Ndikimi i shqipes tek sanskrishtja

Ka shumë fjalë që sanskritishtja ndan me shqipen, dhe që në shqip ato përdoren edhe sot. Madje fjalë që shkojnë deri në Himalaje ku një popullësi atje i thotë numrat si në shqip, p.sh shtatës i thotë shtatë. Po paraqesim një listë të fjalëve në sanskritisht, të cilat janë të njëjta me ato në shqip.

SANSKRITISHT - SHQIP

name - emri (nga nami që e ka edhe shqipja)

nata - nata

çlath - çlith (pra lëshoj)

da - dha

varga - varg

viçesa - viç

bahra - barra

giri - guri

arita - arrita

vartitum - vërtita

peja - pija

ulka - yllka

pa - pa

trapa - trup

krimi - krimbi

arja - ari

krija - kryeja

ka - kë

lipsu - lipës

lap - llap

ratha - reth

prer - prerë, prej, pres

paka - pjek

vrana - e vrame

vali -valë

trut - tret

tiras - thërras

tila - thela

vasu - vashë

val - valle

vas - vesh

kleça - kleçka

suni - çuni

nusa - nusja

ramja - i ramë( i rënë)

vasa - vise

supa - supa

fal - fal

man - mand, mendoj

gata - gota

tata - tata

gatita - gatita

bhuta - bota

pura - para (pra që është përpara)

anu - anë

Numrat

Për gjetjen e shqipes në këtë gjuhë ka dy shpjegime të arsyeshme.

Së pari këto fjalë janë futur në këtë gjuhë nga popullësia pellazgo ilire që sundoi këto territore për mijra vjet. Nga përdorimi që i bëri klasa e lartë, këto fjalë mbetën në gjuhën e shkruar siç ishte sansktitishtja, pasi shkrimi ishte privilegj i klasës sunduese dhe të diturve.

Së dyti teoria që po zë vënd kohët e fundit nga gjuhëtarët është fakti se gjuha shqipe mund të jetë nëna e gjuhëve indo-europiane.

Alfabeti

Megjithatë nuk ka rracë indo-europiane dhe as gjuhë indo-europiane. Gabimisht fjalët shqipe që gjenden tek sanskritishtja i kanë edhe shumë gjuhë indo-europiane, dhe është kjo aryeja që thuhet se ka një gjuhë të përbashkët indo-europiane. Nëse studiuesit e gjuhëve do të njihnin më mirë shqipen nuk do ta bënin një gabim të tillë.

Marrë nga libri Roli pellazgo – ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve evropiane i autores Elena Kocaqi

Miqtë e pushtetit nuk janë miq të Shqipërisë

I tërë tabori me ml (marksistë-leninistë nga ata "metrolinearët" që mblidheshin dikur në Tiranë) që na vizitonte aq shpesh në kohën e diktaturës së proletariatit, qenë rrogëtarë të regjimit të Hoxhës dhe nuk bëheshin fare merak nëse Shqipëria e atyre viteve qe vërtet "fanar ndriçues" i socializmit në Europë.

Atyre u interesonte vetëm të mbushnin dhëmballët e prishura nga përtypja e gjatë, të bënin pushime në vilat e udhëheqjes ml shqiptare, të merrnin rrogat kur të iknin, të lëshonin ato deklaratat mallëngjyese për "mrekullinë e socializmit shqiptar" dhe të prisnin me padurim për ftesën e radhës, që të nisnin nga e para të njëjtin cikël...

Cikli i mësipërm i metrolinearëve që mblidhte regjimi i Hoxhës për t‘i shtuar hosanrat edhe në gjuhë të huaja, i kishte dehur aq shumë pushtetarët e diktaturës, sa të porositnin kalemxhinjtë e pallatit të Lanës edhe për atë këngën e pabesueshme me refrenin paranojak: "Lum moj Shqipëri që na ke!"...

Në të gjithë historinë e shkruar të njerëzimit, edhe diktatorët i kanë thënë atdheut vetëm: "Lum që të kemi!", kurse pushtetarët tanë të diktaturës arritën ato kufij marrëzie sa t‘i thoshin dhe Atdheut: "Lum moj Shqipëri që na ke!"... Ndoshta qe pikërisht kjo shkallë marrëzie e pushtetarëve tanë të diktaturës së Hoxhës, ajo që i bëri dhe metrolinearët e botës të na quanin deri edhe "fener i kuq i Europës"...

Kjo hyrje më duket e nevojshme për të respektuar edhe atë brez të ri që deshi Zoti të mos e përjetonte kohën e Shqipërisë kur "Diktatura e proletariatit ishte demokracia më e kulluar", kur të gjithë "miqtë tanë të shtrenjtë" prisnin radhën për të dalë njëri pas tjetrit "tradhtarë të marksizëm-leninizmit dhe të shitur tek imperializmi amerikan", kur udhëheqja jonë e ndritur metrolineare e këshillonte Kinën e Maos të pushkatonte dhe Ten Hsiao Pinin, kur radhët e qumështit për fëmijët e vegjël nisnin qysh në orën dy pasmesnate, sepse tregu nuk kishte as gjizë dhe Shqipëria Socialiste dhe Popullore njëherësh merrte çmimin ndërkombëtar të "Ushqimit më të mirë për popullin"...

Duket sikur ndërkombëtarët po përpiqeshin t‘i kujtonin pushtetarët tanë, aq të dhënë pas industrisë së rëndë e metalurgjikut rrangallë, që të shtonin pak ushqime të domosdoshme në tregun ku miu thyente kokën. Por nuk kujtoheshin dot për këtë nevojë popullore pushtetarët tanë të diktaturës dhe as miqtë e tyre metrolinearë nëpër botë. Të parët e kishin të siguruar mirëqenien e tyre si shërbëtorë të diktatorit, kurse të dytët e kishin mendjen te përsëritja e ciklit: kongrese, mbushje dhëmballësh, pushime në bregdet, rroga të majme e deri shpërblime për të zhvilluar bizneset e tyre private, gjithnjë "në luftë me sistemin e kalbur kapitalist"...

Të gjitha ato që thashë në radhët e mësipërme, nuk kanë vetëm respektin për brezin fatlum që nuk e provoi diktaturën dhe "mrekullitë" e socializmit-feudalizëm ushtarak aziatik të regjimit të Hoxhës. Jam i detyruar të respektoj me ato radhë edhe kujtesën e miqve ndërkombëtarë të pushtetit të sotëm. Dhe dua t‘u them këtyre miqve, aq haptazi sa u thuhet miqve: Zonja dhe zotërinj të botës së lirë, kemi një traditë sa të gjatë dhe të hidhur në këto anët tona: Miqtë e pushtetit nuk kanë qenë, nuk janë e nuk do të jenë kurrë miq të Shqipërisë, sepse miqtë e pushtetit nuk mund të jenë edhe miq të shtetit të së drejtës e të vetë demokracisë!

Me gjithë respektin për përpjekjet e shumta dhe ndihmën bujare të institucioneve europiane dhe amerikane në këto vitet e pambaruara të tranzicionit tonë, tranzicion që duket se nuk merret vesh se për ku shkon pas rënies së diktaturës e më duket se nuk e marrim vesh jo vetëm ne si popull, por nuk po e merr vesh se për ku shkojmë as klasa jonë politike e mbetur tetëmbëdhjetë vjet në një klasë, po nuk e marrin vesh as miqtë tanë aq të dhënë pas pushtetarëve tanë të tranzicionit, në vend që të jepeshin pas demokracisë, që gëzojnë prej kohësh në vendet e tyre të zhvilluara.

Se nuk ka si të kuptohet ndryshe qëndrimi aq i habitshëm i mjaft miqve të pushtetarëve tanë të tranzicionit, kur na vizitojnë si mësues të demokracisë dhe na ikin si nxënës të pushtetarëve tanë. Na ikin për të na vizituar sërish, duke përsëritur po të njëjtin cikël: Takime vëllazërore me pushtetarët, dalje dhe nëpër tribunat e mitingjeve partiake si tifozë të pushtetarëve tanë, urimet për jetë të gjatë pushtetit të radhës dhe deklaratat si avokatë, jo të demokracisë, por të pushtetarëve tanë edhe në institucionet euroatlantike...

