Arbneshi i Zarës, fshati i shqiptarëve të Kroacisë, ku jetohet si në 1400-ën

Ngado që të futesh në qytetin e Zarës, qoftë në rrugë detare, automobilistike apo hekurudhore, do s’do, duhet të kalosh nëpër Arbnesh. Jo vetëm pastërtia dhe rregulli, por sidomos arkitektura karakteristike e këtij qyteti i tërheqin vëmendjen çdo kalimtari.

Kisha e re me mure guri e me këmbanare të lartë ngrihet lart mbi të gjitha godinat e tjera. Rrugët e ngushta, të shtruara me kalldrëm: Mbretëresha Teuta, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, Gjergj Fishta, Josip Rela etj, janë ciceroni më i mirë për këtë vendbanim që nuk dëshiron të largohet nga e kaluara.

Arbneshasit, mikpritës, bujarë dhe dashamirës, të ftojnë brenda sapo marrin vesh se je shqiptar: dikush të fton për kafe, një tjetër për një raki, e një i tretë që të bisedojë e të çmallet me gjakun e tij. Biseda fillon shtruar, ashtu valë-valë, si uji i detit që përplaset në Vaun e Joviqit /Gjonit/ e ashtu pa u ndjerë, mblidhen pleq e të rinj kureshtarë për të dëgjuar fjalën shqipe, gjuhën e gjyshërve të tyre, për të rikujtuar të kaluarën e tyre sa tragjike, aq edhe të mjerë.
“Ne banorët e Arbneshit jena prush i ndezur dhe kena gjak arben”, - thotë Bruno. “Sa herë ndjejmë mirë për Arbninë, zemra na rref më shumë, kurse gjaku na valon në trup”, - ia pret Xhani flokëthinjur. “Brigjet e Dalmacisë nuk kanë qenë të huaja për shqiptarët e Shqipërisë etnike”, - rrëfen Pino Gjergja, dhe vazhdon: “Këto troje janë të fisit të Dalmatëve të Ilirisë, e këtu në Zarë gjithmonë ka pasur shqiptarë. Në vitin 1437 kemi disa familje bujare shqiptare, por edhe në vitet e mëvonshme, e sidomos në vitin 1602 kemi 200 banorë shqiptarë si dhe familje bujare, në krye me guvernatorin shqiptarin, Pal Gjinin. Pra ne këtu, që kur jemi vendosur, kemi vazhduar një traditë të moçme të të parëve tanë”. E zonja e shtëpisë, Ana Peroviqi, me një zë melodik, kumbues dhe tepër të këndshëm, pas bisedës së parë njohëse ia fillon një kënge arbëreshe, e si në kor të gjithë e përcjellin. Ky është nderi më i madh që i bëhet mysafirit. Kënga tregon fatin e arbneshasve:

“Nër mal mi Liqen të Shkodrës,
Në Brisk Shestan ele Livarje,
Të veta shpijat i lishoven,
Po ul u gjetën me familje.
Mendimet t’jona po frutulojn,
Të randa vjeteve të parve ton,
Ata kur kejshin të dëbuom,
Për fen krshten - katolike jon”.
Arbneshi dhe lidhja me atdheun...


Arbneshi ka jetuar gjithmonë me ngjarjet që ka kaluar Shqipëria. Me rastin e shpalljes së pavarësisë, një delegacion i përbërë nga burrat më të njohur të Arbneshit, vizitoi Shqipërinë dhe qeverinë e Ismail Qemalit. Ngjarjet e bujshme që shoqëruan shpalljen e pavarësisë së shtetit shqiptar, si dhe lufta për përkrahje ndërkombëtare të shtetit të ri, që shqiptarët u detyruan të zhvillojnë në muajt e parë të pavarësisë, sollën nevojën e thirrjes së kongresit të shqiptarëve në Trieste, në të cilin morën pjesë jo vetëm shqiptarët e Shqipërisë, por edhe ata të diasporës. Kongresi me pjesëmarrjen e afro 200 delegatëve i zhvilloi punimet prej 1 deri më 4 mars 1913 dhe në të mori pjesë edhe një delegacion nga Arbneshi, i kryesuar nga Pal Gergji. Pali mbajti një referat shumë interesant në gjuhën shqipe me titull: “Ballkani dhe popujt e Ballkanit”, ku nuk harroi të përmendë diasporën shqiptare dhe rolin që ka luajtur dhe që do të luajë në të ardhmen për shtetin amë!
Kontribut të veçantë dhanë arbneshasit edhe gjatë luftës së fundit të kosovarëve, kur këta u detyruan të lëshojnë vatrat e tyre të ndjekur nga okupatori serb. Ndihmat humanitare dhe format e tjera, si dhe pranimi dhe strehimi i disa dhjetëra familjeve refugjate, ishte një kontribut modest, i cili në fakt, siç e pohojnë edhe vetë arbneshasit, u kujtoi atyre fatin e hidhur që kishin pësuar edhe ata vetë para 280 vjetëve. Arbneshin e kanë vizituar personalitete politike dhe kulturore si Fan Noli, Faik Konica, Simon Ferizi, at Gjergj Fishta, Nikollë Ivanaj, at Shtjefën Gjeçovi etj, dhe një pjesë e mirë e intelektualëve tanë, si Fishta, Prendushi, Gjeçovi etj, i kanë botuar veprat e tyre në Zarë.

Shpërngulja e shqiptarëve...
Problemi i diasporës shqiptare, si pjesë përbërëse dhe shumë e dhimbshme kombëtare është gjithnjë e më aktual në rrethet shkencore e politike, si brenda, ashtu edhe jashtë vendit. E kaluara e Arbneshit si koloni shqiptare, jeta shoqërore, politike, ekonomike dhe kulturore, gjatë shekujve XVIII-XX ka tërhequr vëmendjen e shumë studiuesve vendës e të huaj, të fushave të ndryshme, të shkencave filologjike dhe shoqërore.
Studimet e shumta dhe të llojllojshme linguistike, etnografike, arkeologjike, sociologjike, ekonomike, politike, në të cilat në mënyrë krahasuese është tentuar të studiohet dhe të paraqitet gjendja e tashme e ruajtjes së elementeve gjuhësore, traditës, etnografisë, zejtarisë, përkatësisë kombëtare, e posaçërisht përshtatja e rrethanave të reja shoqërore, politike dhe kulturore në një ambient të ri me ndryshime të konsiderueshme në karakter dhe mentalitet, nuk na kanë dhënë një sintezë apo studim të kompletuar, duke krijuar kështu një boshllëk, të cilën shpresojmë se së shpejti do ta e tejkalojmë, me një studim të plotë, të mbështetur, në hulumtime dhe kërkime disavjeçare, ku janë përfshirë momentet që nga shpërngulja e parë e deri në fillim të Luftës së Dytë Botërore.
Kolonitë shqiptare në brigjet lindore të Adriatikut janë mjaft karakteristike. Në to pasqyrohen shumë elemente të veçantë dhe mjaft të rrallë, të cilat nuk i hasim në diasporën shqiptare. Numri i këtyre kolonive nuk është i vogël: disa u kanë përballuar rrebesheve të kohës, e disa janë asimiluar dhe për to dihet vetëm se kanë ekzistuar. Arbneshi i Zarës - Borgo Erizzo është njëra nga këto koloni që veçohet më së shumti dhe ka diçka të veçantë. Përveç këtij emri, të themi zyrtar, sipas dokumenteve që ruhen në arkivin historik të Zarës, kjo lagje fillimisht u njoh me emrin Eriçin Varosh /Ericovo selo/ nga popullsia kroate, e më vonë edhe Arbanasi; dhe Arbnesh, nga vetë banorët shqiptarë.
Në vitin 1726 u shpërngulën 32 familje shqiptare me 227 frymë nga fshatrat rreth Liqenit të Shkodrës, Brisk, Shestan Ljajre, dhe u vendosën në paralagjen e Zarës, që u quajt Borgo Erizzo, sipas providurit gjeneral për Dalmacinë e Shqipërinë, Nikola Erizzo. Shkaqet e shpërnguljes duhen parë në prizmin e ngjarjeve të kohës dhe rrethanave politiko-shoqërore. Luftërat e shumta, sëmundjet, plaçkitjet, rekrutimi i të rinjve shqiptarë në ushtrinë turke, kushtet e rënda ekonomike, varfëria e madhe, trysnia e ushtruar nga ana e Perandorisë, për të ndërruar fenë si dhe pazarllëqet e dëmshme në kurriz të shqiptarëve për interesa të caktuara në mes të Venedikut, sllavëve dhe disa personaliteteve kishtare janë shkaqe që studiues të ndryshëm i trajtojnë në mënyrë të ndryshme, shpeshherë edhe kontradiktore, varësisht nga pikëpamjet, orientimet, analizat dhe shqyrtimet e materialit arkivor. Iniciator kryesor për këtë shpërngulje ishte kryeipeshkvi i Zarës, Vinçenc Zmajeviqi. Është mjaft indikative marrëveshja sekrete e vitit 1713 në mes Zmajeviqit dhe përfaqësuesve sllavë e Venedikut, në të cilën vendoset që të shpërngulen shqiptarët e rreth Liqenit të Shkodrës dhe të Shqipërisë Veriore. Tokat e të shpërngulurve do t’u ndaheshin serbëve, ndërsa shqiptarët do të vendoseshin në Zarë, në afërsi të Pulës dhe të qyteteve të tjera bregdetare dalmatinase. Deri diku ky plan u realizua, por për fat të mirë jo në tërësi. Në këtë kuadër duhet parë edhe shpërngulja e kelmendasve në vitin 1737, në Srem. Përveç shpërnguljes së vitit 1726 kemi edhe dy shpërngulje të tjera të rëndësishme të shqiptarëve në Arbnesh, dhe në Zemunik dhe Plloqe në vitet 1727 dhe 1733. Përveç këtyre shpërnguljeve kemi edhe disa të tjera, por që janë më të vogla. Janë me qindra familjet e shpërngulura, dhe me mijëra frymët. Në të gjitha shpërnguljet, të shpërngulurit ishin shqiptarë, edhe pse disa studiues kanë tentuar që disa familje t’i nxjerrin me origjinë sllave, duke u mbështetur në prapashtesat me -iq dhe -viq.

