Toskë epirotët dhe toskë etruskët

Toskët e Epirit në antikitet janë quajtur pellazgë, po kështu shpesh janë quajtur edhe etruskët, që tregon se ka lidhje etnike midis toskëve shqiptarë dhe toskëve etruskë. Gjuha e toskëve është sot gjuha zyrtare e Shqipërisë dhe gjuha e Toskanës në Itali, është shumë zyrtare e Italisë.

Fakti qe sot shqiptaret i kuptojne shume lehte gjuhet latine si ajo italiane, spanjolle apo portugeze, tregon lidhjet e qarta etnike midis pasardhesve te ketyre kombeve me pasardhesit e shqiptareve.

Latinishtja e vjeter dhe e re ka nje ngjashmeri te madhe gjuhesore me shqipen dhe gjenden fjale qe shqipja nuk i ka huazuar ashtu sic mund te thuhet, pasi ato shpjegimin e kane vetem me anen e gjuhes shqipe.
Ne nje kohe kur spanjolli shkon ne Itali dhe flet spanjisht, italiani nuk e kupton dhe anasjelltas, ndersa nese qe ted y vijne ne Shqiperi, pjesa me e madhe e popullsise I kupton menjehere se cfare duan te thone. Pra latinet nuk kuptojne njeri-tjetrin, ndersa shqiptaret qe flasin shqip, I kuptojne shume mire ata.

Çfarë tregon kjo ?

Kjo tregon se keto gjuhe kane pasur per baze nje gjuhe qe ka qene e folur ne Evrope para krijimit te kombeve, por qe ate gjuhe per shkak te maleve e ruajten vetem shqiptaret. Ajo gjuhe eshte baza e gjuheve latine, por edhe e gjuheve te tjera evropiane.
Kur behet historia dhe kur deshiron qe ti tregosh se kujt i ka perkitur ky apo ai shkrim, se pari shikohet se cili popull ka banuar aty. Shikohet se cila gjuhe apo cili popull eshte sot me afer nga ana etnike me kete popull dhe merret gjuha e tij per ta provuar. Padyshim se kjo shume pak studiuesve u ka shkuar ne mendje dhe atyre qe e njohin shqipen. Keshtu disa autore franceze qe kane pasur njohuri per shqipen kane shpjeguar nje numer te madh shkrimesh nga estruskishtja me anen e shqipes. E thene me qarte, te vetmet fjale qe njohim nga estruskishtja jane perkthyer vetem me anen e shqipes. Pra nga pikepamja etnike etrusket jane pellazge apo ilire.
Edhe tek etrusket varrimet kane qene ne disa periudha me tuma si ne te gjithe Europen, gjithashtu mbizoteron sopata dyteheshe, tipike ilire.

Afresk etruks. Vini re edhe plisin-qeleshe. Shek V

Disa fjale etruske me shqipen, te nxjerra nga Z. Manjani jane :

Etruskisht Shqip
Kortona - gurtona, nga fjala gur
Thura - hura, qe quhej fortesa si ne lidisht dhe ne
- Etruskisht.
Ape rucen, hape ruken, apo rrugën. Ne Spanje ka ekzistuar nje term I tille “arrugia” per galerite e minierave, pra qe hap rrugen per ne galeri.
Ap - ap,hap
Athna - at
Ast - asht
At, ati - at, ati
Atranes - atrit, etrit
Kan - qan
Kur - gur
Kuie - kuje
Etna - eterit
Ersi - eret, erret, behet nate
Ve - vendos
Vras - vras
Vanth - vand, vend
Vaze - vajze
Zar - ziarr, zjarr
Zi - zi
Ha - ha
Hulu - hulli
Dalius - dal
Dhusk - dushk
Theruse - ther
Ikni - ikni
Ika - ika
Kru - e kry, u krye, pra u be
Lart - lart
Lur - lyr
Lus, lut - lut
Lar - lar
Malava - mali
Maie - maje
Mir - mir
Neri - njeri
Nuk - nuk
Nuna - nena
Pi - pi
Pleni - bleni
Preve - preva
Se - she
Ri - re, apo i ri (mashk.)
Rit - rit
Ru - ruaj, kujdesem
Repin - rrepin
Ranem - i rranëm, pra i rene
Sa - sa
Siune - syne
Stre - shtrij
Sil - sill, sjell
Tur - Thur
Treci - tregu
Tesi - deshi
Ithi - udhi, udha
Fler - fle, flijoj
Calus - kale, etj etj etj.

Dionis i Halikarnasit thote se “disa nga pellazget qe banonin ne te ashtequajturen tani Thesali, te detyruar te lene vendin e tyre, u vendosen prane Oborigeve dhe se bashku me keta luftonin kunder sicilioteve. Aboriget i pranuan ata me shprese se do te perfiton nga keta, por sipas mendimim tim i pranuan me shume per faktin qe ishin te aferm. Madje nje pjese e tyre jane vendosur deri ne Francen juglindore.