Të nderuar miq të pushtetarëve tanë, kudo që jeni në Europë apo në Amerikë, ne shqiptarët e thjeshtë presim me padurim që ju, si përfaqësues të vendeve me demokraci të zhvilluar, të na i mësoni paksa dhe pushtetarët tanë të radhës që të heqin dorë nga bindja e tyre e vjetër se "edhe demokracinë mund të zhvillojnë më mirë komunistët me shërbëtorët e diktaturës, të heqin dorë më në fund nga bindja e tyre se standardet e demokracisë mund të vonohen dhe ca kohë, duke pasur ca miq në institucionet euroatlantike...

Zonja dhe zotërinj të nderuar, që na vini si miq të thekur të pushtetarëve tanë të radhës, duke dëgjuar vetëm pushtetarët tanë si miqtë tuaj, ju nuk mund të përfaqësoni më as institucionet euroatlantike dhe as demokracinë e vendeve tuaja. Duke shpërfillur të drejtën e popullit për hir të miqësisë suaj personale me pushtetarët, ju arrini të shpërfillni jo vetëm institucionet që ju dërgojnë te ne, por edhe vetë popullin tuaj. Sepse, sikundër e dini fare mirë, zonja dhe zotërinj të nderuar, parimet e lirisë e të demokracisë nuk ndryshojnë dot sipas zjarrit të pritjeve që ju bëhen nga pushtetarët e vendeve të ndryshme, qofshin këta dhe pushtetarët tanë aq të përgjëruar për miq personalë në institucionet e rëndësishme euroatlantike. Tymi i pritjeve festive që ju sigurojnë pushtetarët tanë, nuk mund ta fshehë tymin e institucioneve të djegura të demokracisë... Duke dëgjuar vetëm zërin përkëdhelës të pushtetarëve, ju nuk i vini veshin as të drejtës së shenjtë të popullit dhe as vetë detyrës suaj fisnike për të ndihmuar demokracinë edhe në vende si Shqipëria jonë e varfër e tranzicionit rraskapitës, por na silleni edhe në Shqipërinë tonë të lodhur nga tranzicioni si të ishit në Afrikën Qendrore të Papa Bokut...

Si e kreu detyrën, për shembull, zotëria i nderuar Tom Rixh, që erdhi prej Amerikës së largët me synimin fisnik të këshillonte qeverinë tonë për çështjet e sigurisë? Mori rreth 500 mijë dollarë shpërblim dhe duket se e mësoi qeverinë tonë vetëm për dy gjëra: të mbante të fshehtë shpërblimin që i dha atij për punën e këshilltarit të sigurisë me shënimet e Fazlliçit dhe të shpëtonte nga drejtësia fajtorët e krimit shtetëror të Gërdecit, por nuk na e rriti dot sigurinë sa të shpëtonte ata 26 qytetarët e pafajshëm të mbetur në kraterin e Gërdecit, as të shpëtonte ata qindra qytetarë të plagosur dhe as ato fshatra të tëra të rrënuara nga shpërthimi i korrupsionit të qeverisë sonë, të këshilluar prej tij për problemet e sigurisë...

Na erdhi për vëzhgimin e zgjedhjeve ambasadorja e nderuar Gllover, që kishte thënë të vërtetën pa dorashka për një palë zgjedhje të kaluara e ta paharruara, por na zemëroi shumë pushtetarët tanë dhe kjo e detyroi zotërinë e nderuar Grosruk të vinte me një frymë për të qetësuar mikun e vet pushtetar në Tiranë. Dhe rezultati qe një raport kaçamak bajat për zgjedhjet e 28 qershorit, një raport ku frazat hedhin poshtë njëra-tjetrën në mënyrë aq skandaloze, sa duket më shumë si ato raportet e komisioneve tona parlamentare me dy konkluzione të kundërta...

Në atë raport, gjysma Grosruk e gjysma Gllover, quhen si progres:

a- Kartat e identitetit - a thua se nuk u lanë pa to rreth 300000 zgjedhës shqiptarë e nuk u seleksionuan më tej prej pushtetarëve partiakë edhe mijëra të tjerë, duke u hequr kështu të drejtën e votimit qindra mijëra shqiptarëve. Vërtet harron zotëria i nderuar i OSBE-së se edhe me kartat e identitetit zanatçinjtë tanë të manipulimit mund të vjedhin vota po aq sa dhe me certifikatat?...

b - Lista elektronike e zgjedhësve - a thua se hedhja në kompjuter e një liste zgjedhore, ku voton dhe vetë i ndjeri Shefqet Vërlaci, është vërtet një progres në standardet e zgjedhjeve...

c - Pajisja me video e qendrave të numërimit - duke harruar se po në atë raport thuhet se "në 1/3 e qendrave të numërimit, numërimi i votave qe i keq ose shumë i keq"... Kësaj, zotëria i nderuar Grosruk, nga anët tona të pamësuara sa ju me zgjedhje të lira e të ndershme, i themi thjesht: "Hiç po Habili"... Po qe se kini dhe ju aq vështirësi sa thonë pushtetarët tanë se paskan rusët në përkthimin e shqipes, nuk është faji i shqiptarëve. Shqiptarët e përkthejnë saktë Stalinin dhe e dinë mirë që ai mbante për vete vetëm numërimin e votave, se të tjerat nuk i hynin fare në punë... Këtë mangësi të vogël e keni vënë re dhe ju në raportin tuaj e prandaj nuk merret vesh se nga e nxirrni atë konkluzion aq të bukur që "zgjedhjet e 28 qershorit në Shqipëri qenë një hap përpara, pasi qenë më të mira edhe se të mëparshmet, por patën vetëm ndonjë mangësi të vogël si numërimi i votave"... Përpara për ku shkon ky hap i hedhur në zgjedhjet e 28 qershorit, zotëria i nderuar Grosruk, në qoftë se numërimi i votave ishte i keq apo shumë i keq në 1/3 e qendrave të numërimit? Sa deputetë mund të shpiken me këtë numërim të shpifur? Vërtet nuk e dini ju se 1/3 e votave të numëruara shumë keq mund t‘u ndërrojë krahun 15% të deputetëve të Kuvendit të ri shqiptar? Vërtet nuk jeni kujtuar të bëni llogarinë më të thjeshtë, apo ajo llogari e thjeshtë nuk është në interesin e miqve tuaj pushtetarë?...

Ja pse nuk është faji i shqiptarëve, zotëria i nderuar Grosruk, por i miqve tuaj pushtetarë, nëse shqiptarët lihen jashtë votimeve me qindra mijëra, nëse dhe opozitës i shkelet e drejta ditën për diell edhe nga juristë që shkelin ligjin duke recituar edhe deklaratat tuaja si deklaratat e pushtetarëve, të cilëve u shërbejnë verbërisht edhe në kundërshtim me ligjin... Nuk është faji i shqiptarëve nëse raporti që i mbani ju atij institucioni të lartë të Europës së Bashkuar, është një raport as mish as peshk, që nuk u duhet as shqiptarëve të penguar edhe nga ju për të zhvilluar zgjedhje të lira e të ndershme, nuk i duhet as Europës dhe as Amerikës mike të lirisë e të demokracisë së shqiptarëve dhe jo të pushtetarëve të tyre stalinistë. Ai raport u duhet vetëm miqve tuaj pushtetarë në Tiranë, që u siguron dhe ca kohë më shumë në pushtet, duke u mohuar shqiptarëve një gjë çuditërisht të shpërfillur me aq lehtësi në raportin tuaj, u mohon - shqiptarëve që nuk janë miqtë tuaj personalë - të drejtën e shenjtë për administrimin e ndershëm të votës së tyre. Këtë të drejtë edhe shqiptarët e tranzicionit të gjatë të udhëhequr nga komunistët stalinistë të Partisë së Punës e kanë të garantuar në letër nga të gjitha Konventat Ndërkombëtare dhe është detyrë edhe e institucionit që përfaqësoni ta ndihmojë atë garantim realisht me çdo mënyrë demokratike e jo t‘ua mohojë për hir të miqësisë suaj me pushtetarët tanë të radhës. Ja pse miqtë e pushtetit nuk mund të jenë miq të vërtetë të Shqipërisë.

Daut Gumeni, Shqip

Ehad Berisha; Shqiptari 14-vjeçar që po mahnit Broduej

Në një nga skenat më të famshme të botës, në teatrin e Nju Jorkut, në Broadway një djalë simpatik, fare i ri, 14 vjeç, ka mahnitur spektatorët duke shpërthyer emocione dhe duke kthyer vëmendjen e aktorëve të njohur të teatrit amerikan, si Tim Blake Nelson, Richard Mawe, Shorey Walker, Valerie Redd, Judson Jones, William Franke, Benard Cummings, Matt Savings, Doug Sheppard dhe Helen Merino.