Të shpërngulurit...

Pas vendosjes në Arbnesh, Zemunik dhe Plloqe, arbneshasit u dalluan në bujqësi, blegtori, zejtari, tregti dhe një pjesë e vogël edhe në peshkim. U shquan sidomos për prodhime bujqësore me të cilat furnizonin gjithë qytetin e Zarës. U ruajt e drejta zakonore: kryeplaku ose në arbnishte “shkopi i katundit” kishte fjalën kryesore në mosmarrëveshje të ndryshme dhe konflikte. Ai zëvendësonte institucionin e gjykatës. Në Arbnesh janë ruajtur shumë toponime, mikrotoponime dhe antroponime shqiptare si Karma, Fusha e Vorreve, Fusha e Arbneshit, Bregdeti, Vani i Joviqit, Vilat, Grapa, Shkambat, Kisha, Kulla, etj, si dhe mbiemra krejt shqiptarë si: Kalmeta, Gjergji, Petani, Nikpali, Marshani, Deshpali, Marseni, Çoba, Luka, Vuka, Ndreka, Gjoni, Marku, Gjini, Stani, Nika, Duka etj. Që kur u vendosën në Arbnesh, kryeipeshkvi Zmajeviq, kishte vendosur që çdo vit, një i ri nga Arbneshi, të ndiqte mësimet në Seminarin Ilirik të Glagolicës në Zarë. Kështu kemi edhe një numër të madh priftërinjsh. Duhet cekur se arbneshasit janë besimtarë të mëdhenj. Shkojnë rregullisht në kishë. Shkolla shqipe në Arbnesh është hapur në vitin 1901, dhe ka vazhduar deri në vitin 1918, fillimisht si Shkollë Normale me ushtrimoren e saj, e pastaj edhe si shkolla fillore të femrave. Mësuesit të cilët kanë punuar në Arbnesh janë at Pashk Bardhi dhe at Shtjefën Gjeçovi, dr. Gjergj Koleci, prof. Anton Paluca, prof. Shtjefën Rrota dhe prof. Pal Gjergji. Arbneshi si vatër e kulturës dhe e shkollës ka nxjerrë personalitete që kanë shërbyer në vende të ndryshme duke dhënë mësim në gjuhën shqipe si Josip Vlladoviq - Relja në Vuthaj; Tomë Moroviqi në Plavë; Budimir Peroviqi në Pejë; Zef Duka në Gjakovë, Pal Gjergji në Prizren, etj.

Lidhjet me kolonitë e tjera...

Në fund të shekullit XIX, Arbneshët e Zarës vunë lidhjet e para me kolonitë e tjera shqiptare si në Itali, Rumani, Egjipt, etj. ngaqë ata i bashkonte ideja kombëtare shqiptare dhe dëshira për shtetin e tyre të pavarur. Me arbëreshët e Italisë vunë kontakte përmes revistës “La Nazione albanese” në vitin 1897, e cila botohej në Romë. Nuk është rastësi që po këtë vit, d.m.th, më 1897-ën, kur filloi të botohet edhe e famshmja “Albania” e Faik Konicës, arbëreshët bënë përgatitjet e para për botimin e gazetës së tyre në gjuhën arbneshe me emrin “Zani i Shqyptarit”, e cila duhej të dilte dy herë në muaj, por për shkaqe politike nuk e pa kurrë dritën e botimit. Kompaktësia territoriale, lidhjet e ngushta në mes të gjithë anëtarëve të këtij oazi, në fund të shekullit XIX dhe fillim të atij XX, luajtën një rol vendimtar në zhvillimin kulturor, intelektual, ekonomik dhe politik të arbneshëve në Dalmaci. Ky grusht arbneshësh do të shënonte suksese të jashtëzakonshme në fusha të ndryshme të shkencës, fesë, politikës, ekonomisë, diplomatikës, universiteteve, muzikës e sportit, duke e bërë të njohur atë edhe jashtë kufijve të Kroacisë.

Dr. Musa Ahmeti, G.Shqiptare

8 mijë serbë kërkojnë nuse në Shqipëri

Një kompani private në Shkodër ka lidhur deri tani 86 çifte. Kërkesat vazhdojnë të rriten.

Serbia dhe Shqipëria, dy vende që dikur flisnin me gjuhën e luftës, sot duket se kanë krijuar një marrëdhënie më shumë se miqësore. Prej dy vitesh, 86 vajza shqiptare janë martuar me djem nga Serbia, por fakti që aktualisht ka tetëmijë djem që janë vënë në radhë për t‘u martuar me vajza shqiptare flet qartë se tashmë mes dy vendeve po fryn një erë e re, shumë miqësore.

Në lagjen "Rus", në periferi të qytetit të Shkodrës, ndodhet shoqata "Moraça Rozafa", e cila përfaqëson pakicat serbo-malazeze në Shqipëri. Pranë zyrave të kësaj shoqate ushtron aktivitetin e saj edhe një kompani private "Maruel 2008", e licencuar për konsulencë familjare dhe që në bashkëpunim me kompaninë serbe "Novi Varosh" kanë marrë përsipër të bashkojnë në martesë djemtë serbë me vajzat shqiptare.

Çdo ditë, pranë shoqatës "Moraça Rozafa" të zë syri makina të shumta me targa të Beogradit. Janë të rinj nga Serbia të cilët kanë ardhur në Shkodër vetëm për një arsye: të gjejnë nuse. Kompania serbe është ajo që gjen djemtë, ndërsa kompania shqiptare merr përsipër të gjejë vajza dhe pasi djali me vajzën shihen dhe njihen, vendosin nëse duan të martohen. Kërkesat e djemve serbë për t‘u martuar me vajza shqiptare kanë kaluar çdo parashikim edhe të vetë dy kompanive që kanë marrë përsipër të martojnë djemtë serbë me vajzat shqiptare.

Procedurat nuk janë aspak burokratike dhe tepër praktike, madje ka raste kur fejesat ndodhin dhe brenda një dite, mjafton që djali dhe vajza të pëlqehen dhe nëse vendosin të fejohen duhet të bëjnë dhe një pagesë te kompanitë private që mundësuan njohjen.

Një tjetër anë pozitive është fakti se njerëzit e dy kombësive nuk shohin as përkatësinë fetare, as etnike dhe as të kaluarën, duke treguar një emancipim të brezave.

Një nga kandidatët për t‘u bërë dhëndër në Shqipëri është Vidan Mitroviç nga qyteti i Uzhlicës, 40 kilometra larg Beogradit. Atë e gjetëm duke u interesuar pranë shoqatës "Moraça Rozafa" ku ndodhet edhe kompania "Maurel 2008". Vidan Mitroviç duket me fat, sepse për të kompania propozon një vajzë në fshatin Grudë të Shkodrës. Kandidati për dhëndër së bashku me drejtues të kompanisë niset për në fshatin Grudë, ku e pret familja e Kanto Isufit, për t‘u njohur me vajzën e shtëpisë.

Pasi prezantohen, djali me vajzën pëlqehen dhe siç i takon zakonit të shqiptarit, fjala jepet nga i zoti i shtëpisë. Me lot në sy, Kanto Isufi jep fjalën e burrit se është dakord të krijojë miqësinë e re.

Vidan Mitroviçi është shumë i gëzuar. Në Serbi ka qenë e vështirë të gjejë nuse, sepse siç thotë ai, vajzat serbe po largohen drejt Perëndimit. Vidani thotë se u interesua për nuse nga Shqipëria pasi disa shokë të tij të martuar me vajza shqiptare kishin krijuar familje të lumtura. "Mua nuk më intereson e kaluara, as çështjet etnike, as ato fetare. Më intereson që të gjej një njeri të mirë", thotë Vidani, i cili sqaron më tej se në Beograd, shqiptaret kanë namin për vajza të thjeshta, të ndershme dhe punëtore.

Ndërsa nusja shqiptare që do shkojë në Serbi, Diana Isufi, pas fjalës së dhënë nga babai thotë se është e kënaqur që do të shkojë nuse në Serbi. Ajo pohon se do vazhdojë të ruajë traditat dhe zakonet e familjes dhe vendit, pa harruar më kryesoren, që nesër fëmijët e saj përveç serbishtes do të flasin dhe gjuhën e nënës, shqipen.

Miqësia mes familjes serbe Mitoviç dhe familjes shqiptare Isufi merr formë pas një dasme të vogël familjare të organizuar në një nga zonat turistike të Shkodrës.

ARDI HOTI

Debati qytetar dhe vendimet e politikës

Sa herë dëgjon emisionet e mëngjesit, intensitetin e komunikimit televiziv me qytetarët, të krijohet përshtypja se ne shqiptarët merremi shumë me politikën.

Kjo në të vërtetë është dukje mediatike, sepse në të vërtetë pas këtij komunikimi anonim, përtej telefonit, është iluzioni i deformuarit i marrjes me politikë. Në fakt, duhet pranuar se historikisht kemi pasur mungesë të traditës demokratike të lidhjes së qytetarit me politikën aktive. Kjo bënë që sociologjikisht dhe empirikisht të ngatërrojmë konceptin e pjesëmarrjes gjithëpërfshirëse të qytetarit në debatin politik. Ne kemi një tipologji të veçantë ballkanike, ndaj jemi mësuar me dy mënyra të skajshme: ose me modelin populist, ose me qëndrim pasiv, konformist dhe indiferent. Më shumë flasim kafeneve, llapim për politikën kuturu, me intuitë, me inat personal, por pa qenë në gjendje për një gjykim të përgjithshëm politik, qytetar, konsensual, kolektiv të shëndoshë, që të ketë ndikim mbi politikën. Është tjetër të flasësh pa përgjegjësi për politikën dhe krejt tjetër të jesh i aftë për të bërë gjykime politike me vlerë të shëndoshë, të dobishme për veten tënde dhe shoqërinë në përgjithësi.

