Rraporti juaj shkaktoi polemika të shumta, dhe në vend që të shuhen, ato vazhdojnë të shtohen, në lidhje me akuzën sipas së cilës, përgjegjësit politikë kosovarë janë të përfshirë në trafikimin e organeve. Por para se të hyjmë në thelbin e debatit, në hyrjen e raportit tuaj ju i referoheni Rezolutës 1244 të OKB-së. Ndërkaq, ajo (rezoluta) nuk përbën më ndonjë referim as edhe për Beogradin. Për më tepër, në verën e vitit 2010, me kërkesë të shtetit serb, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e Hagës dha mendimin e saj, duke vlerësuar se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk shkelte të drejtën ndërkombëtare. Pyetja jonë është kjo: pse nuk flitet në raportin tuaj për GJND, dhe as lidhur me nocionin e Shtetit të Kosovës; përveç kësaj, ju flisni për administrim të kosovarëve?
-Në radhë të parë, më lejoni t’ju falenderoj që më dhatë mundësinë që t’iu drejtohem qytetarëve dhe qytetareve të Kosovës dhe të Shqipërisë, shqiptarëve në përgjithësi. Kështu unë jam shumë mirënjohës për rastin që më jepet, sepse mendoj se është e nevojshme që disa pohime dhe përshtypje të korrigjohen.
Ky raport dhe veprimtaria ime, dhe për këtë ju siguroj, nuk kanë qenë kurrë dhe nuk duhet kuptuar kurrë si diçka kundër bashkësisë kosovare, ose kundër bashkësisë shqiptare. Në të kundërtën, unë mendoj se jam përpjekur të bëj një punë që më ishte kërkuar. Nuk e kërkova unë këtë mandat, por u ngarkova për ta kryer atë. E bëra me ndërgjegje të plotë. E di se kërkimi i së vërtetës mund të shkaktojë dhembje, mirëpo kurrë nuk kam pasur për qëllim të kritikoj, dhe aq më pak ta kriminalizoj një bashkësi. Kam shumë miq dhe të njohur kosovarë dhe shqiptarë. Shumë prej tyre jetojnë në Zvicër dhe Zoti e di, por unë nuk kam pasur asnjëherë ndonjë problem me ndonjërin nga Kosova apo Shqipëria. Kam pasur vetëm marrëdhënie respekti dhe miqësie.
Por pikërisht Z. Marti, pjesa më e madhe e kritikave vijnë nga qarqet politike, por edhe nga shoqëria civile kosovare dhe qarqe të ndryshme, duke përfshirë edhe ato akademike, të cilët ju kritikojnë se jeni autor i këtij raporti, ndërkohë që më parë qëndrimet tuaja politike ishin kundër, përsa i përket ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë dhe mbi shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Pra, sipas jush, a është i justifikuar mendimi politik kosovar dhe shqiptar, që ka shprehur dyshime serioze lidhur me paanshmërinë tuaj?
-Mendoj se edhe këtu është një keqkuptim. Unë kam shprehur vetëm kritika të natyrës esencialisht juridike. Më pati ardhur shumë keq që ndërhyrja e NATO-s nuk qe kryer në përputhje me të drejtën ndërkombëtare, domethënë me mbështetjen e Këshillit të Sigurimit.Është aq e vërtetë, sa që Zvicra pati ndaluar fluturimin e aeroplaneve mbi territorin e saj, sepse kjo nuk ishte në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. Kur e them këtë, unë isha gjithashtu i bindur se duhej ndërhyrë në Kosovë. Se politika kriminale dhe e marrë e Milosheviçit, e pastrimit etnik, ishte krejtësisht absurde. Ja përse unë mendoja, dhe mendoj përsëri, se nëse do të ishin bërë gjërat në mënyrë të qartë nga pikëpamja juridike, do të kishim pasur shumë më pak polemika.
