Shpresë

Katër fëmijë vdiqën në një kasolle pa dritë dhe ne nxituam ta quajmë tragjedi.

Sa të përciptë na kanë bërë kohët moderne!
Ç’do të kish ndodhur me jetët e atyre katër krijesave, e ç’udhë do kishin marrë jetët e tyre në rrjedhë të viteve, nëse flaka e një qiriu të mos ua kish ndërprerë jetesën tokësore?

Do kishin vazhduar të flinin “oç e oç” me njëri-tjetrin në netët e gjata të vetmisë, duke pritur mamin e lodhur t’u sillte diç për të ngrënë. Do vazhdonin të shkonin në një shkollë fshati, ku edhe atje do t’i shihnin me bisht të syrit, të zhytur në varfërinë e rrobave të tyre. Me ato pak vite të vegjëlisë do mbaronin edhe vitet e buzëqeshjeve të tyre të rralla dhe jeta do t’i mundonte pa prajtun deri në pleqëri nëse do ta arrinin një ditë atë. Ndërsa në vend të gjithë këtyre vuajtjeve,
Krijuesi preferoi t’i merrte pranë vetes.
E them me bindje këtë, se vetëm dora e Krijuesit mund të jetë e tillë që të të marrë pranë vetes pa dhimbje. Mjekët thanë se fëmijët kanë ndërruar jetë të helmuar në gjumë.
Ranë të flenë mes dyshekëve të vjetër, në një dhomë të suvatuar keq e të bërë me blloqe betoni, që edhe kjo s’qe e tyrja, të ndriçuar me një qiri të cilin e kanë lënë ndezur derisa i ka zënë gjumi, se, si gjithë fëmijët, kanë patur frikë nga errësira dhe ... Dhe kur kanë rihapur sytë, kanë parë të jenë mes një drite të pafundme, pranë një gjyshi mjekërbardhë që do t’i ketë pranë përjetë. Ndërsa ne që mbetëm këtu mes shiut, gropave të rrugëve, zhurmës së makinave, rendjes së internetit, sharjeve të politikës, premtimeve për drita 24 orë, kemi kurajën injorante të themi se ata vdiqën tragjikisht dhe të gjykojmë kështu veprën dhe vendimet e të Plotfuqishmit.

Zana Xheka është shprehur se nuk ka qenë e lirë as në ceremoninë e varrimit të katër fëmijëve pasi është shoqëruar nga policia. Nëna e fëmijëve nuk ka qenë dakord që të miturit të varroseshin në Tapizë, ndërsa ka pohuar se policia e shoqëroi në varrim, pasi familja e bashkëshortit nuk donte ta lejonte që të ishte e pranishme aty. Varrimi i femijeve eshte bere nga xhaxhai i tyre.Nëna e katër fëmijëve të vdekur nga asfiksia si pasojë e një qiriu të ndezur në banesë, ka thënë se ishte ndarë nga i shoqi pasi ai ushtronte dhunë të vazhdueshme ndaj saj, ndërsa ka pohuar se kishte kërkuar mbrojtje nga policia si dhe ndihmë sociale tek pushteti lokal, por askush nuk e kishte ndihmuar.


Të krishterët e hershëm, të bllokuar mes vuajtjeve dhe shtypjes së të më fuqishmëve, e kishin humbur shpresën për shpëtim në këtë botë dhe, duke mos patur më as fuqi e as mundësi për të kundërshtuar, ia kishin lënë shpëtimin zbritjes së Krishtit sërish në Tokë. E kishin mbledhur mëndjen të vazhdonin kokëulur të vuanin në Tokë dhe të shihnin se si frynin barqet pasunarët e kohës, duke pritur ditën kur në jetën e përtejme rolet të ndërroheshin.
Ndërsa Migjeni, shumë shekuj pas tyre, por vetëm një shekull para nesh, e kishte humbur këtë lloj shprese dhe i mbushur plot vullnet për të kundërshtuar të keqen, thirri për grushtin e fuqishëm mu n’zemër me ja ngjesh malit që s’bzan. E bëri këtë, për Lulin e vocër, për kërthijat e gështenjashitsit të lagur n’shi, apo për një shtatore fmije të ngrim n’akull.  
Unë, me katër shtatore foshnjash, nuk kam më fuqi ta përball të keqen si Migjeni, ndaj po i kthehem shpresës tek i Plotfuqishmi, duke ia lënë atij shpresën t’i japë secilit hakën.