Venetët, jane quajtur enet. Homeri i permend enetet te cilet kane marre pjese ne luften e Trojes perkrahe trojaneve. Enetet apo venetet nga burimet antike dalin si ilire dhe ndonjehere si koloni e trojaneve.
Ventet gjenden edhe ne detin Baltik ne gjirin e Dancingut dhe ky emer u trashegua nga sllavet, qe u vendosen ne keto toka dhe u quajten vendas, gjenden prane tribaleve trako-ilire, ne Paflagoni kemi henetet qe jane thjeshte ilire. Venetet sic na njofton Straboni gjendeshin edhe ne Belgjiken e sotme.

Mesapët, ishin nje fis ilir qe banonin pjesen me jugore te Italise se sotme. Me emrin mesap ka disa emra: ne Krete, nga mendon Herodoti se kane ata kane ardhur ka nje lume me emrin Mesap, ne Peloponez dhe sot ne Shqiperi ka nje vend te quajtur Mesaplik. Plini e konsideron Jypaksin heroin eponym te fisit te ilireve te japigeve, vella te Daunit dhe te Peuketit.

Dauni, Mesapi dhe Peuketi jane bijte e ilirit Lykaon, birit te Pellazgut. Dauni me vellezerit e tij ne krye ten je ushtrie ilire u hodh ne Italine e jugut, perzuri auzonet dhe ne vendin e tyre formoi tre mbretere : te dauneve, te mesapeve dhe te peuketeve. (Ovidi, Fastes, IV 76 )

Ira, ose Iria ishte qyteti me i vjeter i mesapeve dhe ka nje zhvillim kulturor te larte, qe eshte i nje niveli me ate etrusk, apo Trojan me ndertime madheshtore, qe tregon qarte qe iliret kane qene nje popullsi me nivel te larte kulturor. Qyteti i Veretos eshte quajtur edhe Hyria, qe perdoret edhe sot ne shqip per emra vajzash dhe e ka origjinen tek fjala Hy, qe tregon hyjnite.
Ne Mesapi grate kishin te drejta te barabarta me burrat, pothuajse edhe me teper se burrat.

Fjale mesape jane:
Bilia - bija
Ara - ara
Rhinos - re
Anda - nde a-nde, qe eshte nder
Brendon - dre nga bri
Dalamia - delm
Ikka - ika
Menzana - mëzi

Japigët, nje fis i rendesishem ilir kane patur kultin e quajtur Jupiter Mezana. Ata i flijonin mezat per nder te Jupiterit dhe sot ne kete forme fjalen mez e ruan vetem shqipja.

Kaonët e Italise vijne nga Iliria po ne te njejten kohe, kaonet jane edhe ne Troje. Ajo qe eshte interesante eshte edhe fakti se kaonet e Epirit me te Italise mbanin marredhenie shume te mira, pasi e dinin qe vinin nga nje fis i perbashket.
Popullsine e Kalabrise anktike, studiuesit e quajne me origjine nga dardanet e Ilirise apo Shqiperise se sotme. Umbret, Plini i quan si nje fis i vjeter pellazg.

Per Ligurët, Hesiodi deshmon se banonin afer Skitheve Hypomologian. Aristoteli flet per Ligur dhe per nje pjese tjeter te ligureve qe jetonin ne kapadoki te Azise se vogel. Pra liguret e Italise kane banuar ne Skithi apo edhe ne Traki e Azi te vogel, para se te dilnin ne Italine e sotme. Kjo do te thote se liguret jane nje popullsi qe ose ka emigruar nga zonat e Skithise, Azise se vogel, Trakses, ne kohet e hershme prehistorike dhe jane vendosur ne Itali, ose at ate italikut kane emigruar ne lindje. Dy qytetet me te rendesishme te ligureve kane qene Alba dhe Albia.
Oenotri ku banonin jukanet dhe bretianet, shtrihej nga Posedonia deri ne Otranto. Oentori eshte i biri i Lykaonit te birit te pellazgut.

Pisa, me pare eshte quajtur me emrin Teuta, te cilet ishim me origjine nga Elida, qe e ka marre kete emer nga Pintinet, fis ilir.

Retët, sipas Apianit, qe eshte i vetmi qe ka shkruar nje veper te plote per iliret, jane ilire.

“Romaket, jo vetem iliret po edhe paionet qe jane afer tyre, retet si edhe noriket, i quajne ilire.

Fjale rete :
Retia nga fjala re e shqipes dhe ky fis banonte ne alpe
Barga - kasolle me bar, nga fjala bar
Ber - ne lombaridsht i thoshin deles qe ne shqip eshte edhe fjala bër
Criu - ngriu, pra ftohte
Lope - fjala nga Savoja dhe Zvicra qe lidhet me fjalen lopë te shqipes
Palta - Ne Lombardi eshte balta, si edhe ne shqip.