“Gjykimi politik” i qytetarit duhet në çdo rast, sidomos kur është para çdo vendimi, qoftë për të aderuar në një parti, para dilemës së kutisë së votimit, të drejtimit që duhet ti japë votës, kur gjykon për përputhjen e politikës me interesat e tij, të familjes, të grupit social ku bën pjesë, kur diskuton për politikat dhe vendimet e qeverisë dhe qëndrimet e opozitës. Në të gjitha këto raste demokracia jonë e brishtë ka nevojë imperative që së pari të përmirësohet aftësia e qytetarit për një gjykim të shëndoshë politik. Natyrisht, në marrjen e vendimit politik nga qytetarët është e vështirë arritja e një konsensusi të gjerë, sepse është vështirë që në një shoqëri pluraliste të udhëhiqesh nga parime të ngurta, sepse politika moderne është e ndryshueshme, e paqëndrueshme, labile. Në politikën e sotme shqiptare nuk ka të vërteta të ngurta, piketa orientative fikse, të qëndrueshme, të përjetshme. Ndaj gjykimet politike të njerëzve tanë nuk janë të dhëna një herë e përgjithmonë.

Sipas profesorit të filozofisë politike dhe morale Patrik Canivez, “gjykimi politik vendos në lidhje atë që është e saktë në një situatë të ndryshueshme dhe evolutive” (Patrik Canivez, “Të edukohet qytetari”, f. 141).

Politika shqiptare nuk është aq e madhe, filozofike që të pengojë qytetarin të gjykojë për të. Në këtë kontekst, përgjithësisht ajo merret me gjëra konkrete, me realitete që janë të lidhura me interesat praktike të qytetarit. Në gjykimin politik të njerëzve tanë vendin kryesor e zë gjykimi, debati dhe diskutimi i çështjeve politike që qytetarët bëjnë me veten dhe të tjerët. Por a janë kushtet në shoqërinë tonë që të mundësojnë pjesëmarrjen e gjerë të qytetarëve në diskutimin e çështjeve politike që ata ta ndijnë veten të lirë, të barabartë në diskutimin dhe debatin për çështjet e politikës shqiptare?

Pavarësisht fasadës, dukjes publike, idesë se ne shqiptarët jemi popull që “konsumojmë më shumë politikë se sa jemi në gjendje të konsumojnë”, kjo është më shumë një mirazh që krijohet nga karakteri kaotik me të cilin merremi dhe diskutojmë për politikën. Më shumë bëjmë diskutime militante, empirike, të ngushta, pa i parë problemet e politikës sonë në tërë kompleksitetin e tyre moral, juridik, social dhe ekonomik. Debati qytetar për politikën në Shqipëri nuk ka vlerë, nëse është vetëm qëllim në vetvete, apo mjet për të kaluar kohën në kafene, në ambiente të tjera të jetës publike dhe private. Në përgjithësi impakti i diskutimit qytetar të politikës shqiptare është i ulët, jo ndikues në vendimmarrjet e strukturave politike dhe qeveritare. Ca më pak të mund të pretendosh që diskutimet kaotike, me tifozllëk të qytetarëve të ndikojnë në zgjidhjet e problemeve që lidhen dhe varen nga politika dhe qeverisja.

A marrin pjesë të gjithë qytetarët në debatin politik në Shqipëri?

Sipas mënyrës me të cilën ne e konceptojmë politikën, duket se pjesëmarrja në debatin që zhvillohet për politikë, pjesëmarrja e qytetarëve tanë duket sikur është e gjerë. Por në të vërtetë kjo nuk është pjesëmarrje në kuptimin e detyrimit qytetar për të qenë pjesëtar aktiv në diskutimet për politikën dhe vendimet e saj. Nuk është sasia e pjesëmarrjes pasive të qytetarëve në debatin politik, por cilësia e angazhimit politik për të përmbushur detyrimin demokratik, që çdo qytetar të jetë pjesëmarrës në debatin politik. Politika shqiptare ka disa paradigma të vjetra. Kjo ka krijuar idenë e gabuar se të drejtën për debat politik e kanë vetëm politikanët, strukturat dhe institucionet e politikës së shtetit. Ky mentalitet ka rrënjosur indiferencën qytetare ndaj politikës publike. Ajo ka sjellë si pasojë largimin e qytetarëve nga debati i organizuar publik, e ka reduktuar atë në një lojë qytetare më shumë për të kaluar kohën e lire apo “të tepërt”. Reduktimi institucional i debatit politik është mjeti që ka përpunuar politika jonë (e majtë dhe e djathtë) për të mbajtur qytetarin larg proceseve të vendimmarrjeve politike, sidomos kur ato janë të lidhura me interesat e tij jetike.

Në këtë gjendje të vagullt të pjesëmarrjes së dobët në debatin politik nuk është vetëm qytetari individualisht, por edhe shoqëria civile, shoqatat dhe grupet e interesit, të cilat gjithashtu qëndrojnë në periferi të debatit politik ose kanë të kristalizuar një ndjenjë konformizmi të dukshëm ndaj saj. Askush nuk ka të drejtë të jetë “reduksionist”, të mendojë se debatin politik e bëjnë vetëm politikanët profesionistë, se ai bëhet vetëm në Parlament, sepse vetëm aty miratohen ligjet e funksionimit të shtetit. Kjo pikëpamje sempliste është e vjetër, në thelb jo demokratike. Debati politik i qytetarëve, i strukturave të shoqërisë civile nuk sposton të drejtën ekskluzive të Parlamentit për të qenë aula kryesore e debatit të politikës profesioniste.

Pa dyshim në nxitjen e debatit politik të qytetarëve ka rol të rëndësishëm vetë qeveria, e cila nuk duhet të bëhet frenuese e saj. Debatin politik nëse qeveria e bën me veten e saj, nuk ka asnjë vlerë sociale dhe nuk ndikon në përmirësimin e standardeve të qeverisjes së vendit. Vlera e debatit politik është e shtuar kur ajo bëhet jo vetëm me qytetarët, por edhe me shoqërinë civile, me partnerët e tjerë të qeverisë shqiptare. Meqenëse jemi në kohën kur sapo është formuar qeveria së re, do të ishte e udhës që krahas ndryshimeve të tjera që duhen për të shpejtuar integrimin europian të Shqipërisë të punojë edhe për demokratizimin dhe zgjerimin e kontureve të debatit politik, në mënyrë që ai të jetë permanent, i vazhdueshëm, me pjesëmarrjen sa më të gjerë të qytetarëve dhe partnerëve “aleatë apo kundërshtarë” të qeverisë. Në politologjinë moderne aftësia e qeverisë për të nxitur debatin politik me qytetarët dhe partnerët e saj (aleatë apo kundërshtarë) konsiderohet një standard që përcakton qartë aftësitë demokratike të një qeverie. Siç thotë politologu modern Erik Veil, “debati i jep qeverisë autoritet politik, sepse bashkësia politike mund të mbështetet vetëm në debat dhe jo në dhunë...” (Patrik Canivez “Të edukohet qytetari”, f. 143).

Që të përmirësojmë standardin e debatit publik të qytetarit me politikën, është e domosdoshme të ndryshojmë në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin drejtim edhe politikën, edhe qytetarin. Sepse është e nevojshme të largojmë mentalitetin e deformuar të trashëguar nga regjimi i kaluar totalitar, sipas të cilit populli është turmë, një bashkim njerëzish që, siç thotë Hannah Arendt, “janë pa pikëpamje apo mendime, por që më shumë shfaqen të infektuar në gjykimin e tyre ose nga paniku, ose nga entuziazmi i tepërt, që vijnë nga përdorimi i sofistikuar i teknikave të propagandës që e pengon qytetarin të gjykojë pikërisht nga dominimi i një ideje absolute ose një miti, të cilat kanë qenë gjithnjë mjete që e kanë penguar qytetarin të kuptojë të vërtetën e politikës”.

Nga ana tjetër, nuk do të kemi klimë të përmirësuar të debatit politik në Shqipëri nëse vetë qytetarët, organizatat joqeveritare të shoqërisë civile nuk marrin pjesë aktivisht në debatin publik për çështjet e politikës shqiptare, nëse ata i mbyt fryma e indiferentizmit, duke e “mbajtur kokën mënjanë” nga politika, ngaqë shpesh janë të mërzitur prej saj. Nëse qytetarët tanë heshtin dhe nuk shprehen politikisht, atëherë edhe sikur qeveria të ketë vullnet të mirë e ka të vështirë të gjejë çelësin e valorizimit të interesave parciale të qytetarëve, nëse ato më së pari nuk shprehen publikisht. Ky është një standard i madh i demokracisë, që nuk është në kuotën e duhur, sipas të cilit “një shtet është demokratik për aq sa qytetarët marrin pjesë në debatin politik...”

Metropol

LËVIZNI E MOS U NDALNI SE NJERËZIMI GJITHNJË KA NEVOJË PËR JU !

Ka dashtë vetë Zoti të më zgjedh si protagonist i dashurisë dhe ma ka dhënë mundësinë të depërtoj në të gjitha botërat e gjithësisë, përfshirë edhe Mbretërinë Qiellore, deri në Parajsë.

Duke shfrytëzuar rastin, brenda këtij privilegji të madh, në cilësinë e protagonistit të kësaj bote, kam takuar shumë personalitete të pavdekshme, që i kanë vënë vulë të madhe të dashurisë dhe të paqes njerëzore shekullit tonë. Por, një gëzim të madh në shpirtin tim, e kam ndjerë kur e kam takuar Shenjtëreshën e Dashurisë – të Lumturuarën Nënë Tereza, e cila si bijë e tokës sime, më ka dhënë një tjetër privilegj, duke më dhënë një letër speciale, që ta sjell dhe ta publikoj në mbarë botën!

Ja ku jam këtu, që me detyrë historike, të hap Letrën e së Lumes Nënë Tereza dhe ju ftoj të gjithëve që ta lexoni. Dua që të gjithë ta lexoni dhe mirë ta kuptoni. Ja pra, për ju njerëz të vullnetit të mirë, përmbajtja e tërësishme e letrës historike, me të cilën fillojmë ta ndryshojmë botën:

"Shumë të dashur vëllezër dhe të shumëdashura motra në botën tokësore, me urimet dhe bekimet më të mira për ju, përmes këtij tim vëllau – këtij Engjëlli të Vogël Kosovar – jua dërgoj këtë letër, duke ju lutur që ta lexoni dhe ta kuptoni mirë dhe me të gjithë fuqinë të lëvizni e të bëni diç në shërbim të njerëzimit.