Ai është djali nga Shqipëria, Ehad Berisha, i cili ka ngjitur skenën e “Theater East” duke qenë protagonist në premierën e shfaqjes “Eye of God”, të shkruar nga Tim Blake Nelson dhe vënë në skena nga Lisa Devine.

Aty ku me shekuj aktorëve, yjeve të Hollivudit u është dashur të prisnin për t’u bërë të famshëm, aktori i vogël shqiptar ka triumfuar në një mbrëmje. Aktori i rrallë është cilësuar shqiptari Ehad ka qenë dominues dhe i përsosur në skenë.

Suksesi që ka pasur shfaqja, që së pari është vënë në ekran, është ndër shfaqjet më të vlerësuara nga kritikët e producentët amerikanë.

Ndërsa 14-vjeçari ka pasur rolin e Tomit, dëshmitarit të vetëm që ka parë ngjarjen makabre dhe tragjedinë që ndodh në dramë. Ehad Berisha komentohet nga mediat profesionale se është një personazh i munguar, ndërkohë që ka mjaft Tom-ë në shoqërinë e sotme. Ndërsa 14-vjeçari e ka përballur me talent të rrallë duke marrë mbi vete dhe kapur deri në detaje edhe tragjedinë e njerëzve të tjerë.

Aktor i bukur, që ka përcjellë në mënyrë të alternuar pamjen e tij simpatike dhe egërsinë, duke sjellë shëmbëlltyrën e një të riu të zymtë.

Ngjarjet e kësaj drame janë të vendosura në një lagje të qytetit Kingfisher në Oklahoma. Drama e shkruar nga Nelson është një histori dashurie mes një gruaje të pafajshme dhe një çifti të ri dhe një njeriu të fortë të besimit. Gjithë kjo ngjarje, e cila në skenë zgjat më shumë se një orë e gjysmë, është interpretuar nga trupa e teatrit "The East Theater", me aktorët Morgan Baker, Ehad Berisha, Benard Cummings, William Franke, Judson Jones, Helen Merino, Riçard Mawe, Valerie Redd, Matt Savins, Doug Sheppard, Shorey dhe Walker. Drama tregon se "Në qytetin Kingfisher, Oklahoma, një grua e re, ka shënime që i plotëson dëshmitë se është e pafajshme, është një njeri me besim të fortë. Pas vrasjes së saj një djalë i ri Tomi (në rol Ehad Berisha) është dëshmitar i vetëm i një vrasje brutale në qytetin Kingfisher, Oklahoma, ku në mes të kësaj ngjarje makabre, është vija ndarëse ndërmjet një historie morale dhe radikale". Katërmbëdhjetëvjeçari Ehad Berisha vjen nga një familje patriote e atdhetare nga qyteti i Mamurrasit, me origjinë nga Kosova. Aktori i vogël shqiptar e ka nisur karrierën e tij katër vjet më parë, ku ka marrë pjesë në një konkurs teatral në Los Angeles - IPOP 2008. Këtu fiton me sukses tri çmime. Gjithashtu Ehadi ka marrë vendin e tretë edhe për TV Commercials, vendin e tretë për monologun dhe vendin e dytë si aktor i vitit, më 2008. Pas kësaj aktori i ri shqiptar Ehad Berisha ka luajtur një nga rolet kryesore për Comedy - net, një shfaqje teatrale për fëmijë në New York City.

Pas shfaqjes së premierës në skenën e teatrit "The East Theater" në Nju Jork, Ehad Berisha dha këtë intervistën e mëposhtme ku sigurisht edhe atij vetë nuk i mungojnë emocionet dhe befasia që mori pas rolit duke treguar dhe historinë e jetës së tij.

Kur emigruat në Amerikë, shkolla dhe rruga juaj këtu?

Në gusht të vitit 1997 familja ime emigroi në SHBA. Unë kam qenë dy vjeç. Prindërit e mi, nëna Lavdia dhe babai Milazim Berisha, janë lindur dhe kanë jetuar në Mamurras, po ashtu edhe unë me vëllanë kemi lindur në Mamurras. Pas ardhjes në SHBA, kemi jetuar në një lagje shqiptarësh, në Brooklyn - NY, për 4 vite, ndërsa tani kemi 8 vite që jetojmë në Manhattan. Jam në vitin e parë të shkollës së mesme në NYCI.

Ehad, çfarë të nxiti që të bëhesh aktor? Kur e nise këtë karrierë?

Kam 4 vite që kam nisur këtë karrierë. Kam qenë vetëm 10 vjeç, kur për herë të parë kam konkurruar.

A ishte e vështirë për ju t’i hynit kësaj rruge për të tërhequr vëmendjen, për ta njohur talentin juaj?


Po kam pasur vështirësi. Por, kam pasur mbështetje të jashtëzakonshme nga prindërit e mi, të cilët sakrifikojnë gjithçka dhe nuk kursejnë asgjë për mua, që talenti im të njihet. Kjo më ka ndihmuar shumë dhe më ka bërë gjithsesi edhe më të lehtë këtë rrugë për të cilën kam shumë pasion.

Ehad, në mos gabohem, ju keni ka qenë i përfshirë në disa produksione teatrale në Booker T. Washington dhe Emily Dickinson School. Keni studiuar në John Robert Powers, New York. Përveç kësaj, jeni ai që keni fituar disa çmime si: "LA iPOP" në aktrim komercial dhe monologues. Dëshirojë të pyes, Ehadi a është i ngazëllyer për t'u bërë një aktor i madh?


Pyetje e vështirë kjo për mua, pasi dëshira ime për t'u bërë një aktor i madh është një ëndërr imja, por më duhet shumë punë për të arritur deri atje.


Mirëpo, cili është rezultati i gjithë kësaj pune të bërë deri më tani?


Si rezultat i kësaj pune 4-vjeçare, kam pasur fatin të konkurroj në Los Angeles - IPOP 2008, ku pata sukses dhe fitova 3 çmime. Fitova vendin e tretë për TV Commercials, vendin e tretë për (monologun) monologue dhe vendin e dytë si aktor i vitit 2008. Pas kësaj kam luajtur një nga rolet kryesore për Comedy - net, një shfaqje teatrale për fëmijë këtu në New York City. Gjithashtu, në korrik të këtij viti kam punuar me një këngëtar kanadez, për të përgatitur një videoklip, ku shpresoj se do të ketë sukses pasi është jo vetëm një këngë, por një mesazh për të gjithë fëmijët në botë. Por, suksesi më i madh ka qenë me Theater East, pasi kam pasur fatin të punoj me aktorë të njohur të skenës dhe si rezultat i kësaj pune, momentalisht jemi duke luajtur “Eye Of God” në New York City. Jam shumë i lumtur që pata fatin të luaj një nga rolet kryesore në këtë premierë tipike njujorkeze, të Tim Blake Nelson, aktor i njohur, producent dhe autor i disa filmave dhe skenës së teatrit në Amerikë.

Cilët janë idhujt e tu të artit skenik?

Idhujt e mi janë shumë, por disa prej tyre që janë Hugh Lanrie, Adam Sandler, Ben Stiller e shumë të tjerë.


Çfarë duhet të ketë një aktor si ju (14 vjeç) që e nis kaq herët karrierën, për të pasur një rrugë të suksesshme si aktor teatri?

Për të nisur një karrierë në moshë të re për mua duhet kurajo, besim në vetvete, përkushtimi dhe puna e madhe në skenë.

Na trego diçka nëse di edhe për aktorin e shquar shqiptar Aleksandër Mosiu, lidhur me këtë emër se sa mundet, edhe ju të keni mësuar nga ai?

Po, di që Aleksandër Moisiu ka qenë një aktor shumë i madh në skenat e teatrit evropian. Emri i tij, rruga dhe puna e Aleksandër Moisiut, me jep kurajo, besim, dhe shpresë se me shumë punë ëndrrat mund të bëhen realitet.

A është teatri, skena dhe interpretimi i juaj, pra, gjithçka që ju keni si ëndërr?

Pyetje e bukur kjo - shumë faleminderit! Ëndrra ime është pa dyshim për të pasur suksese si aktor, por kam dëshirë në të njëjtën kohë për të mbaruar shkollën e mjekësisë.