Dardanet e Romës
Burimet historike tregojne se Ene dardani, prince Trojan, pas luftes vendoset ne Itali dhe pasardhesit e tij themeluan Romen dhe e bene ate nje perandori. Pra ne antikitet Roma eshte banuar nga dardanet e Trojes si dhe nga fise te tjera pellazgo-ilire. Por dardanet e Trojes jane dardanet e Ilirise, sepse per kete deshmon Straboni dhe autoret romake.

Emrat deti Adriatik dhe Jon, i kane marre na fiset ilire te adrianeve dhe nga emri i nje prince ilir , qe quhej Jon.

Sipas nje varianti “Joni eshte biri i Dyrrahut. Ai eshte vrare aksidentalisht nga Herkuli. Kufoma e tij u hodh ne detin jon dhe keshtu deti mban emrin e tij. Varianti tjeter eshte se Joni eshte biri I nje mbreti ilir, Adrit, emrit e te cilit mban deti Adriatik.

Pra ne antikitet, por edhe gjate periudhes kur Roma u shnderrua nga nje qytet dardan ne nje perandori te dyte me rrenje dardane, elementi ilir ishte mbizoterues, ose e thene qarte, romaket apo vete italiket ishin ilire. Ajo qe ne histori njihet si kultura romake, nuk eshte gje tjeter vecse kultura e krijuar nga tosket, dardanet dhe fiset e tjera ilire.

Germat e alfabetit i sollen ne Lat, pallazget. Pra ata jane te paret kudo, ne zbulimin e shkrimit dhe te qyteterimit.
Ne kohet antike Italiku ka folur te njejten gjuhe me iberikun dhe Galine. Ne ato kohe ata merreshin vesh me njeri tjetrin. M.q.s italiket edhe latinet e tjere flsinin nje gjuhe pellazgo-ilire, ajo ka shume nga gjuha shqipe brenda saj.

Madje italishtja e sotme e toskanes dhe toskerishtja e shqipes kane shume ngjashmeri me njera-tjetren.

Gjuha latine sipas studiuesve ishte krijimi i nje kaste te pasur shfrytezuesish bujqesor, te cilet pushtuan Romen pasi kishin debuar prej aty, etrusket. Romaket per tu dalluar nga paraardhesit e tyre duhet te kene krijaur kete dialekt, i cili me pas u be gjuha zyrtare e Romes, pastaj rajonale dhe me pas kombetare me ate prestigj qe pati ne te gjithe Europen.
Dionisi halikarnasit thote se Romaket flisnin nje gjuhe e cila nuk eshte as krejtesisht barbare as plotesisht greke, por nje perzierje e ketyre te dyjave, ku mbizoteruese eshte gjuha eoliane, por eolet vete ishin me origjine pellazge.

Ketu vertetohet edhe njehere se fiset helene kane folur te njejten gjuhe si fiset e tjera ilire, pasi ata mund te kuptoheshin lehtesisht ndermjet tyre.

Konstandini, nga Nishi i Ilirisë

Megjithate latinishtja mund te kete qene nje gjuhe e krijuar, por qe si baze ka patur shqipen, pasi fjalet e saj nuk kane kuptim pa shqipen.
Kultura etrusko-romake eshte nje kulture pellazgo-ilire, pasi etrusket ishin pellazge dhe fiset e tjera italike ishin me origjine ilire dhe sigurisht ishin po ato qe krijuan kete qyteterim dhe kulture te larte.
Po te shikosh qytetet e vjetra ne Italine pararomake, te ndertuara nga iliret, nuk bejne dallim nga ndertimet madheshtore, qe njohim sot. Roma dardane arriti qe te behej nje perandori e fuqishme, e cila mbajti te pushtuar pjesen me te madhe te botes se atehershme, per 5 shekuj duke qene e vetmja superfuqi mbi toke. Roma per te drejten, arriti majat dhe sot pothuajse pjesa me e madhe e sistemeve juridike te vendeve me te zvhilluara jane mbeshtetur tek e drejta romake, sidomos Evropa me sistemin romano-gjermanike te se drejtes.

Pra origjina e etnisë, gjuhës dhe kulturës romake antike, është pellazgo-ilire.

Shkëputur nga libri : Roli pellazgo-ilir i E. Kocaqi, shkroi: Stop Injorancës

Ndiqni videon që shpjegon shumë fjalë, sesi latinishtja i ka ndërtuar me anë të shqipes, që ato fjalë i ka të sajat, madje i përdor edhe sot:1) http://www.youtube.com/watch?v=UMLAWedKmtk 2) http://www.youtube.com/watch?v=5YMHQNEB3k0