Përsa i përket pavarësisë, unë nuk e kam kundërshtuar asnjëherë pavarësinë si të tillë, kam kundërshtuar dhe kritikuar nga pikëpamja juridike, duke u mbështetur në cilësinë e kryetarit të Komisionit për Punë të Jashtme, bazuar mbi vlerësimet juridike të profesorëve të njohur ndërkombëtarisht, që na patën dëshmuar se mënyra se si ishte shpallur pavarësia nuk ishte krejtësisht korrekte. Dhe unë mendoj se, nëse kjo pavarësi, të cilën nuk e kundërshtoj si të tillë, po të ishte përgatitur ndoshta më mirë, ne do të kishim shumë më pak probleme dhe ndoshta popullsia kosovare do të kishte mundur të jetonte më mirë. Pra unë vura për diskutim dhe kritikova kushtet e veçanta dhe jo thelbin. Përveç kësaj, një nga kritikat e mia mbi modalitetet e veçanta, fatkeqësisht, u dëshmua.
Unë kisha thënë se kjo do të krijonte një precedent të rrezikshëm, sepse do të ketë nga ata që do t’i referohen këtij precedenti. Kjo ndodhi me Abkazinë dhe Osetinë e Jugut, të cilat, me të drejtë, ose pa të drejtë, iu referuan këtij precedenti. Mirëpo po e përsëris, nuk është pavarësia si e tillë, por unë kritikova mënyrën se si u vendos ajo. Do të kisha preferuar më tepër që të jenë kosovarët ata që do të kishin vendosur vetë, dhe jo që ky vendim të ishte marrë nga Uashingtoni, Berlini apo Parisi.
Gjithashtu, jam po ashtu paksa kritik për këtë gjendje perfuzioni që ekziston tani me ndërkombëtarët në Kosovë. Mendoj se kosovarët do të ishin në gjendje të bënin shumë më shumë gjëra vetë dhe atje do të kishte më pak efekte negative, se sa me këtë prani të madhe ndërkombëtare.
Me të vërtetë ju keni thënë se deklarata e Pavarësisë nuk ka qenë vendosur në Prishtinë, por në fund të fundit ajo çoi në një seri marrëveshjesh …
-Dëgjoni. Unë nuk e vë më Pavarësinë në diskutim. Ajo nuk përbën më temë për mua. Kosova e pavarur, unë do të uroja që ajo të jetë me të vërtetë e pavarur. Që të mund të ecë me këmbët e veta, dhe për mendimin tim, kjo nuk vihet më aspak në dyshim. Për mua, ishte çështja e modaliteteve të atij moment, të çështjes së nxitimit të Zvicrës në lidhje me njohjen e saj dhe që është në kundërshtim me praktikën që ajo kishte ndjekur deri më tani, kjo ishte e gjitha. Unë jam realist: kosovarët e duan padyshim pavarësinë dhe besoj se tani duhet respektuar kjo pavarësi. Për mua, ky është një kapitull i mbyllur dhe duhet të them se ai nuk ka të bëjë aspak me këtë raport. Unë kam bërë një raport tjetër tejet kritik për Rusinë dhe politikën e saj në Kaukazin e Veriut; megjithatë nuk do të thotë se mbajta një qëndrim në favor apo kundër pavarësisë së Çeçenisë. Kjo nuk është detyra ime. Detyra që mu caktua është një detyrë që shkon në drejtim të respektit të parimeve të Konventës Evropjane të të Drejtave të Njeriut, kjo është e gjitha.
Meqenëse flisni për Rusinë, a është e vërtetë se autori i mocionit, që ishte pikënisja e këtij raporti, është një deputet rus, me emrin Konstantin Kosachev? Shumë analistë kosovarë e të rajonit i bëjnë pyetje vetes lidhur me synimin e kësaj nisme, duke e ditur se Rusia nuk është model përsa i përket mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe se ajo është e njohur si aleati tradicional i Beogradit. Pra, a nuk dyshonit se mos kjo nismë ishte objekt i qëllimeve politike?