Në botën tokësore, mjerisht, ende ka shumë njerëz të sëmuet, shumë njerëz të varfër dhe shumë nevojtarë, që kanë nevojë t'ua zgjasim dorën! Shkoni, gjeni të gjithë dhe ndihmojini! Të gjithë kanë të drejtë të jetojnë dhe duhet të jetojnë! Por, që të mund të jetojnë duhet të ushqehen, të vishen mirë, të shërohen... Mos kini frikë! Shkoni e gjeni të gjithë! Ndihmojini! Përmes mrekullisë hyjnore, unë u dërgoj të gjithë juve një forcë speciale për t'u ndihmuar njerëzve dhe ju garantoj, se kur t'i shihni njerëzit që po jetojnë mirë, falë ndihmës suaj, ju në shpirt do të ndjeni një gëzim të madh – një lumturi të vërtetë – do të ndjeheni bash krenarë! Atëherë, mos prisni! Shkoni me vrap dhe menjëherë gjeni të gjithë nevojtarët! Nëse më kërkoni se si mund t'i ndihmoni, ju mësoj unë: - Gjithçka bëhet me fuqinë e dashurisë! Së pari zbatojeni këtë këshillë timen: Duajuni së pari mes jush, e pastaj duajini të gjithë nevojtarët! Vetëm me dashuri mund të ecim përpara qetësisht, dhe mund t'i ndihmojmë të tjerët! Me inspirim të vërtetë dashurie, mund të pakësoni pak luksin dhe t'u dhuroni të mira materiale të varfërve të afërt, ose t'i ndihmoni të sëmuarit që të shërohen, duke u blerë barëra, materiale sanitare... Por, dhurata më e mirë është dashuria! Një buzëqeshje e bukur i ndihmon shumë nevojtarët. Të harruarit dhe mosnjohja e urrejtjes, është gjithashtu një ndihmë e madhe!

Shumë të dashurit e mi – vëllezër e motra në botën tokësore, le t'i bashkojmë rrezet e dashurisë së mirëfilltë – unë nga qielli e ju në tokë dhe, pa vonuar, të jemi në mesin e nevojtarëve! Sikurse që unë jam e sigurtë se nuk do të mungojnë rrezet e dashurisë suaj, llogaritni edhe ju në ndihmën e rrezeve të dashurisë sime, për njerëzit nevojtarë dhe për të gjithë ju! Atëherë, le të bëhemi bashkë ylberë të bukur në mes nevojtarëve! Zoti do të na ndihmojë me bekime speciale dhe mrekullitë hyjnore nuk do të na mungojnë në asnjë çast! N'aksionin tonë të përbashkët, në shërbim të njerëzve nevojtarë, le t'i fshijmë të gjithë kufinjtë dhe të gjithë vijëzimet dalluese – në pikëpamjet racore, rajonale, apo fetare, sepse të gjithë jemi vëllezër e motra – bij e bija të të njëjtit Zot!

Më lejoni në fund, që paraprakisht t'u falënderoj të gjithëve për mirëkuptimin dhe për kontributin tuaj të pamungueshëm, në shërbim të njerëzve nevojtarë dhe bashkërisht ta falënderojmë Zotin, që me bekime speciale, shpirtërat tanë i ka mbushur me rreze dashurie! I qofshim falë Zotit sot e përjetemot! Ashtu qoftë – Amen!

Shkruan: Engjëll Koliqi, Lecco, dhjetor 2007

E Lumturuara – e juaja:

Gonxhe-Anjeza – Tereza

Bojaxhiu

Kush është Gonxhe Bojaxhiu ?

Mother Tereza
Shqiptarja e Shënjteruar

Nënë Tereza rrjedh nga një familje shkodrane e zbritur nga Fani i Mirditës dhe më pas e shpërngulur ne Prizren e me vone ne Shkup. Ishte femija e trete e prinderve Kol dhe Drane Bojaxhiu. Lindi ne Shkup. I ati merrej me tregti dhe mblidhte ne shtepine e vet artiste dhe atdhetare shqiptare. Ditelindja e saj eshte 27 Gushti, viti 1910. Gjashte vjet me pare kishte lindur e motra, Agia, dhe tre vjet pas Ages, i vellai Lazri. Mesimet e para i beri ne nje shkolle shqipe te Shkupit, ndersa gjimnazin, po ne ate qytet ne gjuhen serbo-kroate. Familja e Nënë Terezës u transferua në Tiranë, pasi i ati saj vdiq i helmuar nga sllavët gjatë një udhëtimi për në Beograd ku shkoi për të hapur një shkollë shqipe. Pasionet e saj te rinise ishin te behej mesuese, te shkruante dhe te recitonte poezi, te kompozonte dhe te luante muzike. Emrin Tereza e mori kur ishte 18 vjece dhe u be murgeshe në Institutin Motrat e Loretos, në Irlandë.

Sipas Artistes se Popullit Marija Kraja dhe njekohesisht mike e familjes se Gonxhe Bojaxhiut, Nënë Tereza e ka quajtur ditën më të bukur të jetës së saj, ditën kur për herë të pare pas 50 vjetësh vizitoi Shqipërinë në vitin 1989. Prejardhja e saj shqiptare e bëri shoqëruese të Papës gjatë vizitës së tij në Shqipëri më 1993. Fqinjët e shtepise se prinderve te saj, që vonë e kishin mësuar emrin e saj, çuditeshin kur shihnin gruan e vogël por me famë të madhe që shkelte në rrugicën e tyre me këmbët e zbathura, tregon Marija Kraja.



Nënë Tereza haste vështirësi për të folur rrjedhshëm Shqip pas një largimi prej 70 vjetesh dhe qendrimi ne ambjente joshqiptare, por ajo kurrë nuk e ka mohuar origjinën e saj shqiptare. Shkrimet e saj ne Shqip jane letrat e rinisë dhe më pas me familjen në shqip, përshëndetje në Shqip popullit shqiptar pas fitimit të çmimit Nobël më 1979 dhe lutja në Shqip transmetuar nga Zëri i Amerikës me 17 Qershor 1978. Kur ishte e re jo vetëm ka folur, por ka shkrojtur edhe poezi në gjuhën Shqipe.

Në çastin e marrjes se Çmimit Nobël më 1979, një nga klerikët që merrte pjesë në sallë e pyeti Nënë Terezën se nga ishte. Ajo deklaroi: Kam lindur në Shkup, jam shkolluar në Londër, jetoj në Kalkutë dhe punoj për të gjithë njerëzit e varfër në Botë. Atdheu im është një vend i vogël me emrin Shqipëri.

Nënë Terezës, për të ardhur në Shqipëri iu desh të dërgonte tri letra. Ajo i kish dërguar më parë letër Komitetit Shqiptar për Marrëdhëniet me Jashtë, por nuk mori kurrë përgjigje. Një tjetër letër ia kish nisur ish-Presidentit të Republikës në vitin 1989, te cilit i theksonte se: për 60 vjet kam vizituar shumë e shumë vende jashtë atdheut tim. Kurse letrën e tretë ia kish drejtuar kryetares së Frontit Demokratik, te ciles i lutej që ta ndihmonte për të ardhur në Shqipëri pasi donte të shihte varrin e nënës së saj. Me ne fund, e para pashaportë (per kete rast ishte diplomatike) e dhënë për nënshtetas të huaj me origjinë shqiptare iu dha pikërisht Nënë Terezës e cila vizitoi Shqipërinë me 1989. Nënë Tereza kishte gjithashtu pashaportë nga India, Vatikani, Britania e Madhe dhe Italia. Kur i thane per pashaporten Shqiptare ajo u pergjegj: E pranoj me kënaqësi, sepse është pasaporta e vendit tim; atje kam nënën dhe motrën, atje kam miq e të njohur, atje shumë shpejt do të hapim misionin tonë e unë do të jem vetë aty. Kur mori çmimin Nobël në vitin 1979, amerikanët i ofruan nënshtetësinë amerikane dhe pashaportën, por ajo nuk pranoi.

Në vitin 1991 presidenca shqiptare krijoi dekoratat me tituj Urdhri Nënë Tereza e Artë dhe Nënë Tereza e Argjendtë. Ky urdhër do t’u jepej veprimtarëve të cilët do të jepnin ndihmesë të veçantë në shërbimet njerzore. R. Alia e dekretoi një urdhër të tillë, por nuk e dha ndonjëherë, ndoshta me pretekstin se në Shqipëri nuk kish të varfër e nuk kish vend për shërbime bamirësie. S. Berisha, që zuri vendin e tij e dha aq shumë këtë urdhër sa e shpërdoroi atë. R. Meidani gati e harroi. Sot nuk dihet nëse ekziston apo jo.

Kur erdhi për herë të dytë në Shqipëri ne Gusht 1992, ajo i shkruan një letër të shkurtër R. Alisë, i cili në atë kohë ishte futur në burg: …Iu falenderoj që dhatë leje për hapjen e misionit tonë në Shqipëri…Le të lutemi së bashku për popullin tonë. Lutu edhe ti! …..

Sipas gazetes Washington Post, 16 Tetor 2003, deklarohet qarte se Nënë Tereza ka lindur ne Shkup ne kohen kur nuk kishte FYROM dhe Shkupi shte qytet i perandorise Otomane. Me tej rithuhet fjala e Nënë Terezës qe sipas gjakut ajo eshte Shqiptare. Gjithashtu, gazeta shkruan se verën qe kaloi nje skulptor sllavo-maqedonas krijoi nje shtatore te Nënë Terezës, me mbishkrimin thjeshte si nje bije e Maqedonise, per ta deguar ne Rome me rastin e saj te shënjeterimit. Por zeri i bashkuar i Shqiptareve ne lidhje me origjinen kombetare te Nënë Terezës beri qe ai skulptor ta harronte ëndrrën që pati.