Çfarë do të thotë për ty që të jesh aktor shqiptar, 14 vjeç, dhe të luash një rol kryesor në Brodway, ku kanë hedhur hapat e parë dhe aktorë të mëdhenj amerikanë - më pas edhe yje të Hollivudit?

Më shumë përgjegjësi dhe më shumë kërkues ndaj vetes për të treguar se jemi me të vërtetë një popull i traditës, nga më të qytetëruarit e Ballkanit, të Evropës. Teatri shqiptar sipas zbulimeve arkeologjike zë një vend të veçantë në historinë e Ballkanit, qysh në kohën e ilirëve, ndaj do të thosha se jam shumë i gëzuar dhe i lumtur, që kam fatin të luaj në skenat e teatrit njujorkez, por gjithashtu jam shumë krenar që jam shqiptar. Dhe që të gjithë kolegët e mi e dinë që jam shqiptar.

Keni qenë ndonjë herë në Shqipëri apo në Kosovë?

Jo, nuk kam qenë as në Shqipëri e as në Kosovë, megjithëse me prindërit, të afërmit, miqtë dhe shokët bëjmë një jetë si në Shqipëri. Kemi krijuar një “Shqipëri të vogël" së bashku me komunitetin këtu në Nju Jork. Por, sidoqoftë besoj se së shpejti do të vizitoj Shqipërinë dhe Kosovën. Kanë qenë disa nga obligimet e mia në shkollë, teatër e tjera, që nuk më kanë dhënë gjer tani mundësinë. Por, me zor po e pres të vijë vera tjetër dhe të shkoj në Shqipëri edhe në Kosovë, pasi babai im është nga Gjakova.

Çfarë vlerësoni më shumë tek ne shqiptarët, në Amerikë?


Shqiptarët në Amerikë janë shumë të respektuar kudo. Kur thua që jam shqiptar, sheh një respekt të madh nga të tjerët e sidomos nga amerikanët, që pas ngjarjeve në Kosovë, i kanë shtuar njohuritë dhe dinë më shumë për historinë tonë. Kjo, pra, më jep një kënaqësi të madhe shpirtërore.

Cilat janë disa nga planet e tua për të ardhmen?


Do të vazhdoj me teatrin, por në të njëjtën kohë do të punoj me Tim Blake Nelson, pasi ai ka një projekt për një film që besoj do të realizohet vitin që vjen.

Standart

Video e Ehad Berishës në YT : http://www.youtube.com/watch?v=x062DDc13cg

Stop minareve !

"Stop! Thuaj po ndalesës së minareve", shkruajnë reklamat në gjuhën franceze dhe gjermane, duke iu referuar referendumit që do të mbahet në nëntor në lidhje me ndërtimin e minareve në Zvicër, fushatë kjo që po drejtohet nga partia më e madhe në vend, UDC/SVP, me arsyetimin se "ato janë simbole të ideologjisë që është në kundërshtim me Kushtetutën".

Në rast se UDC/SVP ia del të grumbullojë mbi 100000 firma, atëherë qytetarët e Zvicrës do të votojnë nëse në të ardhmen minaret mund të prekin qiejt e Gjenevës, Zyrihut apo Bernës.

Pas, grumbullimit të firmave, votimi për ndalesën e ndërtimit të minareve do të mbahet më 29 nëntor të këtij viti. Në selinë e partisë në Bernë mbërrijnë çdo ditë nga 1000 nënshkrime. Sipas kalkulimeve të mediave zvicerane, ka gjasa që 51 për qind e votuesve do ta kundërshtojnë, ndërsa vetëm 35 për qind e tyre do ta përkrahin iniciativën për ndalimin e ndërtimit të minareve.

Më konkretisht, Partia e Popullit zviceran ka paraqitur në reklamë një grua me nikab dhe në prapaskenë flamurin zviceran të mbuluar me minaret të paraqitura si raketa.

Myslimanët në Zvicër druajnë një valë të re ksenofobie; ndërsa ministrat liberalë të kabinetit zviceran i tremben zemërimit të rreth 350 mijë myslimanëve që jetojnë në vend. Për momentin, shqiptarët në Zvicër, që përbëjnë një numër të konsiderueshëm të myslimanëve, edhe pse nuk janë implikuar drejtpërsëdrejti në këto polemika religjioze, ndihen të mllefosur. Aktualisht në Zvicër ka vetëm katër minare. Afishet e tilla provokuese ndaj të huajve, sikur të fundit me xhamitë, nuk janë të parat nga ana e partisë së djathtë UDC/SVP në Zvicër, tashmë të njohura për publikun zviceran, nëse përkujtojmë atë të "deleve të zeza" dhe tash së fundmi në Gjenevë, respektivisht gjetjen e afisheve në kufirin Zvicër-Francë, ku punëtorët francezë janë quajtur "arnak", duke i konsideruar ata si "persona non grata" në Zvicër.

Komisioni Federal kundër racizmit në Zvicër ka ndaluar vendosjen e reklamave të kësaj partie, për ndalimin e ndërtimit të minareve. Në Këshillin Nacional Zviceran, e gjithë kjo çështje shihet si një votim tipik lidhur me tolerancën. Po ashtu, Amnesty International ka hedhur poshtë kërkesën për ndalimin e minareve të bërë nga ekstremistët e djathtë përmes afisheve dhe i ka cilësuar këto afishe si provokative. Ministrja zvicerane e Punëve të Jashtme, Micheline Calmy-Rey, tha se ndalimi i ndërtimit të minareve do të rrezikonte sigurinë.

Në të njëjtën linjë me shefen e diplomacisë zvicerane, ministrja e Drejtësisë dhe Policisë, znj. Eveline Widmer-Schlumpf, ka deklaruar se këto afishe provokuese po dëmtojnë imazhin e Zvicrës në arenën ndërkombëtare. Por ndalesa e këtyre reklamave varet nga Kantonet, ka theksuar ajo. Duhet theksuar se në disa qytete si Bazeli, Lozana dhe Friburgu, nuk është lejuar publikimi i pllakateve të tilla në hapësira publike. Sidoqoftë, në një intervistë për mediat zvicerane, sociologu i njohur Kurt Imhof ka deklaruar: "Unë mendoj se pllakati e dëmton Zvicrën. Ai do të ketë jehonë botërore dhe pasoja të mëdha në dëm të Zvicrës".

Burimi : http://lajme.shqiperia.com/media/artikull/iden/328835/titulli/Dilema-zvicerane-per-ndalimin-e-minareve

Kompani gjigande aksionere?

Në themel të prodhimit kapitalist qëndron kombinimi i kapitalit financiar me burimet njerëzore e natyrore. Në shumë vende të botës, keto dy të fundit nuk përbëjnë pengesë për zhvillimin e tyre ekonomik.

Por mungesa e kapitalit financiar - i cili ne vendet e zhvilluar aktivizohet kryesisht nepermjet bursave financiare - perben shpesh nje handikap serioz. Kjo, sepse akumulimi individual apo familjar i kapitalit ka kufijte e vete te natyrshem. Ndersa thithja e kapitalit nga publiku i gjere nepermjet burses u jep mundesine kompanive te investojne per zgjerimin dhe rinovimin e tyre ne permasa shume me te medha se sa do ia lejonte akumulimi individual apo familjar i kapitalit.

Shqiperia eshte nje nder vendet qe jane penguar jo pak nga mosfunksionimi i burses fianciare. Sepse Bursa e Tiranes ka me se 10 vjet qe eshte themeluar, por nuk funksionon si nje burse reale - asnje kompani nuk ka listuar deri me sot aksionet e saja ne te. Dhe pa nje burse reale nuk mund te flitet per kompani te mirefillta aksionere. Tre jane faktoret per kete handikap te ekonomise shqiptare: mungesa e kapitalit shoqeror, skemat piramidale, dhe bilancet e dyfishta. Le t'i analizojme me rradhe keta faktore.

Sociologu James Coleman e ka perkufizuar kapitalin shoqeror si aftesine e pjestareve te nje shoqerie per te punuar se bashku ne grupe dhe organizata, per synime te perbashketa. Me tej, filozofi Francis Fukuyama ka argumentuar se modelet teorike qe bazohen ne presupozimin se cdo pjestar i shoqerise ne nje ekonomi tregu synon maksimizimin e fitimit personal mund te shpiegojne vetem 80% te rritjes ekonomike se nje vendi me institucione te maturuara te shtetit ligjor. Pjesa tjeter, thote ai, mund te shpiegohet me diferencat qe kane vendet e ndryshme ne nivelin e kapitalit shoqeror te tyre. Madje politolgu Robert Putnam, duke analizur Italine e jugut dhe te veriut, ka provuar statistikisht se diferencat ne nivelin e kapitalit shoqeror shpiegojne edhe diferencat rajonale te zhvillimit ekonomik brenda te njejtit vend.

