Anglishtja dhe shqipja (etimologji)

Tani do të shohim me vëmendje shumë nga fjalët e anglishtes, të cilat i ka me rrënjë shqipe dhe që shpjegohen pikërisht prej shqipes.

Shkruhet  --------------- Lexohet ---------------- Përkthehet


Allow ----------------------- e'llou ---------------------- lejoj
Fjala e ka rrënjën tek fjala la e shqipes, pra e lënë, e la të ikte, lë, lejoj.

alone------------------------ e'loun---------------------- vetëm
Kjo fjalë shpjegohet nga fjala e-len, që në gegërisht bën e-lon vetëm. Personi që është lënë nga të tjerët është edhe vetëm

am--------------------------- em --------------------------jam
Kjo folje, që në vetën e parë numri njëjës, zgjedhohet në të njëjtën formë si në shqip dhe në anglisht. Çfarë kërkon shqipja në Angli? Sigurisht që as njëra dhe as tjetra nuk ia kanë vjedhur njëra-tjetrës, por e trashëgojnë atë nga gjuha e pellazgo-ilire.

Unë   jam
I          am

bake-------------------------beik ---------------------------pjek
Shkronjat p dhe b apo v shumë herë kanë zëvendësuar njëra-tjetrën. Beiker është edhe pjekësi në furrë, i cili tregohet nga fjala pjekës, por nëse do e marrim fjalën pjek dhe i shtonim "er" si në anglisht, do të bënte pjekër.

barn ------------------------- ban --------------------------- plevica
Ku mbahet kashta apo bari, sigurisht tek plevica. Anglishtja nuk e thekson shkronjën "r" dhe për këtë ajo lexohet nga barn në ban, që përdoret në të folurën e sotme dialektore, në të dyja mënyrat. Këtu fjala bar e shqipes tregon edhe plevicën.

Belly ------------------------- beli ---------------------------- beli
belt --------------------------belt ---------------------------- belt, rripi i belit.

big --------------------------- big ----------------------------- i madh
Fjala big, tregon dikë që është i madh në trup, apo një send të madh. Në shqip gjendet fjala vig-an, që tregon personin që ka trup të madh. Fjala vig-an dhe big janë të njëjta, pasi dihet që "b" dhe i "v" shpesh i zënë vendin njëra-tjetrës, pa ndryshuar kuptimin e fjalës.

booze ------------------------ buze ---------------------------- pijaneci
Kjo fjalë rrjedh nga shqipja buzë, që tregon pijanecin që e mban pijen tërë ditën në buzë.

buzzer ----------------------- ba-zë --------------------------- gjinkalla
Çfarë bën gjinkalla tërë ditë? Zhurmë. Në shqip edhe sot themi në vend të fjalës "Mos bëj zhurmë", mos bë zë. Pra fjala ba+zë tregon gjinkallën, pasi ajo bën zë papushim.

busy ------------------------- bi-zi ------------------------------ i zënë (me punë)
Fjalë shumë e bukur, e cila gjendet edhe tek frengjishtja. Ajo shpjegohet me fjalët e shqipes, pra nga bi+zi, apo bën-zënë me punë.

boundary -------------------- bondari -------------------------- kufiri
Për çfarë e vendosim kufirin me fqinjin tonë? Sigurisht për të bërë një ndarje të qartë midis pasurisë tokësore të tij dhe tonën. Pra fjala shpjegohet nga bo-ndarë, që bën ndarje.

come ------------------------- kam ------------------------------- hajde
Fjala që tregon ardhjen e personit. Me çfarë vjen personi? Sigurisht që me këmbë. Fjala kamb, apo kam e shqipes është përdorur edhe për të treguar foljen vij. Në këtë rast, vetë këmbët janë përdorur për të treguar ardhjen dhe sigurisht që kjo është e lidhur me këmbët, pasi vetëm nëpërmjet tyre bëhet e mundur ecja, ardhja e vajtja.

shqip  kam ( gegërisht)
anglsiht come (lexohet kam)
italisht caminare
gjermanisht kommen

cheese ------------------------ çize ----------------------------- djath
Anglishtja ka fjalën çizë, që në shqip tregon një lloj produkti qumeshti që ngjan me djathin. Gjiza e shqipes tregon djathin në anglisht. Të dyjan janë njëlloj, sepse janë bulmetra dhe përbëhen nga qumështi dhe është normale që anglishtja të përdorë fjalën gjizë për djathin, pasi edhe vetë djathi është një lloj gjize.

chi ----------------------------- çik -------------------------------- zogu dhe vajza e vogël
Kjo fjalë ka dy kuptime, të zogut të vogël të pulës dhe të vajzës së vogël. Fjala çik edhe sot në botën shqiptare përdoret për të treguar çikën, pra vajzën e vogël. e cila quhet e tillë sepse është e pakët, e vogël dhe ikën, që'ik.

corn --------------------------- kon --------------------------------drith
Fjala kon, tregon drithin, që ka dalë nga folja korr. Shpesh në shqip edhe sot drithërat i quajmë dhe me emrin të korrurat.

cough ------------------------ kof ---------------------------------- kollë
cow -------------------------- kau ---------------------------------- kau (ose lopa)

crazy ------------------------- kre-i-zi ----------------------------- i çmendur
Ndryshe shpjegohet nga kre-i-zi, kry zi, i çmendur, që i janë errur kryet, apo koka. Edhe sot në shqip për një person të marrë thuhet se i janë errur kryet, madje kemi edhe mbiemra Kryeziu.

crest ------------------------- krest -------------------------------- kreshtë
Rrjedh nga fjala krye e shqipes, që tregon majën. pra kokën apo në këtë rast kreshta e malit, apo kryet e malet. Kre-she, she-kre si tek italishtja crese, rritet.