Nënë Tereza vdiq në Kalkuta të Indisë më 5 Shtator 1997. Shënjtërimi i Nënë Terezës me 19 Tetor 2003 ne Sheshin e Shën Pjetrit ne Vatikan do te ndiqet nga 250’000 njerëz dhe do te filmohet nga te gjitha televizionet e botes. Paralelisht veprimtarite festive ne Tirane, Prishtine jane te shumta dhe te organizuara nga qeveria, Bashkia e Tiranës dhe Akademia e Shkencave. Për të po ngrihen përmendore në Tiranë, Prishtine, Bratislavë (Sllovaki), Strasburg (Evrope), Tenenerife (Madagaskar), Johanesburg (Afrika e Jugut), etj.

Tereza u bë kultura më e lartë ndërlidhëse e njohjes së shqiptarëve në botë. Bill Klinton ka thënë botërisht në qershor 2002: Nënë Tereza, ishte e para Ajo që më bëri ta dua kombin shqiptar. Dhe tani ndihem shumë krenar që plotësova një detyrë morale ndaj Saj dhe ndaj vlerave të lirisë. Por origjina shqiptare nuk duhet absolutizuar. Duke qenë shqiptare Nënë Tereza nuk i përket vetëm Shqipërisë, guacka etnike do ta kufizonte. Gonxhja u bë qytetarja e botës, e popujve, feve dhe e qytetërimeve. Në vitin 1950, ajo themeloi urdhrin e saj te murgeshave te quajtur Misionaret e Bamiresise qe i sherbejne teresisht te varferve. Shqiptarja trupvogel ishte kthyer ne nje legjende te gjalle. Vetem sipas te dhenave te vitit 1980, ajo ishte kujdestare e 7’500 femijeve ne 60 shkolla, mjekonte 960’000 te semure ne 213 spitale, ishte e vetmja ne bote qe trajtonte 47’000 viktima te lebrozes ne 54 klinika, kujdesej per 3’400 pleq te braktisur e te lene rrugeve ne 20 shtepi pleqsh dhe kishte biresuar 160 femije jetime. Sot, Urdhri i saj ka më shumë se 700 shtëpia në 132 vende.

Nder titujt qe i jane dhene Nënë Terezës permenden: Pamada Shir; Gjoni XXIII per Paqe, te cilen ja dorezoi vetë Papa Pali VI; Samaritani i Mire, ne Boston; Shperblimi Nderkombetar Xhon Kennedy, ne Uashington; Nena e te Gjithe Nenave; Balzan; Çmimi Nobel per Paqen; Medalja e Lirise, shperblimi me i larte amerikan; Medalja e Paqes, shperblimi me i larte i Rusise; etj.

Shkrimi i mësipërm u mbështet në shkrimet për Nënë Terezën të gazetave Illyria 8 Gusht 2003, Panorama 7, 17 Tetor 2003, Shekulli 15 Korrik 2003, Washington Post 16 Tetor 2003.

Vlorë, Pylli i Sodës, vend për mbeturinat...

Zona e Pyllit të Sodës në Vlorë është kthyer prej vitesh në shesh për hedhjen e mbeturinave.

E gjithe vija bregdetare ne nje gjatesi prej 7 kilometrash qe nga fundi i plazhit te Vjeter dhe deri ne fund te pyllit tre sodes ne afersi te fshatit Zvernec po kthehet ne nje gjigant mbetjesh inerte dhe mbeturinash urbane.

Edhe disa vjet me pare kjo zone u be problematike dhe bashkia e Vlores morri disa masa per heqjen e mbeturinave dhe gjobitjen e individeve qe i hidhnin ato por shkelesit e ligjit nuk e kane perfillur shume bashkine per shkak se ende ne zone hidhen vazhdimisht mbeturina.

Mjete te tonazhit te rende si dhe shume te tjera pa patur frike se mos gjobiten vazhdojne te mbushin te gjithe zonen dhe ne vecanti rrugen qe te con ne fshatin Zvernec.

Nga Bashkia e Vlores eshte caktuar nje vend per hedhjen e ketyre mbeturinave ne zonen e Jallise se Nartes por askush nuk shkon atje duke vijuar hedhjen e mbeturinave ne pyllin e Sodes.

Masivi pyjor me pisha ne zonen e quajtur pylli i Sodes po shkaterrohet per shkak se shume persona kane filluar te zene me force parcela te ndryshme.

Drejtuesit e sherbimit pyjor thone se fenomeni nisi sapo nje pjese e zones kaloi ne pronesi te bashkise se Vlores, nderkohe qe drejtuesit e saj nuk kane vepruar.

Ne kete pyll hidhen edhe mbeturinat e ndryshme duke e demtuar rende ate.

Drejtues te Sherbimit pyjor thone se fenomeni i zenies se tokave ne zonat pyjore ka nisur edhe ne Llogara, nga muaji gusht ne kete zone jane bere dy ndertime pa leje.
TCH


YT: http://www.youtube.com/watch?v=G0T1cNKzek0

Konventa jugosllavo-turke për SHPERNGULJEN E SHQIPTAREVE !

Mbi rregullat e emigrimit të popullatës "turke" nga regjioni i Serbisë së Jugut në Jugosllavi.

(Fjala është për shpërnguljen e popullsisë shqiptare të konfesionit mysliman)

Qeveria e Republikës së Turqisë dhe Qeveria e Madhërisë së Mbretit të Jugosllavisë konstatojnë:

-Emigrimin (shpërnguljen) e myslimanëve nga regjioni i Sërbisë së Jugut

-Njëherit vlerësojnë se kjo popullatë nga ana tjetër, në përgjithësi, i ka humbur të drejtat e regjimit të lirë në Jugosllavi, dhe së bashku janë përcaktuar ta braktisin territorin e Mbretërisë, me dëshirën e tyre legjitime, në mënyrë që t'u bashkohen etnikëve të tyre natyral në Turqi.

Ata shfaqën dëshirën që të nënshkruajnë Konventën sipas së cilës caktohen mënyrat e shpërnguljes si dhe preimpotencat e tyre përkatëse të:

-Madhërisë së tij, Mbretit të Jugosllavisë

-Ekselenca e tij, Zoti Kryetar i Republikës së Turqisë.


Ato do të komunikojnë dhe do t'i përmbushin dëshirat e tyre, sipas mënyrave të caktuara me dispozitat vijuese:

Neni 1.
Me këtë konventë identifikohen shtetasit jugosllavë me fé, kulturë dhe kombësi myslimane dhe që flasin gjuhën turqishte.
Ndërsa, me këtë Konventë nuk identifikohen, personat për të cilët hyrja në Turqi është ndaluar sipas ligjeve dhe rregullave të Turqisë, të cilat janë në fuqi, edhe atë: popullata nomade dhe ajo jevge.

Neni 2.
Regjionet, të cilat i nënshtrohen emigrimit sipas kësaj Konvente, janë si vijon:

1. Rajoni i Banovinës së Vardarit:
Rajoni i MalitSharr (Prizreni); Gora (Dragashi); Podgora (Suha-Reka); Nerodimja (Ferizaj); Donji Pollog-Pollogu i Ulët (Tetova); Gornji Pollog-Polloga i Sipërm (Gostivari); Galica (Rostusha); Dibra (Dibër); Struga (Strugë); Graçanica (Prishtinë); Kaçaniku (Kaçanik); Gjilani (Gjilan); Presheva (Preshevë); Prespa (Resnja); Poreçi (Juzhni Brod-Makedonski Brod); Prilepi (Prilep); Bitoli (Manastiri); Kavadarci (Kavadari); Marihovo (Manastiri-Marihovë); Negotin Na Vardaru (Negotini i Vardarit); Skopje (Shkupi), Kumanova (Kumanovë); Velesi (Velesi); Ovçe Pole (Ovçe Pole); Radovishte (Radovishte); Strumica (Strumicë); Dojrani (Valandova); Gjevgjelija (Gjevgjelija); Kriva Pallanka (Kriva Pallanka); Kratovo (Kratova); Carevo Sello (Carevo Sello); Malesi (Berovo).

2. Rajoni i Banovinës së Zetës, përfshin:
Pejën (Pejë); Istokun (Istog); Mitrovicën e Kosovës (Mitrovicë e Kosovës); Gjakovën (Gjakovë); Podrimjen (Rahovec).

3. Rajoni i Banovinës së Moravës përfshin;
Llapin (Podujevë); Vuçiternën (Vuçitërnë); Drenicën (Sërbicë).

Qeveria jugosllave do të caktonte se nga cili regjion do të fillonte emigrimi (shpërngulja).

Neni 3.
Numri i familjeve, për të cilat Qeveria turke merr obligimin që t'i pranojë nga regjionet e përmendura në Nenin 2, sipas kushteve të kësaj Konvente, përbëhet prej
40.000 familjesh.

Këtu përfshihen familjet e përbashkëta dhe anëtarët e tyre (personat) dhe fëmijët e një gjaku, të cilët në momentin e nënshkrimit të kësaj Konvente, jetojnë në një bashkësi familjare të pandarë dhe nën një kulm të përbashkët.

Neni 4.
Riatdhesimi i këtyre 40.000 familjeve do të realizohet për gjashtë (6) vjet, sipas këtyre proporcioneve:

1. Në vitin 1939 4.000 familje
2. Në vitin 1940 6.000 familje
3. Në vitin 1941 7.000 familje
4. Në vitin 1942 7.000 familje
5. Në vitin 1943 8.000 familje
6. Në vitin 1944 8.000 familje

Nëse ky numër i familjeve nuk mund të realizohet sipas viteve të parapara për shkak të pengesave-vështirësive eventuale, dy palët kontraktuese, do të bëjnë marrëveshje sipas dispozitave përkatëse ligjore mbi numrin e të emigruarve (të shpërngulurve), të cilët do të evakuohen nga njëra anë, dhe do të pranohen nga pala tjetër, tre muaj para fillimit të emigrimit. Por, kuptohet se këto ndryshime eventuale të numrit të të emigruarve (të shpërngulurve) në vit, nuk mund të zgjatet më tepër se një vit gjatë gjashtë (6) viteve të caktuara -të fiksuara për emigrim (për shpërngulje).
Koha e emigrimit (shpëmguljes) për çdo vit do të zgjasë (do të fillojë) prej muajit maj deri më 15 tetor, pos kontingjentit të vitit të parë, i cili do të fillojë në fillim të muajit korrik të vitit 1939.

