A e di Çabej?

Në gazetën "Tirana observër" (fjala e fundit jo shqipe) dt. 05. 09. 06, lexojmë artikullin "Kundër pseudofilologëve" të të madhit Çabej, botuar 77 vjet më parë, saktësisht në vitin 1929.

Pyetjet e para që lindin vetiu janë: Pse ribotohet sot?

Kush e ka shkelur në kallo, kush mund ti bëjë hije mjeshtrit, kush i bën karshillëk, kujt i drejtohet materiali sot?
Dhe pyetje të tjera: Kush ia dha të drejtën për të shpërndarë leje studimore për gjuhën shqipe (Çabejit atëherë apo më vonë?

E. Çabej dhe E. Hoxha

A është shqipja pronë, objekt studimi për shqipfolësit dhe studiuesit e brendshëm a të huaj që mund të japin sadopak një ndihmëse në zbulimin e mistereve, apo është pronë e Çabejit?

A humbet apo fiton shqipja dhe nga amatorët?
Cili është formati i pranueshëm për të marrë të drejtën e studimit dhe të dhënies së mendimeve?
A do të pranonte Çabeji mendimin ndryshe?
A u dha ky korife i vërtetë zgjidhje të tëra problemeve me të cilat ndeshet shqipja?
A e di Çabeji se dhe Tomorri, froni i perëndive pellazgo - ilire, si është ^a^e)LP^f£jU- 7 shqipen, ka hije, gropa, humnera e përrenj të pandriçuar nga rrezet.

A e di Çabeji se për historinë e lashtë të shqipes s'u bë asgjë, asgjë në kohën e tij, e sot po rrudhin trutë njerëz si Kondo, Falaski, Majani, Xhunga, Pilika, Zheji apo të gjithë këta janë hiç e Çabeji gjithçka?

A e di Çabeji i madh se koha sjell prurje të reja, të cilat nuk mund ti anashkalosh pa bërë së paku budallallëk e së shumti poshtërsi shkencore?
A mund ti quash amator Kondoftihe një plejadë të tërë studiuesish, të cilët edhe pse s'kanë mbaruar Gracin i janë përkushtuar shqipes dhe s'të lënë gjë mangët nga formimi shkencor, e plotësojnë me burime të tjera të' dijes e të gjuhësisë dhe hedhin një gur në pusin e errët dhe të thellë të shqipes?

A e di Çabeji se me atë artikull që u ribotua pas kaq dekadash, më kujton kohën kur në çdo fshat duhet të shpallej një kulak për interesat partiake, klanore, fisnore apo personale?

A është i nderuar qoftë dhe ai amator që hedh një buburiz drite në natën e errët me të cilët shekujt mbuluan gjuhën shqipe?

A është i sigurt Çabeji se çdo gjë që ka thënë e shkruar për shqipen (të ndrit mendje dhe dora usta) ka formën e përsosmërisë së përjetshme dhe koha dhe faktorë të tjerë nuk duhet ti bëjnë ndryshme, të plota a të pjesshme, veprës së tij?

A e dinte Çabej se me veprën e tij madhore dhe të vetme për shqipen ka lënë qindra fjalë pa u shpjeguar etimologjinë? Po qe "u ka falur" greqishtes dhe latinishtes dhjetëra fjalë që kanë burimin te shqipja e lashtë?

A e di Çabeji se të denigrosh një njeri si Kondo që punoi 64 vjet në universitetet dhe bibliotekat e Athinës për një libër është së paku cinizëm foshnjarak i realizuar për fat të keq nga një car - maja - e gjuhësisë shqiptare?

A e di Çabeji se në gjuhësi nuk shtrihet dot parimi i luftës ideologjike marksiste - leniniste që përmblidhet në shprehjen: "O me mua o kundër meje"'?

A e di se hapësirat e studimit të shqipes janë pa fund dhe ka vend për të thënë fjalën dhe mjeshtrat e kalibrit të tij dhe amatorët mjafton ti shërbehet ndriçimit të anëve të panjohura të shqipes?

A e dinte Çabeji nënvleftësues për problemin e pellazgjishtes dhe ndjekësit e tij, se rreth 510 historianë greko (gjoja) - latin të lashtësisë kanë folur dhe shkruar gjatë për ekzistencën dhe gjuhën e tyre?

A e di Çabeji se sot po ngrihet një' valë aspak nacionaliste studiuesish që s'duhen denigruar?

A e di Çabeji se ndryshimi i sistemit shoqëror çliroi lëvizjen në hapësirën evropiane e botërore, por fliroi dhe mendjen e njeriut nga auto apo shtetëror frenimi?

A na lejon Çabeji të drejtën njerëzore të mendojmë për shqipen e po të mundim të japim me gjasë dhe ndonjë mendim apo të pranojmë si budistët, kristianët, myslimanët apo marksist - leninistët dogmatikisht vetëm ato që kanë thënë shenjtorët?

A ka kush dhe kush e ka të drejtën tu referohet atyre burimeve që u është referuar dhe Qabeji e ti shohë me sytë e tij e jo të Çabejit?