-Z. Kosachev ishte një nga nënshkruesit e këtij mocioni. Mirëpo, që mocioni të jetë i vlefshëm, ai duhet të nënshkruhet nga 20 deputetë dhe duhet të përfaqësojë, në mos gaboj, pesë vende të ndryshme. Pra, ishin deputetë të partive dhe vendeve të ndryshme që e firmosën ate. Midis të tjerash, ju informoj se unë nuk e firmosa atë.
Mirëpo, a ishtë ai nismëtari i këtij mocioni ?
-Nuk e di nëse ai ishte iniciatori. Mua nuk më është kërkuar kjo dhe nuk isha në dijeni të kësaj nisme. Procedura është kjo. Kur ka një mocion, ai shqyrtohet nga zyra e Asamblesë, e cila vendos për vlefshmërinë e tij. Në këtë rast, ajo vendosi që ai ishte i vlefshëm dhe ia kaloi Komisionit të Çështjeve Juridike të të Drejtave të Njeriut. Ky komision duhet të caktojë një raportues dhe ai vendosi të ma ngarkonte mua këtë raport. Duhet të ju them se nuk isha patjetër i entuziazmuar me këtë, dhe mund t’ju siguroj se nuk isha unë që shkova ta kërkoja këtë punë.
Meqenëse po flasim për këtë raport, propozoj që të futemi në thelbin e çështjes. Më parë, ka pasur dy raporte të GJPN dhe të EULEX-it mbi ish-Jugosllavinë. Dy anketa që u realizuan në bazë të thënieve mbi trafikun e organeve. Çfarë sjell më tepër raporti juaj, në lidhje me atë që është bërë deri tani?
-Të flasësh për hetimin e GJPN dhe të EULEX-it, në lidhje me këto raste, është e tepërt të pretendohet se bëhet fjalë për hetim. Në vitin 2002 apo 2003, GJPN kishte një mision në «Burrel» dhe në këtë kuadër, ajo mblodhi një numër provash teknike, si gjurmë gjaku, ilaçe etj, dhe nuk ka pasur asnjë vazhdim pas kësaj vizite atje. Bile, këto prova, që sot do të mund të shfrytëzoheshin në suazat e një hetimi të vërtetë, janë asgjësuar, gjë që është mjaft e çuditshme. Sepse unë nuk njoh asnjë autoritet gjyqësor, asnjë ministri publike, e cila, edhe në rastin kur ajo pranon se nuk është kompetente, asgjëson për më pak se dy vite, elemente të provave që mundeshin të ishin në të ardhmen thelbësore. Pra, thënë shkurt, nuk ka pasur kurrë ndonjë hetim të vërtetë mbi këto ngjarje. Gjithashtu, sepse Shqipëria, dhe këtë ma kanë thënë ministri i Drejtësisë dhe ai i Punëve të Brendshme i Shqipërisë, ishte e mendimit se nuk kishte asnjë arsye për të hapur një hetim mbi ngjarjet eventuale që kanë mundur të ndodhin në territorin e saj, sepse ajo vlerësonte se nuk ishte pjesë e konfliktit të ish-Jugosllavisë dhe nga ky fakt, ajo nuk shihte se në emër të cilit motiv duhej të hapte një hetim.
Sot ne jemi në dijeni dhe EULEX-i është duke e dëshmuar, ekziston një akt-akuzimi, se një kamp sekret i të burgosurve mbahej në territorin e Shqipërisë së veriut nga ana e forcave të UÇK-së. Gjithashtu, edhe këtu, më lejoni të ju them se nëse lexohet me kujdes raporti im, nuk është UÇK si e tillë që kriminalizohet apo kritikohet. Bile dua të theksoj se ka anëtarë të UÇK-së që u angazhuan në mënyrë të lakmueshme për atdheun e tyre. Nuk besoj se mund të konsiderohet UÇK-ja si një ushtri e strukturuar, në kuptimin klasik, me një gjeneral etj. Mirëpo, për mendimin tim, ka pasur abuzime dhe krime që janë kryer nga disa grupe, të cilat, sipas mendimit tim, duhet të jenë objekt i një hetimi. Ajo që kam sjellë unë në këtë raport nuk është në fund të fundit diçka shumë e re. Qoftë UÇK-ja, disa forca të UÇK-së apo z. Thaçi, të gjithë tashmë kanë qenë të cituar në shumë raporte të shërbimeve informative, në studime që janë realizuar, ose edhe në artikuj të hartuar apo nga një hulumtim i detajuar i BBC-së. Pra, ajo që ne arritëm të bëjmë në kërkimet tona, ishte se na u dha mundësia të gjejmë dëshmitarë shumë të besueshëm, që kanë mundur të japin hollësira që figurojnë në raport.
