Shkencat e Tokës, zbulohen gafa të reja në librat e gjimnazeve

Tekstet alternative vazhdojnë të krijojnë konfuzion në gjimnaze. Por, këtë herë, edhe pse është marrë një botim shkencor italian, ai nuk është përshtatur brenda programit të Ministrisë së Arsimit, në shinat e të cilit duhet të ecë çdo tekst alternativ.

Bëhet fjalë për “Shkencat e Tokës”, tekst i klasës së 10-të, që sivjet zëvendësoi librin “Gjeografia Fizike”, me autorë shqiptarë. Gafat e para që të zë syri janë pikërisht në përkthim: në disa vende është lënë pa u përkthyer teksti në italisht, që në gjithë librin zëvendëson pjesën e pyetjeve të aparatit pedagogjik-. Por, përtej asaj që bie në sy lehtësisht nga lexim i shkujdesur, stafi n pedagogjik e shqetëson përmbajtja e cila nuk përputhet me programin e miratuar nga Ministria e Arsimit. “Mendoj se më shumë se gabimet në mospërkthimin e disa termave, ajo që më shqetëson më shumë është përmbajtja, e krahasuar me programin e miratuar nga Drejtoria e Kurrikulave në Ministrinë e Arsimit”, -thotë një mësuese e kësaj lënde në shkollën “Sami Frashëri. Por, ky ngërç ka lidhje edhe me faktin se nxënësit nuk janë të qartë se ku fillon dhe mbaron mësimi i ditës. Atyre u duhet të shfletojnë disa faqe për ta gjetur ose të orientohen nga mësuesi i lëndës.

Gabimet e “Shkencat e Tokës”
Cili nga këto dy togfjalësha do të ishte më i sakti në një tekst shkollor: “Per fissare concetti” apo “Ngulitni konceptet”? Sigurisht, i dyti! Por, në tekstin “Shkencat e Tokës”, në disa vende kjo pjesë është lënë e papërkthyer, duke shkaktuar një çoroditje tek nxënësit. Por, jo vetëm kaq. Një pjesë e termave të përkthyera nuk janë përshtatur në gjuhën shqipe ose janë lënë në latinisht. “Në disa pjesë të tekstit vihet re se termat janë lënë të papërkthyera ose në latinisht, detyrë kjo e cila na mbetet në si mësues”, - thotë Gjergj Konomi, mësues i kësaj lëndë dhe nëndrejtor në shkollën e mesme “Partizani” në kryeqytet. Ai shpjegon se termat e “Shkenca e Tokës” nuk janë përshtatur apo shqipëruar, duke ia dhënë nxënësve me shënime këto pjesë që nuk ekzistojnë në shqip. “Për nxënësit italiane termat latinë mund të jenë të kuptueshëm, pasi italishtja ka të njëjtat rrënjë, por tek ne është e vështirë për t’u kuptuar”, - thekson ai.

Përmbajtja dhe kurrikula?
Nëse gabimet gramatikore mund të kalojnë lehtësisht, mospërputhja e tekstit me kurrikulën është arsyeja kryesore e rishikimit ose përshtatjes së tekstit. “Nga ballafaqimi i planit mësimor del që temat në tekst nuk përputhen. Na duhet që të kalojmë nga një faqe në tjetrën. Për shembull, mësimi “Sistemi diellor” kalon nga faqja 11 në disa faqe më tutje, duke shkaktuar vështirësi tek nxënësit me këto kapërcime që kanë temat. Pra, ato nuk janë renditur sipas planit mësimor”, - thekson Konomi. Një problem që duket po kaq i mprehtë, është fakti se shembujt janë marrë nga Italia dhe nuk ka asnjë shembull nga autorët vendas. Ndryshe ndodhte vitet e shkuara, kur në tekstin “Gjeografia Fizike”, me autorë Vasil Kristo dhe Vasil Trajani, plani mësimor përputhej me temat. Mësuesit e librit “Shkenca e Tokës” shpjegojnë se teksti ka shumë informacion të ngjeshur, ku rreth 80 koncepte janë krejt të reja, ndërsa pjesa tjetër përsëritje e shkollës 9-vjeçare. Ndërkaq, i njëjti tekst në Itali u jepet nxënësve në dy vite shkollore, ndërsa tek ne brenda një viti, çka vështirëson procesin e të nxënit tek adoleshentët e shkollave të mesme.

Ministria e Arsimit
Përmbajtja e librit "Shkencat e Tokës" nuk ka qenë lehtësisht i kuptueshëm edhe për vet mësuesit, të cilët kanë trokitur në derën e Ministrisë së Arsimit për zgjidhjen e këtij problemi. Me anë të një kërkesë drejtuar në fillim Drejtorisë Arsimore, ata kërkojnë që Ministria e Arsimit të nxjerrë një udhëzim i cili do të japë sqarime për orientimin e kapitujve gjatë procesit të mësimdhënies. Dhe, përgjigjja ka qenë pozitive. Drejtoria e Kurrikulës në MASH, pasi ka konstatuar këto "defekte", ka shpërndarë në të gjitha shkollat e vendit një udhëzim, i cili sqaron për çdo mësim numrin e faqes ku nxënësit duhet të fokusohen. Me këtë udhëzim sqarohen hapat që duhet të ndjekin mësuesit e lëndës për të orientuar nxënësit se nga cila faqe në tjetrën duhet të kapërcejnë për të gjetur vijimësinë e mësimit.

Si vlerësohetnjë tekst?
Botimet e altertekstit, para se të fitojnë tenderin dhe të shkojnë në duart e nxënësve, në fillim kalojnë disa faza, të cilat janë filtrat e vetëm për të evituar gafat apo mundësinë e përputhjes me kurrikulat e miratuara në Ministrinë e Arsimit. Por, nuk ndodh gjithmonë kështu. Në listën e kritereve të vendosura nga MASH-i, në formularin që plotësojnë autorët e teksteve ekziston edhe kjo pyetje: A është shkruar saktë nga pikëpamja gjuhësore?. Nëse shohim tekstin "Shkencat e Tokës", pse jo edhe disa të tjera me të cilat mësojnë nxënësit e shkollave, gabime të tilla janë të pallogaritshme. Duke iu referuar kësaj pike të aplikimit, vlerësimi i tekstit në pikëpamjen gjuhësore kërkon që teksti të ketë një gjuhë të qartë për grupmoshën që i drejtohet, por edhe për sa i takon gabimeve gramatikore në përkthim, por edhe atyre kuptimore që mund të çorientojnë adoleshentët. "Në fakt, ky është një tekst shumë cilësor nga pikëpamja shkencore, por ne nuk e dimë se sa informacione jep ky libër, duke pasur parasysh nivelet e procesit të të nxënit, që janë ndryshe nga sistemi arsimor italian dhe ai shqiptar", - thekson mësuesi i lëndës. Por, shumica e atyre që merren me vlerësimin e tekstit janë të prirë të shohin çmimin me të cilin do të blihet. Po kriteret janë të tjera, ku kryesor është vetë një parim: sa i dobishëm është ky libër, sa i përputhet kurrikulës dhe sa i kuptueshëm është për nxënësit e klasës së 10-të të arsimit të mesëm.

Olsi Kolami, G.Shqiptare