A e di Çabeji se veç Gracit ka dhe qindra Grac të tjerë në Japoni, në Shën Peterburg deri në Kalifornij duke përfshirë dhe Evropën,që studiojnë shqipen duke filluar si student, si amator, si gjeograf, historian, poliglot dhe të dashuruar pas shqipes si R.D'Anzheli?

Po ka dhe filozof dhe matematicien si: Lajbnic deri tek i fundit në kohë Petro Zheji?

Si thua tua japim licencën?
Po nëse ata u referohen burimeve me një dritë të re ata fitojnë statusin dhe lejen e studiuesit? Po nëse ata u drejtohen atyre që ju me ose pa dashje i kini anashkaluar ose më keq si kini njohur apo denigruar e përçmuar, po nëse kanë dalë fakte të reja a duhet tu drejtohen studiuesit vetëm se s'ka diplomë në gjuhësi?

A e di Çabeji se qindra nga studentët e tij të institutit të gjuhësisë s'kanë hapur një libër pasi kanë marrë diplomën, por përkundrazi qindra të tjerë të padiplomuar në gjuhësi me punë këmbëngulëse kanë kaluar vështirësitë e elementëve teknikë dhe thonë fjalën e tyre në gjuhësi?
A e di Çabeji se gjuhëtarët tanë të akademisë dhe të katedrave s'kanë lexuar një libër për shqipen nga Majani, Kodra, Nermin Vlora, Pilika apo Zheji?
Po ndihmën e të huajve që e kanë filluar si amatorëve? Mjeshtrave të formatit të Majerit mund ta hedhim poshtë i madhi (Çabeji?

A ulet Tomorri po u hodh një karroc gurësh të çmuar mbi Shpirag, apo do të zihemi si Tomorri me Shpiragun e Kadareja me Qosen?
A do të marrin shembull nga akademia serbe e shkencave që për çështje madhore të kombit serp (gjarper) shuan përplasjet mes vetit?
Po nga frymë e tejskajshme e nacionalizmit grek që për hir të lavdisë së pamerituar me të cilën e vesh pa të drejtë njerëzimi kërkon dhe sot të pronësojë çdo element të kulturës ballkanike e në vrapim deri në absurd kërkon që çdo i krishterë të jetë grek madje dhe vetë Jezu Krishtit mezi ia fal që nuk lindi në Athinë?
A mundet që pa imituar poshtërsitë e këtyre kallëpeve të debatojmë, të argumentojmë, por jo ti mbyllim gojën njeri - tjetrit. A mund ti rrokte e ti trajtonte shtershëm e të vinte vulën përmbyllëse të gjitha disiplinave të gjuhësisë shqiptare një mendje e vetme qoftë e Çabejit?
A mund ti kthesh idetë mendimet e tua në tabu (për tribu), të paprekshme nga individë të ndryshëm në kohë, vende dhe rrethana të ndryshme.
A e dinte Çabeji thënien e Engelsit: "Getia dhe Hegeli ishin Zeus, secili në sferën e vetë, por asnjëri as tjetri nuk u shkëputën nga filisteizmi gjerman" kjo ide mund të thuhet për dyshen Qose Kadare dhe për fat të keq Çabeji - X?
A e dinë botuesit e rinj të mendimeve të vjetra të Çabejit se koha e miteve ka perënduar? A e dine ata se tre idhujt e paprekshëm të Gjirokastrës s'kanë dhe s'do të kenë statusin e tabusë siç u pompuan dikur?

A e dinte Çabeji thënien e Herodotit: "Ata (pellazgët dhe ilirët) janë popuj të jashtëzakonshëm dhe po te ishin te bashkuar do te pushtonin gjithë botën"? (larg qoftë një fashizëm iliro - pellazg?
A e dinte Çabeji se boll i kemi kryqëzuar shpatat mes vetes në çdo fushë dhe frutat prej gjakut tonë i kanë shfrytëzuar të huajt?
A e dinte se koha është për të bashkuar shpatat kundër malit të heshtjes, të përbuzjes, të mohimit antishqiptar dhe në kushtet e sotme është detyrë parësore jo vendosje e bërrylave njëri mbi tjetrin, por bashkimi i mendjeve për ndriçim.

A e di Çabeji ndërvarësinë e gjuhësisë nga shkencat e tjera histori, arkeologji, biologji e njeriut, nga fizika, filozofia madje dhe nga matematika Si dëshmon së fundi Petro Zheji? A e di Çabeji se studimi i shqipes zhvillohet në planin vertikal kohor dhe se shkenca jonë zyrtare si kapërcen kufijtë 400 - 1000 vjet, të tjerë si Falaski, Majani e Petro Zheji 2 - 6000 vjet, Xhuzepe Katapano varion te shqipja 7 - 12000 vjet, ndërsa i panjohur si gjuhëtar Çlirim Xhunga deri në kufi të 20 000 vjetëve.

Të fala atyre që botuan shkrimin e Çabejit. Mund të vazhdoni debatin shkencor po jo denigrimin.

Nga Lirim Muhaj, G. Ndryshe, Premte, 14 Nentor 2008