Por ne nuk jemi një autoritet hetimi dhe akoma më pak gjykimi. Ne jemi një autoritet denoncimi. Ne denoncojmë dhe kërkojmë që të kryhen hetime për ngjarje që tregojnë indicje për shkelje të rënda të të drejtave të njeriut. Dhe ne e kemi bërë këtë në shumë raste. Pak më parë ju folët për raportin mbi burgjet sekrete të CIA-së; ju them se edhe në atë rast kam cituar emra, si atë të ish-presidentit të Rumanisë, të këshilltarit të sigurisë të Polonisë, që ishin në dijeni se çfarë ndodhte. Dhe në qershor 2007, paraqita këtë raport, për të cilin po ashtu më kërkuan dëshmi dhe kësaj iu përgjigja se u përkiste atyre që t`i kërkonin dëshmitë. Detyra ime është të denoncoj dhe mund t’ju them se tre vite më vonë, nuk ka pasur asnjë fjalë të raportit tim që është përgënjështruar. Dhe sot, mendoj se ky raport konsiderohet si diçka që është dëshmuar në të gjitha elementet e tij.
Pikërisht, juve ju qortojnë për faktin se sillni shumë akuza të rënda dhe të ashpra, kurse dëshmitë për t`i mbështetur ato ju mungojnë. Ndjenja e përgjithshme është se raporti juaj i ngjan një gjykimi, para hetimit juridik…
-Jo! Duke cituar shumë burime dhe dokumente, unë them se ka aq indicje, pa i harruar dëshimtarët që kam dëgjuar që rrëfejnë ngjarjet, dhe nuk mund të shtiresh se nuk ka ndodhur asgjë. Prandaj, duhet bërë një hetim. Ndërkaq, unë konstatoj se autoritetet gjyqësore të rajonit, fatkeqësisht nuk janë në gjendje t`i mbrojnë dëshmitarët. Dhe për këtë arsye, dëshmitarët nuk flasin. Ju e dini shumë mirë se ka dëshmitarë që janë kanosur apo vrarë.
Ju e dini shumë mirë që ka dëshmitarë që kanë bërë deklarata akuzuese në procesin e hetimeve dhe që nuk kanë folur pastaj gjatë gjykimit. Ju e dini shumë mirë se nuk ka akoma, ashtu siç ka kërkuar bashkësia ndërkombëtare, një ligj për mbrojtjen e dëshmitarëve. Do të thotë, nuk është një popullatë që është kriminalizuar. Për mua, shumica e kosovarëve kanë qenë viktima dhe kanë qenë të detyruar të paguajnë një haraç të rëndë. Do të dëshiroja, që për këta burra dhe gra, e ardhmja e tyre të mos ndërtohet mbi dyshime dhe gënjeshtra, por mbi të vërtetën. Është e vërtetë se kërkimi i së vërtetës shkakton dhembje, por nuk duhet reaguar sikurse serbët. Serbët reaguan kur pati akuza kundër Milosheviçit dhe krimeve të tmershme të kryera kundër boshnjakëve dhe shqiptarëve. Ata protestuan duke thënë se duan dëshmi. Nuk duhet reaguar në mënyrë të tillë.