Ne Shqiperine e sotme, niveli i kapitalit shoqeror eshte ndoshta nder me te ultit ne bote. Dhe kjo, ne pamje te pare, duket se eshte pasoje e drejtperdrejte e imponimit te kolektivizmit ekstrem nga ish-regjimi komunist. Por nje veshtrim ne te kaluaren e Shqiperise nxjerr ne pah se ndjenja e komunitetit dhe e bashkepunimit vullnetar nuk ishte dhe aq e zhvilluar edhe para ardhjes se komunisteve ne fuqi. Eshte e vertete se filiza te kesaj ndjenje mund te vereheshin ne fshatra me barazi relative shoqerore (sidomos per mirembajtjen e kullotave te perbashketa), ose ne lagjet tradicionale te qyteteve (kur behej fjale per pastrimin e rrugicave), por ne pergjithsi, ndjenja e komunitetit ishte pak e zhvilluar edhe ne ato vite. Fibrat qe mbanin te lidhura komunitetet ishin me teper te k**akterit vertikal se sa horizontal. Keshtu, nje individ kishte shume me teper gjasa te kontribonte per komunitetin kur ia kerkonte i pari i fisit se sa si rrjedhoje e ndjenjes se te qenit pjese e komunitetit.

Ne kushtet aktuale, si rrjedhim i tradites se varfer ne drejtim te bashkepunimit vertet vullnetar midis anetareve te shoqerise shqiptare, eshte e veshtire te krijohet sot nje kompani gjigande, ne te cilen te jene bashkepronare mijra apo dhjetra mijra aksionere. Maksimumi, shqiptaret mund t'i bashkojne kapitalet me pjestare te familjes, kusherinj, apo miq te tyre te ngushte. Dhe potencilali i rritjes se kompanive te krijuara ne kete menyre kufizohet nga pamundesia per te akumuluar sasira te medha kapitali, si dhe nga aftesia e pasardhesve te themeluesve per te vazhduar biznesin e prinderve te tyre.

Nje shembull nga SHBA-ja, ku ndoshta ekzistojne kushtet me ideale per zhvillimin e nje kompanie gjigande aksionere, e ilustron mire kete handikap. An Wang, nje emigrant kinez, themeloi ne vitin 1951 'Wang Laboratories', nje nga kompanite me te suksesshme amerikane ne fushen e teknologjise. Por kur doli ne pension ne vitet '80, ai insistoi qe ne krye te kompanise te vihej i biri, Fred Wang, i cili nuk ishte aq i afte sa menaxhere te tjere te kompanise qe s'kishin lidhje gjaku me Wanget. Ky nepotizem i hapur i armiqsoi menaxheret e tjere, dhe si rezultat, shumica e tyre u larguan nga kompania. Fill pas kesaj, 'Wang Laboratories' shenoi humjen e pare ne bilancin e vet. Ndersa ne vitin 1992, deklaroi falimentimin.

Sasia e vogel e kapitalit shoqeror ne Shqiperi mund ta shpiegoje mungesen aktuale te kompanive gjigande aksionere, por jo plotesisht. Sepse ne mes te viteve '90, u krijuan disa kompani shqiptare gjigande, te cilat funksiononin pothuaj si shoqeri aksionere - ato, ne vend qe te shisnin aksione ne burse, thithnin depozita drejtperdrejt nga publiku. Dhe si u be e mundur kjo gje? Ajo qe i mungonte shoqerise shqiptare ne kapital shoqeror u plotesua nga qeveria me mbeshtetjen e nenkuptuar qe i dha atyre kompanive. Dhe kur ato falimentuan, me to falimentoi edhe vete qeveria. Por c'eshte me e rendesishme ne nje kendveshtrim ekonomik afatgjate, me to u gropos edhe besimi i shqiptareve ne mundesine e funksionimit te kompanive gjigande aksionere vendase.

Nje faktor tjeter i rendesishem qe shpiegon mungesen e kompanive gjigande aksionere shqiptare eshte praktika e gjitheperhapur e bilanceve te dyfishta. Ne mendjen e shqiptareve te thjeshte, eshte i ngulitur perceptimi se nuk ka asnje biznes vendas qe raporton fitimet reale te tij. Dhe ne keto kushte, si mund te presesh qe ata te turren drejt burses per te blere aksionet e nje kompanie shqiptare? E cila, sipas gjykimit te tyre, mund te raportoje ne bilanc nje dividend 10 euro per aksion, nderkohe qe dividendi real mund te jete 100 euro per aksion...

Vende te ndryshme, mungesen e kapitalit shoqeror dhe mungesen e besimit tek anetaret e shoqerise per njerzit pertej lidhjeve fisnore apo miqesore, e kane zgjidhur ne dy menyra: me nderhyrjen e shtetit dhe/ose me thithjen e kapitaleve te huaja. Keshtu per shembull, Taivani ka perdorur modelin nacionalist, duke krijuar kompani gjigande me kapital shteteror dhe duke ia shitur pastaj nje pjese te aksioneve publikut te gjere. Fushat ku ka investuar shteti taivanez (petrokimia, ndertimi i anijeve, celiku, alumini, aeronautika, gjysempercuesit) kerkojne sasi te medha kapitali financiar. Dhe shoqeria taivaneze, e ndikuar fort nga konfucianizmi, nuk e ka pasur kapitalin e nevojshem shoqeror per te krijuar kompani aksionere te permasave qe kerkojne keta sektore. Ndersa Republika Popullore e Kines, e ndikuar po nga i njejti konfucianizem, zgjodhi nje model hibrid. Pervec investimit nga ana e shtetit, ajo inkurajoi thithjen e kapitalit te huaj per te modernizuar industrine e vjeter maoiste. Si rezultat, investimet e huaja te drejtperdrejta ne Kine u rriten nga 1.3 miliard dollare ne vit qe ishin ne 1984, ne 74 miliard dollare ne vitin 2007.

Kuptohet qe modeli taivanez ka pak gjasa te funksionoje ne Shqiperi - eksperienca e viteve komuniste dhe e viteve '90 u dha shqiptareve leksionin e hidhur se nuk duhet t'i besojne shtetit kur ai behet ne menyre eksplicite apo implicite pjesmarres ne ekonomi. Ndersa modeli kinez kerkon qe investitoret e huaj te binden se vendi ka arritur nje stabilitet politik te tille qe ndryshimi i qeverive te mos rrezikoje investimet e tyre. Gjithashtu ata duhet te binden se qeveritaret shqiptare do i dedikohen seriozisht permiresimit te infrastruktures, e jo mbushjes se xhepave te veta me parate e alokuara per zhvillimin e saj. Vetem kur investitoret e huaj te binden per keto dy gjera, mund te shohim nje prurje vertet te madhe te kapitaleve ne Shqiperi - te ngjashme ne magnitude relative me ato te vendeve te Azise juglindore apo Europes lindore.

Po per kompanite gjigande aksionere shqiptare sa duhet te presim? Ndoshta gjate...



Nga Dr. Eduard Zaloshnja
(Botuar ne gazeten Panorama)

Shqiptarët duan të jenë bashkë në një shtet të përbashkët.

Të kaluarën e kemi të përbashkët, e ardhmja na do të bashkuar. Ne shqiptarët vetëm në të tashmen jemi të ndarë.

- E kemi historinë e përbashkët si histori e rezistencës së përbashkët, e vuajtjeve dhe arritjeve të përbashkëta, e kryengritjeve dhe luftërave të përbashkëta çlirimtare.
- I kemi karakteristikat e përbashkëta: gjuhën shqipe, kulturën, traditën, doket e zakonet, vazhdimësinë territoriale.
- E kemi të përbashkët vullnetin për bashkim:
- referendumet e shqiptarëve do të na e mësonin atë që tashmë e dimë: shqiptarët duan të jenë bashkë në një shtet të përbashkët.
- E kemi interesin e përbashkët ekonomik: dyfishimin e tregut që sjell kushte më të mira për prodhim të brendshëm dhe investime nga jashtë. Aq shpesh e kemi dëgjuar të flitet për mirëqenien e shqiptarëve me ç'rast merret disi e mirëqenë qenia te kjo mirëqenie, mirëpo ne e dimë se ajo mbetet e ndarë në shtete të ndryshme dhe e parealizuar.
- E kemi edhte interesin e përbashkët të sigurisë: shqiptarët e ndarë paraqesin kafshata më të kollajshme për t'u kapërdirë nga Serbia e Greqia, fashizmi i të cilave nuk u ndëshkua sikurse ai i Italisë (sa i përket trevave të okupuara jashtë shteteve të tyre). Rrudhja e territorit të shqiptarëve është bërë nga lindja, veriu e jugu. Nuk është bërë vetëm nga ana e perëndimit, jo për shkak të perëndimit, por për shkak të detit.

