Sipas onkologeve shqiptare, pavaresisht se te dhenat tona jane te mira, vihet re nje tendence rritjeje e rasteve, qe me kalimin e kohes do te jete e krahasueshme me statistikat evropiane. Regjistri i pacienteve te prekur nga kanceri, tregojne se mosha me e prekur eshte ajo e trete, por vitet e fundit vihet re edhe prekje e personave mbi 40 vjec.
Ulja e moshes se personave te prekur per mjeket perkthehet ne me shume risk per semundjet kanceroze tek shqiptaret. Ndersa per sa i perket shperndarjes se rasteve, rezulton se jane 100 mije banore, jane 100 raste te reja ne vit, nderkohe qe parashikohet nje dyfishim i rasteve per tre dekadat e ardhshme. Faktoret qe ndikojne ne rritjen e numrit te semundjes se rende, ende nuk dihen por mendohet se ato jane te shumte duke filluar nga ato mjedisore, deri tek gjendjet psikologjike dhe emocionale e personave. Nderkohe pavijone te ndryshme te QSUT-se raportojne edhe shifra te sakta te personave qe trajtojne.
Keshtu, rreth 450 paciente ne vit numerohen per humbje graduale te funksionit te veshkave. Kurse per sa iu perket atyre, te cilet jane ne gjendje me te rende ne formen e kancerit te veshkes dhe kane nevoje per nderhyrje kirurgjikale, jane 50 paciente. Kurse ne pavijonin e hematologjise numerohen rreth 80 paciente cdo vit, me semundjen e leucemise.
Mosha
Ulja e moshes se personave te prekur, per mjeket perkthehet ne me shume risk per semundjet kanceroze tek shqiptaret. Ndersa per sa i perket shperndarjes se rasteve, rezulton se jane 100 mije banore, si dhe jane 100 raste te reja ne vit.
Vdekjet, gjysma per shkak te zemres
Semundjet kronike dhe pikerisht ato te zemres, jane kthyer ne vrasesit kryesore te shqiptareve. Pikerisht, nje vdekje ne dy persona ndodh per shkak te kesaj semundjeje. Faktet jane bere publike nga Instituti i Shendetit Publik, ndersa rendisin pas edhe semundje te tjera si kanceri, diabeti, hipertensioni etj te cilat u kane marre mjaft jete njerezish ne vendin tone, te cilat lidhen me faktoret e riskut qe sa vijne e behen edhe me te dukshme ne shoqerine tone."Semundjet kronike ne Shqiperi jane vrasesi me i madh. Nje ne dy shqiptare, vdes nga semundje kardio-vaskulare", tha drejtori i Shendetit Publik, Alban Ylli. Sipas tij, shifrat e semundjeve kronike jane te ngjashme me ato te vendeve te tjera ka ardhur koha te pershtatim sistemin shendetesor ne menyre qe te reagoje me mire ndaj semundjeve dhe shendetit publik, ne menyre qe te kape sa me heret dhe te parandaloje sa me shume faktore risku.
Semundjet
Semundjet kronike si ato kardiovaskulare apo tumoret, jane shtuar ne radhet e popullates, nderkohe qe nese vite me pare moshat e reja ishin me te paprekura, tashme duke filluar nga mosha 40 vjec kemi shpeshtesi te ketyre semundjeve. "Kaceret jane nje faktor tjeter i rendesishem, traumat, semundjet respiratore-obstruktive te mushkerive, etj. Keto jane shifra te ngjashme me vendet e tjera evropiane. Jemi ne kohe per te pershtatur sistemin shendetesor qe te reagojme me mire ndaj semundjeve", shprehet Ylli. Specialistet thone se e rendesishme eshte diagnostikimi i hershem i ketyre semundjeve prandaj duhet t'i jepet prioritet mekanizmave qe i evidentojne ato."Ka nevoje per sisteme, qofte te lidhura me spitalet, me shendetesine me urgjencat, qofte te lidhura me parandalimin, me kapjen e hershme ose ndryshimin e jeteses" tha Ylli. Kurse ministrja e Shendetesise, Anila Godo ka mbeshtetur idete e shprehura nga specialistet, qe kurimi i semundjeve kronike ne popullate te jete prioritet.
Shkaktaret
Sjelljet e rrezikshme qe sot popullata i kryen me vetedije, jane edhe shkaktaret kryesore te ketyre semundjeve. Nder me te rendesishmit mjeket rendisin duhanin, alkoolin, drogat, kequshqyerjen, obeziteti, stresi dhe dhuna. Per kete specialistet te Shendetit Publik, kerkojne bashkepunim me te gjitha strukturat perkatese. "Prevalenca e ketyre semundjeve vazhdone te rritet si pasoje e ndryshimeve te moshes dhe te menyres se jeteses. Nese ne fillim te viteve '90 ka pasur rreth 6 mije vdekje ne vit nga semundjet kardiovaskulare, aktualisht ky numer eshte mbi 8 mije", kane pohuar specialistet e shendetesise. Sipas tyre, numri i madh i ketyre rasteve te vdekjeve ka te beje me kapjen e semundjes ne stade te avancuara. Te dhenat e Institutit te Shendetit Publik tregojne se gjysma e mjekeve ne vend i vleresojne semundjet kardiovaskulare dhe se vetem 40% e mjekeve te pergjithshem e kryejne vleresimin e tensionit te gjakut ne formen e nje depistimi rutine tek personat ne dukje te shendetshem. Po keshtu, rezultatet ne lidhje me matjen e faktoreve te tjere te riskut per semundjet kardiovaskulare jane akoma me te uleta. Mjeket i vleresojne nivelin e sheqerit ne gjak, mbipeshen, menyren e ushqyerjes, konsumin e alkoolit dhe nivelin e stresit, vetem ne prani te shenjave klinike apo ankesave nga pacientet.
8 kriteret qe duhet te kontrollohen
Pirja e alkoolit ne sasi te medha
Sasia e duhanpirjes
Ushqyerja e pabalancuar
Mbipesha
Menaxhimi i keq i stresit
Tensioni i larte i gjakut
Niveli i sheqerit ne gjak
Kolesteroli i larte
Shkaktaret e semundjeve te zemres
Menyra e ushqimit
Alkooli
Duhani
Obeziteti
Aktiviteti fizik
Stresi
Dhuna
Kequshqyerja
Te dhena
40 per qind e pacienteve vuajne nga semundje te zemres
50 per qind e pacienteve vdesin nga keto semundje
9 me 1 eshte raporti meshkuj-femer per semundshmerine
1500 nderhyrje jane bere ne QSUT vitin e kaluar
8 mije vdekje mendohet se shkaktohen nga zemra cdo vit
6 mije kane qene ne vitet '90
40 vjec eshte mosha kur fillojne te shfaqen problemet
40 % e mjekeve kryejne vleresimin e tensionit te gjakut
Koha Jone
No comments:
Post a Comment