Më duket se reagimi i drejtë është të thuash: ju bëni akuza shumë serioze, tani duam që autoritetet kompetente të bëjnë gjithçka që është e mundur që të zbardhet e vërteta. Sepse e vërteta është në interes tonin. Ka shumë shembuj, bile edhe në Zvicër, me të mirat dhe pasuritë e lëna nga hebrenjët në bankat tona. Për vite të tëra ne bëmë sikurse nuk e shihnim këtë problem, ndërsa historia ne na kapi shumë kohë pas luftës. Dhe kjo i shkaktoi shumë dëm vendit tonë.
Në Austri ishte një president që ishte përzier me nazizmin dhe për shumë kohë bënim sikurse nuk e dinim. Edhe në atë rast, na kapi historia. Në Kosovë kam qenë vetëm një herë, por jam habitur nga ngrohtësia dhe pritja e popullatës, një pritje që e gjeta edhe në Shqipëri. Pra, unë u uroj atyre një të ardhme të mbarë, por kjo e ardhme është e mundshme vetëm nëse përballemi me të kaluarën duke kërkuar të vërtetën. Kjo vlen edhe për vendin tim dhe për çdo shoqëri tjetër.
Por, raporti juaj megjithatë, u fillua pas botimit të librit të ish-prokurores së GJPN, zonjës Karla del Ponte. Lidhur me këtë, zëdhënësja e saj, zonja Florence Hartmann, i cilëson fjalët e saj të papërgjegjshme, sepse ajo paraqet si fakte të sigurta hipoteza të thjeshta. Duke e ditur se raporti juaj bazohet mbi këtë libër, shqiptarët e Kosovës kanë përshtypjen se ju u kërkoni atyre ta dëshmojnë pafajësinë e tyre, sepse ju nuk keni mundur ta dëshmoni fajësinë e tyre…
-Zotëri, unë jam në fund të karrierës sime politike dhe jam pak a shumë i moshuar, për të mos thënë njëfarë moshe. Kam shërbyer në tri fusha të shtetit: drejtësi, ekzekutiv dhe tani në ligjvënie. Ju nuk do të mendoni vallë se unë do të rrezikoj të hedh poshtë karrierën time duke shkruar një roman në vend të një raporti. Unë besoj në një ndërgjegje dhe aftësi profesionale. Për më tepër se 15 vite kam qenë prokuror dhe jam marrë sidomos me kriminalitetin e organizuar ndërkombëtar.
Ndërkaq, kam marrë dy çmime nderi nga Departamenti Amerikan i Drejtësisë, dhe kjo nuk është për t’u mburrur, por për të dëshmuar njëfarë aftësie që zotëroj. Unë e di se si duhet pyetur një dëshmitar, se nuk duhet të bazohesh në një deklaratë të vetme dhe se duhen bërë prova të kryqëzuara.
Mirëpo, nëse e lexoni me kujdes raportin tim, unë nuk them në asnjë rast se Z. Thaçi është i implikuar drejtpërdrejt në një trafik organesh, por them se njerëz shumë të afërt të z. Thaçit janë të implikuar.
Pra, është e vështirë të mendosh se ai nuk ka dëgjuar kurrë për to. Për ndryshim nga zonja Karla del Ponte, unë saktësoj shumë aspekte. Nuk them se bëhet fjalë për qindra transplantime të paligjshme. Flas vetëm për një grusht rastesh.
Po, por e përmendni tërthorazi…
-Por është e shkruar. Unë nuk kam shkruar të kundërtën. Besoj se mjafton që të vërtetat duhen deklaruar njëherë. Kur fillon të deklarosh shumë shpesh një të vërtetë, kjo fillon të bëhet e dyshimtë.
E gjithë kjo, për të thënë se unë do të uroja që dikush që është profesionist, të përkthejë këtë raport. Sepse ky raport nuk është lexuar nga 99,9 % e njerëzve që janë sot të indinjuar. Janë lexuar vetëm disa pjesë nga shtypi. /kosovalbaner.com/
G. Tema
No comments:
Post a Comment