Në këtë promemorie tërheqin më shumë vëmendjen dy pika, ku zoti Silvestrelli vëren:
1. Që banorët e sotëm të Greqisë nuk vijnë nga grekët e lashtë, por janë përfundim i një përzierje të sllavëve, shqiptarëve dhe latinëve;
2. Që Greqia ka për kufi në veri, Shqipërinë.
Këta dy konstatime të diplomatit të ditur kanë ngritur në Greqi zëmërim dhe protesta të forta, nga të cilat një i huaj e ka të vështirë të formojë një mendim të saktë. Qeveria italiane ka menduar se duhej të tërhiqej përpara këtij shpërthimi qesharak popullor, por për të vënë më mirë në dukje faktin se ajo e vlerëson përfaqësuesin e saj të shquar në Athinë, e ngriti zotin Silvestrelli në rang ambasadori dhe e akreditoi me atë detyrë pranë oborrit të Madridit.
Nga dy pikat që shtron diplomati italian, unë do të komentoj vetëm të dytën.
E para, ajo që ka të bëjë me prejardhjen e grekëve të sotëm tashmë është pranuar si e vërtetë e pakundërshtueshme.
Ata që, pas monumentit klasik të Fallnerayerit dhe aq veprave të tjera të kritikës historike vazhdojnë të besojnë në ……. Të grekëve të sotëm, mund të kenë të gjitha pretendimet, me përjashtim të atij që janë të aftë të gjykojnë.
Që në Greqi banon një grumbull sllavësh, shqiptarësh, latinësh por edhe - ndonëse në sasi të vogla - gjermanësh, keltësh, normandësh (kryqëzatat) dhe çifutësh (shekulli i I-rë dhe i II-të pas krishtit) nuk ka vend për as më të voglin dyshim.
Veçse grekët nuk kanë pse ta ndjejnë veten të turpëruar për këto prejardhje. Një përzierje racash nuk është domosdoshmërisht e keqe. Përkundrazi, dhe mjafton të kujtojmë se populli më artist dhe më i njerëzishëm që ka ekzistuar ndonjëherë, populli francez, është një konglomerat i të paktën tri racave. Përveç kësaj, për grekët është më mirë që e vërteta të dihet. Kjo është më e favorshme për ta. Si pasardhës të grekëve të lashtë ata shfaqen të bastarduar, përkundrazi, si përzierje relativisht e vonshme e shumë racave ata janë një popull i ri, dhe, si i tillë, kanë të drejtën për një kredi të gjatë përpara se të tregojnë vlerën e tyre. Nga ana tjetër, ata jetojnë në Greqi, dhe u është besuar gjuha e grekëve dhe pavarësisht nga çdo gjë tjetër për këtë arsye të dyfishtë duhet të quhen grekë; por që kuptohet vetvetiu që kjo fjalë nuk ka për premisë logjike vazhdimësinë etnike."
Le të vimë te pika e dytë e zotit Silvestrelli. Grekëve u ka vajtur në mendje t'i japin Shqipërisë së Poshtëme emrin e saj të vjetër të Epirit, dhe nëpërmjet kësaj, me marifet, lënë të kuptohet që ky vend ka qënë i banuar nga grekët dhe një ditë duhet të bëjë pjesë në Greqi, dhe se kështu Greqia nuk është ngjitur me Shqipërinë. Për grekët ka vërtet një Shqipëri të Veriut por jo një Shqipëri të Jugut; Shqipëria është si të thuash një distik që ka vetëm një varg ose një aleksandrin që ka një gjysmëvarg.
Mirpo, të gjitha këto pretendime janë qesharake dhe të ndyra.