Kur u njoh Shqipëria në Konferencën e Ambasadorëve në Londër në vitin 1913, nga 1.850.000 banorë shqiptarë, vetëm 750.000 u bënë banorë të Shqipërisë, kurse të tjerët mbetën jashtë shtetit nën mëshirën e regjimeve të huaja shtypëse.

Përveç lidhjes së Prizrenit, projektet më të detajuara dhe gjithëpërfshirëse për zgjidhjen e çështjes shqiptare i kishin Serbia e Greqia. Madje, kjo s'varej as nga ideologjia që ishte në pushtet në ato vende. P.sh. Partia Komuniste e Jugosllavisë në mbledhjen e dytë të AVNOJ-it, të përfunduar me 28 nëntor 1943 në Jajce të Bosnjes, i ndau shqiptarët që kishin mbetur jashtë Shqipërisë nëpër republika të ndryshme të sllavëve të jugut: më shumë shqiptarë në Serbi sepse ajo ishte më e fuqishme, mesatarisht eksploatimi i resurseve të shqiptarëve.

Edhe sot e kësaj dite mbretëron një asimetri drastike e të drejtave: në shtetet ku shqiptarët trajtohen si pakicë, ata kanë shumë më pak të drejta sesa pakicat kombëtare në vendet ku shqiptarët janë shumicë. Kjo asimetri, kjo mungesë e reciprocitetit i lë shqiptarët pa dinjitet kolektiv (sidomos karshi fqinjve të tyre). Ky deficit i dinjitetit kolektiv rezulton me inflacion të dinjiteteve të vetësforcuara individuale, e që më së miri shihet te krerët e ndryshëm shqiptarë të partive politike.

Në vend se të kemi politikë shtetërore për shqiptarët kemi politika partiake për Shqipërinë. Elitat politike janë të pasura përderisa kombi është i ndarë. Nuk mund të gjeni politikanë të varfër, atyre thjesht, iu konvenon kjo gjendje. Vetëcensura është aq e shprehur kur vie puna te bashkimi kombëtar saqë jo vetëm që bashkimi kombëtar është vetëcensurë por edhe vetëcensura është bashkim kombëtar. Diskutimi dhe afirmimi i bashkimit kombëtar të ndihmon të çlirohesh nga vetëcensura si e tillë. Në anën tjetër, të gjithë ne kemi dëgjuar të thuhet edhe që bashkimi kombëtar është utopi. Mirëpo, ata që thonë kështu zakonisht angazhohen në forma të ndryshme t'i pengojnë të gjitha organizimet apo individët që bëheshin qesharakë?

Rreziku që u kërcënohet shqiptarëve nuk është vetëm fizik, nuk ka të bëjë vetëm me humbjen e territorit, të resurseve natyrore dhe të ngushtimit të perspektivës ekonomike. Rreziku është edhe shpirtëror: duan që Kosovën ta largojnë sa më shumë prej Shqipërisë, ta forcojnë aspektin e pavarësisë së Kosovës që konsiston në pavarësi nga Shqipëria, ta shkombëtarizojnë popullin shqiptar në Kosovë duke imponuar idenë e kombit të paqenë kosovar. Kësisoj, në Kosovë, në vend se të kemi proces të shtet-ndërtimit, kemi projekt të komb-bërjes.

Më lejoni të përfundoj duke thënë se ose do të bëhet Shqipëria etnike duke e përfshirë edhe Kosovën, ose e ndarë nga Kosova edhe Shqipëria do të bëhet multietnike. Do të shpikin minoritete edhe në Shqipëri, do të sajojnë minoritete vllehe, maqedone, arumune, malazeze, rome, ndoshta edhe një minoritet të dytë grek e kushedi se çka tjetër. Ndikimi ndërkombëtar do të rritet drejt një sundimi joformal dhe përmbajtësor të tyre. Prandaj, ose do të na merrni ju neve, ose do t'iu marrim ne juve. Unë them që më mirë të na merrni ju në mënyrë që të bëhemi tamam ne - Ne Shqiptarët.

(Fjalim i mbajtur në tubimin me studentët e Shkencave Sociale të Universitetit të Tiranës, më 27 tetor 2008).

Higjiena, 38% e pacientëve infektohen nëpër spitale !

Një numër i konsiderueshëm pacientësh, teksa kurohen për një sëmundje bartin edhe infeksione të tjera, të njohura si infeksione spitalore. Sipas mjekëve në 100 pacientë, 38 prej tyre rezultojnë të prekur nga infeksionet spitalore, të cilat renditen si një ndër shkaqet kryesore të vdekshmërisë.

Të dhënat janë bërë publike gjatë sot gjatë një konference shëndetësore, me praninë edhe të ministrit të Shëndetësisë, Petrit Vasili. Ai duke pranuar ekzistencën e infeksioneve në spitalet tona premtoi se shumë shpejt do të hartohet një strategjie për minimizimin e tyre.

Dermatologjia, aty ku kurohen semundjet e lekures ??? (2)

"Arsyeja kryesore e ekzistencës së infeksioneve është, sepse përvec të tjerave dhe procesi i sterilizimit nuk funksionon në parametrat e duhura. Kjo është betejë për tu fituar" u shpreh ministri Vasili.
"Lufta kundër infeksioneve spitalore është një betejë e vështirë, por për t'u përballuar"-tha ai duke shtuar se një nga masat që do të merren është dhe përcaktimi në buxhet i një fondi që shkon për infeksionet spitalore.
Përcaktuesit kryesorë të infeksioneve spitalore janë 4, infeksionet e plagëve kirurgjikale, e akseseve onoze, infeksionet respitalore dhe ato urinare.

Në një studim të 4 viteve më parë ka pasur shifra të larta për infeksionet urinare dhe ato nga vendosja e akseseve onoze. Të dhënat e fundit tregojnë për një rënie të treguesve sa i takon këtyre infeksioneve në QSUT.
Pavijonet më të rrezikuara janë ato ku paraqiten të sëmurët më të rëndë, tek të cilët bien forcat imunitare dhe rritet risku për shfaqjen e infeksioneve. Faktorët e infeksioneve spitalore janë të shumtë, si ambientalë, infrastrukturorë, etj.

Shekulli

Varfëria! Shqipëria e bukëve dhe ilaçeve me listë

Berisha i shoqëruar nga Ylli Pango gjatë fushatës 2005 me listat e borxhlinjve në dorë tregonte se kjo ishte Shqipëria e mjerimit.

Në një tjetër takim zhvillohet në Institut Kamzë në një familje shumë të varfër, ku kishte vdekur kryefamiljari, i cili ka qenë demokrat me teserën e PD-së. Aty tregohet se familja nuk ka asnjë të ardhur, jeton me çfarë u falin të tjerët

Po ashtu një tjetër familje në qytetin e Korçës jetonte në një ambient prej 3m2 me një vajzë të vogël, nuk kishin as banjë, as ku të laheshin dhe as ku të kryenin nevojat personale, gruaja ishte invalide dhe jetonin me 7 mijë lekë në muaj, ishin të pastrehë dhe u kishin premtuar çdo vit që kishte zgjedhje që do ua zgjidhnin problemin e strehimit, por sa mbaronin zgjedhjet askush nuk kujtohej për ta. Një pjesë të mirë të ushqimeve i merrnin me listë kurse veshjet ua falnin, sepse nuk mund t‘i blinin vetë. Një familje në Kashar me dy fëmijë, jeton në një shtëpi totalisht të rrënuar, në kushte shumë të këqija.

Në Pukë, një burrë që ka fotografinë e Enverit në mur, merrte 3 mijë lekë të reja të ardhura në muaj.