Neni 5.
Kjo Konventë do të zbatohet vetëm për emigrimin (shpërnguljen) e popullsisë, siç u përmend më sipër.

Myslimanët (turqit e shqiptarët) të cilët jetojnë në qytete, në regjionet e lartpërmendura, anëtarët dhe begatitë e tyre nuk përfshihen në stimulim (në marrëveshjen e caktuar me kontratë) sipas kësaj Konvente.

Nëse dëshirojnë të emigrojnë në Turqi, ata do të munden të emigrojnë (të shpërngulen) si të lirë, në pajtim (konform) me Ligjin mbi emigrimin e tyre në Turqi.

Me këtë rast, ata lirisht mund t'i likuidojnë begatitë (mallrat) e veta në fshat dhe në qytet. Qeveria jugosllave, sa i përket transferimit (shpërnguljes) në Turqi, cakton sasinë dhe shumën e likuidimit të mallrave të tyre (të pasurisë së tyre), ndërsa sa i përket vizës për hyrjen e tyre definitive në Turqi, Qeveria Turke do t'i ofrojë të gjitha lehtësimet e nevojshme.

Neni 6.
Në bazë të kësaj Konvente, e gjithë pasuria e patundshme në fshat, e cila u takon të shpërngulurve, do të mbetet pronë e Qeverisë jugosllave, në çastin kur Qeveria jugosllave do t'ua pareqcsë përfaqësuesve të Turqisë në Jugosllavdistën vjetore të të shpërngulurve.

Sa i përket pasurisë së patundshme në qytet, ajo do t'u mbetet në disponim të lirë pronarëve të tyre.
Kuptohet, se Qeveria jugosllave nuk merr obligim për pasurinë e patundshme në fshat, në çastin kur njerëzit që do të shpërnguleshin (tanimë të caktuar në listë) e kanë braktisur vendbanimin e tyre nga vendzbarkimi i caktuar. Deri në marrjen e pasurisë nga Qeveria jugosllave, shfrytëzimi i asaj pasurie, siç është e garantuar me këtë Konventë, do të bëbet nga pronarët e saj.

Pronësimin e kësaj pasurie, Qeveria jugosllave do ta realizojë lirisht në pajtim me dispozitat e Ligjit mbi kolonizimin e regjioneve të Serbisë së Jugut, i cili është në fuqi.

Neni 7.
Qeveria jugosllave duhet t'i paguajë Qeverisë turke shumën prej 500 lirash turke për një familje, ndërsa shuma e tërësishme do të jetë 20.000.000 lira turke për
40.000 familje, në bazë të së cilës shumë, këto familje do të merren në konsiderim.

Përkundër kësaj pagese globale, të gjitha pasuritë e patundshme fshatare që u përkasin të shpërngulurve, në pajtim me Nenin 6, mbeten pronë e Qeverisë Jugosllave.

Sa i përkat pasurisë së tundshme dhe të patundshme fshatare, e cila i takon kombësisë myslimane ose Evkafit (Vakafit), kuptohet se kjo Konventë nuk i dëmton dispozitat e Ligjit ekistues, i cili i regullon ato.

Neni 8.
Qeveria jugosllave më 1. prill dhe më 1. tetor të çdo viti do të kryejë

(bëjë) pagesën periodike (semestrale), e cila do të jetë në proporcion me familjet që shpërngulen, të cilat do të evakuohen gjatë vitit, e që mund të zvogëlohet ose të rritet në proporcion me numrin e tyre. Pagesa, shuma e së cilës është caktuar me nenin e mëparshëm (Neni 7) do të bëhet në 12 kiste e ndarë për gjashtë (6) vjet.

Neni 9.
Qeveria jugosllave, secilën pagesë do ta bëjë në këtë mënyrë:

30% në deviza, të cilat duhet t'ia lejojë në dispozicion Qeverisë së Republikës së Turqisë përmes Bankës Popullore të Jugosllavisë;

70% në dinarë, duke i deponuar në Bankën Popullore të Jugosllavisë, në dobi të xhirollogarisë -në favor të QevErisë së Republikës së Turqisë.

Banka Popullore e Jugosllavisë, për secilën pagesë do ta njoftojë menjëherë Legatën e Turqisë në Beograd, se depozita është bërë në xhirollogarinë e tyre.

Fshati Koplik i djegur nga ushtria jugosllave më 1920.

Neni 10.
Përshndërrimin e dinarëve në lira turke, Banka Popullore e Jugosllavisë dhe Banka Qendrore e Republikës së Turqisë do të realizojnë, në marrëveshje të përbashkët, sipas kursit të ndërrimit në lira turke, i cili vlen ditën e ndërrimit, përkatësisht në ditën e secilës pagesë.

Neni 11.
Shumat (fondet) e deponuara në Bankën Popullore të Jugosllavisë do të shfrytëzohen nga ana e Qeverisë së Republikës së Turqisë, qoftë në të gjitha format ose pagesat dhe shpenzimet, të cilat do të bëhen në Jugosllavi, qoftë përblerje në tregun jugosllav, përveç mallrave, eksportimi i të cilave është i ndaluar dhe i kushtëzuar me pagesat e tyre në deviza (siç janë): bakri, leshi, prodhimet nga lëkura, prodhimet nga druri i arrës, frutet e vajrave, ullinjtë, gruri dhe misri.

Blerja e të gjitha këtyre mallrave do të realizohet, duke ia destinuar ato Turqisë.

Këto mallra do të lirohen nga çdo tatim, taksë ose nga çdo ngarkim tjetër i eksportimit.

Kuptohet se, për eksportim nuk do të zbatohen dispozitat e parashikuara në bazë të marrëveshjeve komerciale (tregtare) të lidhura ose që do të lidhen, por ajo do të bëhet në pajtim me dispozitat e kësaj Konvente.

Neni 12.
Pcrsonat që do të evakuohen gjatë periudhës së shpërnguljes, të cilët do të shpërngulen sipas listës vjetore, duhet të japin (paraqesin) deklaratë me shkrim para autoriteteve jugosllave në bazë të nenit 53 të Ligjit mbi shtetasit jugosllavë që është në fuqi, se heqin dorë nga shtetësia Jugosllave me dëshirë. Këta persona do t'i kenë cilësitë dhe do t'i gëzojnë të drejtat e të shpërngulurve sipas ligjeve turke, që nga momenti kur përfaqësusit e Turqisë, të cilët do të emërohen për këtë çështje, do t'i nënshkruajnë listat vjetore të emigrimit në Turqi.

Neni 13.
Të shpërngulurit, në përgjithësi, do të jenë të lirë t'i likuidojnë ose t'i bartin me vete të gjitha mallrat (e pasurinë) e veta të tundshme të të gjitha llojeve, me të cilat posedojnë (si pronë personale), pastaj shtazët e shpezët nga fermat e tyre, instrumentet, makinat etj. të cilat përdoren në punë bujqësore ose industriale ose për ushtrimin e zejeve e profesioneve të tjera.

Megjithatë, për transportin e mallrave dhe të pasurisë së tyre të tundshme, veglave bujqësore, pastaj nga 4 kafshë të trasha dhe nga 10 kafshë të vogla, duke mos i llogaritur të vegjëlit e tyre, vjetat etj.; Qeveria Jugosllave merr përsipër që ato t'i transportojë gratis deri në limanin e zbarkimit të tyre në Selanik.

Për transportin e mallrave, të shpërngulurit gëzojnë zvogëlimin e taksave sipas tarifës në fuqi. Megjithatë, nuk gëzojnë zvogëlimin e taksave për kafshë, si p.sh. gjashtë kafshë të trasha dhe 20 kafshë të imëta (të vogla) duke mos i llogaritur të vegjëlit e tyre, për secilën familje që shpërngulet.

Eksportimi i kafshëve bëhet sipas dispozitave të Konventës ekzistuese veterinare dhe në bazë të çertifikatës së veterinarit, të cilat do të sigurohen gratis për ata që shpërngulen.

Ata që shpërngulen janë të autorizuar, që në mënyrë të barabartë të importojnë: ekskluzivisht stolitë e tyre personale, pikërisht qaforet ose pjesët e tyre, gjerdanët nga ari, argjenti, të cilat i mbajnë në qafë femrat, si dhe secili nga ata nuk mund të importojnë më shumë se një sosh.

Përkundër kësaj, secili kujdestar i familjes është i autorizuar që lirisht të importojë, në të dalë nga Jugosllavia, shumën prej 2.000 dinarësh, si dhe shumën prej 4.000 dinarësh të shndërruar në kundërvlerë në deviza. brendshëm, pas likuidimit të pasurisë së tyre të tundshme dhe të patundshme në qytet e në fshat, mallrat, eksportimi i të cilave nuk është i kushtëzuar në deviza ose i ndaluar në Jugosllavi si dhe importimi i të cilave nuk është i ndaluar në Turqi.

Të gjitha këto mallra do t'i nënshtrohen taksave dhe ngarkesave të tjera të eksportimit dhe të importimit.

Neni 15.
Banka Popullore e Jugosllavisë do të hapë xhiro-llogarinë speciale në emër të Qeverisë së Republikës së Turqisë në Bankën Qendrore të Republikës së Turqisë, në të cilën secili i shpërngulur do të ketë mundësinë të deponojë të gjitha shumat që i takojnë dhe me të cilat disponon, në pikëpamje të garantimit të transferimit përmes blerjes së mallrave në Jugosllavi, Banka Popullore e Jugosllavisë do ta njoftojë Legatën e Turqisë në Beograd për secilën pagesë të bërë në efektiv, me udhëzim të detalizuar të deponuesit.

Këto shuma, kështu të transferuara në Turqi, përmes mallrave të blera në JugoslIavi, do t'u kthehen të interesuarve nga ana e Bankës Qendrore të Republikës së Turqisë.

Neni 16.
Fondet, mallrat, vlerat, mobiljet dhe të gjitha objektet e tjera, të cilat u përkasin të miturve dhe anëtarëve të tjerë të familjes, të cilëve ua ka besuar kujdestari i familjes dhe të besuara nga organet kompetente jugosllave, do t'i paguhen ose do t'i lejohen Qeverisë së Republikës së Turqisë, që në të ardhmen do t'i sigurojë administrata dhe mbrojtja e tyre, deri sa të rriten ata, ndërsa shpagimi i tyre do t'i bëhet kryetarit të familjes, i cili e gëzon këtë të drejtë në pajtim me ligjet e Turqisë.