1. Straboni na mëson se epirotët nuk flisnin greqisht, ata ishin të huaj. Po citoj fjalë e tij: (fjalët e Strabonit në greqisht) Kjo është shumë e qartë apo jo. Straboni na thotë se kombet epirotas ishin barbarë domethënë të huaj për racën dhe gjuhën greke (Veprat e Strabonit, VII, 6-13, faqe 267. Botim i Dübner Müller);
2. Para se shqiptarët të jenë vendosur në një Epir grek, janë grekët ata që kanë vajtur - një numër i vogël sigurisht - në një Epir shqiptar.
3. Shqipja është quajtur gjithmonë gjuhë epirotike. Dictionarium latino-epirotikum; F.Bardhit (Romë, 1635) është një provë e kësaj. Nuk ka as dyzet vjet që Rossi botoi përsëri në Romë një Vocabolario italiano-epirotico që nuk është gjë tjetër veçse një fjalor shqiptar;
4. Në të gjitha shkrimet e mëparshme mbi dredhitë greke, njëjtësia midis fjalëve Epir dhe Shqipëri e Poshtëme është e plotë.
5. E njëjta gjë është edhe në hartat gjeografike. Unë do të kënaqesha vetëm me një shembull: Në 1827, admiraliati anglez ka botuar një hartë zyrtare të bregdetit të Shqipërisë, hartë e përgatitur nga një komision hartografësh anglezë, austriakë dhe napolitanë: në të përfshihet i gjithë bregdeti i Epirit.1
6. Rusët, francezët dhe anglezët kanë patur me radhë në ishujt jonianë një regjiment që ata e quanin zyrtarisht regjimenti shqiptar: të gjithë ushtarët e këtij regjimenti ishin rekrutuar në Epir, të gjithë të së njëjtës fe si grekët, dhe megjithatë të gjithë i thoshin vetes shqiptarë dhe flisnin shqip. Një nga oficerët e regjimentit franko-shqiptar2 ishte Marko Boçari, i cili në atë kohë, me kërkesën e Pukëvilit, ka shkruar edhe një fjalorth dorëshkrimi i të cilit gjendet në Bibliotekën Kombëtare të Parisit (Fondit shqiptar nr.1): ju kujtohet që ne e kemi vënë në plan botimin e këtij fjalorthi. Po ai Boçar shkëlqeu në luftën për pavarësi, duke kujtuar, i gjori, se bëhej fjalë për të krijuar një mbretëri shqiptaro-greke. Nipërit e tij, që mbajnë ende mbiemrin e Boçarëve, tani e quajnë veten helenë dhe pasardhës të Themistokliut: Përshëndetje pasardhësve të Themistokliut! Ju e shikoni që, që të gjithë helenët janë po aq të vërtetë sa nipërit e Boçarit tonë. Përveç kësaj, në Athinë ka djem të Bavarnave të vendosur në Greqi në kohën e Otomit, që edhe ata e quajnë veten helenë, sigurisht pasardhës të Perikliut: Përshëndetje pasardhëve të Perikliut!
7. Tradita diplomatike e të gjitha fuqive evropiane ka njohur pakufizim njëjtësinë e Epirit dhe të Shqipërisë së Poshtëme. Qysh prej një muaji kam në dorë qindra dokumente të pabotuara që kanë të bëjnë me Shqipërinë, dhe, në të gjitha njëjtësia midis Epirit dhe Shqipërisë së Poshtëme është aq e plotë sa ajo midis Lytesë dhe Parisit ose Ali Hoxhës dhe Hoxhë Aliut.
8. Më në fund, i huaji që përgatit një studim mbi Shqipërinë dhe ka dyshime mbi çështjen e të qënit të Epirit Shqipëri le të udhëtojë ca ditë nga Elbasani në Pargë dhe nga Vlora në Janinë, domethënë le të përshkojë si turist Epirin nga Veriu në Jug dhe nga Perëndimi në Lindje, për së gjati e për së gjeri, duke i rënë kryq e tërthor në mënyrë të tillë që të vizitojë sa më shumë fshatra që të jetë e mundur - pastaj të vijë dhe të na kundërshtojë.
