Gjuha shqipe e vjetër

(Përgjigje gazetares Besiana Xharra, gazetare nga Prishtina, mbi një studim të ndërmarrë nga linguistët Stefan Schumacher dhe kolegu i tij Joachim Matzinger të Departamentit të Lingusitikës në Universitetin e Vjenës, mbi rëndësinë e gjuhës shqipe të vjetër, në krijimin e gjuhëve tjera Ballkanike)

E dashur zonja Besiana!

Për temën ‘Rëndësia e gjuhës shqipe të vjetër, në krijimin e gjuhëve tjera Ballkanike’ linguistët Stefan Schumacher dhe kolegu i tij Joachim Matzinger nuk kanë bërë të njohur asnjë rezultat gjuhësor, etimologjik dhe historik. Shkenca e çdo fushe qoftë nuk mbahet me deklarata, por me fakte të fushës përkatëse.

Mbi shqipen e vjetër askush nuk mund të thotë kurrgjë, pasi gjuhës shqipe i mungojnë dokumente të vjetra.
Dhe s’kish si të ishte ndryshe, pasi nuk mund të kishte gjuhë shqipe, të asaj që njohim ne sot, pa u shkruar më parë bibla në këtë gjuhë.
Kështu ka ndodhur me të gjitha gjuhët e reja. Nuk mund të kishim një Shekspir pa Biblën e King Xhejmsit, nuk mund të kishim një Rabële pa Biblën në gjuhën frënge, nuk mund të kishim një Servantes pa Biblën në gjuhën spanjolle, nuk mund të kishim një Pushkin pa Biblën në gjuhën ruse. Po kështu, nuk mund të kemi asnjë Bibël të vërtetë në gjuhën latine dhe greke përpara se ato t’i shkruante Erazmi i Roterdamit në shekullin e 16-të. Të gjitha shkrimet, që mbajnë data para shekullit të 16-të, në mbarë botën janë falsifikime.
Për të mësuar sesi unë kam arritur në këtë përfundim, duhen lexuar të gjitha shkrimet dhe shënimet e mia mbi etimologjinë, historinë e gjuhës dhe historinë e popujve, mbi errësirën 270 vjeçare që ka mbuluar mbarë botën deri në vitet 70’ të shekullit të 18-të kur për herë të parë ngrihet shkolla e parë publike në Gjermani.
Gjatë kësaj Errësire nuk kemi biblioteka, muzeume, nuk kemi asnjë tekst shkollor. Kemi vetëm disa universitete fantazmë nga Japonia deri në Kili, të cilat në mungesë të arsimit fillor dhe të mesëm, nuk dihet me saktësi se çfarë bënin e çfarë u mësonin një grusht njerëzve.
E çuditshme është edhe prodhimtaria gjatë kësaj kohe e një grushti njerëzish, njerëz poliedrikë të cilët nuk marrin mësime në shkolla fillore dhe të mesme, veç me tutorë, dhe shkëlqejnë në botën e asaj Errësire të madhe dhe të thellë.

Përse duhej e mbarë bota të mbetej në errësirë për 270 vjet?
Çfarë ndodh me njerëzimin kur dikush atë e mban me qëllim për 270 vjet në errësirë, pa lëvruar shkrim e këndim, pa mësuar kurrgjë në asnjë fushë të dijes? Këto gjëra mund të kuptohen kur kushdo lexon historinë jo vetëm të shqiptarëve, por edhe atë të evropianëve, aziatikëve, afrikanëve dhe të Amerikave, të asaj të veriut dhe asaj të jugut dhe merr e studjon historinë e arsimit, librit, bibliotekave, teksteve të para mësimore si dhe të arritjeve të shkencës. Këto studime ndihmojnë të hidhet dritë se çfarë ndodhi në shekujt 15 dhe 16, dhe përse këto shekuj përkojnë me periudhat e Epidemive më Vdekjeprurëse që ka parë bota.

A mund të themi ne ndonjë fjalë për shqipen, zonja Besianë, kur ne shqiptareve na mungon një fjalor historik dhe etimologjik i gjuhës shqipe?
Në institutin e Gjuhësisë dhe Letërsisë të Shqipërisë flejnë mbi tre milionë skeda të thesarit tonë gjuhësor. Ato sot rrezikohen të zhduken nga brejtësit.

Mirë në Prishtinë, Shkup, Podgoricë, po në Shqipëri?
Përse u anashkalua për dekada të tëra detyra e bërjes të një fjalori historik të leksikut të gjuhës shqipe, megjithëse lënda është mbledhur me kohë?
Kjo punë e keqe është bërë me qëllim, sepse fjalori historik i gjuhës shqipe, si dhe fjalorë korrektë historikë dhe etimologjikë të gjuhëve të tjera, do të nxirrnin të vërtetën që thotë edhe Google Labs Ngram Viewer se gjuhët e Evropës dhe të mbarë botës janë tepër të vona.

Ç’duhet bërë atëherë për të njohur historinë e vërtetë të gjuhës shqipe, atyre ballkanike dhe të mbarë botës?
Unë kam zbuluar Kodin e Shqipes, i cili është çelsi i vetëm që zbërthen si historinë e gjuhëve, po ashtu dhe historinë e vetë popujve.

Cila ka qenë gjuha apo gjuhët, që fliteshin dhe shkruheshin para shekullit të 16-të?
Këtë s’mund ta thotë sot me siguri askush, përveç atyre që kanë në bodrume librat e vjetra. Por ne kemi vërtetuar se asnjë gjuhë e re apo e vjetër nuk mund të krijohet pa një grusht rrënjësh të gjuhës shqipe. Kjo është vlera e gjuhës tonë, ky është një kontribut shumë i madh i popullit tonë, kjo tregon dhe lidhjen e popullit tonë me kulturën dhe shkencën më të lartë që njerëzimi ka krijuar para shekullit të 16-të të erës tonë.

Shembujt në shkrimet dhe shënimet e mia, në shtyp dhe në internet, pos atyre që kam të pabotuara, janë të shumtë. Askush deri më sot, shqiptar apo i huaj, s’ka guxuar të përballet me to, e jo më t’i hedhë poshtë.


Çlirim Xhunga