhur në vitin 1372 në aktet përpiluara nga noteri Vasallo në Venedik (K. Frashëri, Historia e Tiranës, 2004, f.60). E si qenka atëherë Tirana e sotme qytet 2.000-vjeçar? Po ashtu në regjistrin sanxhakut Arvanid të viteve 1431-32, Tirana nuk është shënuar as si fshat, sepse nuk ekzistonte si vendbanim, (H. Inalçik, Ankara, 1954).
Banorët
Të pretendosh se qyteti i sotëm i Tiranës është njëmijë apo dymijë-vjeçar, kjo duhet dëshmuar, (ndër të tjera), edhe me statistika të popullsisë dhe me banorët, që në raste të tjera nuk mungojnë, qoftë me përafërsi. Kurse për Tiranën nuk ka, sepse vendbanimi nuk ekzistonte. Nga ana tjetër, asnjë familje e vjetër tiranase nuk pretendon më shumë se 400 vjet autoktoni. Vetë mbiemrat Petrela, Kusi, Mëniku, Vaqari, Preza, Farka, etj., etj., tregojnë se këto familje dhe banorë kanë ardhur nga këto qendra të banuara, të cilat janë më të hershme se qyteti i sotëm i Tiranës. Kjo është e provuar njëkohësisht me dokumente dhe me hartat e kohës.
Albanologët dhe historianët
Cilët autorë kanë pretenduar se qyteti i sotëm i Tiranës u themelua në vitin 1614 nga Sulejman pashë Bargjini (Mulleti), kur ky ndërtoi Xhaminë e Vjetër? Këtë e ka shkruar, së pari, konsulli austriak Johann Georg von Hahn, në vitin 1854, në veprën “Studime shqiptare” (Albanesische Studien). Albanologu i shquar me këtë rast na ka treguar se në fushën ku sot ngrihet qyteti kishte vetëm 15 shtëpi (f.86). Këtë fakt e kanë pohuar më pas Hyacinthe Hecquard më 1858 dhe albanologu tjetër francez August Degrand në librin “Suvenirs de la Haute-Albanie”, Paris, 1901, (në botimin shqip: ‘Kujtime nga Shqipëria e epërme’).
Sami Frashëri tek e famshmja Kamus al-alam (Dictionnaire universel d’histoire et de geographie, Constantinople, 1893) bëri për herë të parë saktësisht konvertimin e vitit 1023 hixhri (sipas kalendarit islam) në vitin 1614 (sipas kalendarit Gregorian); vit që lidhet me ndërtimin e Xhamisë së Vjetër nga Sulejman pashë Bargjini (Mulleti). Shumë autorë shqiptarë të paraluftës shkruan afërsisht të njëjtat gjëra, por më i shquari ndër ta ishte Osman Myderizi, i cili më 1937 përgatiti një histori të shkurtër të qytetit. Historiani Kristo Frashëri, në vitin 1964, shkruante një artikull tek revista “Ylli”, “Tirana 350-vjeçare”, pikërisht kur Tirana mbushi 350 vjet. Punime të tjera të Frashërit dhe libri i tij “Historia e Tiranës”, botuar më 2004 thonë të njëjtën gjë.
Gjetjet arkeologjike
Megjithatë, mohuesit e qytetit 400-vjeçar kapen pas Bazilikës, dioskurëve dhe gjetjeve të tjera arkeologjike, kalasë së Dorëzit. Harrojnë të përmendin ose nuk i dinë, 10 kala të tjera që gjenden në trevën e Tiranës, si për shembull kalanë e Persqopit që daton shekujt IV-III para Krishtit, e cila me shumë gjasë ashtu si Dorëzi, kanë qenë qytete ilire. Por, nuk kuptojnë se kalatë, bazilika, kisha e Brrarit dhe gjetjet e tjera arkeologjike nuk kanë lidhje me qytetin e sotëm, se themelimi i qytetit të sotëm është një akt më vete dhe jo vazhdim i ndonjë qyteti të lashtë. Themelimi i qytetit të sotëm ndodhi në një kuadër të caktuar historik, të ringjalljes dhe ripërtëritjes së jetës ekonomike në trevat arbërore, pikërisht në një udhëkryq të rëndësishëm fushor karvanesh nga lindja në perëndim dhe nga veriu në jug, në një kohë që luftërat ndaj osmanëve ishin fashitur.
SULEJMAN PASHA
Një mëri e çuditshme vërehet ndaj legjendës së themelimit të Tiranës së sotme dhe sidomos ndaj themeluesit Sulejman pashë Bargjinit (Mulleti), duke mos munguar epitetet e rastit. Ky i fundit, more zotërinj ka qenë një shqiptar, që në periudhën e errët të sundimit osman, themeloi një qytet dhe kjo njihet si meritë e tij nga të gjithë albanologët e mëdhenj. Natyrisht, formimi i një qyteti është një proces dhe nuk mund të thuhet se me ndërtimin e një xhamie, furre dhe hamami u ndërtua qyteti. Por, e gjitha kjo është njohur dhe është pranuar në kuptimin simbolik. Xhamia Vjetër (apo Xhamia e Sulejman Pashës) ka qenë objekti më i fotografuar dhe më i rëndësishëm i qytetit në Tiranën e paraluftës derisa u rrafshua në vitin 1945.
Legjenda e themelimit të Tiranës është nga më interesantet, që hasim ndër gojëdhënat popullore. Ajo ka pjesën e vërtetë dhe pjesën e sajuar, si çdo legjendë. Pjesa që flet për ndërtimin e Xhamisë së Vjetër, të furrës, të hamamit dhe varrimin e Sulejman Pashës në Tiranë është e vërtetë dhe e dokumentuar. Pjesa që thotë se themeluesi i qytetit i vuri edhe emrin atij nuk është e vërtetë, sepse (siç thamë) emri i trevës përmendet që në vitin 1372. Po, për etimologjinë e emrit të qytetit dhe për historinë e Tiranës, unë kam shkruar gjerësisht në librin “Tirana e Vjetër, Një histori e ilustruar”, botuar në vitin 2013, prandaj nuk po zgjatem.
Në vend të konkluzionit
Të thuash se qyteti i Tiranës është 2.000-vjeçar është po aq absurde (në krah të kundërt), sa të thuash (siç pohonte një gazetar në një media vizive) se deri para 80 vitesh, Tirana ishte fshat. Qyteti i sotëm i Tiranës u themelua më 1614, u njoh si qytet rreth vitit 1661 dhe u bë qyteti tretë nga popullsia në Shqipëri, në kohën që u shpall kryeqytet, më 1920.
Nga: GAZMEND A.BAKIU
Balkanweb
"O maaaa"
Ndihmë kur kërkon,
përkrahja kur mungon,
përkëdhelje kur merr,
dashuri kur gjen.
Kur trembesh, habitesh,
dhe këmbën kur vret,
ashtu porsi të gjithë
ti "O maaa", thërret!
Shkroi: Stop Injorancës !
përkrahja kur mungon,
përkëdhelje kur merr,
dashuri kur gjen.
Kur trembesh, habitesh,
dhe këmbën kur vret,
ashtu porsi të gjithë
ti "O maaa", thërret!
Shkroi: Stop Injorancës !
Subscribe to:
Posts (Atom)