Tani po u bëj një pyetje grekëve të zgjuar dhe që dinë të mendojnë: A besojnë ata vërtet se këto dredhi foshnjarake i shërbejnë interesave të Greqisë?
Nga "Shqiptaret ...""Pellazgët erdhën në Ballkan në kohët parahistorike para ilirëve dhe quhen nga Korkuti "paleoindoevropianë".
Ata ishin pararendës të ilirëve, që më pas u bënë pararendës të shqiptarëve. Sipas shkrimtarëve të hershëm, pellazgët banonin të shpërndarë në rajonin Ballkano-Egjeas, duke përfshirë këtu të gjithë Ballkanin, bregdetin Egje të Azisë së Vogël dhe Kretën. Gjuha e tyre pellazge cilësohej si "barbare", dmth jogreke.
Studimet gjuhësore tregojnë se ky popull la gjurmët e tij në Ballkan nëpërmjet terminologjisë paragreke të emrave të njerëzve, vendeve dhe hyjnive - emra, që nuk kanë asnjë lidhje me greqishten, por që mund të shpjegohen nëpërmjet ilirishtes dhe shqipes.
" Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 44
"… bashkëpërkimi i përgjithshëm i mendimeve shkencore është se populli shqiptar dhe gjuha shqipe janë pasardhësit modernë më të afërt të ilirëve, pellazgëve dhe fillesave indoevropiane. Kjo e bën edhe më të qartë arsyen përse ky popull i vjetër është mbajtur i patundur pas gjuhës dhe kulturës së tij të lashtë. Ndonëse atdheu i tyre është pushtuar shpesh nga grekët, romakët, sllavët e turqit dhe ndonëse ata shpesh kanë përdorur gjuhëra tregtie, të importuara gjetkë, njerëzit, që sot njihen si shqiptarë, kanë ruajtur me vendosmëri e sukses gjuhën, zakonet, traditat dhe identitetin e tyre të lashtë, pellazg e ilir."
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 50
"Të gjitha trevat, që më vonë u quajtën Greqi, fillimisht quheshin Pellazgjia Këta pellazgë jetonin në Samotrakë, një ishull në veri të Trojës, para se të vinin në Atikë. Në veriperëndim të Peloponezit jonët "popullonin trevat që sot quhen Akea dhe, sipas përshkrimeve greke quheshin Aegialean Pelasgi, ose Pellazgë të Bregdetit më vonë ata u quajtën jonë. Banorët e ishullit… ishin një racë pellazge, që më vonë morën emrin jonë.
Edhe eolët më parë quheshin pellazgë. Gjuha e tyre ishte e ndryshme nga greqishtja. Athinasit e parë ishin pellazgë, që flisnin gjuhën "barbare" pellazge. (Herodoti)
" Edwin Jacques "SHQIPTARET
Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 53-54
"Mëse njëherë vëmë re se historianët, gjeografët dhe shkrimtarët grekë ngulin këmbë në dallimin midis pellazgëve të parë dhe rivalëve të tyre, grekëve helenë, të ardhur më vonë. Një ditë historia tradicionale "greke" mund të rishkruhet sërish…"
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 54
"Mirëpo çuditërisht edhe protagonistët e tjerë të dramës trojane ishin gjithashtu pellazgë.
Helena e bukur, e rrëmbyer nga Parisi, ishte faktikisht Helena e Argosit pellazg, gruaja e Menelaut, mbretit të Spartës pellazge. Kryekomandanti i ekspeditës ishte Agamemnoni, mbreti i Mikenës, e përmendur shpesh së bashku me Argosin fqinj. Në ushtrinë e Agamemnonit shërbenin dy vëllezër të Helenës, familja e të cilëve e kishte origjinën nga Lakedemoni, qytet i fuqishëm ushtarak pellazg, i quajtur edhe Sparta.
Pastaj vinte Akili legjendar, mbreti i Mirmidonëve të Thesalisë, bir i prijësit të madh e të hershëm Pellazg Peleut.