cool --------------------------- kull ---------------------------------- i freskët
Në pamjen e parë, duket se fjala kull me fjalën i freskët që përdor shqipja, nuk ka kuptim e lidhje, por në fakt shqipja përdor edhe një fjalë tjetër, që tregon të ftohtin e acartë, derisa ngrin dhe që është sinonimi i të ftohtit, apo freskisë, që është fjala akull. Akull, do të thotë është kullë, ku vetë fjala kullë, nënkupton q+është yll. Shikoni edhe fjalët miracle dhe mrekulli, apo miracolo. Eshtë vetëm shqipja kullë e mirë.

cry ---------------------------- kraj ---------------------------------- qaj
Këtu është gegërisht kjaj, e shqipes qaj.

dark -------------------------- dark ---------------------------------- darkë, errësirë
Kjo fjalë që tregon errësirën  është e së njëjtës kuptim me fjalën darkë të shqipes, me të cilën tregojmë darkën që gjithmonë është në mbrëmje, pra në errësirë.

decoy ------------------------dikoj -----------------------------------karrem (dhi-koj)
Fjala koj, tregon karremin dhe funksionin që ai kryen. Çfarë i bëjmë karremit, e kojmë me ushqim, që qëllim që të kojmë peshkun që duam të kapim.

do -----------------------------du ------------------------------------- du, bëj
E ka origjinën tek fjala e shqipes du. Fjala "do" është tepër e rëndësishme në anglisht, pasi ajo bën pyetjen dhe negativin e foljeve në kohën e tashme. "Do", tregon dhe ka të njëjtin kuptim me shqipen për të treguar se "a do të bësh këtë, apo jo" madje në shqip përgjigja mbetet ndaj pyetjes "A do", " Po, du" në dialektin geg.

door --------------------------dor -------------------------------------- der(ë)
dry ---------------------------- drai ------------------------------------ thatë (thai)
Kanë të njëjtën rrënjë, vetëm ndryshon gërma e parë, që është e zakonshme edhe midis dy dialekteve të shqipes.

flat -----------------------------flet ------------------------------------ i sheshtë
Fletë, i sheshtë, si fletë.

flock --------------------------- flok ----------------------------------- flok(ë)
Anglishtja, gjermanishtja, shqipja janë gjuhët që për flokun përdorin fjalën "flok". Anglishtja ka edhe fjalë tjetër për të treguar flokun, si "hair", ndërsa shqipja fjalën flokë e ruan në dy dialektet e saj. Italishtja përdor capelli, kapelen për flokët, që formohet gjithashtu nga folja shqip "kap", që në shqip formon edhe kaptinë, kapiten, kapo, etj.

freak -------------------------- frik ----------------------------------- përbindësh, trill
Anglishtja ka përdorur fjalën frikë, për të emëruar këtë lloj përbindëshi, pasi pamja e tyre shkakton frikë.

go ----------------------------- go ------------------------------------ shko
Anglishtja ka rrënjën e foljes shkoj, në mënyrën urdhërore. Fjala   go është një formë e shkurtuar e fjalës shko. Në të shkuarën folja "go" bëhet "gone" dhe folja shko, bën "shkon". Pra, kjo folje ndjek rregullin e foljeve në gjuhën shqipe.

god ---------------------------- god ----------------------------------- zot
Këto dy fjalë janë të njëjta, ndryshimi i vetëm është tek bashtingëllorja "g" që në shqip është "z", që është normale, pasi edhe vetë brenda dialekteve të shqipes ka ndryshime të tilla, madje edhe më të mëdha. Shpesh në anglisht gjatë shqiptimit të "t-së" dhe "d-së", ato shpesh zëvendësojnë njëra-tjetrën si në shqip, pasi tingujt janë të përafërt dhe lindin nga dy pika të ngjitura të gjuhës.

grab -------------------------- grab ----------------------------------- rrëmbej
Fjala e ka origjinën apo kuptimin tek folja grab-is, që është sinonimi i foljes rrëmbej. Madje në disa zona të Shqipërisë nuk përdoret fare fjala rrëmbej, por përdoret vetëm fjala grabis., që ruan të njëjtin kuptim.

grieve ------------------------ griv ------------------------------------ u brengosa
Tregohet nga fjala u griva, u bëra copa-copa në shpirt. M'u gri, apo m'u dërrmua shpirti, pra u brengosa.

grind ------------------------ grind ------------------------------------ bluaj, thërrmoj
Sinonimi i fjalës bluaj është grij, që tregon të njëjtën gjë, si bluaj dhe thërrmoj. Kjo fjalë përdoret ashtu si edhe në shqip edhe për një njeri që mundohet, apo ankohet. Pra, një njeri që grindet.

grip ------------------------- grip -------------------------------------- grip
Në disa zona të Shqipërisë kapësve të vogla të flokut iu thuhet gripa apo griba, qështë është e njëjtë me fjalën grip, që përdor anglishtja për kapjen, shtrëngimin apo mbërthimin.

gruel ----------------------- gruel ------------------------------------ ëmbëlsirë që bëhet me grurë
Këtu është përdorur fjala grurë për të treguar ëmblësirën që bëhet me grurë. Kjo fjalë që përdor anglishtja është më shqip se vetë fjala e shqipes për të treguar atë lloj ëmbëlsire që bëhet me grurë. Në fakt anglishtja e përdor fjalën "gruer" për të treguar  këtë lloj gatimi me grurë, por fjalën grurë për grurin ajo nuk e ka dhe këtë fjalë e ruan në mënyrë perfekte vetëm shqipja.

Vazhdon...

Shkeputur nga libri: Roli Pellazgo-ilir në formimin e kombeve e gjuhëve europiane - Elena Kocaqi
Shkroi: Stop Injorancës