Shtëpia e tij ishte krejtësisht e rrënuar. Ai tregon se në kohën e Enverit jetonte më mirë. Në Mokër të Pogradecit, një grua plakë e sëmurë, merr 2 mijë lekë përkrahje sociale, nuk blen dot ilaçet se nuk i dalin paratë. Me lekët e përkrahjes siguron thesin e miellit. I gjithë ky cikël, ku tregohet skamja, varfëria, kushtet tejet të vështira të familjeve shqiptare në të gjithë vendin, është ndjekur në rrjedhën e vëzhgimit të gazetarëve të "Fiks Fare". Për dy ditë me radhë temat kryesore të transmetuara në këtë emision kanë qenë pamje të varfërisë së tejskajshme, në të cilën jeton një përqindje jo e vogël e popullsisë shqiptare.

Shqip

“Ju rrëfej se ku ka gabuar Çabej me gjuhën shqipe”

Çabej ka bërë disa gabime me qëllim pasi në atë kohë ndoshta nuk mund ta shprehte të vërtetën në lidhje me klasifikimin e rrënjëve kryesore të gjuhës shqipe.

Të paktën ky është mendimi i studiuesit shqiptar, Çlirim Xhunga, i cili prej 2 vitesh është marrë me studimin e veprës Çabejt dhe me ngritjen e tezës së tij linguistike. Diçka tjetër, interesante në intervistën e dhënë ditën e djeshme ekskluzivisht për gazetën “Ballkan”, është se studiuesi Xhunga pretendon që shqipja është gjuha më e hershme dhe e kultivuar ndër shumë të tjera, përfshi këtu edhe greqishten e vjetër dhe latinishten. Për trajtimin e këtij problemi studiuesi ka pranuar të japë detaje dhe shembuj si vijon në bisedën e mëposhtme. Nuk është pak të bësh publike një deklaratë të tillë dhe të mos kesh reagime nga studiuesit e gjuhës dhe letërsisë, qofshin pozitive apo negative. Heshtja ndoshta do të thotë se ata i japin pjesërisht apo plotësisht të drejtë z.Xhunga, ose edhe kështu në mos qoftë, një tjetër gjë kuptohet; Ata nuk kanë gjetur argumenta që ta kundërshtojnë linjën e tij.

-Z.Xhunga, para pak kohësh në një shkrim tuajin ju argumentonit se greqishtja e vjetër dhe latinishtja e kanë prejardhjen prej shqipes së hershme. Cilat janë të rejat më të fundit nëse ka, bazuar në studimet tuaja që janë thelluar më tej?

Nga studimet dhe njohjet e mia mbi materialin gjuhësor të greqishtes së vjetër, latinishtes, gotishtes, sllavishtes kishtare, turqishtes, arabishtes, hebraishtes dhe deri në gjuhën japoneze, më rezulton që shqipja është gjuha e parë e kultivuar në mënyrë natyrore nga raca njerëzore. Pra populli i parë i cili ka arritur të artikulojë një gjuhë të kultiviuar ka qenë shqiptari. Me shqiptar unë nënkuptoj arbërit, ilirët, apo edhe paraardhësit e tyre. E kam më kollaj që me fjalën shqiptar t’i përfshij të gjithë paraardhësit tanë këtu, ndaj me këtë kuptim do ta përmend sërish këtë fjalë. Në konkluzionin tim del se bashkë me fjalën, edhe mendimi ka vulën shqiptare. Pra logjika, nuk është vepër e Platonit, as e Aristotelit, por vepër e mendimit shqiptar. Nga shqipja kanë lindur të gjitha gjuhët e tjera duke nisur që nga Amerika Latine deri në Japoni. Këtë unë e mbështes me një strukturë leksikore që është baza e fjalës në çdo gjuhë, për të cilat sapo fola.

-A nuk do të ishte paksa e guximshme të thoshim se nga shqipja kanë dalë gjuhët e tjera, ndërsa nga historia kemi fakte të ndryshme për popullsi më të hershme?

Fakt është se duke nisur që nga kohët më të vjetra, nga Mesopotamia, edhe tek egjyptianët, e më vonë te grekët dhe latinët. çdo fjalë zbërrthet me rrënjët që unë do u them më tej. Ndër rrënjët kryesore të shqipes, që hynë në përbërjen e çdo fjale të gjuhës sonë apo dhe të gjuhëve të tjera mund të fusim simbolin e yllit. Ky simbol është pjesë përbërëse e lëndës që ndërton fjalët në të gjitha gjuhët e botës. Marrim fjalën yll. Yll, ne e gjejmë të shkruar në të gjithë gjuhët e botës në trajta si: al, el, il, ol, ul, la, le, li, lo, lu. Ylli identifikohet me “al” te fjalët: Alban, Liban, ose libanon. Identifikohet me “el” te Enkelejda, ose tek helen. Me “il” identifikohet te ilirët, ndërsa me “ol” te katolikos. “Ul” është një yll i vjetër. “La” identifikohet me latin. Përsa i përket rrokjes “le” marrim për shembull fjalën greqisht “kleos”, që do të thotë në greqisht “i dëgjuar”, por që në fakt vjen nga rrënja shqipe, “që lind”. “Le” qëndron edhe në rrënjën e fjalës tjetër greqisht, “klepto”, që do të thotë “që vjedh”, “që le”. Rrokja “li” identifikohet me fjalën “Liburn”. “Lo” e kemi te shqipja me fjalën “loti” në shqip, por edhe te anglishtja, “flower”, (lule) etj. Ndërsa “lu” e gjejmë te fjala “lux,lucis”, “lumen”, etj. Pra gjithë ky varg i rëndësishëm e themelor ka shërbyer në ndërtimin e një miriade të tërë fjalësh duke filluar që nga Shqipëria deri në Japoni. Një varg tjetër shumë i rëndësishëm duke nisur që nga shqipja është vargu “ar”, pra flori; Vargu është: ar, er, ir, or, ur, ra, re, ri, ro, ru. Nëse në greqisht ne themi “arqi”, që ka kuptimin e zanafillës, kjo vjen nga ar, pra me qenë ar, ose me qenë flori. Apo fjala tjetër gjermane “Urzeit”, e cila vjen po nga rrënja “ar”. Kjo fjala vjen nga “ur” dhe “ze”, që do të thotë “qenë”, dhe “t” që është prapashtesë në anglisht e gjermanisht dhe do të thotë “me thënë”. T-ja dhe d-ja fundore në gjermanisht, anglisht dhe shqip, vjen nga “te”, “them”. Marrim fjalën “fund”. Ajo nuk është gjë tjetër veçse rrënja e fjalës shqipe “njoh” e kthyer mbrapsht, në latinisht, si edhe në gjuhë të tjera. “fundus”, “fine”, apo “find”, apo edhe “ala’ fin” në arabisht, që tek numërorët do të thotë “në fund”.

-Ka vargje të tjera si këto dy të parët shqipja mbi të cilat bazohen edhe gjuhët e tjera?

Është vargu po kaq i rëndësishëm i foljes “jam”: as, es, is, os, us, sa, se, si, so, su. Pra folja “jam” e shqipes, hyn gati në çdo gjuhë të botës. P.sh. kemi edhe një fjalë si “sweden” që do të thotë se “ish kopshti i Edenit”. Një folje tjetër shumë e rëndësishme është “njoh”, që e kemi përmendur edhe te shkrimi i mëparshëm. Rrënjët e vargut të saj janë: na, ne, ni, no, nu, naf, nef, nif, nof, nuf. Pra në këtë varg që tingëllon si i çuditshëm ne kemi foljen “njoh”, e cila edhe në shqip vjen nga pasthirmat: “nja”, “nje” ose “nji”, që do të thonë “ja” ose “qe”; “qe ku është”, apo “ja ku është”. Nga kjo kanë dalë edhe numërorët, “një”-”nji” dhe nga numërorët ka dalë pastaj kuptimi i foljes njoh. Nëse marrim pastaj rrënjën “fun”, nga ajo ka dalë “fund”, pra është d-ja fundore që kishte anglishtja e gjermanishtja. “Fun” nuk është gjë tjetër veçse “fundi” i konceptuar nga idealistët si fundi i botës, por në fakt nuk është fundi i botës, por fundi i dijes, i një dije, futur në prizmin e tyre idealist në konceptimin e botës. Ndaj dhe “fun” e “fund” kanë lidhje me fjalën “apokalips”. Kjo fjalë vjen nga shqipja dhe do të thotë “zbulohet ajo ç’ka kam fshehur mirë”. “Kiameti’ në turqisht, do të thotë “them (zbulohet) ky që jam”, pra kur të zbulohet se kush është ai që ka shkruar për këto gjëra vjen dhe fundi i botës. Ndaj dhe numri themelor 5000, shqip do të thotë “kur të merret vesh se kush jam, është fundi i botës”. Pra është parashikuar një 5000 vjeçar që njohja njerëzore të shkojë deri te fjala “yll” që është një fjalë primordiale sepse latini e ka përkufizuar me konceptin “linea”, që vjen nga fjala “njoh yllin”. Pra “li” do të thotë yll, ndërsa “ne” do të thotë njoh. Pra kur vjen ylli, ose njohja e yllit, është kufiri i mjaftueshëm i diturisë. Kapërcimi i këtij pragu është një blafstemi, e cila vjen po nga fjala yll dhe që do të thotë “yll është”. “Femi” në greqisht do të thotë përhap, ndërsa “bl”-ja nistore në të gjithë gjuhët është fjala yll. Kurse në anglisht fjala “blush”, “me u skuq”, vjen nga fjala “yll është”.