Eolët, jonët dhe dorët nuk përmenden kurrë nga Homeri; trupave rrethues ai u drejtohej si akej, argivë ose danaj.
Cilët ishin këta?
Akea ishte një provincë në kufirin verior të Mikenës pellazge. Arqivët ishin banorë vendas të Argosit pellazg. Danajt e kishin marrë emrin nga Danai, mbreti i hershëm i Argosit. Ndonëse disa aleatë të trojanëve flisnin gjuhë të ndryshme, duket se heronjtë klasikë brenda dhe jashtë mureve të Trojës ishin pellazgë e jo grekë. Ata bisedonin pa vështirësi në një gjuhë të përbashkët, adhuronin të njëjtët heronj, ishin njëlloj të zotët për rritjen dhe stërvitjen e kuajve, kishin fatrrëfyes të përbashkët që këshilloheshin me perëndi të përbashkëta, praktikonin të njëjtat rite e lutje fetare, si edhe ndiqnin të njëjtat tradita e zakone të përbashkëta, si p.sh, zakonin e varrimit.
Dikush është shprehur se: "Homeri përjetësoi homogjenitetin e gjuhës dhe të kulturës së tyre. Brenda dhe jashtë mureve, këta heronj të luftës së Trojës ishin të gjithë pellazgë e jo grekë".
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 60
"Interesimi i dukshëm i Homerit për origjinën pellazge të heronjve të tij mund të mbështesë fare mirë tezën e Strabonit rreth prejardhjes pellazge të vetë poetit të verbër. Sigurisht, studiuesit janë të një mendjeje se, ndonëse këto poema epike kanë mbërritur te ne nëpërmjet gjuhës greke, teksti përmbante shumë shprehje e konstrukte të çuditshme, që e kishin zanafillën në gjuhën më të hershme pellazge.
Në fakt, në librin e tij "Hyrje në indoevropianishte", Gounaris hedh tezën se emri Homer e ka prejardhjen nga shprehja pellazge e keqardhjes për një të verbër: "Ho i mjerë!"
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 60
"Fushata ushtarake dhjetëvjeçare e Trojës nuk ishte një luftë greke, por një konflikt ndërfisnor pellazg. Të gjithë ata flisnin një gjuhë pellazge "barbare" e jo greke." Gjatë periudhës së mëvonshme të kolonizimit grek, pellazgë të tjerë të pakënaqur u shpërndanë në të gjithë pellgun e Mesdheut. Pra, në një mënyrë ose në një tjetër, me anë të dëbimit, të shpërnguljes, të asimilimit ose të shpërbërjes, prania pellazge në Greqinë e Vjetër u zvogëlua. Përqëndrimi i tyre në trevat e epërme të Gadishullit Ballkanik, veçanërisht në Epir, Maqedoni dhe Iliri, bëri të mundur që të ruanin identitetin, gjuhën, kulturën dhe traditat pellazge."
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 65
"Tuqididi na siguron se akropoli më i njohur i botës, ai i Athinës fqinje, nuk u ndërtua nga grekët, por nga këta pellazgë."
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 67
"Herodoti deklaronte se grekët vetëm disa prej perëndive të tyre i huazuan nga Egjipti, pasi shumicën e morën nga pellazgët.
Për shembull, emri Zeus vjen nga shqipja "zë", që shënon gjëmimin e rrufesë në malet e Akrokerauneve ose shushurimën e erës që fëshfërit në gjethet e lisave të shenjtë në tempullin e Dodonës. Zeusi u martua me perëndeshën Mentis (mënt=mend) dhe lindi Athinanë (e thëna), shprehjen e diturisë.
Hera në shqip është era. Afërdita ose Venusi, "ylli i mëngjesit" që shfaqet në lindje pak para zbardhjes së ditës, e ka burimin nga shqipja: "afër dita".
