STOP shitjes së artikujve, të pashoqëruara me faturë.

Një turist i huaj, blen një kartë telefonike dhe më pas kërkon nga shitësi edhe faturën e produktit. Duke parë që shitësi po e injoronte, madje duke buzëqeshur, ai ia drejton me lutje kërkesën duke shtuar se fatura i duhej për ta paraqitur tek shpenzimet e tij të dietës, por përsëri nuk mund të kishte një faturë...

Biznesi i madh kërkon që të gjitha transaksionet tregtare në vend të formalizohen. Konfindustria, me anë të një deklarate për mediat i ka bërë thirrje qeverisë, që të realizojë një aksion ku të gjitha bizneset e vogla që realizojnë edhe transaksionet përfundimtare të mallrave me konsumatorët, të vendosin kasat regjistruese. "Shkak për këtë nismë të ndërmarrë është që të gjitha bizneset të formalizohen në të njëjtin nivel dhe në këtë mënyrë, tatimet do ta kenë të më të lehtë për të mbledhur taksat.

Një masë e tillë do të ndihmojë qeverinë që të mbledhë taksat nga poshtë lart, dhe jo e kundërta, siç ka ndodhur deri tani",- ka bërë të ditur gjatë ditës së djeshme, Stefan Pinguli, kryetar i Këshillit Drejtues të Konfindustrisë. Vendosja e kasave dhe lëshimi i faturave tatimore për konsumatorët përfundimtarë, sipas përfaqësuesve të Konfindustrisë, është një masë e domosdoshme që heq të gjitha mundësitë për shmangien e bizneseve nga pagimi i TVSH-së. Vendosja e kasave regjistruese, përveç formalizimit të biznesit në vend, prek në radhë të parë edhe të gjithë qytetarët. Por ekspertët e ekonomisë i druhen ndonjë rritje të çmimeve, që sipas parashikimeve mund të jetë më e vogël se 20% i TVSH-së.

Kush e paguan TVSH

Tatimi mbi Vlerën e Shtuar, megjithëse nuk njihet realisht në shumicën e shitjeve përfundimtare nga ana e konsumatorëve, janë pikërisht këta të fundit që paguajnë edhe vlerën e plotë të TVSH-së, që grumbullohet gjatë gjithë rrugës që bën produkti. Formalizimi i shitjeve me anë të faturave tatimore, si në gjithë vendet e tjera të zhvilluara, vlerësohet i domosdoshëm nga ana e ekspertëve të ekonomisë, që i druhen edhe ndonjë efekti psikologjik në çmime. Për vite me radhë, biznesi i madh ka kërkuar që të formalizohet cikli i shitjes së mallrave me TVSH, nëpërmjet futjes së biznesit të vogël në këtë skemë. Por nga ana e Ministrisë së Financave, është nxjerrë si justifikim për këtë mungesë, pamundësia për kontrollin e të gjitha njësive të shitjes me pakicë, për faturat e lëshuara tek konsumatorët. Për të evituar dështimin edhe të kësaj radhe dhe duke parë edhe interesat e gjerë që përfshin realizimi i kësaj nisme, Konfindustria i është drejtuar me anë të një letre kryeministrit Berisha dhe kryetarit të opozitës, Edi Rama, ku i kërkon që të merren masa konkrete, për të zbatuar këtë projekt të lënë pas dore për shumë vite me radhë.

Projektet e dështuara të kasave regjistruese

Në vitin 1994 qeveria programoi për herë të parë vendosjen e kasave tatimore sipas praktikës fiskale të vendeve perëndimore. Por brenda gjashtë muajve, ato kasa dolën jashtë përdorimit. Në vitet në vazhdim, disa herë tatimorët urdhëruan përdorimin e kasave dhe shumë herë gjobitën dyqanet për mospërdorim të tyre. Por asnjëherë të dhënat mbi xhiron, të regjistruara në kasa, nuk u përdorën për llogaritjen e tatimeve. Aktualisht, Shqipëria e mbledh Tatimin mbi Vlerën e Shtuar në dogana, në rastet e importit ose në pika të tjera të regjistruara të shit-blerjeve. Por shitjet me pakicë, sektori më i rëndësishëm i ekonomisë, nuk i nënshtrohen TVSH-së. Nga llogaritja e nivelit të TVSH-së mbi totalin e konsumit të llogaritur nga Instituti i Statistikave, rezulton se çdo vit humbasin rreth 300 milionë euro të ardhura buxhetore.

Aktualisht, në të gjitha njësitë e tregtimit në vend, nuk shërbehet me fatura tatimore; janë të pakta dyqanet dhe supermarketet që punojnë me kasat, por vetëm për llogari të tyre, pasi askush nuk i kontrollon. Sipas të dhënave nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, një pjesë e madhe e subjekteve e kanë arkën regjistruese, pavarësisht se nuk e përdorin në mënyrë të përhershme. Sipas tatimorëve "edhe për atë kategori subjektesh, e cila në pamje të parë e përdor arkën, nuk ka garanci se detyrimet tatimore i paguan në bazë të xhiros reale që regjistron dhe deklaron, pasi nuk ka institucion të specializuar e të autorizuar për të kontrolluar kujtesën fiskale të arkës regjistruese". Një problem i madh për mungesën e kasave regjistruese është edhe pamundësia e sigurimit të arkave regjistruese, pasi numri i shoqërive që kanë importuar produkte të tilla ka qenë i kufizuar (1-2 të tilla). Kjo, për faktin se shoqëritë para se t'i importojnë arkat regjistruese kërkojnë siguri që do ta shesin mallin, pasi vlera që investojnë është relativisht e madhe dhe nëse arkat ngelen stok i pashitur, bllokohet veprimtaria e ndërmarrjes.

Nëse do të vendoset të ndryshohet sistemi, pra të kontrollohet nga tatimorët kujtesa e arkës regjistruese apo të sistemeve integrale dhe pajisjeve që përdorin subjektet, duhet që tatimorët të vendosin sistemin e licencimit të shoqërive, të cilat do të lejohen të merren me importimin, tregtimin dhe mirëmbajtjen e arkave regjistruese, të cilat do të jenë njëkohësisht përgjegjëse edhe për kontrollin dhe mos prekjen e kujtesës fiskale.

Janë vetë qytetarët të parët që nuk duhet të pranojnë produkte të pashoqëruara me faturë, duke mos kontribuar në zhvillimin e ekonomisë informale.

Gjithashtu një tjetër problem jo më pak i vogël janë edhe produktet e konsumit, që nuk shoqërohen me etiketa në gjuhën shqipe