-A ia keni parashtruar këtë tezë tuajën profesorëve të fakultetit të gjuhësisë apo të Institutit të Gjuhë-Letërsisë?

Kam kontaktuar me disa profesorë por reagimet e tyre kanë qenë indiferente duke më thënë se nuk merren me këtë punë. Predispozitat për t’u thelluar në këtë fushë mungojnë në të gjithë. Kjo vjen sepse ka gjëra tabu, për të cilat më mirë të mos thellohemi sot.

-Në konkluzionet tuaja ju bini ndesh edhe me prof. e nderuar Eqerem Çabej. Çfarë do të thoshit në këtë drejtim?

Nga një studim që unë i kam bërë fjalorit etimologjik të Çabejt, por edhe studimit të tij në bashkëpunim me A.Xhuvanin për parashtesat dhe prapashtesat e shqipes, mund të them me bindje të plotë që Çabej ka lënë me ndërgjegje jashtë trajtimit etimologjik rrënjë shumë të rëndësishme të shqipes. Për mendimin tim ai ndoshta është penguar për ta bërë këtë gjë në atë kohë. Çabej është penguar të thotë fjalën e tij në këtë fushë. Gjithashtu, po të marrim shumicën e parashtesave dhe prapashtesave të studimit të tij, ato janë si të thuash rrjedhim alogjik i një premise të gabuar. Nëse ne pranojmë që këto gjëra janë bërë me dashje, atëhere dalim në konkluzionin se shkolla e Çabejt, me qëllimim i ka çuar studimet në një rrugë të gabuar sepse shumica e parashtesave dhe prapashtesave kryesore të shqipes nuk janë ato që thuhen në studimin e tij. Psh. nëse marrim prapashtesën shqipe “ul” vjen nga fjala yll, po kështu edhe prapashtesa “il” vjen po nga rrënja shqipe yll. Në mënyrë mekanike janë nxjerrë prapashtesat “il” dhe “ul”, kur ato bëjnë pjesë në rrënjë të tjera. Kur themi ne “përkul” kemi një fjalë të përbërë nga “për” dhe “kul”. “Kul” vjen nga një tok fjalësh që do të thotë “është yll”. Rrënja “kul” është e njëjtë me rrënjën shqipe “qiell”, ose me temën latine “cael”, “coel” apo e njëjtë me temën angleze “ceil”, si dhe me rrënjën greke “kel”, që është qielli.

Një shembull tjetër është kur themi fjalën “shekull”; ajo ka të bëjë me sintetizimin e asaj që i është dashur latinit për të shkulur konceptin dhe fjalën “yll” nga mendja e njerëzve. Vetë fjala “shkollë” vjen nga një temën latine “auscul-” që do të thotë “dëgjoj” por që do të thotë “ai = yll shkul (nga mendja)”. Në zbërrthimin e fjalëve duhet të kemi parasysh se kemi një përdorim të sinonimeve të yllit në vend të njëra tjetrës. Nëse kthehemi te Çabej dhe marrim fjalën “përkul”, nuk do të mund të heqim mekanikisht “ul” si prapashtesë dhe të mbetet një “përk”. Fjala “përkul” ka dy rrënjë siç janë “për” dhe “kul”.


Ky artikull është publikuar me 08/10/2005 ne Gazeten Ballkan, Autori : Petrika GROSI
link: http://ballkan.com/index.php?page=shownews&newsID=33137

Kopshti Zoologjik, vetëm me 6 kafshë

Kopshti Zoologjik i Tiranës për vizitorët nuk ofron më asnjë gjë, veç një ambienti të pastër dhe me gjelbërim, pasi kafshët janë drejt zhdukjes në këtë kopsht. Deri tani janë vetëm gjashtë lloje kafshësh.

Midis të cilave ariu, luani, tigri, ujku, dhelpra dhe disa lama. Por ambienti brenda ku janë pjesa më e madhe e këtyre kafshëve, është e pamundur të hysh për shkak të erës së keqe. Edhe pse dritaret janë gjithë kohën hapur, në pjesën ku është luani, ujku dhe tigri është e pamundur që të shkosh sepse mban erë e rëndë dhe ka mjaft insekte. Edhe pse fëmijët kanë shumë dëshirë të shikojnë luanin dhe tigrin, prindërit e tyre nuk i çojnë për t'i vizituar për shkak të ndotjes. Ata mjaftohen vetëm duke parë lamat, pasi ato janë edhe më të shumta, si dhe nuk janë vetëm nga një lloj si kafshët e tjera...!

Gjendja e parkut
Parku Kombëtar Zoologjik përbri Liqenit Artificial të Tiranës, dikur tepër i populluar me kafshë e shpendë të egra, sot është "tkurrur" e lënë në harresë. Parku Zoologjik i Tiranës është krijuar në vitin 1966, afro katër dekada me parë, ndërkohë që nga ajo ditë nuk është vënë dorë. Mjediset ku rrinë kafshët e shpendët e egra janë po ato. Mes problemeve të shumta që ndeshin punonjësit e këtij parku është dhe mungesa e ujit. Luanëve të parkut duket se u merret "fryma" në një hapësirë prej 150 metra katrorë, në të njëjtat kushte është edhe majmuni Silva, të cilit nuk i mungon gjë për të ngrënë, por në atë hapësirë të vogël nuk ka privilegjet e të qenit i lirë. Por pavarësisht numrit shumë të pakët të llojeve të kafshëve, interesi i qytetarëve është shumë i madh, sidomos në fundjavë. Sipas biletashitësit në Kopshtin Zoologjik, vetëm ditën e diel fitimi nga biletat kap rreth 30 mijë lekë të reja, pasi u shkojnë më shumë se 300 vizitorë. Por edhe ditët e tjera të javës kur dhe koha është e mirë, nuk mungojnë vizitorët; gjatë një dite shkojnë mesatarisht 40-70 persona. Bukuria e këtij kopshti ka filluar të zbehet ndjeshëm sidomos me pallatet shumëkatëshe që po ndërtohen rreth tij. Këto ndërtesa "gjigante" jo vetëm që po i zënë frymën këtij parku, por për shkak të ndërtimeve të shumta dhe mungesës së kanalizimeve të ujërave të zeza, ato që më parë njiheshin si liqeni i mjelmave tashmë janë kthyer në këneta. Frekuentuesit më të shumtë të tyre janë bretkosat dhe disa rosa, ndërsa nga mjelmat e shumta tani ka mbetur vetëm një, e cila futet shumë rrallë në ujë për shkak se ai është shumë i ndotur. Por ajo që është lënë në harresë të plotë është godina e cila më parë, kur Kopshti Zoologjik ishte në ditët e lulëzimit, përdorej vetëm për ekspozimin e shpendëve. Në këtë godinë kishte nga llojet më të ndryshme të tyre, përfshi edhe fazanët. Por tani ajo është vetëm një ndërtesë e amortizuar e cila nuk përdoret për asnjë gjë, pasi është drejt shembjes. Vizitoret e këtij parku tregojnë se vijnë në këto ambiente jo më për kafshët, pasi ato kanë mbetur shumë pak, por për të kaluar disa orë në qetësi. Në këtë mënyrë funksioni i Kopshtit Zoologjik ka ndryshuar dukshëm, duke lënë mënjanë qëllimin kryesor, argëtimin e fëmijëve dhe familjeve që vizitojnë këtë park në kryeqytet.

E. Hoxhaj, G.Shqiptare

Citat: Kur keni qenë herën e fundit tek kopshti zoologjik, e kam fjalën si vizitor ?