Marsi, perëndia e luftës, qortohej shpesh nga perënditë e tjera pasi nxiste grindje dhe provokonte luftëra midis njerëzve; emri i tij mund të ketë lidhje me fjalën shqipe "i marrë".
Kurse Tetisi, perëndesha e detit, e mori emrin e saj nga "deti"."
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 75
"Përkushtimi i ditëve të javës. Për të kujtuar dhe nderuar hyjnitë kryesore, secilit prej tyre i përkushtohej një ditë e javës. Emrat e tyre pellazgë janë përjetësuar në fjalët shqipe.
E diela është dita e "diellit";
e hëna është dita e "hënës";
e marta dita e "marsit";
e mërkura dita e "mërkurit".
Prejardhja e fjalëve e "e enjte" dhe e "premte" nuk dihet me siguri,
kurse e shtuna është dita e "saturnit"."
"Mirëpo, duke iu referuar një tradite edhe më të hershme të adhurimit të natyrës nga stërgjyshërit pellazgë, fshatarët shqiptarë shpesh përdorin shprehjen (që ndoshta nuk ndeshet në asnjë vend tjetër të botës) "për këtë gur", duke marrë në dorë një gur ose duke treguar një gur diku pranë…
Betimi më solemn që mund të bëjë një shqiptar nuk është për Krishtin apo për Muhamedin, por "për këtë gur". …
Nganjëherë betimi "për këtë gur" zëvendësohej me "për këtë peshë" ose "për këtë dhe".
Atëherë mendohej se betimet, mallkimet ose bekimet që kishin lidhje me diellin ndikonin te njerëzit për mirë ose për keq. Të tilla ishin: "Për këtë rreze dielli!", ose "Të vraftë rrezja e diellit!".
Edhe sot e kësaj dite është më se e zakonshme beja e vjetër pellazge "për kokën time!" apo "për kokën e mëmës!".
Edwin Jacques "SHQIPTARET Historia e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme" fq. 77
"… qendra e adhurimit pellazg, tempulli i njohur i Zeusit, ndodhej në Dodona, mbi një mal në juglindje të Janinës, pranë fshatit të sotëm grek të Kastricës. Rruga për të vajtur atje përshkruhet nga Eskili
"Në ultësirën molose arrin duke dalë pas Dodonës, ku ndodhet vendi i orakullit të Zeusit tesprot, lisat që flasin, një mrekulli që imagjinata s'mund ta rrokë. Që në shekullin VIII p.e.s. Hesiodi poeti fshatar nga Sparta, e quajti Dodonën si "qendër të pellazgëve", kurse Herodoti e quajti të gjithë krahinën e Dodonës "Pellazgji".
Straboni vinte në dukje se qindra vjet para lindjes së Jupiterit tempulli i Dodonës ishte quajtur "Jovi i gjithëpushtetshëm dodon pellazg". Prej andej, nga malet e Akrokerauneve, ai gjuante me rrufe, të cilat binin në detin Adriatik, në Himarë, pak poshtë Vlorës. Po atje, ai pëshpëriste urtësinë e tij përmes shushurimës së gjetheve të lisave të shenjtë.
Me Dodonën lidheshin dy simbole.
I pari ishte shqiponja. Në gërmimet që u bënë në Dodona më 1875 nga Karapanos, në gurin e tempullit u gjet e skalitur një shqiponjë dykrenare, e cila për njerëzit e lashtë përfaqësonte lajmëtarin e Zeusit.
Simboli tjetër që lidhej me Dodonën ishte lisi i shenjtë, i cili gjendej me shumicë aty; përmes shushurimës së gjetheve të tij Zeusi shprehte vullnetin e vet.
Cilët janë Shqiptarët? - Nga Edvin Zhak
http://stopinjorances.blogspot.com/2010/11/cilet-jane-shqiptaret-nga-edvin-zhak.html
http://wikibin.org/articles/edwin-e.-jacques.html
No comments:
Post a Comment