Neni 17.
Të gjithë të rinjtë myslimanë, familjet e të cilëve janë regjistruar në listat vjetore të shpërnguljes, e të cilët ende gjenden në rradhët e armatës jugosllave, menjëherë do të lirohen nga shërbimi ushtarak i mëtejmë, dhe në të njejtën kohë do të shpërngulen së bashku me familjet e tyre.

Nën të njejtat kushte, nuk do të përfshihen, të rinjtë myslimanë turq që jetojnë në regjionet, popullsia e të cilave është caktuar të emigrohet gjatë vitit vijues.

Neni 18.
Nga ana e Qeverisë jugosllave do të emërohet një Komision special, i cili do të angazhohet për hartimin e listës vjetore për të shpërngulurit, duke e detalizuar me të gjitha shënimet e nevojshme mbi kushtet, profesionin dhe zejet e emigrantëve.
Listat duhet t'u prezentohen përfaqësuesve të Qeverisë turke, dhe njëherit duhet të zbatohen nga ana e tyre, ato do të shërbejnë si bazë për lejimin e dhënies së pasaportit turk, si dhe për llogaritjen e numrit të familjeve të të shpërngulurve.

Ky Komision jugosllav do të mbajë bashkëpunim të përhershëm me të deleguarit turq, dhe në kërkesë të tyre, duhet t'u ofrojë atyre të gjitha informatat për të cilat ata kanë nevojë.

Neni 19.
Nisja dhe ngarkimi i të shpërngulurve do të bëhet në bazë të pasaportave turke kolektive, të cilat do t'u lejohen atyre nga autoritetet konsullare të Qeverisë së Republikës së Turqisë në Jugosllavi. Pasaportat kolektive turke si dhe të gjitha dokumentet e tjera të nevojshme, të cilat vlejnë si dëshmi, përgatitja e listave vjetore dhe e vizave përkatëse në pasaporta për të dalë nga Jugosllavia, absolutisht do të bëhen gratis.

Neni 20.
Në zonën e lirë të Jugosllavisë, në Selanik, do të konstituohet një komision mikst turko-jugosllav i përbërë nga nënpunësit, të emëruar nga të dy qeveritë, i cili do të angazhohet, në marrëveshje të përbashkët, për të ndëmarrë të gjitha masat e domosdoshme, sipas rrethanave dhe kushteve të ngarkimit dhe të zbarkimit të të shpërngulurve.

Neni 21.
Kjo Konventë hyn në fuqi ditën e ratifikimit të saj nga ana e të dy qeverive.

Njëherit, nënshkruesit, këtë Konventë do ta vërtetojnë me vulat përkatëse.

E hartuar në gjuhën frënge në vitin 1938.

MR. - V.M H.S. - Dr. C.A.



1 Dotation Carnegie pour la paix international, enquete dans les Balkans, raport, Presente auex directaurs de la-notation par les Mebres de la Comission d'enquete, Paris 1914; Freundlieh Leo, Albaniens Golgotha, Wien 1913; Edit Dyrhami, Njëzet vjet ngatërresa Ballkanike (për vitet 1912-1914)

2 Kosta Novakoviç, Nacionalizacija i srbizacija Kosova, «La Federation balkanique» 1931, «Kosova», Konstancë 1931-1932 (artikujt: Lotët e Dukagjinit, Kosova dhe Zogu (Shqipëria e rel.

Mëgjerësisht: Hak, organ i «Bashkimit» 1920-1924, Për çdo numër «Hak» sillte nga një vështrim duke i thirrë shqiptarët që të mos shpërngulen, sepse s'kanë asgje të përbashkët me turqit: F.S. Noli, Një tragjedi në 3 akte, Shpasurim, shpërngulje, shfarosje: «Liria kombëtarë» 10 prill 1929.

Duke e studiuar mire kete dokument mund te verejme dhe nxjerrim perfundime sesi pasojat e ketij dokumenti kriminal jane ndjere me se shumti ne Kosoven Jugore ose ne Maqedonine Qendrore ku ka pase shumice derrmuese shqiptare.

Le te bejme nje analize te shkurter. Vilajeti i Kosoves shtrihej qe nga Sanxhaku i Tregut te Ri dhe Sanxhakut te Nishit ne veri e gjer ne Shtib e Kratove (Fyromi i sotem verilindor e qendror). Shih harten e Vilajetit te Kosoves qe kish diku 30.000 km katrore:

Nga ky dokument pos te tjerash mesojme se shqiptare ka pasur edhe ne keto rajone:

Poreçi (Juzhni Brod-Makedonski Brod); Prilepi (Prilep); Bitoli (Manastiri); Kavadarci (Kavadari); Marihovo (Manastiri-Marihovë); Negotin Na Vardaru (Negotini i Vardarit); Velesi (Velesi); Ovçe Pole (Ovçe Pole); Radovishte (Radovishte); Strumica (Strumicë); Dojrani (Valandova); Gjevgjelija (Gjevgjelija); Kriva Pallanka (Kriva Pallanka); Kratovo (Kratova); Carevo Sello (Carevo Sello); Malesi (Berovo).
Mirepo, ne disa nga rajonet e Maqedonise Qendrore vazhdon te ruhet ende shqiptaresia, ndonese e pakte ne numer. Ne Veles, sipas te dhenave te mia qe i kam qemtuar ne burime te ndryshme jane 10%shqiptare qe jetojne ne keto fshatra: Jabollçishta e Epër, Slivniku, Buzllakova, Kukaveci etj.

Ja se cfare gjendet ne revisten e shqiptareve te Cernalishtes (fshat me shqiptar ne Prilep) qe quhet 'Zeri i Pellagonise' dmth revista:
"Në veriperëndim të Velesit, një rrugë malore plot kthesa dhe vende-vende gati e pakalueshme, të çon në fshatarët shqiptare të rajonit të Velesit, me të njëjtin emër: Jabollçisht i Poshtëm dhe Jabollçisht i Epërm. Këto dy vendbanime shqiptare, nga popullsia vendase njihen me mikrotoponimet: Katundi i Poshtër dhe Katundi i Epër. E meqë shekuj me radhë, kanë qenë vendbanimet e vetme shqiptare të mbetura në këtë anë, gjuha e të shprehurit të emrit të këtyre fshatrave, ka qenë edhe identiteti i tyre. Me zbrazjen e qytetit të Velesit ( Qypyrlisë ) nga shqiptarët, në shekullin XVII dhe XVIII, bërthama e shqiptarëve të rajonit të Velesit zhvendoset nga qyteti dhe kalon në dy vendbanimet e kombit tonë, të vetmet që u kanë bërë ballë stuhive nëpër shekuj, në ruajtjen e identitetit kombëtar, në Jabollçisht të Poshtëm dhe Jabollçisht të Epërm."



Nga ky dokument mesojme se shqiptaret kane qene shumice ne keto rajone dhe se duke i indentifikuar si 'turq' ose 'muslimane' ata i kane shprengulur nga vatrat e tyre stergjyshore.
Plus kesaj lind pyetja: C'DONIN TURQIT ME SHQIPTARET? KUSH UA JIPTE TE DREJTEN TURQVE TE BENIN KONVENTA TE TILLA ME SERBIN PER SHPERNGULJEN E SHQIPTAREVE NGA TOJET E TYRE?

ÇFARE FITIMI KANE PASUR TURQIT NE KETE MES DHE CILAT ISHIN INTERESAT E TURQISE?

Marrë nga revista “Fitore” , viti i parë, nëntor 1990. Revistë e cila mirëmbahej nga shoqëria “Skënderbeu”, Ljubljanë, Slloveni.


Asnjë popull tjetër nuk ka përjetuar të tilla genocide, për të cilat ende sot nuk flitet, nuk diskutohet, nuk ndëshkohet...

Mbi 7000 shqiptarë të Kosovës aplikojnë për pashaportën serbe !!!

Me qëllim të parandalimit të emigrantëve të paligjshëm, Komisioni Evropian është duke shqyrtuar çështjen e lëshimit të pasaportave serbe për qytetarët e Kosovës.

Siç njofton e përditshmja serbe “Danas”, shtetet e Bashkimit Evropian janë të shqetësuar për mundësinë e emigrantëve të paligjshëm nga Ballkani Perëndimor

Riccardo Mosca, nga kabineti i bashkëpunimit për mediat Vice President i Komisionit Evropian Zhak Barrot, tha se komisioni është duke punuar intensivisht me këto vende në mënyrë që të sigurohet se masat e nevojshme për të ndaluar emigracionin e paligjshëm.

Ai tha se komisioni, në të njëjtën kohë, mbështet Kosovën në përpjekjet për të zgjidhur problemet në sektorët e sundimit të ligjit dhe sigurisë.

Duke cituar burime nga Ministria e Brendshme (MPB) thuhet se 7647 aplikime janë bërë në Kosovë për pasaportat e reja. Kjo tregon se qytetarët e Kosovës janë shumë të interesuara të pajisen me pasaporta serbë, pasi kjo e fundit pritet që shumë shprjet të ketë lehtësira për lëshimin e vizave.

Artikulli më tej thotë se nxjerrja e pasaportave biometrike të shqiptarëve të Kosovës është një nga temat konstante në negociatat për liberalizimin e vizave.

Eksperti politik, Jovan Teokarevi?, megjithatë, vlerësoi se kjo mund të paraqesë një problem, sepse ajo rrezikon seriozisht aftësinë e Serbisë për të garantuar kontrollin e migracionit.

Teokarevi tha për të përditshmen “Danas”, se kjo është "vetëm fillimi i konfliktit ndërmjet dy çështjeve që nuk mund të pajtohet".

Express

Hap dollapin del miu, hap TVSH-në del Saliu...

Kjo ishte një ndër pankartat e protestës së G99 dje, përpara godinës së Radiotelevizionit Shqiptar duke kërkuar ndryshimin radikal të funksionimit të këtij institucioni të informimit publik që financohet nga taksapaguesit shqiptarë.

RTVSh është bërë megafoni i Berishës dhe zëvendësit të tij.