Qofshi të lumtur atje lart së bashku, ëngjëj të vegël!

RILEXIMI
Duhet që çdo njëzet vjet të rilexojmë nga fillimi të gjitha librat që kemi kënduar në jetë. E në qofshin shumë, të paktën ata më të rëndësishmit e themelorët. Ky qe mendimi i parë që më shkoi ndër mënt duke lexuar “Njëzet vjet ngatërresa Ballkanike” të Edith Durham-it. E kisha lexuar këtë libër nja 15 vjet të shkuara në fillim të viteve ‘90, më kish bërë përshtypje e më kish dhënë informacione dhe, kaq.
S’ka dy javë që bleva në një bukinist, një botim të vjetër të këtij libri, të botuar në gusht 1944. Meqë ra llafi, vini re edhe kohën. Gusht i ‘44-s, kur bota mbarë, e me të edhe Shqipëria, ishte mes flakëve të luftës, kish njerëz të letrave që përkthenin e botonin Miss Durhamin! Po nejse, kjo është tjatër punë. Më një vënd të librit, më tërhoqi vëmendjen një frazë e zonjëzës së nderuar tek thosh se, gjatë vizitës nëpër Shqipërinë e vitit 1903, “Kajmekami i Leskovikut me tha se të gjithë nëpunësit janë shqiptarë bektashinj, por shkojnë sa për sy e faqe në xhami se kanë hall se i heq qeveria nga puna”.

E ndërruam fenë, për të mos humbur pasuritë; u bëmë më turq se turqit, për të mos humbur pozitat; u bëmë komunistë me tesera e me sllogane, për të shkuar jetën më lehtë; u bëmë demokratë brënda natës, se kjo qe moda e kohës, pastaj u ndamë sërisht sipas partive që janë në pushtet dhe vazhdojmë ta bëjmë këtë këmbim tash çdo katër vjet.

Ku ndryshon ajo që thosh Kajmekam efendia para njëqind vjetëve, me atë që dëgjojmë rëndom lart e poshtë: “shkova në miting se mos më hiqnin nga puna”, ose “u futa në partinë X që të më merrnin në punë”?

Po ta kisha kënduar këtë frazë të librit në botimin e viteve ‘90, do dyshoja se përkthenjësi ishte ndikuar në përkthim nga frazeologjia e ditëve të sotme, por jo, përkthimi ishte goxha i vjetër, i stamposur e i fiksuar në letrën e zverdhur të 70 vjetëve më parë.
Bash për këtë punë, them se duan rilexuar librat çdo njëzet vjet. Me siguri, ndryshe do ta kem kuptuar këtë frazë njëzet vjet më parë dhe ndoshta as që më ka rënë në sy fare, e komplet ndryshe e kuptoj sot pas njëzet vjetësh, në sistemin e partive punëdhënëse. Asokohe bën vaki ta kem admiruar Kajmekamin arnaut, duke nxjerrë në pah aftësinë e popullit tonë krenar për ta kthyer gunën sipas erës, ndërsa sot mendova gjithë maraz kur e lexova, se si ka mundësi që nuk hoqëm dorë asnjëherë nga të kthyerit e gunës nga fryn era.

Megjithatë, kemi ardhur shumë vonë në këtë botë për të shpikur gjëra të reja. Këtë dilemën time e ka patur edhe më parë një njeri i ditur, Fan S. Noli  , i cili thosh: “E lexova Don Kishotin kur isha 20 vjeç dhe kam qeshur; e rilexova kur u bëra 40 vjeç dhe u mendova; e rilexova kur u bëra 60 dhe qava”.


Artan Lame, G. Shqip