Erion Veliaj, duke iu referuar edhe gjithë raporteve ndërkombëtare (OSBE, Këshilli i Evropës etj.), sidomos sa i përket performancës së TVSh gjatë fushatës elektorale, theksoi se “TVSh është kthyer në një megafon ekskluziv për familjen e kryeministrit e të zëvendësit te tij”.

Ndërkohë, Genc Kojdheli nënvizoi se G99 është e vendosur në përpjekjen për t’ia kthyer TVSh qytetarëve shqiptarë, të cilët me taksat e tyre financojnë këtë institucion. “TVSH është i vetmi televizion që mbahet me taksat e shqiptarëve, të majtë a të djathtë, në jug a në veri, dhe është e

padrejtë dhe abuzive që ky institucion i informimit publik t’i shërbejë vetëm kastës në pushtet”, - tha Kojdheli, duke shtuar se, “është koha që TVSH të transformohet në një institucion profesional që informon publikun në mënyrë të ndershme e të paanshme, pa i shërbyer padronit të radhës”.

G99 deklaroi se do të vazhdojë betejën për reformimin e TVSh, me një sërë dëgjesash publike me grupet e interesit dhe specialistë të fushës, dhe duke e finalizuar me një propozim të detajuar për reformimin e tërësishëm e përfundimtar e këtij institucioni.

Njëra prej banderolave shënon : Hap dollapin del miu, hap TVSH-në del Saliu

Shndërrimi i TVSh në një TV qeveritar


“Faktori Plus”


Grupimi politik G99, mbështetur nga një grup qytetarësh, organizoi një tubim protestë para RTVSh për t’i bërë qëndresë përdorimit të ekranit të taksapaguesve shqiptarë nga qeveria dhe mazhoranca dhe bojkotit që operatori publik i bën opozitës apo çdo zëri të ndryshëm, sa herë që ligjërata nuk i shkon për shtat pushtetit.

Një nga deputetët e mandatuar të PS dhe botuesi i njohur, Fatmir Toçi, një ditë më parë përsëriti të njëjtën kërkesë ndaj ekranit, sipas tij të përçudnuar, për të cilin shqiptarët paguajnë me detyrim nga të ardhurat e tyre modeste.

Situatën e bën edhe më të rëndë fakti se, skandali i varësisë totale të TVSh nga qeveria njihet edhe ndërkombëtarisht. Progres-raporti i KE, i publikuar ditën e djeshme, thekson se reforma në RTVSh është bllokuar dhe se kontrolli i qeverisë ka ndikuar negativisht mbi të.

Në fakt kjo nuk është një panoramë as e panjohur dhe as e papritur për shqiptarët.

Historia profesionale dhe modeli mediatik i Radiotelevizionit publik turpëron çdokënd që ka pasur një kontribut të përhershëm apo të përkohshëm në atë institucion. Që nga viti 1991 ai është objektivi i parë për t’u pushtuar nga çdo parti në pushtet, duke u keqpërdorur në ekstrem.

Deri në vitin 1996 ai ishte ekrani i vetëm dhe i ndaluar për opozitën e asaj kohe.

Rëndësia e këtij ekrani ra ndjeshëm pas vitit 1998, kur në vend lulëzuan televizionet private, por shkolla e tij propagandistike nuk ndryshoi. Ai vazhdoi të përdorej si kobure ndaj opozitës dhe si një institucion pa vlera profesionale. Drejtuesit e tij historikisht kanë qenë njerëz që nuk mund të gjenin dot punë jashtë televizionit shtetëror për të ushtruar profesionin si gazetarë të lirë. Më keq akoma, drejtuesit e fundit nuk kanë as edhe një lidhje me gazetarinë. Këshilli i ri Drejtues, i zgjedhur pas vitit 2005, me Fatos Lubonjën në krye, fillimisht ruajti status quo-në e gjetur para kësaj kohe. Pas propozimeve për ndryshimin e formulës së Këshillit, Lubonja dha dorëheqjen, dhe në vend të tij erdhi Agron Tufa.

Drejtori aktual i RTVSh, Petrit Beci, u emërua në këtë detyrë në vitin 2006, si propozim i ardhur nga TV Klan. Pas dy votimesh të balancuara, ai fitoi në raundin e tretë falë mbështetjes që iu dha edhe nga anëtarët e opozitës në Këshill. Një punonjës mediokër dhe pa asnjë dinjitet profesional nga radhët e ish-Kinostudios dhe me pas në punë të dorës së dytë në Top Channel dhe TV Klan, ai u bë një urë për të gjitha abuzimet dhe keqpërdorimin e RTVSh prej televizionit Klan. Arkiva e RTVSh është transferuar e gjitha në arkivin e TV Klan me çmime që duhet të hetohen, ndërsa nga pikëpamja profesionale, televizioni ka thyer çdo rekord të medieve propagandistike. Për të filluar një reformë serioze në RTVSh, do të duheshin garanci ligjore për shmangien e kontrollit të politikës mbi të dhe krijimi i një modeli të suksesshëm sipas televizioneve publike perëndimore. Me këtë fytyrë ai ofron vetëm një model të qeverisë shqiptare për shtypin, dhe shihet qartë se modeli i saj është më i keqi i mundshëm.

Tema

Analistët si profetë

Shumë kritika dhe shpoti, që hidhen në adresë të analistëve, janë të pavërteta.

Një dokument, i gjetur në Arkivin e Shtetit dhe i bërë publik në tekstin e "Historisë 12" të popullit shqiptar, thotë se, që në shekullin e 7-të para Krishtit, pra para demokracisë së vjetër greke, një grup analistësh, që bënin plazh në Kepin e Rodonit, lanë shënimin e mëposhtëm:
"Do të vijë koha që dy tufat e mëdha në këto troje të lashta (trojet ishin të reja në atë kohë, por kjo provon saktësinë e profecisë së tyre) do të kërleshen rregullisht dhe njëra prej tyre do të fitojë".

Tufa është një referencë e qartë për partitë politike të sotme, pra për kështjellat e demokracisë. Mund të duket çudi, por çfarë është thënë atëherë, ka ndodhur rregullisht në zgjedhjet e vitit 1991, 1992, 1996, 1997, 2001 dhe 2005. Historianët po rreken të shpjegojnë rastin e vitit 2009, ku rezultojnë dy fitues.

Analistët e kohës së lashtë kanë lënë shënime të bollshme edhe për shpikjet që tronditën botën në shekullin e 20-të. "Shumë pasqyra do të shfaqen në këto anë, por vetëm njëra do të jetë e vërtetë, e sinqertë dhe e besueshme".

Pasqyrat janë një metaforë e qartë për televizionet. Ky përfundim mund të hajë pak diskutim, por pjesa e dytë e profecisë "vetëm njëra do të jetë e vërtetë" është një referencë e qartë për Televizionin Publik. Për këtë nuk ka diskutim.

Por shënimi më mbresëlënës ndoshta edhe më i debatuari, që dëshmon se koncepti i ndarjes së pushteteve (deri më sot kjo meritë u referohej etërve themelues të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, të cilët nga ana e tyre u frymëzuan nga Monteskie), i ka rrënjët në trekëndëshin Shijak - Shkodër - Shëmri.

"17 burra do t‘i japin secilit atë që i takon. Të gjithë në tufë gabojnë, me përjashtim të kryetarit. Ai di atë që ju të tjerët nuk e dini. Në shpellë kalohet nga shtegu i tufës së njerëzve. Atyre që futen në shpellë do të dalin pa kuaj. Me barin që kursehet do të bëhet mullar!".

Numri 17 është një referencë e qartë për Gjykatën e Lartë të vendit që ka 17 anëtarë. Tufat, e thamë më lart, janë partitë politike. Kryetari - është kryetar. Shpella, ku mbërrin vetëm pasi ke kaluar shtegun e njerëzve, është Parlamenti. Përzgjedhja bëhet nga tufa e njerëzve, ndërsa dalja prej andej, pa kuaj - fjali që ka lënë në errësirë mendjen e historianëve që prej 20 vjetësh - është sqaruar vetëm ditët e fundit. Për të gjithë ata që ndjekin zhvillimet politike të ditës, kuajt janë makinat që do t‘u hiqen së shpejti deputetëve. Bari, që bëhet mullar është nafta e kursyer, e që ndryshe i thonë edhe ari i zi.

Me këto tri zbulesa, që për nga rëndësia, saktësia dhe aktualiteti lënë shumë prapa Nostradamusin, dua të tërheq vëmendjen e kritikëve të analistëve. Mos na bini në qafë! Edhe nëse nuk na pëlqeni dhe nuk na kuptoni ju, që jeni bashkëkohësit tanë, do na kuptojnë brezat që do të vijnë.

Shqip

Mjerimi që vret, kur borxhi zë borxhin

Mbijetesë. Kjo është fjala më e përshtatshme kur përballesh me realitetin e dhimbshëm shqiptar. Mungesa e kushteve minimale të jetesës janë bërë pjesë e këtij realiteti.


Askush nuk e kthen koken te shohe familjet shqiptare qe jetojne vetem me te ardhurat e perkrahjes sociale. Ne çdo qytet te Shqiperise gjen familje qe jetojne duke marre ushqime me liste.

Ne mes te Tiranes gjen familje qe jetojne me liste. Gjen dyqane me lista 13-vjeçare. Ka familje qe nuk dalin asnjehere nga lista e borxhlinjve. Borxhi u ze borxhin.

Defteret jane simboli i varferise. Ata jane shtuar nga zgjedhjet ne zgjedhje. Te marresh ushqime duke te mbajtur leket shenim shitesja, po behet fenomen i gjithe vendit.

“Sapo kalon java e pare e rroges nis dhe mbushet fletorja. Kur marrin rrogen ma kthejne te gjithe shumen, por ka edhe nga ata qe kane nga 4 apo 5 vjet qe nuk mi shlyejne dot te gjitha borxhet", tregon nje shitese dyqani ne Tirane.

Askush nuk merret me ata që mezi sigurojnë bukën e gojës, që vdesin nga uria. Në një vend që aspiron të hyjë në Europë nuk diskutohet uria, apo ushqimi me lista në dyqane.

TCH